Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 21, 22 May 1880 — Page 1

Page PDF (1.58 MB)

This text was transcribed by:  Rockygirl Osaki Chong
This work is dedicated to:  Keali'i Reichel

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MOOLELO O NA LA

 

O KA

 

Haku Visakauna Nelekona,

 

KE DUKE O BERONETI.

 

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA

 

BERITANIA, A ME KO ENELANI

 

MAU PAPU LAAU, &c.

 

Oiai ka waapa o ke Keiki Alii Kasarioli e hoopuka aku nei iwaho no na aumoku Beritania, ua ike koke ia mai la keia waapa e na aumoku, mai kabi aku o na moku li@l@i powa Farani i piholo ai. Nolaila, lawe loa a@u la ka Lutanela huki hae i keia lono a hiki imua o Nelekona, me kona hai ana aku no keia waapa e holo mai nei, a i kona lohe ana i keia mea, ua haawi koke ne la oia i ke kauoha i kona mau koa marina, e ku me ka makaukau no ka hookipa ana aku i ke alakai o na moku powa Farani, e like me ka hanohano o ka oihana kaua.

 

Oiai keia mau minute pokole a na moku e kalewa nei, ua pili mai la ma ka aoao o wa moku Adimarala Farodoiana, ka waapa o ke Keiki Ahi Kasarioli, ia manawa i ihe mai ai ka Lutanela Elua o na koa marina, a alakai aku la oia i ke Keiki Alu ilana o ka oneki, a kani koke mai la ka leo o na pahu a me na ohe i kona manawa i kaalo ae ai, a haawi aloha pu mai la hoi na koa e kuku ana ma ka aoao o ka moku, a alakai loa aku la ka Lutanela i ke Keiki Alii ihope o ka moku, a ma kahi ekolu anana mai iaia mai, ua ike koke aku la ke Keiki Ahi ia Horatio Nelekona, ka Alihikaua o na aumoku kaua Beritania ma na kahakai o Italin, wehe ae la ke Keiki Alii i kona papale gula mahiole, a kukuli iho la oia ilalo o ka papahele o ka moku, me ke ano e hoohaahaa ana iaia, aku, ua kii koke mai la o Nelekona iaia, a ku iho la oia ma ka aoao hema o ke Keiki Alii, a alakai aku la ka Adimarala iaia ilalo o na keena nani o kona moku.

 

Oiai na mea a pau e luana nei mo oa minute pokole, ua ku ae la ke Keiki Alii ilona a pane mai la oia i keia mau olelo: "E ka Adimarala, wahia ke Keiki Alii, "ke haawi pio aku nei au ia'u iho, malalo o ka mana o kou mau kanawai- a'u ho@ i manao ai, e loaa ko'u hoopakele ia mai kou hanohano mai. O na pawa lehulehu ana i lohe wale ia iloko o keia mau la pokole iho nei, ua ko @ua ia au e kekahi o na alakai Faran@,  a ua bana au i na hana kupono ole o ke au malamalama, oiai ko'u aina makuahine [ke aupuni o Italia.] aole i komo iloko o ka hookahe koko me ke aupuni o ko ka Moi Beritania. Nolaila, ke hilinai nei au maiuna o kou hanohano wale no-ka mana-ka ikaika-a me ka maluhia."

 

I ka pau ana o keia mau olelo a ke Keiki Alii, ua noho iho la oia maluna o kekahi noho, a kua ae la o Adimarala Nelekona iluna ma kekahi kihi o ka papakaukau, a kuhi aku la kona lima hema ia Kasarioli, me ka pane ana aku @ keia mau olelo:

 

"E ke Keiki Alii, " wahia Nelekona me ke ano kaohi o kona leo i ka pane ana aku, --a ea koke ae la ke poo o ke Keiki Alii iluna, a nana pololei aku la oia i ka Adimarala, a pane hou mai la o Nelekona iaia penei: "Ua hewa loa oe e ka Mea Kiekie--no kau mau hana ino i oi aku mamua o na mea i hana ia e kekahi o na Adimarala, a i ole, o no Kenerala kaulana loa o Europa. E lawe ana au ia oe e ka Mea Kiekie, ma ke ano -- he pio; no ka mea, ua komo ko'u aupuni i ka hookahe koko i keia kaua huliamahi o ke aupuni Emepera Farani. Ma kou ano, he kupa oe no ke aupuni o Italia, e waiho aku no au ia oe no kou hokolokolo ia, malalo o na Kanawai a me na Rula o ko ka Moi Fadineda mau aumoku kaua, no kou kipoka ana i ka moku kaua Alii Miueva, oiaia, aole he kukala kaua i kukala ia e ka Moi Fadineda o Napela, ma ke aupuni o Italia. Ai ku ka hewa o kou hookolokolo ia ana imua o ka Aha Hookolokoio Kaua Moana o na Admimarala, alaila, he mea hiki ole ia ia'u ke mau hana powa ana, maluna o ke inoa laahia o na Adimarala Beritania. Ua hele mai au iloko o keia aina e kokua a hoopokele i ko aukou oukou aina mai na ene@i mai.--a no ka manawa hope loa, ua kipi aku la oe e ka Mea Kiekie i kou Moi a me kou iahui kanaka. Nolaila, ke lawe nei au ia oe inua o keia mau aumoku, i ole ai me hoowahawaha ia ka ipoa o Enelani. -- no ka pono a me ka maluhia o kona inoa."

 

I ka pau ana o keia mau olelo a Nelekona i ke Keiki Alii, ua pii aku la oia ilona o ka oneki, a haawi koke aku la oia i ke kauoha ia Kapena Miller o ka moku kaoa Zealous, e lawe i kana leta imua o ka Makuisa de Niza o na aumoku Pukiki, no ka heluhela ana aku i na pauku o ke Kuikabi, imua o na mana Farani ma na Kakela o Kapua, Minota, St. Anegalo, maloko o na okana o ke kulanakauhale o Roma, a hoohiki loa aku ma na kaikapu o Legahone a me ke aupuni repubalikia Genoa.

 

Hoouna hou aku la o Nelekona i ka moku kialua Mutine e holo pololei aku no Palemo, no ka lawe ana mai i ka Moi Fadineda a me ka ohana alii i ke kulanakauhale o Napela.

 

I ka maukaukau ana o na mea a pau, ua haalele aku la na moku Beritia ekolu i na kahakai o Poroseda, a huli hoi akui la lakou no ke kaikuono o Napele; a ma ka la 29 o Aperila, ua kuu aku la ka heleuma o na aumoku malokoo ke awa, me ke Keiki Alii pio Kasarioli maluna o ka Farodoinana.

 

O ke Keiki Alii Kasarioli, ua kaulana oia iloko o na moolelo Italia. He koko kiekie koni, a he kulana kona mai loka ponoi o ke koko o ka lahui Italia. He punahele loa oia imua o ke alo o ka Moi Fadineda ma ke ano he ukali pili kino no ka Moi, a ma ke kumu hea la oia i huli ai ma ka aoao o ke aupuni Farani, a haawi aku la oia i na hoino ana no ka Moi Fadineda. O Kale III ka Moi o Sepania, ua hele lanakila mai oia ma na kahakai hemo o Europa, a o ke Keiki Alii Kasarioli kekahi iloko o kona mau punali, a ua lawe aku hoi oia i kona mau puali koa me ka lanakila nui iluna o ka mokupuni o Sadinia. A i ka manawa o ka Moi Fadineda i noho ae ai ma ke poo aupuni o Napela, ua lili mai keia Keiki Alii he punahele oia@o na ka Moi. A hiki iloko o keia manawa a nelekona I lawe pio mai ai ia Kasarioli, o ka piha ana ia o kona mau makahiki i ke kanaonokumamakolu.

 

Aole i pau.

 

MOOLELO

O KA

Ahaolelo Kau Kanawai o 1880.

La Hana II, Poaha, Mei 13, 1880

Halawai ka hale ma @a hora mau. Peresidena ma ku noho. Pule ke Kahunapule a heluhelu ia ka moolelo o ka halawai i hala; aponoia.

 

NA PALAPALA HOOPII.

 

Na Hon Wahine e noi ana i $3,000 no ka hana ana i palekai ma Ka@palaoa, Hilo;haaw@ia i ke Komite o na Hanahou.

 

Na Hon Keau e noi ana e kuu akea ia na kanaka Hawaii e inu i ka Rama; haaw@ia ike Komite Hookolokolo.

HOIKE KOMITE

 

Na Hon Mahoe he hoike a ka hapa uukuo ke Komite Ola. E noi ana e waiho ia kapalapala hoopii e pili ana i na Halemai Lepera pakahi noonoo pu ia me ka bila Kanawai e hoea mai ana. 2 O ka palapala hoopii e pili ana i ke Kauka a me ka Halemai no Hilo e wai hoia a noonoo pu me ka bila Haaw@na.

 

Noi mai ka Hon Keau e a pono i ka hoike a ka hapa @uk@ o ke Komite.

 

Kamailio mai ka Hon Kahulu nona iho e pili ana i kona kakau kuhihewa ana i kona inoa ma ka hoike a ka hapanui o ke Komite no ka hoopanee loa ia ana o ka palapalahoopii e pili ana i na Halemai Lepera, a e @oi mai ana e wehe ia kona inoa mai kela hapa mai o ke Komite.

 

Noi mai ka Hon Aholo e waiho na hoike a elua a noonoo pu ia me kekahi bila Kanawai e pili ana no ia mea e waiho nei imua o ka Hale; aponoia.

 

NA OLELO HOOHOLO.

 

Na Hon K@pikona he olelo hooholo e noi ana i ke Kuhina o na Aina e e hoike mai i keia hale i na mea e pili ana i ka hoomoe ana i telegarpa mawaena o keia paeaina me na aina e. A o kekabi mau mea paha e makaukau ana no ka hoomoe mai.

 

Hoolaha mai ka Hon Glendon e lawe mai ana ia he bila Kanawai e hoololi ai i na pauku 1410, 1411, 1419, 1421, a me 1420, o na Kanawai o 1860. Ae ia aku e heluhelu mai no ka wa mua i ua mau hoo

loli Kanawai la ma ke kapae ana o na Rula, haawiia i ke Komite Kanawai.

 

Na Hoo Kakina he olelo hooholo e hookaawale ana i kekahi mau la ekolu o ka hebedoma i mau la e nooaoo ai na ka bila Haaw@na; hooleia.

 

Na Hon Hanuna he hooiaha e lawe mai ana he hoololi Kanawai e pili ana i na pauku 1,481 a me 497 o ke Kanawai Kivila.

 

Na Hon Kalua he ole'o hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Kala@aina e hoike mai i na

aina aupuni i k@ai ia a k@ai ole ia paha; hoihoi ia ka olelo hooholo.

 

Na ke 'lii Martia he hoolaha e lawe mai ana he hoololi Kanawai e pili ana i na paahana i apono ia e ke Kanawai o 1868.

 

Na Hon Nahaku e noi ana i $3,000 no ke kukulu ana i Makeko no Lahaina, Maui. Waiho ia a noonoo pu me ka bila Haawina.

 

Na Hon Kalauli e noi ana i $1,00 no ka, hoakea ana i ka uwapo ma Kaalualu, Hawaii.

 

Na Hon Kuapuu e noi ana i $3,000 i uka makahiki no ke Kiaaina o Kauai; waiho ia a noonoo me ka bila haawina.

 

Mamua iho o ka hooholo loa ia an o ka olelo hoohoo, ua ku mai ke Kiaaina Bush a pane mai la i keia: 

 

"E Mr. Peresidena:-- Mamua ae o ka ninau ia ana ma keia olelo hooholo a ka Luna Hanhano o Waimea, e ae mai ia'u e hoopuka ae i ko'u wahi manao no keia mea.

 

Ua mahalo nui loa au i na manao o ka hoa hanohano i waiho mai nei a me na hoa i kokua mai nei; aka, ke manao nei au, aole i ku i ka hanohano o na mea e noho ana ma na kulana Kiaaina ka hoopii panee hapa anana ka haawina wale iho no o ke Kiaaina o ka  mokupuni o Kauai, oiai, ma ko'u manao ana, ua like no na kulana o na oihana Kia

aina ma ko lakou mau ano a pau, a o keia hooni hapa ana'e me ka hookapakahi, he hoohaahaa ana no ia i ke kanaka e noho ana ma ia kulana; a ma ko'u manao ihohe oi aku ka nani e waiho ia no ka haawina e like me ia e ku nei, mamua o ka hoopii iaana ae in a ke ano ka olelo hooholo."

 

Ua nui ka mahalo ia o na mamala olelo a ke Alii Kiaaina, a ua paipai ia e kona mau hoa a me ka lehulehu, e hoike mai ana, aiano iloko o Hawaii nei na oiwi i kupono no ka hookele ana i ke ola a me ka holomua o Hawaii ma kona mau oihana a pau.

 

Na Hon Kun@iakea he hoolaha e lawe mai ana i ka Hool@l@ Kanawai e pili ana i ka Papa Ola Hawaii. Ae ia e heluhelu no ka wa mua i ka hoololi Kanawai. Pauku 6

o na Kanawai o 1864 no ka Papa Ola Hawaii; haawiia i ke Komite Kanawai.

 

NA HANA O KA LA.

 

Heluhelu alua ana o ka bila Kanawai e hoololi ana i ka Paoku 2 mokuna 41 Kanawai Karaima i kulike ka olelo Hawaii me ka olelu Enelani na ka Loio Kuina. Kauoha ia e kakau poepoe a heluhelu akolu Poakahi.

 

Heluhelu alua ana o ka bila Kanawai e hooponopono ai i ke kuai ana o ka awa na ka Loio Kuhina. Ma ke noi a Hon Nahaku, ua haawiia ka bila i ke Komite o ka Hale.

 

KOMITE KA HALE.

 

Ke 'lii Martin, ka Lunahoomalu o ke Komite.

 

Hapaiia ka noonoo ana o ka bila imua o ke Komite o ka Hale ma ka heluhelu pakahina ana o na pauku.

 

Heluheluia ka pauku l o ka bila; apono ia me ka hoololi a ka Hon Kakina, i 6 laiki ma Honolulu.

 

Kamailio mai ke Kuhina Waiwai no na mea e pili ana i ka hoomhuahua ana i na Laikini awa no Honolulu, a me ka pono o na kanaka Hawaii, he kahiko ia laau ma Hawaii nei __ Ke kuhihewa nui ana o kekahi poe ua ulu mai ka mai pake no ka awa--a me kona hai pu mai i ke kinikinai mau ia e na Hawaii malalo loa e kekahi poe.

 

Heluhelu ia ka Pauku 2 a hoooloia; pauku 3 hooholoia me kekahi hooponopono; pauku 6, hooholo ia.

 

Noi mak ka Hon Nahaku e hoopau i ke Komite a e hai aku i ka hale ua apono ia ka bila Kanawai kuai awa; aponoia.

 

Hoopau ia ke Komite o ka Hale a hai aku la ka Lunahoomalu o ke Komite i ka Hale,ua hooholo loa ia ka  bila Kanawai e pili ana i ke kuai ana o ka awa; aponoia ka hoike a ke Komite. Kauoha ia ka bila Kanawai e kakau poepoe a heluhelu ekolu Poakahi.

 

HAFAI HOU IA NA HANA O KA LA

 

Heluhelu alua ana o ka bila Kanawai no  ka lawe a me ke kuai ana i ka opiuma; na Hon Keau. Kauoha ia e pai, a haawiia i ke Komite kupono.

 

Heluhelu alua ana o ka bila Kanawai e hooponopono ana i ka lawe ana o na ohua pake ma keia mau paeaina; kauoha ia e pai.

 

Noi mai ka Hon Keau e hoopanee apopo @ora 1 p m: hoopanee ka Hale.

 

LA HANA 12, POALIMA, MEI 14, 1880

Halawai ka hale e like me ka mau.

 

NA PALAPALA HOOPII.

 

Na Hon Wahine he noi e helu ia na waiwai e lawe ia mai nei e na moku mai na aina e mai, mai Iulai a i Dek. 1880; haawiia i ke Komite Waiwai.

 

Na Hon Mahoe he noi i $240 no ka lawe lete mai Puna a ka lua o Pele. 2 He noi e olelo ana, na kela a me keia mea holoholonae noa ana ma na alanui, na lakou e hoomaemae i na poino o na alanui; haw@ia i ke Komite Kalepa.

 

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

 

Na Hoa Kalua he olelo hooholo noi i $1,500 no ka palekai o Maalaea: waiho ia a aoonoo pu me ka bila haawina.

 

Na Hon Kalua e noi ana i $300 no ka Hale hookolokolo o Honuaula; waiho ia a hapai pu ia me ka bila haawina.

 

Na Hon N ahaku he noi e uku ia na 'lii mai Hawaii, Maui, Kauai, oiai lakou e noho ana iloko o ka Ahaolelo, no ko lakou mau lilo o ka hele ana mai no ka pono o na makaainana; ;hoopanee loa ia.

 

Na ka Hon Beka i heluhelu no ka wa mua i ka bila Kanawai e hoololi ana i ka mokuna 29 o na Kanawai e pili ana i na alon@i Kaa mahu. Ma ke kapae ia ana o na Rula.

 

Na ka Hon Kipikona he hoolaha bila Kanaw@i e pili ana i ka auhau d ute maluna o ka waiwai o ka poe m@ke.

 

Na Hon Glendon he noi i $8,000 no ka hoomaemae ana i ke awa a me ke alanui o Maliko; waiho ia a noonoo pu me ka bila Haawina.

 

Na Hon Kuapuu i $500 no ka helpaa hao o Waimea, Kauai; waiho ia a noonoo pu me ka bila haawina.

 

NA HANA O KA LA.

Heluhelu akolu ana i ka manawa o na Komisina Palena aina, na ka Loio Kuhina;ua hooholo loa ia.

 

Heluhelu alua ana o ke Kanawai e hoololi ai i ka pauka 1 mok. 62 e pili ana i ke kaohi ana i ka mai Lepera ma ke kukulu ana i mau hale mai Lepera, na Hon Kakina.

 

Ma ke noi a ke Kuhina Waiwai, ua waihoia ka bila imua o ke Komite o ka Hale.*

 

KOMITE KA HALE

 

Ke'lii Kam@ka ka Lunahoomalu o ke Komite. Hapai ia ka noonoo ana i ka bila imua o ua Komite la, mahope o ka noonoo ia ana o ka bila, ua hoopau ia ke Komite a ua hai 'ku ka Peresidena o ka Hale i ka manao o ke Komite e noi aku i ka Hale e haawiiaa keia bila i kekahi Komite Wae; apono ia ka hoike a ke Komite.

 

Oiai ka Hale e kamakamailio ana no ka pono a pono ole o ka bila, ua waiho mai na Hons. Kanuiakea, Hoapili, Kaulakou, Aholo Nahaku, Kipikona, Wahine, Keau ma ka aoao makee i ka bila e ola.

 

Hoike mai ka Peresidena i na lala o ke Komite Wai. Na Hons Kipikona, Kakina, Kaulukou, na Ex. Waila a me Kaai.

 

Ma@@ noi, ua hoopaneeia ka Hale a hora 1 o kahi la ne.

 

LA HANA 13 POAONO MEI 15, 1880.

 

Halawai ka Hale e like me ka mea mau.

 

NA PALAPALA HOOPII.

 

Na Hon Wahine mai Hilo e hoopii ana e hoihoi ia na paahao i hoopaa ia ma na apana e ae a i na kulanakauhale lehulehu o na kanaka. Haawiia i ke komite kupono.

 

Na Hon Wilcox @e hoopii mai Kappa e hookaikina ka laba akea ana o ka rama.Haawiia i ke komite kupono.

 

HOIKE A KE KOMITE.

 

Na Hon Kipikona Luanhoomalu o ke komite wae o 1878 e pili ana i ke kia hoomanao o Kamehameha I. Ua hoike mai oia eia ua mea la ke au mai nei i ke kai ma ke alanui o Panama. A no kekahi mau wahi lilo hou iho, oiai aole i lawa pono i na dala 10,000 i hookaawale ia. Ua waiho ia a hiki mai kekahi hoike hou no na lilo.

 

Ua huawi pakahi ia na Hoa o ka Hale i na Kii a koe na mana o ka Papa Pai.

 

NA OLELO HOOHOLO A ME NA BILA.

 

Na Hon Kalua ;e auoha ana i ka Maikai o ka Hale e lawe e hana i na kii a lakou i ka laau a me ke aniani  a hoihoi hou mai i na Hoa o ka Hale a e ukuia ia mau lilo mai na lilo ae o ka Ahaolelo 1880, aponoia.

 

Na Hon Kalama e kauoha ana i ke Kakauolelo e uku'ku i na dala $250 i ka wahine kane make o Hon Mati. Ua hooholo ia ka olelo hooholo me ka hoololi a ka Loio Kuh@na penei: E ukuia kela mau dala e ke Kakauolelo i ka Lunahooponopono waiwai a ka Aha Hookolokolo e ai, aponoia.

 

Na Hoa Beka e noi ana i $500 no ke kukulu mau pale ma na uwapo no na kaa lealea o@pau i ka helelei. Waihoia i ke komite wae. Hanuna, Kuhina Kalaiaina, Beka.

 

Na Hon Kaulukaou he hoolaha kanawai e pili ana i ka hoomana ana i Kuhina waiwai e malama i na dala a pau i hoahuia no ka Halemau, a e waihoia ma ka waihona o ke aupuni.

 

Na Hon Kalua e noi ana e koho ia i Komite e holo i Kalawao Molokai e nana pono i ke kulana o na mai i kulike ai me ka manao o wa bila kanawai i hapaiia 'i e ka Hale e pili aua i na Hale mai Lepera pakahi ma na apana Kiaaina. Waiho ia ma ka papa.

 

NA HANA O KA LA.

 

Heluhelu alua o ka hoololi kanawai e pili ana i ka pauka 498 o ke Kanawa Kivila na Mr. Kakina. Haawiia i ke Komite Hoo@olokolo.

 

Heluhelu aloa o ka hoololi kanawa e pili ana i ka pauku 498 o ke Kanawai Kivila,na Hon Kakina. Haaw@ia i ke Komite Hookolokolo.

 

Heluhelu alua o ka hoololi kanawai e pili ana i ka pauka 498 o ke Kanawai Kivila,na Hon Kakina. Haaw@ia i ke komite hookolokolo.

 

Heluhelu alua o ka bila e hoopau i na pauku 118, 119 a me 1120 o na kanawai 1868 na Hon Mahoe.

 

Kauoha ia e kakau poepoe a heluhelu lii ekolu Poalua.

 

Heluhelua alua o ka bila e hoopau i ka pauku 487 o ke Kanawai Kivila. Na Hon Baker,waiheai a noonoo pa me ka bila a ka Loio Kuhina.

 

Noi ka Hon Aholo e hoopanee a Poakahi hora 1 pm. aponoia. Hoopaneeia.

 

LA HANA 14, POAKAHI, MEI 17, 1880.

 

Halawai ka Hale e like me ka mea mau.

 

Noi mai ka Hon S W. Kaai e hoohiki ia ka hoa leu alua o Wailuku, no ke kaawale o ka Lunakanawai ma kahi e, ua liko ka hoohiki ana i k Peresidean o ka Hale.

 

NA PALAPALA HOOPII.

 

Na Hon Kipikona e noi ana i haawina no ka uwapo ma Kapaulu, Lahaina; haawiia i ke Komite hana hou.

 

Na Hon Pilipo he hoopii no Kona e hoole ana aole e ae ia i laikini kuai Rama no ia apana. 2 E papa mai ana aole e haawi pu ia ka Rama i na kanaka o na aupuni i hana kuikahi old me Hawaii nei; haawiia i ke Komite Hookolokolo.

 

Na Hon Keau he hoopii i 200 dala no ke alanui o Puiwa; haawiia ia ke Komite hana hou.

 

Na Hon Nawahi mai Hamakua mai e hoole ana aole e ae i laikini kuai Rama no ia apana, a e papa pu ia na kanaka o na aupuni i hana kuikahi ole me Hawaii nei: haawiia i ke Komite Hookolokolo.

 

Na Hon S W Kaai he noi i 15,000 dala no ke kokua ana i na makua mea keiki ilih@ne i hanau nui; haawiia i ke Komite Hookolokolo.

 

Na Hon Mahoe he hoopii e kauoha ana i na haku hana e@hoohana ia na paahana a pau ma ka aelike a nana la paha; mai ka Poakahi a hiki i ka Poalima a e @oa ana na Poanono. 2 E hookomomai i ka opiuma me ka laikiai: 2 no Honolulu, 1 no Wailuku, 1 no Lahaina, 1 no Hilo; haawiia i ke Komite Hookolokolo.

 

HOIKE KOMITE.

 

Heluhelu mai ka Hon Kipikona i ka hike a ke Komite Hookolokolo no ko lakou noonoo ana i ka bila Kanawai a ke 'hi Kuihelani no ka põe holo balota Lunamakkainana, a ua manao ke Komite e hoihoi hou e hooponopono no ka hemahema. 2 Ka hoike e pili ana i ka bila a Hon Nawabi e hoole ana aole e ae i laikini kuai Rama no Hilo, ua mahalo ke Komite i keia hoopii a apono. 3 Hoike a ke Komite Waiwai no ka noonoo ana i ka hoopii a Hon Pilipo e hoihoi hou ia Keio i na dala elima no kona auhau palua ia. Ua manao ke Komite e hookaawale ma ka bila hawina kela mau dala elima. Ma e noi, ua ap0ono ia ka hoike a ke Komite.

 

Kamailio mai ke Kuhina o na Aina e no na mea e pili ana i ka hoomoe ana i ka uwea telegraph mow moan e like me ka manao o ka olelo hooholo e kaueha ana iaia. Ua hoike mai ola he palapala pili ia mea mai Wasinetona mai. Elua mau mea i makaukai e hoomoe ke loaa'ku na hoomakaukau ana a me na noi ana ia laua.

 

NA OLELO HOOHOLO.

 

Na Hon Kaulukou he hooholo e kauoha ana e kukulu ia ke Kia Hoomanao o Kamehameha I mauka o Aliiolani Ha'e ma ke kumu Kamani.

 

Na HOn Keau he hoolaha Kanawai e kaohi ana i na pake aole e komo nui mai. 2 He hoololi i manao ia no ka pauku 20 o ke Kumukanawai; haawiia i ke Komite Kanawai.

 

Na Hon S W Kaai he hoolaha Kanawai e hoopau i ka pauku 924 o ke Kanawai Kivila, kapae ia na rula a heluhelu mua ia ka bila; haawiia i ke Komite Kanawai.

 

Ma Hon Hanuna i heluhelu no ka wa mua ka bila Kanawai e hoopau ana i ka auhau holoholna; haawiia i ke Komite Kanawai.

 

Na Hon Nawahi he olelo hooholo e kauoha ana i ke Kuhina Waiwai e hoike mai i na rula e pili ana i ka hooili ukana ana a lawe i na awa e mai na awa aku o ke aupuni a ke Kanawai i papa ai.

 

Na Hon Kalauli he hoolaha Kanawai e pili ana i ka pauku 56 o ke Kumukanawai. 2 Pauku 480 o ke Kivila a me pauku 29 mokuna 41 o ke Kraima. Kapae ia na rula a heluhelu mai i keia mau bila. 1 E hoololi i ka pauku 56 o ke Kumukanawai. 2 E hoololi i ka pauku 480 o ke Kivila.

 

Ma ke noi, ua hapai ia na hana o ka la.

 

NA HANA O KA LA.

 

Heluhelu akolu o ka bila Kanawai kuai awa me ka hoololi; hooholo loa ia.

 

Heluhelu alua ana o ka bila hoololi i ka pauku i mokuna 41 o ke Karaima; hoomae ia ma ka papa no hookahi pule.

 

Heluhelu alua ana o ka bila hoololi i ka pauku 1 mokuna 59 o ke Kanawai Karaima, epili ana i ka hooponopono i ka Papa Ola; haawi ia i ke Komite Wae: Hons Nahaku, Kipikona, Kuhina o na Aina e, Kuhina Kaiaiaina, Hanuna, na lala o ke Komite Wae no ka bila maluna.

 

Heluhelu alua o ka hoololi i ka mokuna 47 o na Kanawai o 1876. Ua haawiia i ke Komite Wae: Lilikalani, Kalua, Kaunamano, Wood a me Pilipo.

 

Ma ke noi, ua hoopanee ia apopo, hora 1.

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA'

 

--A ME--

 

KA LAAU O KOU HALE!

 

NO HEA LA!

KAI NO HOI NO KAHI O

 

WAILA MA!

 

Nana aku no hoi ia la

Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

I ka ua mea hoi o ka nani o

Na PAPA! Na PAPA!!!

 

--A ME--

 

NA PONO KUKULU HALE

 

O NA ANO NO A PAU.

 

_____

 

Aia ma ke kihi o na

 

ALANUI PAU me MOIWAHINE,

 

HONOLULU

 

 

 

MALAILA E LOAA AI

 

E LIKE ME KA MAKEMAKE

 

--NO KE--

 

KUKUMUAI MAKEPONO LOA!

 

_______

 

PAPA, PAPA, PAPA,

Na papa Huluhulu,

Na Papa Manoanoa.

Na Papa i kahiia,

Na Papa Kepa,

Papa Hole Keokeo,

Papa Hole Ulaula.

 

________

 

NA LAAU, NA LAAU

 

Na Kua,

Na Kaola,

Na Aaho,

Na Molina

Na Peapea,

Pine Huluhulu,

Pine i kahiia

NA Papa a me na Laau Ulaula!

Pili ulaula,

Pili Keokeo,

Pani Puka,

Pai Puka Aniani,

Ipuka Aniani,

Puka Olepelepe.

 

________

 

PENA O NA ANO A PAU

 

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

Aila Pena,

Aila Hoomaloo,

Waniti, Pate.

 

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

 

Na Ami Puka Hale.

Na Ami Puka Pa.

ANIANI!

 

Pepa Hale a me na Lihilihi

 

E LOAA NO MALAILA.

 

PAAKAI HELU 1 O KAKAAKO me PUULOA

 

No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a

pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi

loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, e

loaa aku ano ia lakou, e hooko koke ia no

ia me ka lawa pono. E kipa nui ilaila, @

i ike ka niaio,           905 tf