Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 21, 22 May 1880 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kaleipuanani W. |
| This work is dedicated to: | Anika & Lopaka |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
Ua hookohu aku au ia Paulo D. K@ he Hope Kiaaina no Kauai oiaio au e kaawale ana.
J.E. BUSH.
Kiaaina o Kauai.
Mei 15, 1880. @
Ua hookohu ia aku i @ o Mr. W.B.H. Deverill i Agena no ke Keena Hooiaio oa Hoona Aina no ka hooiaio a me ka apono ana i na Palapala Kuai no ka mokupni o ka Kauai malalo o ka Pauku 1263 o ke Kanawai Kivila ma kahi o G.N. Wilikoki i waiho mai.
THOMAS BROWN.
Luna Hooiaio Aina.
Aponoia. SAM’L G. WILDER, Kuhina Kalaiaina
Keena Kalaiaina, Mei 14 1880. 964 3t.
Hoolaha no na Kula Hanai Ohana. E LIKE me ka Olelo Hooholo i hana ia e ke Papa Hoonaauao, i apono ia ma ka la 11 Feberuari i hala, ke hoike ia aku nei ka lohe, o ka auhau makahiki manawalea uku hoomau malalo o na rula o ka Papa, ua hoomahuahua ia ae mai ka iwakalua a i ka iwakalua kumamalima dala, a pela mau aku mai ka la 1 o Ianuari 1880. W. JAS KAMIEA. Kakauolelo,
Keena Hoonaauao, Mei 17, 1880.
Ua hookohu ia aku i kela la o Mr. W. E. H. Derevill i Agena Hooiaio no na palapala aelike hoopaa hana ano ka apana i Lihue a me Koloa, mokupuni o Kauai, ma kahi a S.W. Wilikoki i waiho mai.
SAM’L G. WILDER.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 10, 1880.
Ua oluolu i ke ‘Lii ka Moi ka hookohu ana aku i na lala ma lalo iho, i mau Naita Hooko o ka Papa Alii o Kamehameha I,
Ka Haku Bihopa, Ka Bihopa o Honolulu,
Ka Haku Puuku, Kolooela, ka mea Hanohano. Chas. H. Judd.
Halealii Iolani, Aperila 30 1880. 962 8t
I na Luna Nupepa a pau.
Ma keia Helu, ke hoike aku nei makou i ka lohe i ko makou mau Luna pepa a pau loa a me na poe lawe pepa luna ole e hoouna ia nei na pepa.
Oiai he mau helu wale no koe a kau aku kakou i ka helu hope o ka hapa mua o ka makahiki, nolaila, ke paipai aku nei makou, aole e hoouna hou ia kekahi pepa ma ka owili ia mai ka uku pepa mamua o ka hiki ana i ka Helu 26 o ka pepa.
O na luna i hookaa ole mai a me na luna i hookau hapa mai, ke paipai ikaika nei makou. ano la wa no oukou, o oki aku makou i ka hoouna i na pepa ma ko oukou ino mamua o ka pau ana o na helu hope o keia hapa makahiki.
O oukou hoi e ka poe e hoouna ia nei ma ka owili pakahi, e hoomanao oukou i keia leo, a e hoouna koke mai i ka uku pepa o keia hapa mua, o nele auanei oukou i ka pepa ole ma keia mua iho.
Mai ka la e puka nei keia hoolaha a hala na hebeboma eha, e hooko piha makou i na olelo o keia hoolaha.
KA NU PEPA
KUOKOA ME KEAU OKOA
I HUILA.
No ka Makahiki, SS2. Eono Mahina, $1.
Dave Kuike ka Rula.
KOMITE HOOPONOPONO.
Sam'l Kaaikaula, Hezekia Aea.
POAONO, MEI, 22, 1880.
Ma ua lono hope mai nei. ua kahuli hou ke kulana o ke Aupuni o Enelani, a ua komo hou o Gladstone iloko o ka lawelawe iloko o ke aupuni. Ua haule ka aoao o ka Haku Beaconsfield; ua pioloke o Enelani a pau no keia ano hou ana o ke aupuni, a pela no hoi me na aupuni o Europa.
Ua manao ia he lanakila ana keia o ka maluhia a me ka pono, no ka mea, ma ia ano i pili ai na aiakai ana o Gladstone, aole hoi ma ka makee aina, a me ka puni hanohano ma ke kaua, e like me na alakai ana a kona mua iho nei. Me he mea la , ke hili nai nei ka noonoo o na mana aupuni o Europa i keia wa ma ka hoemi iho i na makaukau kaua, a me ka hoohele aku i ka lakou mau lawlawe ana ma na meheu o ka noho maluhia, a me ka hooholo mua i na pomai kai kuloko o na aina o lakou. -- O kakou nae, ke hoeueu ia mai nei e hoomakaukau no ke kaua me ko Rusia.
Ma Amerika Hui. o ke kumuhana nui hookahi e kamaiho ia nei, ioa no ke koho balota no ka Peresidena hou iloko o Novemaba ae nei. Ke hoomakaukau nei na aoao a elua me ka eleu no na hana noi o ia kahua. Mawaena o ka aoao Repubalika ua hoopuka ia ae na inoa o Kalani, Blaine Edmons a me Washburn ao ka noho Peresidena. Ma ka aoao o ka poe Demokarata, ua hapai hou ia ka inoa o Tilden, ka mea i holo balota iloko o 1876 a haule. Aka, no kona hilinai ole ia, me he mea la e hualele ia ana paha kona inoa, a e lawe ana kona aoao he inoa hou E malama ana ka poe Repubalika he ahahui nui ma Kikako, a ilaila lakou e hooholo ia i na inoa a lakou e hapai ai ao ka Peresidena a me ka Hope Peresidena, a iloko o Novemaba o keia makahiki e koho ai. E hakilo ana makaou i na hiohiona o na hana o keia koho Peresidena ana a hoike mau aku imua o na hoa heluhelu o ke KUOKOA.
INA ua makemake ko kakou aupuni e imi i mikini nana e pepehi aku ke koean o ko kakou lahui, a neo ke koko Hawaii maluna o ke one oiwi, alaila eia iho no ua mikini la, ka Bila Opiuma e waiho nei imua o ka Ahaolelo. O keia mea make weliweli, i hookomo ia iloko o Kina i na makahiki i hala aku nei, aole no ka makemake o ko Kina lahui, aka , i hookomo ia ma ka mana o na pu, mamuli o ka makee waiwai kalepa o kona aina e ke manao ia nei e hookomo ia Hawaii ma ka Laikini Ua olelo ia na ka Pake wale no e kuni. aole e ne ia ua koai ana me ko kakou lahui. Aka, ua ike maopopo ia. he poe hui pili loa kakou me na Pake, a ina e loaa i ka Pake o ka loaa like no ia i ka Hawaii. oiai he hookahi ko kakou noho pu ana me lakou.
Ua olelo ia. he nui loa ka waiwai e loaa ana i ke aupuni no loko mai o ka Laikini Opiuma. He 60 000 paha a oi. Aka, ina e hiki aku ka waiwai o ke aupuni i ka $100,00 mai loko ae o ka Laikini Opiuma, heaha ia ea ke hoohalike ia me ka poino o ka lahui kanaka no ka lawelawe ana i ka Opiuma? Ua olaola loa ka poe naauao ma Kina ina he mea hiki ia lakou ke mahiki ako ia ka Opiuma mai loko alu o ia aupuni, a waiho maeinae ka aina. Aka, aole hiki, ua kolo na aa, a ua kawowo, Pehea, a ae onie kakau e hookamaaina i keia laau make a paa pu kona mau aa iloko o ka puuwai o ka lahui nona keia mau kaiaulul makamae? Ua oi makawalu ka weliweli o keia mea make mamuo o "na lay toepedo a me na gatting gun" i hoakaka ia iloko o ka palapala a Robert Hoapili Baker.
Na keia Kau Ahaolelo anei o ka M.H. 1880 e hoonoa ana i ka rama i na kanaka Hawaii? He ninau maikai keia i keia manawa, oiai ke hooikaika nui ia nei e hooholo ia i kanawai e hooko ai ia iini nui o kahi poe e kahi mau hoa Lunamakaainana a me kahi mau ahi o keia Kau o 1880. Ua ike ia a ke hoohalua nei i na paia o ua keena Kau Kanawai la, he bila o ia ano na ka Hon. R.H. Baker, kekahi o naLunamakaainana o Honolulu nei, e ae ana i ka hookuu akea ia o na ano waiona i hoohaahaa ia ka ikaika. Aole makou e kamailio nui ana no ka bila, aka eia ka makou. E ala koke kela a me keia apana, a e hooholo iho ma ko lakou mau halawai makaaianana, i ka lakou kauoha e like me ka apana o Koolaupoko i ko lakou luna, e hoole loa i ka hoopau ana i ke kanawai e ku nei! A e hoohalike ae hoi na luna e like me ka luna o Koolaupoko, i ke ku oiaio me ke kupaa, e hoole ma ka paio ana me ka hooikaika e hooko i na kauoha a kona mau haku, a e hoopakele ae hoi i kona lahui. Aka, me he la aia maluna o na olino o na hiohiona o na mea Hanohano na punan an a ka moe, e i mai ana. "i hele mai makou no ka pono, ke ola, ka pomaikai a me ka maluhia o ka aina a me na makaainana, aole hoi no ka hewa, ka make, ka poino a me lka haunaele!" A o ka makou - "E ola o Hawaii ia Hawaii!"
Ma keia pepa makou e hoopuka ak nei i ka Bila Haawina no na makahiki elua e waiho nei imua o ka Ahaolelo. E ike ana ko makou poe heluhelu maloko oia bila i na haawina i noi ia i ka Ahaolelo e hooholo no kela a me keia oihana o ke aupuni.
Aia maluna o na hoa o ka Hale Aholelo ka hana koikoi o ka hooholo ana a me ka hoole ana, a me ka hoololi ana paha, o keia mau haawina. A na ka lakou lawelawe ana no hoi e hoike mai, ina ua naauao ke koho ana o na makaainana Hawaii i ko lakou poe wahaolelo no keia Kau. a ina no hoi ua makepono ka hilinai an o na makaianana maluna o ko lakou poe i koho ia. A ma o keia lawelawe ana no hoi o na hoa o ka Hale e ikea ai ke ano io maoli o ko kakaou poe kau kanawai, ina aia lakou mamuli o ka pono kaulike mawaena o na makaainana a me na mea a pau, a ina paha e nana kapakahi ana lakou i ka aoao hookahi, a i ko lakou pomaikai ponoi iho. No ke kiai a me ka malama ana i ka poino a me ke ola o ka lehulehu ka Ahaolelo. aole no ka hooholo i pono no kekahi hapa uuku me ka hoomanoanoa aku i na auhau maluna o ka hapa nui o ka lahui kanaka.
Ma Honolulu nei ua kahaha ka poe naauao, a ua holo na nune ana iwaena o name a pau, no ka nui hewahewa o kahi mau haawina i noi ia iloko o keia Bila Haawina. Ua haohao ka poe noonoo no ka haawina he 16,000 dala i pakui ia aku mahope o ka haawina he 45,000 dala no na lilo poni o ke Alii ka Moi, a loaa ai ka puu dala he 61,000. A pela no hoi na haawina e pili ana no ka oihan koa me ke puhi ohe, he 73,500 i noi ia no ia mau iohana! Pela no hoi me kahi mau haawina e ae. He auhau kaumaha loa keia maluna o na makaainana, a he lana ko makou manao e noonoo akahele ana ko kakou poe lunamakaainana mamua o ko lakou hookau ana i keia mau haawe koikoi maluna o ka lahui.
Na Lilo Moi.
Ko ka Moi me ka Nohealii $45,000.00
Ko ka Miwahine 6,000.00.00
Ka Mea Kiekie ka Hooilina Alii 6,000.00
Puuku me Kakauolelo a ka Moi 5,000.00
Na Lilo o ke Alo Alii 16,000.00
$78,000.00
Na Haawina Ku Mau.
Moiwahine Emma $12,000.00
Mea Mahalala P Kanoe 2,400.00
Meiuaala Mahuka 600.00
$15,000.00
Ka Ahaolelo Me Ahakukamalu.
Na Liko Ahaolelo, 1880 $16,700.00
Kakauolelo Ahakukamalu 200.00
Lako Palapala me na Lilo Ahakukamalu 100.00
$17,000.00
Oihana Hookolokolo.
Uku Lunakanawai Kiekie $12,000.00
Uku Kokua Mua 10,000.00
Uku Kokua Kiua 10,000.00
Uku Kakanolelo 5,000.00
Uku Hope Kakaaolelo a Malama
Waihona Beke Aupuni 3,800.00
Uku Maheleolelo o Aha Kiekie me
Aha Hoomala 3,000.00
Uku Lunakanawai Kaapuni o ka
Aha Kaapuni Apana 2 4,000.00
Lilo Keahole Lunakanawai
Kaapuni Apana 200.00
Uku o na Lunakanawai Kaapuni
Ahakaapuni Apana 3 3,000.00
Uku Lunakanawai Kauai 3,400.00
Uku Lunakanawai Hoomalu o
Honoluia 4,800.00
Uku Lunakanawai Kaapuni o ka Aha
Kaapuni Apana 2 200.00
Uku o na Lunakanawai Kaapuni
Ahakaapuni Apana 3 3,000.00
Uku Lunakanawai Kauai 3,400.00
Uku Lunakanawai Hoomalu o
Honoluia 4,800.00
Uku Lunakanawai Hoomalu
o Hilo 1,200.00
Uku Lunakanawai Hoomalu
o Lahaina 1,300.00
Uku Lunakanawai Hoomalu
o Wailuku 1,200.00
Uku Lunakanawai Apana o Hilo Akau $40.00
Uku Lunakanawai Apana o Puna Hawaii 600,00
Uku Lunakanawai Apana o Kau, Hawaii 1,000.00
Uku Lunakanawai Apana Kona Hema a me Akau 900.00
Uku Lunakanawai Apana o Kekaha Akau 1,000.00
Uku Lunakanawai o Kona Hema a me Akau 900.00
Uku Lunakanawai Apana o Kohala Hema 1,000.00
Uku Lunakanawai Apana o Hamakua Hawaii 500.00
Uku Lunakanawai Apana o Honuaula, Maui 400.00
Uku Lunakanawai Apana o Makawao, Maui 1,000.00
Uku Lunakanawai Apana o Hana a me Kaupo @00.00
Uku Lunakanawai Apana o Molokai @00.00
Lilo Kaahele Lunakanawai o Molokai @0.00
Uku Lunakanawai Apana o Ewa Waianae 600.00
Uku Lunakanawai Apana o W@ me Koolaupoko, Oahu 800.00
Uku Lunakanawai Apana o Koolaupoko, Oahu 1,000.00
Uku Lunakanawai Apana o Hanalei, Kauai @00.00
Uku Lunakanawai Apana o Kawaihau, Kauai @00.00
Uku Lunakanawai Apana o Lihue, Kauai @00.00
Uku Lunakanawai Apana o Koloa, Kauai @00.00
Uku Lunakanawai Apana o Waimea, Kauai @00.00
Uku Kakauolelo Aha Kaapuni Apana 2 400.00
Uku Kakauolelo mua Kaapuni Apana 3 300.00
Uku Kakouolelo aina Kaapuni Apana 3 300.00
Na lilo o ka Aha Kiekie 300.00
Na lilo o na Hoike ana na Hihia Karaina, na na
Lunakanawai Peresidena, e ae e uku ia e like
me kona mana o he pono 1,300.00
Na lilo o ka Aha Kaapuni Apana 2 1,300.00
Na lilo o ka Aha Kaapuni Apana 3 1,300.00
Na lilo o ka Aha Kaapuni Apana 4 800.00
Kuai ana i na Buke Kanawai 800.00
Na Lako Palapala no na Aha a pau i hulia mena
Lilo Pai a me ka uku Leka 1,200.00
$87,350.00
OIHAKA O KO NA AINA E.
Uku o ke Kuhina $10,000.00
Uku o ke Kakauolelo 5,000.00
Na Lilo Keena o na Luna ma na Aina e 3,100.00
Pooleta a me keia a me keia lilo 2,000.00
No na Elele I na Aina e 6,000.00
Uku o ke Kuhina noho ma Wasinetona 10,000.00
Kokua a hoihoi mai i na poe ilihune mai na
Aina e mai 1,500.00
Uku o ka Elele 600.00
Kakauolelo Kope 600.00
Kuai ana i na Kea Hanohano 3,000.00
Pahu Hao 500.00
Pulai Koa o ka Moi 30,847.35
Poe Puhi Ohe, na Hae, Kipu aloha a me kaia me keia lilo 30,652.65
Kokua i na Puali Koa Pualu 12,000.00
$115,800.00
KEENA KALAIAINA.
Uku o ke Kuhia $10,000.00
Uku o na Kakauolelo 13,400.00
Uku o ke Kiaaina o Oahu 3,600.00
Uku o ke Kiaaina o Kauai 2,400.00
Uku o ke Kiaaina o Hawaii 3,600.00
Uku o ke Kakauolelo o Kiaaina o Oahu 800.00
Uku o ke Kakauolelo o Kiaaina o Maui 1,200.00
Uku o ke Kakauolelo o Kiaaina o Kauai 1,000.00
Uku o ka Luna Halepaahao o Oahu 3,600.00
Uku o ka Luna Wai a me Kakauolelo o ka Makeke 3,000.00
Uku o ka Luna Aupuni, Apana o Kona, Oahu 2,400.00
Uku o ke Kakauolelo Luna Wai me Kakauolelo o ka Makeke 2,000.00
Uku o ka Luna Leta Nui 5,000.00
Uku o na Kakauolelo Oihana Leta 10,000.00
Uku o na Luna Leta 12,000.00
Kela me keia lilo Oihana Leta 5,000.00
Wahi Telefoni 1,300.00
Uku o na Luna Alanui 8,000.00
Uku o na Kiaaina Ilina Alii 600.00
Na lilo o ka Ilina Alii 250.00
Uku o ka Mea Malama Aliiolani Hale me na Eleie o ka Oihana Kalaiaina 1,875.00
Kela me keia lilo Oihana Kalaiaina 2,000.00
Kope ana i na Buke Moolelo o na Luna Hoona Aina 3,000.00
Kuai ana i na mea hana Alanui 2,000.00
Na poho Alanui 8,000.00
Na Alanui a me na Alahaka a puni ke Aupuni 100,000.00
Na Halemai Lepera 85,000.00
Kauka Luna Halemai Lepera 8,000.00
Na Kauka Kaahele 12,000.00
Hana Hou a me ka malama i na Hale Hoomalu Ohua Eemoku 2,500.00
Halemai Pupule (i hui pu ia me ka hana houl ana) 15,000.00
Kokua i ka Halemai Moiwahine 21,000.00
Ana Aina Aupuni 40,000.00
Pai Palapala Aupuni 3,000.00
Ke Ola o na Paahao 45,000.00
Oihana Kinai Ahi o Honolulu 15,092.00
Maheleolelo me Unuhiolelo 300.00
Na lilo o ka Oihana Wai 4,000.00
Hoomaemae a me ka hoomahuahua hou ana i ka Oihana Wai 64,000.00
No ka hana hou ana a me na lilo o ka hooholo ana i ka mokumahu Pele 15,000.00
Na Heleuma Mouo a me na Awa-pae 15,000.00
Eli ana i ke awa o Honolulu 5,000.00
Hana hoa ana i an Uwapo 15,000.00
Na hoomaemae a me na lilo mau no na Hale Kukui a pau 2,500.00
No ka hoolawa a me ka hoolakoana i ka Hale Alii hou 80,000.00
Hoohoihoi i ka Oihana Eemoku mai na Aina e mai 100,000.00
Hoomoe a me ka hana hou ana i Alanui ma ka Pali o Nuuanu 30,000.00
Ala Huki a Hapai Moku no Honolulu 100,000.00
Hoomaemae ana i a Kapiolani Park 5,000.00
Hoomaemae ana ia Thomas Kuea 2,500.00
Waihona Buke Aupuni 500.00
Uki hoolimalima o ke Pa ma ke alo o Aliiolani Hale, a hiki i Maraki 31, 1882 200.00
Uku hoolimalima i kaahope o ka Pa Aupuni ma Kaholaloa 650.00
Uku hoolimalima o ka Pa Aupuni ma Kaholaloa no na makahiki elua a hiki i Maraki 31, 1882 400.00
Na lilo malalo o ke Kanawai e waiho aku ai i na Palapala Palena Aina ma ke Keena Kalaiaina 200.00
Na Lilo Koho Balota 500.00
Kukulu ana i na Hale Holoi Loie, a e hoolimalima ia malalo o ka Oihana Papa Ola 7,500.00
Na Auhau Alanui e hoolilo ia ai ma ka Apana kahi i ohila mai ai (i manaoia) 70,000.00
$1,052,387.00
KA OIHANA WAIWAI.
Uku o ke Kuhina $10,000.00
Uku o ka Luna Buke Helu 8,000.00
Uku o ka Luna Dute Nui 7,000.00
Uku o ka Hope Luna Dute 4,000.00
No ke Kiai Oihana me ke A@ 3,000.00
Uku Kakauolelo Buke Hele 1 3,600.00
Uku Kakauolelo Buke Helu 2 3,000.00
Uku Luna Hale Papaa 2,400.00
Uku o na Kokua Kiai ma Honolulu a me na Awae ae 8,000.00
Uku Luna Dute ma Kawaihae 800.00
Uku Luna Dute ma Kahului 300.00
Uku Luna Dute ma Kealakekua 100.00
Uku Luna Dute ma Koloa 200.00
Uku Malama Hale Papaa Mokuahi 2,400.00
Uku Hale Aila Mahu 480.00
Uku o ka Elele 600.00
Kela a me keia lilo Oihana Date 2,500.00
Waapa o ka Hale Dute 1,000.00
Uku o na Luna Helu 20,000.00
Uku o na Luna Auhau 18,000.00
Uku o na Papa Hoopii Auhau 1,000.00
Aie Aupuni e ukuia ana 39,700.00
Uku-panee o ka Aio Aupuni 78,000.00
Dala Halemai (na loaa i manaoia) 12,000.00
Kela a me keia lilo o ka Oihana Waiwai 2,000.00
Ke pai a me ka hoolako ana i na Dala Pepa 1,500.00
Na Hao Hoailona me na Hoailona Pai 1,000.00
Na Pahu Hao o ka Oihana Waiwai 2,250.00
Na Medala Ilio 600.00
Kokua no na Leina Mokuahi o na Aina e 24,000.00
$304,330.00
OIHANA LOIO KUHINA
Uku o ka Loto Kuhia $10,000.00
Uku o ke Kakauolelo 4,000.00
Uku o ka Ilamuku 7,000.00
Uku o ka Makai Nui o Hawaii 4,000.00
Uku o ka Maki Nui o Maui 4,000.00
Uku o ka Makai Nui o Kauai 3,000.00
Uku Kakaolelo Makai Nui o Hawaii 1,000.00
Uku Kakaolelo Makai Nui o Hawaii 1,000.00
Uku Kakaolelo Makai Nui o Maui 1,000.00
Uku o na Makai o Hawaii 22,000.00
Uku o na Makai o Maui 14,000.00
Uku o na Maikai o Oahu @0,000.00
Uku o na Makai o Kauai 8,@.00
Hopa ana i na Lawehala 2,000.00
Kela a me keia lilo o ka Oihana 2,000.00
Na lilo o ea Aha K@ 600.00
$141,@72.00
OIHANA HOO@AA@.
Uku Kahukula Nui $5,000.00
Na K@ kaahele Kahu@ Nui 1,000.00
Uku Kakauolelo o ka Papa @,000.00
Kokua i na Kela Hawaii a me Berezania 40,000.00
Kokua i na Kula Aupuni 12,000.00
Kula Heopoloiei ma @ 10,000.00
Kukla a me hana hea ana i na Hale Kula 5,000.00
Kokua Haumana ma ke Kuia Nui Kapa@ @00.00
Malama ana i ea mea ano e 500.00
Lako Palapala a me keia a me keia @ o ka Papa 700.00
$79,500.00
HOAKAKA HUI.
Na Lilo Moi $78,000.00
Na Haawina Kumau 18,000.00
Ka Ahaolelo me Aha Kukamaio 17,000.00
Oihana Hookolokolo 87,350.00
Oihana o ko na Aina e 115,@00.00
Oihana Kalaiaina 1,0@3,387.00
Oihana Waiwai 304,@.00
Oihana Lolo Kuhina 141,272.00
Oihana Hoonaauao 79,560.00
$1,@90,@.00
No ka Hoopae Lima Hana.
E ka Lunahooponopono. Ua lehulehu mawaeana o kakau na kanaka o ka Paemoku o ke komohana i lawe ia mai e ka Papa Hoopae Lima Hana o ke aupuni. He poe kanaka maikai, he oluolu a he ano like me ko Hawaii nei. Ua hauoli kakou no ko lakou loaa ana, aka, pehea la kakou? Ua hauoli anei lakou i ka wa i kiki ai ia nei, a ike i ko lakou mau hopena , oia hoi, he hookaawale ia a mahae ia na ohana, ma ke kepa ia ana ma o a maanei o ka aina? Maikai anei ka manao i ke kauliilii ia, a mawehe ia ka pili aloha o ke kane me ka wahine, a o ka makua me ke keiki? O ke ano anei keia i hai ia aku ia lakou i ko lakou wa i haalele aku ia i na home mahope? He ninau nui keia, a he ouio kona mau ano. a ina e huai ia ana, e ike a e lohe ia ana he mau mea kupanaha e hilahila ia o Hawaii! E na makua, e na imi pono, e na wahaolelo o ka Ahaolelo, o ka wa keia, e ninau ia ke aupuni ma ka olelo hooholo, e hoike mai i na mea a pau i pili i keia mea. AKE-IKE-OIAIO.
May 19, 1880
KE KANAWAI EEMOKU PAKE.
E Mr. Lunahooponopono. Ua hiki mai ke kamailio ana o na hoa o ka Hale Ahaolelo i ke kanawai o ka law ana i na ohua eemoku mawaena o keia paemoku. Ua paio ikaika kekahi mau hoa ma ka aoao e hooholo loa i ka bila a pela no hoi ma ka aoao kue i ka bila.
O ke ano nui paha o ua bila nei e Mr Lunahooponopono, oia no ka hoohaiki ia o ka holo akea na o na pake mai kekahi mokupuni a i Oahu e like me ke kanawai e hoohaiki ana i na wahine Hawaii. O kekahi kumu ikaika no hoi paha e hooni paa nei i ka hila imua o ka Hale oia no ke kaohi ana mai i na pake mai ka mahuka ana aku mai ko lakou mau haku aku, no ka mea, i ko lakou wa e makaukau ai e holo no ka mokupuni o Oahu, alaila, e kii aku ka pake i palapala ae holo mai ka Lunakanawai mai, oia apana, alaila, e ninaninau e ua Lonakanawai la a ae ia , a e uku ka pake i hapalua dala a i ole e hopu ia piha.
Ea, e Mr Lunahooponopono o kuu manao o koiia'na o ka mekamaka pake pela ke ano e hana i a auanei na hoa puke kuonoono i hoohiki ia Hawaii i mea hoohaahaa i kona an kulan, he ano kanaka: A pela paha auanei e hana ia aku ai ka Lunn Kanikela o ke aupuni Emepire o Kina e ko kakou aupuni. He hana hoa'loha anei me ke aupuni o Kina ke kau ana i kanawai e hoohaiki ai i ka nee, ka naue, ka oni ana ae o ua lahui makamaka la me kakou?
E Mr Lunahooponopono pehea la ka manao o na Hawaii i na penie ka hoao ana mai a ke aupuni o Kina i na Hawaii e maalo ae ana ma kona kaha one, ke manao nei au e komo ana ka ehaeha i ko lakou mau puuwai e like no paha me ia ehaeha e kono aku ana i na puuwai pake ke hooholo ia ua bila la. J W MEA KAKAU.
Kuu Wm. K. Mahoe, ua Hala.
Mr Lunahooponopono. Aloha oe: -
E ae mai ia'u e loaa ona wahi kaawle o kau Nupepa; i loaa ia ia'u ke kahua kupono e waiho aku ai i kekahi mau manao pokole e pili ana no ka'u keiki i aloha nuiia.
Ua hanauia oia ma Waialua, Molokai, ma kala 14 o Ianuari, M.H. 1868 , a mke iho la ma Honolulu nei ma ka la 18 o Mei, M.H. 1880, nolaila, mai ka la mai o kona hanau ana a hiki i kona make ana aku la; ua phia na makahiki he 12 a oi ae. O ka hapanui nae o ka manawa iloko o kona ola ana, ua uhai mau ia e ka nawaliwali a me ke omaimai. Aka, ua hoonamanwanui oia i na pilikia a pau e kau ana maluna ona iaia e waiho ana ma kona wahi moe mai; a mamuli oia ano i kaalo ae ai keia mau makahiki iwaena o na poai o kona ola ana. He hoa paani oluolu oia i manao nuiia e kona mau hoa, o na mea paani nae o ke au' naauao kana i akenui ai; a o ka mea paani lealea o na huahelu he 34 ka hope loa a kuu aku la knoa luhi. A oiai oia iloko o kona mau la opiopio, ua ikeia kona auo, he aloha makua. he akahai i huiipuia me ka oluolu. Ma ka hapanui loa o na huaolelo a pau i puka mai mailoko mai o kona wah oe ikeia he maemae, a ua lilo ia i mea nana e aihue holookoa aku ai ko maua mau Puuwai kona mau makua; a no ia mea ua hikii paa loa ia kona aloha iloko o ko maua naau nona. Ua pili paa kona aloha i kona makuahine. a nolaila, ua ohai mau oia ia maua ma na wahi a pau a maua i hele ai. O ka haawina oi ae o ka maemae i manao he kupono no ka noonoo o ke kanaka makua, oia kana i hana'i. Ma ko maua hoao mau apa ia ia ma na mea liilii o kela me keia ano. na ikea kona ano hoopono a me ka pololei a ke lei momi oia iwaena o ko maua kihapai ohana; a ke hoomanao ae i kana mau hana i kona wa e ola ana, ua lilo ia i mea na ka naau e aoonoo nui ai.
Ma ka malama o Mei 1878. ua komo oia ma ke kula o Kahehuna, a no hookahi makahiki wale no; ua hoke puia oia me kona mau hoa o ka papa hookahi no lakou ka manawa i io aku mamua o kona, aka, ua eo nae ia ia ka hapanui o lakou ma ke Ao Sepeia a me ka unuhi ana. A ma ka malama hoi a Augate o ia makahiki hookahi no ua komo oia ma ke kula o Iolani College; a no hookahi makahiki a oi ma ia kula, ua mahaloia oia e na kumu oia kula, a o ka hoike oia mea; oia no ka loaa mau ana o na makana ia ia mai na kumu mai. Aka, ma ka hoomaha hope o ia kula ma ka makahiki 1879 i hula, ua loohiaia oia e ka mai: a na ia mai oia i hoonawaliwali a hiki wale i kona hala ana'ku la. Aka, ma na ninute mamua iho o kona make ana, ua honi pakahi mai oia ia maua na makua me ka punana mai i keia mau huaolelo. " Aloha olkua, aloha no kakou, no ka mea, ua kokoke mai ko'u manawa."
A iloko oia mau minute ehaeha, ua aloha pakahi a ku oia i ka lehulehu o na ohana; a mahope oia manawa popilikia ua kukuli iho la oia ma kona kuli a haawi ae la i keia mua hua pule i ka Mana Lani, penei: " E Iehova, e aloha mai oe ia'u a e malama mai i ko'u wa pilikia, no ka mea, o oe wale no ke Kahuna Lapaau nui ma ka lani a ma ka honua nei a ma na wahi a pau loa, a mau loa aku no, Amene. A mahope oia manawa, ua lawe aku la ke Akua i kona uhane. O keia mau huapule, aole na maua na na makua i aoao aku, aka, mai kona noonoo poni mau no ia. Aka, o maua kona mau makua; ua oluolu nui maua e hoolohe a e hooko aku i ko ka Haku makemake e like me kana olelo: "Na ke Akua i haawi mai a nana hoi i law aku, e hoomaikai nuiia kona ino." S. K. Mahoe. Kawaihao, Honolulu, Mei 20 1880.
NU HOU KULOKO.
Ikiki wela na kapuai o ka la e keehi nei ia kakou i keia mau la.
Ma ka Hoopii a Mr Mahoe o Puna i Lawe Leta mai Puna a Kaluaopele a Hilo kapono. (La haoa 12 a ha Ahaolelo.)
E Haiolelo ana o Mr SB Dole ma Kawaiahao i ka po o ka la apopo. hora ehiku me ka hapalua, maluna o ke kumu hana "E hookanaka." ---
HOOKAULUA Hou. -- Ua hoike aku makou i ka pule i hala, ma keia hela e puku aku ai kekahi mau manao i hookaulaa ia, aka, no ka piha kai loa o makou a loaa ke kewa kaawale ole, nolaila, ua paanee hou ua mau manao la; a ua minamina nui makou no ka haiolelo i hoopuk,aia ma ka Helu 19 i hala a kekahi kahunapule katolika i haaiele ia hoomana; a ke manao nei makou, e loaa ana paha i na makamaka ka waiwai io oia haiolelo maloko o ko makou panai i keia pule ae a me kekahi mau manao waiwai e ae.
No Maikonisia. -- Ma ka Poakahi iho nei i ku mai ai o Rev D Taylor me kana wahine, ma ko laua alanui hele i Maikonisia. Ua manao ia a keia mahina ae e ku mai ai he kumu haole hou no ia kihapai; a ka imi ia nei no hoi he ekolu kumu haole wahine no ia mau pae aina.
Ua makemake ia na hoa a pau o ka puali pualu Prince's Own ekoakoa ae ma ko lakou Hale paikau; me ka lole piha, oia hoi na papale ulaula & c., i ka po o ka la 24 o keia mahina oia ka Poakahi e hiki mai ana. A e haawiana hoi ka Puali he Hulahula haole ma ia po no ka hoomanao ana i ka la hanau o ka Moiwahine o Beritania.
Ua aie makou i ka lokomaikai o ka Hon WM Kipikono no ke kii pepa o ke kii o Kamehameha I, a ka Ahaolelo o keia kau aku nei i hala i hooholo ai e hana ia. Iloko paha o Iulai e hiki mai ai ke kii, akla, e ike mua ia no na helehelena ma keia kii pepa. E naue mai e na makamaka a e nana iho.
AIHUE IA.-- Mai ka peni mai a HK Kahopukahi o Kohala, i ike iho makou, ua aihue ia aku mai ka halekuai o Aiona, e na lima huluhulu o ke kolohe he mau apana dala he lehulehu wale. Aole i loaa ke kolohe, ua manao wale ia he Pake ka mea nana i aihue; no ka mea, wahi a ka makamaka ua piha loa o Kohala i na pake o ia ano.
I KO OLOWALU A ME UKUMEHAME. -- E hoomanao oukou e o'u haku lawe nupepa, e hookaa koke ami i ko oukoumau koena o 1880 nei; no ka poe i hookaa hapa mai, ano ka manawa mai keia la aku, aole mahope aku o ka la 26 o Iune; no ka poe aole i hookaa iki mai ik kahi mea, ano ka manawa mai kali hou aku. Eia ka rula a'u e hooko ana, aole e loaa aku ana ka helu 27 o keia makahiki i ka poe hookaa ole mai iloko o ka manawa i haiia. E haawi koke mai i ka uku mai kuu lima a i kuu hope ia Moses Maikunu i ka wa e lawe ia aku ai ka nupepa ma ko oukou lima. E hoolohe i keia. SAM'L K. KAAIAI.
Luna Pepa no Olowalu me Ukumehame.
KE KIA O KAMEHAMEHA I. -- Ua panee hou ia mai imua o makou e ka lokomaikai o ke komite W M Kipakona ke kii hoolele aka o ke Kia Pohaku o ka Maku Na-i Aupuni Ka mehameha I; he kilakila kona kulana ke nana aku aka, aole i kulike na hiohiona e like me ke ku e kau nei ma ko makou keena hana, i kaha ia e John L Rees ke kaha kii Hawaii. E ike no ko makou mau hoa heluhelu ke kipa mai ma ko makou keena.
OLELO HOOLAHA.
Ke kauoha ia aku nei na mea a pau i kuleana @ o Kekuma@ w. i maka ma Ap@ e hooiaio k@ mai i ka ole o ka mea @ a lele i @ ia W. K. @ ke @ ia’u no na dala he kanalima no ke @ aina a eia ma ko’u lima ke palapala @ kahi i pau @ ka @ pu mai i ka ukupanee @ keneta o ke @ mahina, alaila, e @ aku @ palapala @ mahina eono @ ka aku, e lilo loa kela a @ E loaa no au ma Wailuku. E.B. PAALUA
Ua hookohu pono ia mai na mea nona ka @ ma @ ka mea hanohano Chas C. @ Lunakanawai K. @ i kahu @ ala a no na keiki oo ole, a me na waiwai. @ i lawe ia Kalawao no ka mai hebera. Nolaila, o ka poe e @ i aie iaia, e hookaa koke mai ia’u; a o na poe ana @ ai, e hoike mai iloko o na malama eono mai keia la, @ hala ka manawa, ua hoole loa ia na koi aie a pau.
KAIKUAANA w.
Kahu malama waiwai o na keiki oo ole a
Palolo, Honolulu, Mei @ 1880. @
UA MAKEMAKE IA
NA ILI BIPI, NA KIWI BIPI, NA IWI BIPI,
E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kako a makeke nei e H. HACKFIELD & Co.
Honolulu, Mei 22, 1880.
Ma ke Keenaa o kaLunakanawai Kaapuni @ Hawaii @ Ma ka wa wai o @ no Kahului Maui. I make @ heluhelu ia, a na @ paepale @, ka wahine a @ Kahului Maui. e moi ana a nohonoho ia i @ o ka waiwai o kana kane make. @ Frank @ ai kahu no kalaua keiki ou oe. Netalia ke kau@ aku nei na kanaka a pae, ke p@, o ka P@ Iune 1880, ma ka hora 11pm ma ka hale hoolokahi @ luku oia ka laa me kahi i kuho ia no ka hoolohe @ nei la a me na me@ kue, ke hoike ia. ABE FORNANDER. Lunakanawai Kaapuni Apana 2 ii @ Wailuku. Mei 7 1880
Ma ke Keena o ka Lunakanwai Kaapuni Apana @ Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kahului @ Wailuku, Maui. i make. Ua heluhelu ia a ua waiho @ palapala noi a Kailieha w. a me Dan Kahulelio k. e @ mahele ia ka waiwa o Kahuailua k. no Wailuku Maui@ Iwaena o kona mau keiki pono. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanawa a pau, ke pali, o ka Poaono, ola ka la @ luna ola ka la a me kahi i koho ia no ka hooiohe ana i ua nonei la a me na mea kue, ke hoike ia. ABR FORNANDER. Lunakanawai Kaapuni Apana 3 HPA Lahaina, Mei 7 1880.
MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ke Hawaii Pau Aina Ma ka waiwai o Nahopii w. o Lahaina Maui. i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala nei a Kekahuna k. luna hooponopono i ka waiwai o Nahopii w. o Lahaina. Maui i make. e nei ana e hoapono ia kana Moo Waiwai a e ho kuu ia ia mai ka oihana a e hooholo ia ka waiwai i na hooiana. Nlaila ke kauoha la aku nei @ naka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 1 o Iune @ ka hope 9 am make hale hookolokolo @ Wailuku @ la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana I na @ na mea kue, ke hoike ia. ABR. FORNANDER Lunakanawai Kaapuni Apana @ Lahaina, Apr 27 1880.
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.
Ua hookohu ia mai au e ka A@ Kiekie i Lunanhooponopono no ka Waiwai o William Brash o Honolulu me kupu@ o Oahu i make. Ke holike aku nei au imua o@ naka a pau he mau koina ko lakou i ka mea i make, e hoike mai lakou ia'u @ o eono malama mai keia la aku. E loaa no au ma ka pa papa o Waliama Honolulu. WM.G. BRASH Lunahooponopono Waiwai o William Brash @ Honolulu, Mei 8 1880.
HOOLAHA
Aole au e hookaa i na aie a pau i a'e ia e kuu wahine mare, e Manawai, ke ole e luaa aku kekahi hooialo mai la'u aku. E hoolohe I keia o poho oukou e ka poe Kaleps. Owau iho. KANEAKUA Puueo, Hilo, Apertia 26, 1880.
HOOLAHA
E ike auanei na mea a pau o wau o ka mea nona ka inoa malalao iho nei, ke hoike aku nei au imua o ke akua, ua hookuu ia mai au e ka Aha Kiekie mai ko'u noho ana malalo o ka malama ia ana o ko'u Waiwai e ka Moiwahine Ema Kaleleonalani, i ka la 13 o Aperila, 1880. A nolaila, ke kauoha aku au i na mea a pau o kela a me keia ano e noho ana a e hoolimalima ana i ku aina, e lawe mai lakou ia'u nei i na loaa a pau E loaa no ko'u wahi noho mai ke kihi o ua alanui Beritania a me Likeke, Helu 46 A. KUNIAKEA Honolulu Mei 6, 1880.
OLELO HOOLHA.
Ke kauoha ia aku nei na moe a pau i loaa na kuleana iloko o ka PA ILINA MA KAWAIAHAO e hele koke mai a e hoomaemae i ko lakou mau pa, ma'alo o na kuhikuhi ana a D Manuia, ka luna nana e kiai nei la wahi. O ka poe hoolohe ole I keia, mahope o ke kaii ana no ka wa kupono e manao ia aohe o lakou kuleana i a e lawelawe ka poe nona kahi e like me ka lakou i ke ai he pono.
OLELO HOOLAHA.
Ua papa ia na wea a pau, aole e komo hewa a lawaia me lawaia ma na kai o ke Ahupuaa o Hnouliuli, mai Puuloi aku a hiki I Waimanalo, ma ka mokupuni o Oahu. apana o Ewa. Ua hookohuia o AARONA HATTON I luna malama no na kai lawaa o Honouliuli, aohe mea e ne Kakauia ma Honouliuli, Oct 9 1879. JAMES CAMPBELL.
HE NANEA - NO KE - Kanaka Opio me ka Hapauea! He moakaka ka nana ana, nolaila - E Hoao! -- KA NINAU HELU 15!
He nui loa i hiki mai, a e hiki hoa mai ana. He 25 KANETA ke Kumukuai ia ke 50 KENETA. E loaa no ma na Ualekualo THOS. G. KARAMU
Ke hoike ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, aole e k@a hopu i na bipi ahiu a me na lio mauna o ka aina o Kaup@kuea Makahanaloa a me Pepeekeo, ma ka apana o Hilo mokupuni o Hawaii mai keia la aku a mahope aku o keia manawa. C. A@ONO, Hilo, Hawaii, Mei 17 1889.
E ike auanei na kanaka a pau, o ka mea nona ka inoa malalo iho, ka papa a hookapu ak nei i na meapau, aole e hookuu wale i na holoholona maluna o kuu aina kuai a me ka aina hoolimalima mai Haunanai a Waikakuu ma Kona Hema Hawaii. Aole e ae la na kanaka e lawewale i na waiwai o ka aina a e mahiai wale hoi, huki i na wahie ke ole e uku mai i na dala elima i e uku ia na holoholona $1.00 o ke poo ke loaa la'u a i kuu mau luna puha, a e ki ia na @ a make e loaa ana. O ka poe i ae ia e a’u o lakou wale no koe ma keia hoolaha ana. J. W. KUAIMOKU. Kona Hema, Hawaii Apr 28. 1880.
C.C. Coleman.
Amara a he Mea Hana Mekini
Kapili Kapuai Hao Lio
---A ME KA--
Hana ana i na Kaa Lio, & c., Hule Hana ma Alanui Alii. e kokoke la i ke Alanui Papu. tf
Kauka O.S. Cummings, M.D. HOMEOPATIKA.
Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa, "KULU WAI LIILII" Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou. Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa me kahi o Mr. Wm. G Irwin, ma ke kihi o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano. 888 tf.
KO BIHOPA MA
BANAKO MALAMA DALA!
E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako penei:
Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $2.00 a emi mai paha, alaila, e uku i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana. ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu maluna a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi. aole no hoi no ka hapa malama.
Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.
Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu la mamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai.
Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai.
Ma ka la mua o Sepatemaba i keia makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e haipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.
Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.
E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau.
851 tf BISHOP & Co.
851 tf BISHOP & Co.