Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 22, 29 May 1880 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

Ma ke Kauoha.

 

Ua hookohuaku au ia Pauolo @ K@ he Hope Kiaaina no Kauai oiai au e kaawale ana.       J.E. BUSH, Kiaaina o Kauai.

Mei 15 1850, 964 3t

 

Ua hookahu ia aku i keia la o Mr. W.E.H. Dereill i Agena no ke Keena Hooiaio a Ho@ Aina no ka hoiaie a me ka apono ana i na Palapala Kuai no ka mokupaai o ka Kauai malalo o ka Pauku 1263 o ke Kanawai Kivila ma kahi o G.N. Wilikoki i waiho mai.  THOMAS BROWN,

Lana Hooiaio Aina.

Aponoia:  SAM'L G. WILDER, Kuhina Kalaiaina.

Keene Kalaiaina, Mei 14, 1890  964 3t

 

Hoolaha no na Kula Hanai Ohana.

E LIKE me ka Oiaio Hooholo i hana ia e ke Papa Hoonaanao, i apono ia ma ia la 11 Feberari i hala, ke hoike ia aka nei ka lobe, oka aukau malahiki maunawalea uka hoomau malalo o na rata o ka Papa, ua hoomahuahua ia ae mai ka iwakalua a i ka iwakalea kamamalima daia, a pela mau aku mai ka ia 1 o Ianuari 1890.  W. JAS. KAMIKA. Kakanoielo,

Keena Hoooaamao, Mei 17, 1880. 964 3t

 

Ua hookohu ia aka i keia ia o Mr. W.E.H. DereilI i Agena Hoolaio no na palapala aelike hoopaa hana no ka apana o Lihue a me Koloa, mokupuni o Kauai, ma kahia S.W. Wilikoki i Waiho mai.  SAM'L. G. WILDER,

Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Mei 10, 1880.  263 3t

 

Ua hookohu ia aku i keia ia o Mr. W.E.H. Deverill i Komiaina no na Ala a me na pono wai no ka apana o Puna, mokapuni o Kauai, ma kahio S.W. wilikoki i waiho mai.

SAM'L. G. WILDER,

Kuhina Kalaiaina

Keena Kalaiaina, Mei 10, 1880  963 3t

 

I na Luna Nupepa a pau.

 

Ma keia Helu, ke hoike aku nei makou i ka lohe i ko makou mau Luna pepa a pau loa a me na poe lawe pepa luna ole e hoouna ia nei na pepa.

Oiai he mau helu wale no koe a kau aku kakou i ka helu hope o ka hapa mua o ka makahiki, nolaila, ke paipai aku nei makou, aole e hoouna hou ia kekahi pepa ma ka owili pakahi a me ka puolo, ke ole e hookaa mua ia mai ka uku pepa mamua o ka hiki ana i ka Helu 26 o ka pepa.

O na luna i hookaa ole mai a me na luna i hookaa hapa mai, ke paipai ikaika nei makou, ano ka wa no oukou, o oki aku makou i ka hoouna i na pepa ma ko oukou inoa mamua o ka pau ana o na helu hope o keia hapa makahiki.

O oukou hoi e ka poe e hoouna ia nei ma ka owili pakahi, e hoomanao oukou i keia leo, a e hoouna koke mai i ka uku pepa o keia hapa mua, o nele auanei oukou i ka pepa ole ma keia mua iho.

Mai ka la e puka nei keia hoolaha a hala na hebeboma eha, e hooko piha makou i na olelo o keia hoolaha.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUILA.

No ka Makahiki, $2.  Eono Mahina, $1.

Daia Kuike ka Rula.

 

KOMITE HOOPONOPONO

Sam'l Kaaikaula,

Hezekia Aea.

 

POAONO, MEI, 29, 1880.

MA KA nana ana i ka poe o Maikouisia e pae mai nei iwaena o kakou iloko o keia mau la me he mea la, he poe kupono no lakou no ka hoao ana e hoolaupai hou i ka aina a me a lahui i kamaaina i keia moana.  He oiaio ua haule loa lakou malalo o ko kakou lahui ponoi, aka, aole lakou i ike mua i ka malamalama e like me kakou.  E pii mai ana no ka lakou poe keiki a loaa ke kulana ano like me ko kakou.  He lahui hanau nui no hei lakou, ma ka makahiki mua o ko lakou noho ana ia nei, he pono ke malama ia me ke akahele; aohe e haawi ia i na hana kaumaha.

He mea pono no hoi ke wae akahele ia na agena o ke Aupuni e hoouna ia ana no ka imi ana i keia poe limahana.  Aole e hana ia ma ka hoopunipuni, a ma ke ano apuka.  Ina e kii ana kakou ia mau lahui me na hana kolohe a hoopunipuni i mea e loaa mai ai, e maea ana ka inoa o ko kakou aupuni iwanena o ke ao nei, a e kue mai ana no hoi na aupuni malamalama.

Ke manaolana nei makou ua pololei ka hana a ko kakou aupuni e pili ana no ka poe i lawe mua ia mai nei.  A o ka makou e kalokalo ae nei, i pono ka hana ma keia mua aku, a i piha pono no hoi o Hawaii nei me na lima hana maikai.

Ua nui na kamailio ana iloko o keia mau ia no ka hoopae ana i na lima hana mawaena o kakou.  Ua maopopo, ke ole e loaa na poe nana e lawelawe ma na hana mahiai o ka aina, e emi hope ana keia mau hana, a he mea hiki ole ke hoala ia na hana hou i pili i ka holomua o Hawaii ma ke ano mahiai.  Me he mea ia, ua ike lea no paha na hoa o ka Ahaolelo i ka oiaio o keia, a e haawi ana lakou i ko lakou noonoo akahele mamuli o na hana kupono e hiki ai ke hoolawa piha ia ka aina me na poe lina hana.  Oia wale no ka mea e ola ai ko kakou oihana mahiai.

Ua kamailio nui ia mamua aku nei no ka lawe ia ana mai o na lahui o Inia.  Aka, ua olelo ia aole e ae ke aupuni o Beritania e lawe ia mai kanaka o ia aina, ke ole e nee pu mai me na hooponopono ana a me na hoomalu ana o ia aupuni maluna o lakou.  Ma ka olelo nae o kekahi aoao, ke i nei he manao kuhihewa ia, a he mea loaa oluolu wale no ka ae o Beritania i kona lahui Inia e hale mai i Hawaii.  O ka mamao loa paha o ia aina kekahi mea e alai ana i ka hiki nui ana mai o ia lahui; me na lilo koikoi loa paha e hiki ai.

Ua loaa mai ia makou ka Palapala Hoike o na makahiki elua o ka Papa Hoonaauao.  He hoike piha keia i oi ae i ko na kau i hala.  Ua pau loa na kula o ka aina i ka hoike ia, na kula aupuni a me na kula e ae o kela a me keia ano.

O ka heluna nui e ko kakou mau kula, he 210, me na haumana he 7.164.  He 173 ka oi o na haumana ma keia hoike ana i ko ka makahiki 1878.  He 79 hapaheneri o keia poe haumana he poe Hawaii maoli; he 13 hapahaneri he poe hapa Hawaii, a he 8 hapahaneri no na lahui e ae.

He kanaono o na kula i keia wa e hoohui nei i ka oihana ao hanalima me ke ao palapala.  He meheu hoonaauao maikai keia a ka Papa Hoonaauao e alakai nei, ka hoomaemae i ua keiki ma ka hana lima.  O ka ike he mea waiwai ka hana, a he mea hanohano no hoi, a me ke ake e hoomau aku ma ka hana ke lawa like keia haawina mawaena o ko kakou poe opio, he hailona maopopo ia o ke ola.

O kekahi mea hou a makou i ike ai iloko o keia Hoike, oia no ka mahuahua ana ae o na kula olelo haole.  Me he mea la, ke hoonioni nei ka manao o ka lahui e ake e loaa ka olelo haole i na keiki.  He oiaio no, o ke alanui wale no keia e loaa ai ia kakou na pomaikai o ka wehe ana i na waihona naauao i hoopaa ia iloko o ka olelo haole, a he mea pono loa ke hooko ia aku ka makemake o ka lahui ma ia mea, e like me ka ka Papa Hoonaauao e alakai nei.

Ke lawe mai nei makou i na huaolelo maialo iho mai loko ae o ka Hoike, i ike ko makou poe heluhelu i ke kulana o ka Papa ma na mea i pili i ka noho pono, oia keia: "Hookahi kina nui o na kumu kula o ko kakou mau kula Kumumua, oia ka nele i ka makemake paha, a i ole ia, i ka ike paha, i ke ao ana i ka lakou mau haumana i na loina o ka noho pono.  Ua pono no ke ku kaokoa loa ka oihana hoonaauao mai na ano pili hoomana, a ua hooikaika no ka Papa i komo ole na mana ekalesia iloko o na kula Aupuni.  Aka, aole keia he mea e kaohi mai ai i ke ao ana o na kumu i ka lakou mau haumana i na kuhikuhi o ka maemae a me ka noho pono, a me ke alakai ana i ko lakou noonoo i ke kahua o ka manaoio, kahi i hookumu ia na manao hoomana a pau."

 

KA HUAKAI NOWELO A NA LUNAMAKAAINANA

E like me ka mea i hooholo ia e ka Hale Ahaolelo, oia hoi ka olelo hooholo a Hon. G.W. Pilipo, ua hono makaikai aku na Lunamakaainana maluna o na kaa, i ka hora 12 o ke awakea Poaono iho nei i hala.  He 18 ka nui o na kaa i alakai ia e ka Makai o ka Hale, W.C. Parke Esq., a ua komo pu aku kahi mau lala o ka Papa Pai ma ka huakai.  Ua kipa mua ma

 

KA HALEPAAHAO KAWA,

a mahope o ke kakau ana i na inoa ma ka buke hoomanao, ua hele makaikai aku la na hoa a puni.  Ua maemae a nani na mea a pau, e hoike mai ana i ka maikai o ka malama ia ana a me ka hookele ia ana oia wahi.  I ka pau ana o ka makaikai, ua noho na hoa malalo o ka malumalu lau laau, a ua waiho ia mai he papa nina nani a ono no ka paina ana o na hoa, a ua lohe ia na leo "mahalo piha!"  "mahalo nui!"  Maanei, ua pakika, nemonemo a hinuhinu i kaua mea o ka maemae.

Mailaila aku ka pae ana a hoea i iwaena o na pua a me na malu lau o ka lai o Kalaepohaku, ma

 

KA HALE PUPULE,

a halawai me ka leo pae o ka makamaka nona ka helehelena oluolu o ka Makua nana e malama nei i ka poe i loohia ia me na mai pupule.  Ua makaikai ia, a ua malama ia he halawai ahaolelo mawaena o na pupule a me kahi mau hoa hanohano o ka Ahaolelo.  Ua ike ia aku kekahi me ke kulana "mahalo piha" e nieniele ana e ninaninau ana a e kukakuka pu ana me na hehena, a e paa ana me ka buke hoomanao a me ka peni, a e hoopapau ana i ke kakau ana i na kumu hoopii.  Ina e alawa pono aku i ke kulana o kahi mau mea, me he la he mau "mahoe."  Ua ku i ka mahalo nui ia na mea a pau ma keia kahua, a e like me ka malama maluhia ana me ka makee nui ia o ka pono a me ke ola o ko laila poe iloko o na makahiki i hala ae nei, pela no i keia kau.  Hookahi wale no mea i ike ia he hemahema, he hemahema nui hoi ia, he hemahema e pono e hooponopono koke ia me ka hoohakalia ole ia, a oia no ka popopo a ano kahiko o na hale, a me he mea la, ikolo o na makahiki elua e hiki mai ana, e ano helelei ana paha na kaupaku maluna o ke poo o na hoakanaka e noho ana malaila iloko o ko lakou pilikia o ka mai.  Ke manao hei makou, he mea pono, a he mea ku i ke aloha ka hooholo ia ana e keia Kau Ahaolelo puuwai aloha oiaio, i haawina puu dala mahuahua no ka hoolawa ana i na hemahema a me ka hana hou ana i ka home e maluhia ai na hoakanaka i loohia ia e ka ulia poino o ka mai pupule, a me he la, ma ka hoomaopopo ana a me ka halo ana i na paia o ua keena kaukanawai eehia nei, e hala ole ana no ka lu ia mai a mawehe ia ae na puuwai i kahe mai ai na kulu wai olu o ke aloha lokomaikai o na Meahanohano, mai na Lii, na Kuhina a i ka Poeikohoia.

Malaila aku ka hele a i ke

 

KULA HOOHANA O KEONEULA;

a maanei, ua maikai no na kulana o ke kula a me na haumana; e like me na wahi i hoike ia mai i na Luna, me ke ano kananuha nae na hana i malama ia ma ia la.  Ua loaa kekahi kumu (wahi a na hoa) e nieniele ai ma ke kulana o keia kula, a ua koho ia he komite no ia mea.  O ka

 

HALE MAI MOIWAHINE,

ua kipa ia, a ua mahalo nui ia na mea a pau - maemae ka hale, maluhia na hana, a maikai ke ea o ka poe mai.  Hookahi no kumu i hoohalahala mau ia no hoi-oia hoi, ua lawa i ka ai a me ka ia, ka aahu, a me na pono o ka noho ana, koe wale no ka mea iaia ka lapaau ana, hele ino, he menemene ole, a he ano huhu, a no ia mea, oa kau ka weli nui a me ka makau ia o ia hale.

Mailaila aku, a ka wai pui lani e pipii ana mai ka lipo hohonu ae o ka opu o ka honua he mau haneri kapuai i lalo lilo, ma ke kula mahope aku o Punahou.  Ua "mahaiopiha" ia ka nani, ka ono a me ka huihui o keia wai e na hoa.  Ua hooluana ilaila no ka inu wai nohea, a pii loa i kahi e eli ia nei he

 

LUA WAI HOHONU!

maluna o ke kiekiena mauka aku o Punahou.  Ua akamai na mea hana, a e noke ana ka mekini me kana kolopa i ka pao, i ka eli a me ka hole, i na lae aa paa o lalo o ka ili honua.  Ke puka keia wai, alaila, alua mau ano wai pipii, a e hiki ana paha ke olelo ia no laua, "me he mau wahine opua la e hoonani ana i ka hanohano o Hilo - e, oia - a mahalo piha!

Haila, pau ka huakai, a o ka huli hoi ana no ia kuai ana i kahi ia o Ulakoheo ana, a pau ana holokaa ana, ma ia la ana, a o ka panina o na "laulau" ana o ia la, me ka hoomanao ia no nae, o kahi "mahalo piha!"  MEA KAKAU

 

No ka Oihana Makai

E KA NUPEPA KUOKOA E. Aloha oe:

Ma ke ahiahi o ka Poaha o ka pule i hala ae nei, ua waiho mai la ka Hope Luna Makai i kana oielo ao i na makai, no kekahi mau olelo pili kino i kamailioia nona a me ka oihana e kekahi oia poe.  I ka hoomaopopo ana aku i ka mea nana ia olelo, aole ia na ka mea e ae na kekahi no ia o na mea i hookiekie ia ae ma  ke kulana, i i kapa ia ma ka inoa "Kapena."  Oia keia; e hoino ana i ka hope luna makai, no ke kokua ole i ka lakou palapala hoopii, e hoomahuahua ae i ko lakou uku malana, me ke kapa aku he paiaualelo, molowa, hiamoe wale iho no, aole makaala i ka oihata makai.  Me ke a'oa'o pu aku i na makai, e haalele like i ka oihana, i na aole e hooko ia ko lakou makemake.  I kekahi o na makahiki i hala ae nei, ua haalele ino kekahi poe i ka oihana makai, malalo no oia mau kumu, a o ka hopena i ukali mai, he nele.

Ke koi mai nei kekahi oia poe e ue hou aku ia lakou, e hoi hou mai e lawelawe i ka oihana, aka, ua hoole ia aku e ka hope luna makai, no ka mea, ua ike ia ko lakou no he kipi i ke Aupuni, me na poo oia oihana.  He oi loa aku ka pono, a me ka maemae o ka mea nana e hookele nei ia oihana, e hoopau aku i ke kanaka oia ano, i ole ai e hapala ia kona inoa, a me ka poe nana ka ohana i hooili mai maluna ona.  Malia paha aia no iloko o kekahi poe okoa e loaa ai he mea kupono ma ia wahi, me ka hilinai i @ana mau ao ana, me ka hooko pono i na rula e pili ana ia oihana, me ka mokuahana ole, a me ka hoomanawanui a hiki i ka hopena.

M.H. HALEAKALA.

Honolulu, Mei 24, 1880

 

NA MAKAAINANA HANOHANO O HILO,

ALOHA OUKOU:

O  ka palapala hoopii a na makua mea keiki e hele mau ana i ke kula hui o Hilo i waiho mai ma ko'u lima oiai wau ka oukou waha olelo, ua lawe wau ia palapala hoopii imua o ka Peresidena o ka Papa Hoonaauao a me ke Kahukula Nui a me ke Kakauolelo o ka Papa, e pili ana i na kumukula oia kula, e hoopau ia lakou a pau, mai ke kumu kula nui a me kona mau hope kumu.

Ua kamailio wau me ke Kahukula Nui a me ke Kakauolelo o ka Papa no ke ano o ke kula hui o Hilo penei:

I ka wa o ke kula hui o Hilo ia HR Hitchcock, ua holomua ka ike a ua naauao pono na keiki, a ua olioli nui na makua no ke ao kupono ia e ia kumu naauao, a pela no i ka manawa i lilo ae ai o ke kula hui o Hilo ia Kawana o ka lua ia o na kumu, ua holopono no ke ao ana, ua holo mua no ka ike.

A i ka lilo ana o ke kula hui o Hilo i keia kumu wahine a me kona mau hope, ua emi hope ka ike o na keiki iloko o keia mau makahiki lehulehu ana i ao ai me kona mau hope kumu, a oia ke kumu o na makua mae keiki i hoopii mai nei imua o ka Papa Hoonaauao e hoopau i keia mau kumu a ina aole e ae mai ka Papa Hoonaauao i keia noi a na makaainana o Hilo, alaila, e lawe loa wau  ka palapala hoopii imua o ka Ahaolelo e kamailio laula, no ka papa kula ma Hilo a me ke Kahukula nui no ka makaala ole i ka hemahema o na kumu; a mahope o keia mau kamailio ana a makou, olelo mai ke Kahukula nui ia'u, e hoopau i na kumu wahine kanaka, ae aku wau, a o ke kumu wahine nui e noho no peia a loaa ke kumu kupono, ae aku wau me kuu olelo aku, i kumu haole kane; ae mai ke Kahukula nui me ka olelo mai ia'u, ina loaa ole maanei, kauoha i Amerika; me ka olelo pu mai ia'u, aia a hui hou ka Papa Hoonaauao, noonoo hou ia mea.-  E Hilo, ua holopono ka oukou kauoha ia maua no ko oukou makemake i mau kumu hou, a e loaa ana ia makemake, a ke haawi aku nei maua i ko maua aloha ia oukou a pau.

HON. D.B. WAHINE.

Aliiolani Hale, Mei 27, 1880.

 

IMI EPA,

E ka "Nupepa Kuokoa" e:  Aloha oe.

Ua hoopunipuni ka mea nana i kakau i kuu inoa JWH Isaac Kihe, imua o ka Lunakula o Kona Akau, Henry N Greenwell.

Penei ke ano nui o ua palapala nei

"H.N. Greenwell Aloha oe:

Ke kauoha aku nei au ia oe e haawi mai i $1.50 ko'u uku o ka la kula 1. oiai, aole i lawa ko'u ike a me kuu naauao i keia wabi uku 50 keneta o ka ia."  Auhe oe e ka Alopeka, ka holoholona ino e pau ai ka malawaina?  Ke ninau aku nei au ia oe, no ko nele anei i ka inoa ole i kakau hoopuniuni ai oe i kuu inoa?  No ka ike ole anei i ka Palapala Hemolele, i lalau ai oe a lawe hewa ai oe i ko hai inoa e kakau hoopunipuni.  Ina ua nele oe i ka inoa ole.  Ke kauoha aku nei au ia oe, e hele mai, a na'u no e palapala aku i inoa nou, i ole e nalowale a poina, a i ole oe e pepehi ie.

Auhe oe e ka Moonihoawa, ke ao mai nei ka olelo ia oe, "Mai manao ino aku, o manao ino ia mai, aole hoi e ana 'ku o ana ia mai."  Owau iho me ka oiaio

JWH Isaac kihe

Kumukula o Kalaoa, N Kona, Mei 27, 1880.

 

EIA ke ku nei ma ke awa o Kou he mokukaua Beritania.

O KA Poaha nei, oia ka la kai malihini o na Katolika, a no ka nawaliwali o ka Epikopa, nolaila, ua malama ia na hana kai huakai maloko o ka pa luakini.

E IKE na makamaka, ke nana ae i ka hoolaha o na hana o ka la 11 o lune ma Waipio, Ewa, e malama ia ana e ko laila mau keiki.

HOAO IA E PUHI. - Ma ka wanaao o ka po Poaha nei, ua hoao ia ae la ka hale kamana o David Burrows e puhi i ke ahi, aka, aole i holopono ka hana; ua loaa aku la nae i ke kiai na mea i hoomakaukau ia, oia ka emole aila mahu, ke ahi-koe, a me ka puluulu.

KUU PELEKI UA HALE. - Ma ka la 18 o keia malama oia ka Poakahi, ua make iho la ka wahine a ko makou makamaka Aalaioa; ua hanau ia oia i ka la 31 o Dek. 1859, nolaila, o ka nui o kona mau la ma keia ao, he 20 makahiki, 4 malama a me 18 la.  Me ka ohana o ka mea i make makou e kanikau pu nei, a me ke kane hoi i hoonele ia i ka wahine ole ke aloha walohia.  "Ke moe nei oia ma ka palaho, a ua hoala ia mai ma ka nani."

NA KUKUI MAHU. - I na pule i hala ae nei, ua hoololi nui ia ka manawa ma ka hana hou ana i ko kakou mau kukui huina alanui i mahu wale no, a he mau kukui hou kekahi i panai pu ia me na mea kahiko; a ke a nei lakou ma ka mana o ka mahu i keia mau po, a ua hauoli hoi kekahi mau wahi i ka loaa ana he malamalama ma ko lakou mau kuono poeleele, a he nani ia no na alahele i na po pouli o kakou; aka, aole i lawa pono loa na alanui i na kukui o keia ano; e hoomahuahua ia aku a nui ka pono.

 

KA WAI ELI A KA MAHU. - Ua maalo aku makou i keia mau la iho nei e makaikai i ka wai i eli ia iho nei e ka mahu mahope ae o ke kula o Punahou; ke pii nei ka wai me ka ikaika mai lalo ae o ka honua nona paha na anana he 50 a oi aku ka hohonu.  Ua ana makou i ka ikaika o ka wai e puai ae ana mai ka ohe wai ae nona ke akea he 6 iniha, a o ke kiekie mai ka ilihonua ae, he hookahi kapuai me ka hapa, ua loaa he elua iniha a oi ka ikaika hoonee o ka wai e puai ana a kahe aku iluna o ka aina kula panoa, a ma ka nana ana i keia wai, me he mea la, he muliwai ikaika ke kahi ana malalo ae o ka honua, a pela i pu ikaika ai ka wai maloko o ka ohe wai me ka pauma ole ia e ka mahu.  He wahi makaikai maikai keia no keia mea hou ma o kakou nei.

 

A HA Kiekie o ko Ilawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Mokupuni o Oahu Hawaii Pae Aina. ss.  Ma ka waiwai o Naihe i make.  Olelo kauoha e koho ana i ia e hoiaio ai ka palapala kauoha, a ne ka hoolaha ana.  No ka mea, ma ka la 20 o Mei 1880, ua waiho ia mai imua o ka Aha, kekahi palapala, i olelo ia, oia no ke kauoha hope loa o Naihe imake aku ia; a me ke palapala hoopii e noi ana e hoolaioia @la palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hoo@ no S. Aukai ua waiho ia mai e Kaehukulani.  Nolaila, ua kuoha ia o ka Poakahi oia ka la 14 o Iune 1880, ma ka hora @ am ma ka rumi hookolokolo o ia Aha, ma Aliiolani ma Honolulu oia ka la me ka hora, e hooiaio ia'i ia palapala kau@, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pi@ e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko.  A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia @ no na pule ekolu iloko o ke KUOKOA he nupepa i pai ia @ hoolaha ia ma Honolulu.

Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.  Mei 20, 1880.

CHAS. C. HARRIS,

Ikea   Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie.

A. Ross.  Hope Kakauolelo Mei 29, 1880  965 3t

 

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o H.U. Mahi @o Waiawa, Ewa, Oahu i make, kauoha ole.  Imua o ka Lunakanawai nui C.C. Harris.  Olelo kauoha e hoolaha aku @ ke noi ana mai e koho i lunaponopono waiwai.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Mrs. @ealakai Hon. H.U. Mahi w, o Waiawa, Ewa, Oahu e hoike @ i ana o Hon. H.U. Mahi k, no Waiawa, Ewa, Oahu ua @ke kauoha ole ma Waiawa, Ewa, Oahu ma ka la 7 o Mei 1880, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookohu lunahoo@nopono waiwai ia Mr. Kealakai Mahi w, a me S.W. Mahe@ na.  Ua kauoha ia o ka Poakahi ka la 14 o Iune 1880, oia @ manawa  i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke keena hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a nia ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko la@, e ae ole ia ai ua noi la.  A o keia olelo kauoha e hoolaha ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka Nupepa Kuokoa e nupepa ma Honolulu.

Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Mei 20, 1880.

CHAS C. HARRIS,

Ikea:  Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie.

A. Rose, Hope Kakauolelo. Mei 29,   965 3t

 

Hoolaha i ka Poe Aie.

Ke hoike ia aku nei ka lohe, ua hookohu ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho i Lunahooponopono Waiwai no @ waiwai o Kailiwela i make, a o ka pee a pau he mau koina @ lakou i kela waiwai, ina ma ka moraki a ano e ae paha, e @oike mai la lakou iho iloko o na malama eono mai keia ia @ku, o hoole mau loa ia aku lakou; a o ka poe a pau i ale i @ela waiwai, e hookaa koke mai lakou me ke kaulua ole.

CECIL BROWN.

Lunahooponopono Waiwai, ka waiwai o Kailiwela i make.

Kakaula ma Honolulu, Mei 29, 1880. 965  4t.

 

KA LA 11 O IUNE

Ma Waipio, Ewa.

HELE MAI HOOKAHI!

HELE MAI PAU LOA !!

E wehe ia ana he ahaaiana nui na ka Ahahui Palepale o ka a Hamau leo o Ewa, ma ka la 11 o Iune e hiki mai ana ma Waipio

EIA NA LEALEA O UA LA'LA:

Palepale, 2 Himeni,

3 Pohiohe, 4 Oo-ihe,

5 Oniulaau, 6 Kui a Lua,

7 Kukini wawae, 8 He Uma,

9 Maika, 10 Ka hooponiniu

kupaaaha a na mea ewalu me na lealea Hawaii i kuluma ia kakou.

No@ila, ke kono ia aku nei keia a me keia mea e noho ana @ @kaihewa, e nane ae e ike i na maka-ihe a ka pale ihe e @ ana i ke kahua kana o Mokuohai, ua hauna laau hoi a P@waa ia Imaikalani a me na koena hauna laau a Kawelo, @ koena ehu wawae a Makoa ka elele a na Nai Aupuni ia, i @hoi i ke kaa ana o ka ulu kaulana a Kaemuloa o Nawena@neulu, na kaina palepale hoi a ka ini@ Pelekane @ ku @ a @ki a ko Nuuanu poe e hoike aku ana o J. Hoekuahi a @ C. Kiko Kalauao ia laua iho ma ke ano he mau mohe e @ i ke kahea mokowoko, haule iho hoi i na ai a Hinaka@ e wali ai ka sawae o ka Pali keiki a me na lealea e ae i @ ae ia.

E @ ia ana ua lealea o ka ia malalo o ka hoomalu ana a na @.

G.K. #ULINA, S. POINA, J.W.H. KALAAUHINA, M.MAKUAE, S. KAMAI.

Penei @ hele ana o na papaaina kahi hoi e kamau ai ke aho o k@hele.  Papaaina helu akahi $1.00 helu eina 50 @ @ ekolu 25 keneta.  E loia no na palapala komo ma ka @ e ka lanai ma ka lima o na kakamolelo.  Ke papa @ @ ri ka poe nea hoohaunaeia ia ia.

J.K. UA, Kakauolelo.

Waip@ Ewa, Oahu, Mei 26, 1880.  @

 

OLELO HOOLAHA.

Ke kauoha ia aku nei na mea a pau i kuleana i ka waiwai o Kekumalae w. i make ma Apuakehau, Kohala, Hawaii e hookaa koke mai i ka aie e ka mea i make ma ka poho o ko'u lima, a i ole i ko'u hope ia W.K. Kaailau; olai ka mea i make ua aie ia ‘u no na dala he kanalima no ke kaui ana i ka aina, a eia ma ko'u lima ka palapala kuai kahi i paa ai, me ka hoihoi pa mai i ka akapane he i keneta o ke dala i ka mahina, alaila, e hoihoi aku no au i ka palapala kuai - ina e hala na mahina eono mai keia la aku, e lilo loa kela aina ia'u E loaa no au na Wailuku.  E.H. PAALUA 964 6t*

 

Ua hookahu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo nei e ka ea hanohano Chas. C. Harris Lunakanawai Kiekie, i kahu malama no na keiki oo ole, a me na waiwai o Kailua i lawe ia i Kalawao no ka mai lepera.  Nolaila, a ka poe a pau i aie iaia, e hookaa koke mai ia'u; a o na poe ana i aie aku ai, e hoike mai iloko o na malama eono mai keia la aku, a i hala ka manawa, ua hoole loa ia na koi aie a paa.  Owau no.

KAIKUAANA w.

Kahu malama waiwai o na keiki @ ole a Kailua.

Palolo, Honolulu, Mei 21 964 4t*

 

UA MAKEMAKE IA

NA ILI BIPI,

NA KIWI BIPI,

NA IWI BIPI,

E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e

H Hackfeld & Co.

Honolulu, Mei 23, 1880  964 1y

 

Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o Kahuailua k, no Wailuku, Maui i make.  Ua heluhelu ia a na waiho ia ka palapala noi a Kailieha w, a me Dan. Kahaulelio k, e noi ana e mahele la ka waiwai o Kahuailua k, no Wailuku Mau, H.P.A. Iwaena o kona mau keiki ponoi.  Nolaila, ke kanoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 5 o Iune 1880, ma ka hora 10 am. ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue, ke hoike ia.

ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana 2 HPA

Lahaina, Mei 7, 1880 963 3t

 

Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawawii Pae Aina.  Ma ka waiwai o Frnk Mendes, no Kahului, Maui i make.  Ua heluhelu ia, a ua waiho ia ka palapala noi a Rose Kamalii, ka wahine a Frank Mendes no Kahului, Maui, e noi ana e hoonoho ia i lunahooponopono o ka waiwai o kana kane make, oia hoi o Frank Mandes ia a i kahu no ka laua keiko oo ole.  Nolaila ke kauoha ia aku aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poalua, oia ka la 1 o Iune 1880, ma ka hora 11 pm. ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka ia a me kahi i koho ia no  ka hoolohe ana ia ua nonoi la a me na mea kue, ke hoike ia.

ABR. FORNANDER,

Lunakanawai Kaapuni Apana 2 HPA

Wailuku, Mei 7, 1880  93 3t

 

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI

Ua hookohu ia mai au e ka Aha Kiekie i Lunahooponopono no ka Waiwai o William Brash o Honolulu, mokupuni o Oahu i make.  Ke hoike aku nei au imua o na kanaka a pau he mau koina ko lakou i ka mea i make, e hoike mai lakou ia'u iloko o eono malama mai keia la aku.  E loaa no au ma ka pa papa o Waila ma Honolulu.

WM. G. BRASH,

Lunahooponopono Waiwai o William Brash.

Honolulu, Mei 8, 1880  962 4t

 

HOOLAHA

Aole au e hookaa i na aie a pau i aie ia e kuu wahine mare, e Manuwai, ke ole e loaa aku kekahi hoolaio mai la'u aku.  E hoolohe i keia o poho oukou e ka poe Kalepa.  Owau iho  KANEAKUA.

Puueo, Hilo, Aperila 26, 1880  962 4t

 

HOOLAHA.

E IKE auanei na mea a pau o wau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke hoike aku nei au imua o ke akea, ua hookuu ia mai au e ka Aha Kiekie mai ko'u noho ana malalo o ka malama ia ana o ko'u Waiwai e ka Moiwahine Ema Kaleleonalani, i ka la 13 o Aperila, 1880.  A nolaila, ke kauoha aku au i na mea a pau o keia a me keia ano e noho ana a e hoolimalima ana i ka aina, e lawe mai lakou ia'u nei i na loaa a pau.  E loaa no ko'u wahi noho ma ke kihi o na alanui-Beritania a me Likeke, Helu 46.  A KUNIAKEA

Honolulu, Mei 6, 1880.  962 4t

 

OLELO HOOLAHA,

Ke kauoha ia aku nei na mea a pau i loaa na kuleana iloko o ka PA  ILINA MA KAWAIAHAO e hele koke mai a e hoomaemae i ko lakou mau pa, ma'alo o na kuhikuhi ana a D Manuia, ka luna nana e kiai nei ia wahi.  O ka poe hoolohe ole i keia, mahope o ke kali ana no ka wa kupono, e manao ia aohe o lakou kuleana; a e lawelawe ka poe nona kahi e like me ka lakou i ike ai he pono.

941 tf

 

OLELO HOOLAHA.

Ua papa ia na mea a pau, aole e komo hewa a lawala ma lawaia ma na kai o ke Ahupuaa o Honouliuli, mai Puuloa aku a hiki i Waimanalo, ma ka mokupuni o Oahu, apana o Ewa.  Ua hookohula o AARONA HATTON i luna malama no na kai lawaia o Honouliuli, aohe mea e ae.

Kakauia ma Honouliuli, Oct 9, 1879

933t  JAMES CAMPBELL.

Ke hoike ia aku nei ka lohe i na kanaka a pau, aole e ki a hopu i na bipi ahiu a me na lio maluoa o ka aina o Kaupakuea, Makahanaloa a me Pepeekeo, ma ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii mai keia ia aku a mahope aku o keia manawa.  C. AFONG,

Hilo, Hawaii, Mei 7, 1880  963 6m 987

 

C. C. Coleman.

Amara a he Mea Hana Mekini

Kapili Kapuai Hao Lio

A ME KA

Hana ana i na Kaa Lio, & c.,

Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i ke Alenui Papa

905 tf

 

Kauka O. S. Cummings, M. D.

HOMEOPATIKA.

Oia ke Kauka i kamaaina mua ia oukou e na kanaka Hawaii ma ka inoa,

"KULU WAI LIILII"

Ua hoi mai nei oia, a e pahola hou mai ana oia i kona akamai lapaau ia kakou.  Aia kona Keena Lapaau a me kona wahi noho i keia wa ma kahi o Mr. Wm. G. Irwin, ma ke hiki o na alanui Papu a me Beretania, ma keia aoao aku o ka luakini o Kaukeano.  888tf

 

KO BIHOPA MA

BANAKO MALAMA DALA!

E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maleko o ka Banako, penei:

Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 a emi mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka ia o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha.  Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama.

Ina ohi koke oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.

Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu ia mamua o kona ohi ana, ao kana Buke kekahi ke laweia mai.

Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a o ka Buke kekahi ke laweia mai.

Ma ke ia mua o Sepatemeba I keia makahiki a i keia, e houluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa o na dala i hoomoela no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.

Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.

E weheia ka Hale Banako i na ia hana a pau.

861tf  BISHOP & CO

 

Oka poe a pau i ale ma ka halekuai White House e ku nei ma ke alanui Nuuanu, malalo o ka malama ana a S L Lewis i make iho nei, e oiuoiu lakou e hookaa koke mai ma ke keena hana o M Philips & Co., ma ke alanui Kaahumano, Hela 11, a o na ale i uku ele ia mai iloko o na ia kanakolu, e waiho la aku no ma ka lima o ko makou ioio nana e ohi mai ia mau mea.  M PILILLIPS & Co

Ja3 944 tf

 

MAKEMAKEIA.

Ua makemakeia na Ili Bipi miko hou, ili Hipa a me na Ili Kao.  E uku ia'ku ka uka kiekie ma ke daia kuike.

HUGH MACKAY.

Ona o ka Hale Hana Ilima Honolulu, Kahoialoa.

Hale Leta, Pahu 49 960-tf

 

AINA KUAI A HOOLIMALIMA.

HE Kanalima Kumamaono eka aina ma Iwilei.  (Makai iho o ka Halepaahao)  He Loko I-a, Aina Kalo, Aina kau Paakai, aina kula a me ke kai.  A me kekahi mau eka aina ma Peleula, he aina kalo, aina kula a me ke kai.  He oluolu ke kua ana.  E ninau ia  J.H. CONEY, (Koni).

Honolulu.  863tf

 

Hoolaha a ka Lunahooponopono Waiwai.

Ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho, na hookohu pono ia mai oia i lunahooponopono no ka waiwai o Kaheana k, o Hamakua, Hawaii i make, a ke kahea aku nei au i na mea a pau a ka mea i make i aie ai, e waiho mai i ka lakou mau koi, i hoolaio poao ia, iloko o na malama eha mai keia ia aku o hoole ia lakou, a o ka poe a pau i aie iaia e hookaa koke mai.  J.L. KANOA k,

Lunahooponopono waiwai o Kaheana k, i make.

Mei 18 963 4t

 

E IKE auanei na kanaka a pau ke nana o Geo. Apiki ke keiki ponei a Kaneohiohi k, ke hai ia aku nei ka lohe i ka poe e noho ana maluna o ka aina ma Honokaoe, Kohala, Hawaii, ma kahi e piii ana me ko Lihue kuleana a me ko na konohiki, a hookuawale koke 'ku lakou mailuna' ku o ka aina i na mea a lakou i kanu ai a me na mea like iloko o na ia he 30 mai ka la e puka nei keia hoolaha; o na laau kamaaina e aiu ana e hookoe ia a hiki i ka wa a'a e hiki aku ai.  Owao no.

GEO. APIKI,

Honolulu, Mei 28, 1880  963 4t

 

OLELO HOOLAHA.

JAMES M. MONSARRAT.

[MAUNAKEA]

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU o keia Aupuni.  E lawelawe ana no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima a me ka hoaie dala ana .

Keena hana maluna ae o ka halekuai buke o Wini me robikana.  Alanui Kalepa, Honolulu.

Jan. 3, 1880.  944 ly

 

OLELO HOOLAHA.

Mai ka ia 1 aku o Ianuari, 1880, he

ELUA DALA

ka uku o na ohua eneki maluna o ka mokuahi JAMES MA KEE manaena o na awa o Oahu a me na awa o Kauai.

941tf   T.R. FOSTER & CO. (Poka Ma)

 

ASA KAULIA,

Loio a Kokua ma ke Kanawai.

Ua makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma ke@a Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu@ loaa no au @ Koola@poko, Heeia, a ma Honolulu i k@ Hooko ia na kauahi mai na wahi a pau o ka mokupuni @ eleu a me ka hikiwawe.

 

DR. RODGERS,

OIA O

KAUKA LOKEKE.

Ua hoonee ae nei i kona keena oihana mai ka hale ae e Ailuene ma Monikahaae a iloko o ka Hale Mu. helu 54 Alanui Papu.

Ma keia hope e hoomakaukau ana ke Kauka i kona mau Laau ponoi a puunane aku i ka poe kii mai.

O kona hale noho, aia ma ka pa o ka Hotele Hawaii, ma kahi i noho mua ai. 881 tf

 

KALE KULIKA,

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

Molaki, a me na palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Mare

Ma ke kihi o ke alani Moiwahine me Kaa humanu, Kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.  906 tf

 

J. W. M. POOHEA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanwai.

No na kanaka a pau imua o ka Aha Apana a hiki imua o ka Aha Kaapuni ma ke keena no ka Mokupuni o Molokai; a he Agena Hooiaio Palapala Kepa no hoi no ia Apana.  E hookoia na koi-i a ka makemake me ka eleu loa.  E loaa no au ma ko'u home ponoi oia o "Kalauonaona," ma Wawaia, a i ole ia, ma ka Halehookolokolo ma Pukoo.

895 ly Jan 25

 

HOOPANEE KE KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO I KA WAIWAI PAA.

Ua hoopanee ia ke kuai ana o ka waiwai o Charles Kanaina i make i hoolaha ia no ka Posono, Aperila 3, 1880, e hoolaha ia aku no ma ke akea ka manawa e kuai ai.

W.C. PARKE,

Lunahooponopono ma ka waiwai o C Kanaina  857 tf

 

NU HOU! NU HOU!

MAHOPE AKU O KA LA I O IANUARI, 1880, E HOO

maka ana makou malalo o na rula

DALA KUIKE,

I ka Loaa ana aku o ka Waiwai i ka Mea Kuai

E hookahua ana makou i ka makou oihana malalo o ke DALA KUIKE, e kuai ia aku ana na loko waiwai a pau no ke Kumukuai malalo iho o ka

MEA I IKE IA MAMUA E LIKE ME KA LILO

He Huina nui ko makou o na Oo, Kopala, Ho, &c. i kuai ia mamua ke o ka hoopii ia ana o ka auhau o ka poe nana i hana.

HE MAU LAKO NUI KO MAKOU

O NA

PALAU

A makou e kuai aku ai no ka *7 a hiki ka $7.50 Malalo iho o ke Kumukuai mua o kela a me keia PALAU.

Ano ko oukou manawa kupono e looa ai na waiwai makepono loa.

E hele mai Hookahi, E hele mai a pau loa.

DILINAHAMA MA.

942 tf  37 Alanui Papu.

 

RICHARD F. BICKERTON,

[PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!

E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o keia a me keia ano.

Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee hiahaa loa.

E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.

Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, eina puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minateole.  840 ly

 

OLELO HOOLAHA.

ONA  Keena Oihana Loio o ka poe maiaio iho, e pani ia ana ma na Posono a pau ma ka hora 1 P.M. ma keia mua aku, e hoomaka ana ma ka Posono Feb. 7, 1880.

EDWARD PRESTON,

CASTLE & HATCH.

R.F. BICKERTON,

W.C. JONES,

CECIL BROWN,

949 tf  J.M. MONSARRATT.

 

KALE NILEKONA,

KAUKA LAPAAU,

Keena ma ke kihi o Alanui Papu me Hotele,

HONOLULU

O na mai o ka Maka

Pepeiao a me ka Puu,

UA MAKAUKAU OIA MA K LAWELAWE ANA.

955 ly

 

KAKELA a ma HAKI.

O KAKELA OPIO A ME F.M. HATCH, ua hui laua ma ka lawelawe ana i ka oihaoa Loio

Ua hiki ia laua ke ka imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele ilona.  A e lawelawe no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapae Sils Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoale Dala ana.

W.R. CASTLE, Lana Hooiaio Kope.

Keena Hana, malaoa ae o ka Halekuai o Dillingham & Co.

Heia 37, Alanui Papu.  36 ms