Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 23, 5 June 1880 — MOOLELO O KA Ahaolelo Kau Kanawai o 1880. [ARTICLE]

MOOLELO O KA Ahaolelo Kau Kanawai o 1880.

La Hi5A 23 P(Xkiima Mei, 2S ISSO. Habwat ka Haie mi ka her« 1 pm. | Ni Palapa la Hoopii. ] Na Hon Wahiee Hi!o cr ? a' e ooi aot i | aiine? kai niaho, mti Hi!o a ka Loiopeie. i Waihou i ke komlU o na hana hoo. | N» Manīa e oot aoa aoie e ae ia j \ i Raikin> Koai r*roa no Kao. 2 £ hooaoiu | | it ke kaoiwai ke#k« i k* raca* peU. Wai- • hoia i ke komite kaoawai. Na Hon Keaa mai KohaU e noi aoa i eiaa Looamakaaīoaoa no Kohala Akao. Haawiii i ke komite hookolokelo. Noi ka Hon Keau Looahoomaia o ke ko* mite wae no ka bra kaniwai opiuma e haa- ; wi hoa aka i manawa no ia ko<nite, apoooia. Na OL6L3 Hooholo. Na Hon Mahaku be hooUha kanawai e . hoopaa ai i ka paoku 4SO o ke KmU, 2he ; bita e hooioii ai ī ka pauku 1477 o ke kmla. | Ma ke ooi ua hapaiia oa haoa oka la. | Na Hana o ka La. Heiuūelu akolu ana o ke kanawai hoololi 'i ka pauku 335. Kauohtia e kakao poepoe | a heiuheiu akalu, Poalua. « Noi ka Hon Hanuna e unuhiia mai ioko I ae <Tka papa i ka biia a ke Kuhioa KaUiaii na e piii ana i na eemoku mai na aioa e m»J ; i hana no keia ia. MaUlo o kekahi mau I pane mai ia Gibson ua hoi neie aku. i Kupae ia na Ruia a heiuheiu mai ka ! Hon Kaiua he oielo hooholo e kauoha ana i j | ke Kiaaina o Oahu e paikau la na koa o ke j ' aupuni i ka wa a na Lunamakaainana e he-1 ■ie aku ai e makaikai i ka Haiekoa me ka i hou. Ano ka mea, i kupono ai na ; daia i hooMoia nn ka Oihana koa, haule. Na Hon Piiipo he oleio hoohoio e kauoha < aoa mahope oka unuhiia ana o ka hoike a ; ke Kom>te waiwai. alaila, e paiia mamua o | ka lawe ana mai i ka hale nei; hooholo ia. Na Hon Keau he hoopii mai Honolulu ! noi ana e ae ia na kanaka Hawaii e inu rama. 2 A ina aoie e ae ia, aiaila, e pa- ; pa loa ia ka haawi sna i Hiikini kuai rama |no Honolulu. Haawna ike komite kupono. ISa Hon Kupihe he oieio hooholo e kauoi ha ana i ka Loio Kuhina e wehewehe mai i ! ke ano o ka huaoleio " Hoa Aina " i like :pu me kekuhi biia e waiho nti imua o ka i Hale. Aponoia. ! Ma ke noi ua a hor* 1 Poakahi. i La Hana 24. Fo-kabi, Mei 31, 13S0, Haiawai ka Hale ma ka hora 1 p m e iike | me ka hoopanee ana. Na Palapala hoopii. | Na Mr Wood mai Kohaia mai e noi ana | aole e ae nku i laikini kuai rama no ia npa-! | na, a o na Kan;»wai e hoohaiki ana e ho- j okea loa m'uu a hiki i na lihui o na aupuni ] ; hana kuikahi ole ine Hiwaii nei; haawi ia i j ] ke Hookoiokoio. I ; CJieiidon e noi ana e hoopau ia ka j Apann o Makawao, a e hoo- i pau pu ia kona noho Luna Kula ana; hoi-: hoi Mdu ia. Na Mr Kahulu e noi ana aole e kuai nku I na kauaka i ko Ukou mau aina i na haoie o ; na ama e. a aole e kuai aku na h»olc kupa i ko lakou mnu uina me na hnoie o n . aina ; e mai; waiho ia ike Koinile Hookolokolo.! Na Mr Kaunamuno e noi ana e haawi ia ! i hooknhi a oi oe iaikini kuai rama no Ha- ; mnkoa; waiho ia i ke Komiie Hookolokolo. j Hanune noi ana e kuai aku na j konohiki i na aina me na hoa a'na, na aina | lei niii me na konohiki, a e p;ipa ia ke kuai ! ana i na ainn aupuni; waiho ia t ke Komite : Kupono. Hoike Komhe. Na Mr Kipikona, kn Lunahoomaiu o ke Ko««>'■« Waiwai, he hoike Komite e p:ti ana i nai'p'iiiapala hoopu eiua mai m wnhme hnoUui me na p ike e noi ana i $5,000 no ke i kokuia ana i haiem*t haole, a o kekahi i • halerpai no na pake. Ua apono ke Komile : i ke?a «nau noi a eloa inal Honolulu mai;; ma ke ooi, ui hoihoi hou in. Na ke 'lii Kakela. ka Lunahoomaiu o ke : Komile Hoonaauao i heiuhelu mai i ka ho* ike aia Komite no m mea e pili ana i ka ka Papa Hoon*au*o mau hani. Ua maha-; io nui ke Komite no ka holo pono o na hana i a ine ka hoaU ana i mau kula hou is.i oa apana kuaatna* Ma ke noi, ua t «' apono ia ka hoike a ke Komite. Na Olelo Hooholo mk xa Bila. Na Mr Kakma he hooiaha Kanawai e ' hoop&*i ai i ka pauku 4SO o ke KmU a me ka hooloii i ka pauku 6. mok. 13 o ke Kara« ■ ima, a e ae ia e heluhel i no ka wa mua i ka b;la Kanawai e hooioii ai i piuku 4SO; • waiho?,t m iiaio o na ro!a. Ka hu!a he hoohha kmawai e piii aoa i &a hooponopono hou ina i na hora hana. ame ka hooloh e pili ana i ka paoku ; 1423 o na Kaoawai o 1572; waiho ia i ke Komiie Kopooo, Na Mr Kaulokou he hooUha Kasaw*i e piii *na i kt pauku 3 o ke Kanawai e hoopooo ai i na degere o ki <j ana o aa aiU maha; waiho ia malalo o oa roU, Ae ia o VI r Kaaoaana e helohelu no ka |wa moa i ka biU Kaaawa» e hoaU hoo at i j oku no ka hoike nana e hoohiki mau • hihia hewa, a e hooala aoa i k« hapa hope ' | o km pauku 2 mok. 53 o na Kaoawai o 1813; | waīho ia i ke Komile Kaoaarau | Hoike mai ka Peres deiva be paiapala noi ; tnat ka Lona mai o Kaanapai) e kou ako; [ iaia no hookahi pule oo kekah& {liHkla I apooo ia» I Noi mai oHr Ki-iwvna e koho m i Luaahormaio no kekahi Kom>t)i Wae, oai o oa ; hoa la o Ka»oapaii ka Lanahoooiala o oa < Kocaite Wae U; apooo la. Hoike mai ka ; Ptftfid«oa i k« looa o Mr i(opih«t ma m • wahi.

\ Mr Ka*o4.*£A h* Kaeawaī e • sī i k% 4S$. Ei? ao MrKikuli e hgtah*ta ao ka j w* <so* j k* K»oswaf « ae ī ka Laik>r.i 1 kmi B»pi «e» Kati. 0« i* eetsk*o © | ke noi qx hapai ta m haoa o | o ka La. | Ha3ia o ka La. \ Heioh?!a aiua ia ke Kaoawsi e hiawi a> i I Di iar-aka H%waīi i oa waiooa t%m o ka ! ikaika mabio> o ki alakohoh. j Ma ke oi?? ua kakao la ea ae me oa hoole oo ka hoopac2« ka. he 17 ma ka hoopaoee īoa a he 25 loa ka ae e eU ka bm. Ma ke ooi, oa ha»wi ia i ke Komite Wae j Kaloa, Eeka, Aholo, Kaoiokoa, a me Ake.J Ma ke oo?, oa h«awi hoo ia he manawa i f ke Komue e piiiaoa i ka hoopii o KeoaeoUNoi mai o Mr Kaloa e ko» la oia ma; k» Hale aku oo kekahi msu |a Ma ke ro: ua | hoapinee ia a ooho hou ma ka hora 1 p m ; 0 ka fa apopo. La Haxa 25, Poalua, lune 1, !SSO* j H »l«wai fea h*te ma ka hora 1 p m e like f me ka hoopAnee an*. | Na Palapala Hoopu. Hoike maī ka Petestdetia i ka palapala ; hoopii ma» ke 'iii KakeU oiaī. Mai Waiiuku mai e noi ao« e papa la ke kuat ana i na waion* i on pake; waiho i* i ke Komite Hookoiokoio. Na Mr Kunoiikea elua hoopii inai Ma» noa mai: I I 9,000 daia no ke nUnui mai Manoa a Knmoiliili. 2 £ hoole ikaika ano 1 ko ke Aoponi iawe an« mai i n;i poho wa»i 0 Manoa. Na Mr Hanona mai Kooiau. Maui, elua j hoopii. 1 Aoie huihui ke kuai ana o na : Laikini awa i ka mea hookahi. 2 E hoomau ia ke kuai ana o ka «wa i hapaiua no ka puawa; waiho la maUlo o na ruU. Na MrGeo N. Wiiikoki mai Koioa, Kauai, e noi ana o nt Kanawai e hoohaiki ana 1 ka Ra<na i na Hawaii, e ho*kea ia aku i na pake a me na iahui hana kuikahi oie me Hawaii nei; waīho la malaio o na ruia. i Na iMV S. Kupihea ekoiu hoopii: 1 I $1,- ' 000 no ka paiekai o Pukoo. 2 1 mau ku- j mukuia haoie no Moiokai, waiho ia i ke Ko- : mite Huikau. 3 1 800 dala no ka owapo j ma ke kah&wai o HaUwa. Aia t ke Komi- { te hana houNa Olelo Hooholo me na Bila. Na Mr Kalauli he hoolaha Kanawai e hooioii ai i ka pauku 31 mok. 3S o ke Karaiina; heiuheiu ia a hoole loa ia. Hiki ina» kekahi eiele mai ke 'lii ka Moi mai me kekahi paiapaia. a na ka Peresidena 1 heiuheiu mai imua o ka Haie. O ke ano nui o ia kti e noi mai an» i ka Haie e noonoo nui no kn hoakea ana aku i na iauna kalepa ana ;ne Kmm. Mahlo o na noi a | Ceiso C «esar Alorenn. Ma ke noi. ua wai ihoia kn noonoo ao* u ii pal*paf i a hiki mai na raea i hoomakaukuu i«. | Na Mr Kaulukou e uoi no ka pau ole j o ka hoike n ke i ke pai ia,> ! nolaila. e iiio ka bila haawina i hana na ka ' H;tie i ka in apopo; apoao ia. Na Mr Beka e noi ani i 15,000 d«la no j I na iilo o ka hoouo » nn;i i kekahi mau keiki j liaw.'Ui i Amenwa e n» i na mea <ke he ! nui. | Noi o Mr KaUiuīi e waiho ia oleio hooho-! !-h ma ka papa a e i;»we mai i bl!a Komwa;* ; ! hauie. ; Ma ke nui, ua waiho U a noonoo pu rne ; ka biia haawin.i. Na Mr Kakina he hooi?iha Kanawai hooi ioii i ka piuko 1 mok. 5 o na Kanawii o ! 1870 no k« t>ii» waiwai. 2 He oleio hooho- ! io e kauoha ana i ka Loio Kuhina e kauoha < aku i k » Luna Mak«i o Kawaihau e wawahi i ke paniku >a o n » Alanui Aupuni o Kea- | lia, Kawaihau, Kauai. , Ae ia o Mr Keau e he uhelu ke Ka«} nawai hooiolī i ka pauku 19S o ke KiviU. j : Aia i k«f KomUe Kanawai. Na Mr R. Wilikoki he hoolah i Kaoawai, I 1 He Kanuwn e hoopau at i na Auhau pilt- ? ; kino o na makua mea keiki. 2 He hooioii i ] . ka mokuna 60 o oa Kmawei o 1876. Ma ' ke noi, ua hapai ia oa hana o ka Lo. Na Hana i pau olb. j Ka noonoo ana i kaoielo hoohoio kauoha 1 a ka Loio Kuhina e hoike ma» t ke ano o ka j ; huaolelo »*hoa ain» waiho ia a hiki msi ! ka Loio Kuhina. Ae ia o Mr Kahulu e heiuhelu mai i na hiia Kanawai aoa i hooiaha mua'i. 1 Ke 1 Kaoawai hooponopono i na hora h«oa, 2| , Ka hooioli 1 ka pauko 1423 0 ke Kir;!a. i Hoo aha msi o MrGeo. Wiiikoki i keia ! mao bda: 1 He Kao*waie pili aoa 1 ka ma-! hele ana o na uku hoopai. 2 He j e hoohuihui a hoopoaopono ai r m Kanawai, j Ni Hasa 0 KA L4. 1 Heioheio akoiu aoa 0 ke Kanawii hooloh j i ka piuku 333 o ke ICiV;U. E hoonoa i na ! kai Uwaia, Ma ke noi ua k«kaa ?a n« ae me ua ho«; oie 00 ka hoopaoee loa, he 22 ma ka hoopa» , nee ioa, a he 16 ma ka hoole. j Ma ke ooi« ua hoopanee a apopo, hoea 1.: La Haka 26, Ponkolu luee 2. 1880. \ Halawni ka Haie ma km hora f pra e like j. me ka mao. Nk Palapala Hoopii Na ke 'iii oowfett he hoopii ta»i » A J - Cartwright a «ae ka Ahihoi Waihom Buke j Nui o Hooololu eei e 001 ana e haawiu *ko | t apana aioa, k*hi e kukuiu ta ai i Hale hoo 1 abu Buke 110 la Hoi. Haawim j i e Komile \ Wae; Kohioa Kahnaina, Roke. Dowsett, Aholo, Nawahi. {' Na Hoo Kaaoaaoa mai Ewa * m« Waia-1 o*e e ooi aoa e ee U 'ku oa Hawaii « ma [ waiooa e l*ke me aa haoie » me o* Aīa t ke Komile Hookoioko o. Hoīke mai ke Kuhim Kalaiama 1 ka Fa< r UpaU Hoopii m*i a C € Moreoo ko gtoa [ Agtoa Kaitj» Umn», a me ka paUpaU pt, \ «I» « ke Ab*fcuk*ro» lu 0 ke AHi 1 m hopi kt 1

Noi ki Hoa Ahc»% e beluh«-a ia kela ptliv'>pH i miopapo i kf> fct Apo&na. ss!t Ik ccm » Hoo Kau>ufcoa ua wmihoia i ke Komi?? VVn v : Ka ilakoa, Hmana, Pilip<>. WauK Koke. Ho«S kOSiFTK. Ni ke 'ii! K»ke hoile a lrc Kooii» 0,1 no f i pahpala hoopii o Hil® a *B« P«Ba e p b soa i k? fcio4t ī b* »*i kpewi *»* na apana a. m« om k»dk> no Pnai »* ffi«ke fcs mat e kip«e 1 ke hoh: ana i oa mai £«per*. a o&t lua Q0 k« km- [ uka no 4P«&t—»U* hco;rrt3kaQktia ke K«nite | i kinawni e pili «na i hatw* liaa &ca t »i poe inaUlo on* *g ake ma ni mahiko. ! a me huoe, ua apoao u ka hoik« * kt Womi?e. Ua helahela n mai ka btla kiōiwni no ka «a mu i. heUheiu po ia no hot he s*n*wat e hook*a«v*te *t i ka nt;t loa o m ; EanakA m* sa Hale h<xtk»h>. 0a hiawiia ; i ke kotaite kupo.io, Na Hon he hoūe a ke komi. ;te w<ie no ka b!ā kaoaint a ke'lu o K*u. tNo ka iik« loa o keia me kj ka Loto Kohi- . »3 ua 014030 ke kotnte e haairi ma ka Hma i o ka lrOto Kuhi«w a hoopuk* pu ta mai me ke kaoa«rjii i hoomakstikattia. «pono» ka hoike a ke ko*mte. .Na HOQ KS«U he koike o ka h«pa u«ku o ke Komtts no ki nooooo toi ika bila ka> oawAi e hoopie mai ai i k< Opium*. No ke komo nui nni o ka opioau otai e kapu »oa. Ua mamo ke komiie e «poao aku i ka hoo* l pte ana mai iks ootuma. 0* waiho ia a | me faa hoike a ka hapa uui. NA OLKLO HOOUOLO MS NA Na Hoa Pilipo e ooi aoa e bookavra!e ia ma K*a bUa haaw na na dal« 300 na NV»thila oo ka auhau paiua ia, waiho i ke koo)ite waiwai Na Hoo Kakiua he r.oi e hoike oiai ke Kuhina Kaiaiaiiu nohe* mai (a ke <iaU e uku ta nei na ipukukui hou, a ehu 1« ilala i heokaawnie m? Hoihoi waie ia. Ma ke noi ua hapai la na ham o ka Ls. Na HANA 0 KA LA. | Heluheiu aiua in ka Bi!a Haawuu oo na j makahiki e(ua ma ke poo. i Mu ke noi a ke'iii Kamika, ua ooho ke i komile o ka Hile e nooooo t ka biia haawina. Ke r iti \lutin tna ka noho. Ma ke noi ua heluhelu pakahi ta na haa* wina. NA LILO Moi. Ko ka Moi me ka Noho Alii $45,000. Noi ke Kuhina K«!aiatna ohooholoi». Aponoia. Ko ka Moiwhine $6,000. Noi ke Kuh»na Woiwai e tooho!o ioa ia. Aponoia. Ka Me* Koiki ka Hooilina Alii €6,000. Noi ke Kohina o na Aina e, hooholo io«, aponoia. Puuku me Kakauoieio Sō,ooo. Nol ke Kuhina Wa?w\i e hoohoio loa, aponoia. Na ii)o o ke afo «!ii $16,000, Kc«u, Piit* pn, Nawahi, Koke ma ke noi e kapae lo«. Kuhioa K.iUuiūa uoi e hooliolo ton» S. W. Kaai i SSOOO, R W. Wilikoki e hoo- ! pmee a f. I Ma Ke noi uit Uiiiu ia m ae me ni hoo* | ie he 20 ae o hoop«nee ion. a he 18 ma ka hoole. | Mt Ke uoi ua hoopinee ta ke komile o k<i ! Haie. A hai aku ia ka Lunahoomalo oke Komile ika Perosulen*» ok« H«le ein na haavvtna i hoohoiou». Uku oka Moi, $-15,000. Uku Moiwihine. $6,000. No ka Huoiiina Aiīi, 6,000. Puuku Jc Kakau »U'U> a ka Moi, #5 OuO. Aponoia ka hoike « «e Komile.a hoopaoi-e in k» haie apopo hom 10 Ma ka m 30 o luue, i» h in? ka U 2 o luiai e hoike ai ke kuh hanai o Lahnīnaiuna. Ua iono wafe ta, e ivehe aoa k* Onn Mih. ona he halekua» kukaa m« Kahuiu». Ua B0is& ke Kuia Kahun»puie u-a ke kaknhiaka Poali<na o keia pule.ē t ka po nei UA hanw; ne na haumano e puka ani tka lakou m»u ha?o!elo m* n» mele ma Wa iua« kint o Kaw»i--h»o. O Kaiika Webd kekihi kahana ; hou t hooiauni mai nei me ko Honolola iloko o keU m»o la ( a e hookahui aoa pa* | ha iwaena o kawou; aia »om keeoa hana sia | ke aianui Papu. ! Ua !ohe \\ mii ua pahi koiohe »» t ke »hl kekahi hale m« Kona Hema. Hawaii, a aa aneane poino kekahi iuahioe. Ua ku hou mai nei o Kapona Cokord, Kapeoa mua iho nei o Hak« Ao. ma ke awa nti, maluna o kah> moka holoho'o inakaikai 0 Kaiepom. Ua hookialaa ikt la oa moolelo o Neiekona a me Bf n»m i keia pt»ie, t puki aku ka Hotke akt Papa Hoooa»uao. He hoike wiiwi! no keta, oo ki hooooai»m«Uma aoa Iko mak īu poe heluheiO ma na mea pih I oa ku!a o ke aapani. Ma ka PoaUmi o kela pule ua ioii ta Re*. J. Maaueli o Kaneohe he ali* poioo. Ua h»na oia ilalo m&iiio o kekahi maa bipi hoho, pta aku h aena oba ika 100 o ke kaulahao. k ua ksuo t » he nua aoaoa manaoa o ka nahae po ana o ka io,a hemo mat ola. U* maha tkt i kea wa. Hk iooo ka i lanhha ae, e hooeaah» aoa oa limahana o ka hale hana o Ulakoheo oo akah« pu!e Haik&i ta; i kua iki iho ka nae • laa hoa aku 00. Oa ike maka ia ka haa o oa haoa o UUkobeo ma na apaoa a pau o ka aioa. — Mai; oo ka oluolu o ka aku oke kap»li ana i na kspuai hao o oa fīo n» fc* hate haoa hao o Kale Kolomana, ma oae rho o kahi o Kakela me Kuke, Oiai aa pii «e ka kek«ht mau haW, he oia maa oo keia,