Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 25, 19 June 1880 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA.-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA.-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

MA ke kuUnn oim Koiki Alii,' wahi a ki iMoi. " e hookiu nku ai nu inaluua o kou ino!\ lanhin, me ka hoopuni ia e im hoohanohnno alii aim o ko'u aupuni—ia oe, —kau mnu keiki,—kau inau moopuna a mc kou hannunn. i hoike 110 kau mau hona koa, kou lokomaikai a ine kou hemoiele, i ole :ii ati e hoowahawaha m e ko ke 00 nei, «na ko'u knu ana aku i ku'u hoohanohano in.ilun.i , —a ke kukal» nku nei hoi »u o kein niuii.mo» kein Ia aku e kau aku m au i t oe i kn hanohano 0 na Keiki Alii ilalin, ma fc.i inoa—Ke Keiki Aln ke Di ke 0 Bkronbti." (Dukc of Brnnte.) I ka pau ann o keia mau olelo a ka Moi, ua lalau koke ae ia oia i kana pahikaun, u waiho mai la oia imua o ke koa kaulana, a puue liou mai U oia i keia mau huaolelo penei : " Me keia pahikaua gula i hoopuni ia e on poluku daimana he umikumumftlun. kc uaiho aLu nei au ia mou me kou hoohanohano, i mea c )iootii(tt>ao mai ai oe m'u — m&i ka Mui Fadineiltt Bobona aku 0 Mapela, ke keiki punahele a ko*u makuaknne—n 1 huowi manawalea ia aku hoi i ka K>ght Hon. Sir Horatio Nelekema, Duke 0 Brro* neti. Ma keiawahi.e wohewehe iki »ku no au i ke nno 0 keia hoohanohnno ana no ke>« pahiWaua a mo keia inoi, i haawi mana-wa-lea ia mai ia Nelekona mai kn Moi Kadineda mai. 0 keia puhikaua gula. oia k«kahi o na mie* punahele loa la Kale 111,, ka Moi 0 na sep*nu. ika inanawa 1 hookau ia ae ai ke Keiki Alii Fadineda i Moi no Napela. ua mnkana mai la kona makuakane ! keia pahi i kana keiki, lie makana kiekie m«i a Kale I, Kule li Kale 111, «a MOl Fadineda 0 iN«pela, t keia «uanawa hoi, ia Horatio iNelekona( ka Hoola 0 llnlia i oielo la. O ka hanohauo 0 ka inoa 0 ke Keiki Alu ke Duke 0 Beraneti i hookau ia aku ai ma« luna o Nelekoua, oi« hookahi ka mea nan» i hookaulana ae 1 kona inoa iwaena 0 na Adimarala hiena 0 Karopa, a i ote, iwaena oke ao holookoa nei. He kuUna kiekie loa xit B«roneti iwaeoa ona hoohanohano ana 0 na aupuni o italia. Siaiha, S«dinia a me na Sepania, Mai loko mai 0 na KeneU kaulana ioa 0 keia mau auponi, aole hoo* kahi 0 lakou i loaa keia incva h&nohano—uo ks mea, he inoa keu aia ilun*—he kiekie, he ihiihi ahe kapu—a ke unuhi poloUi 10 ina» kakou » we ano oka huaokio ltat,a Brontc, (aia hoi kela latoa Duke 0 Bcroncti m* ke poo 0 keia mootek\) alaiia, e kapa aku kakou i«ia, mai keia mannwa aku a hiki i ka hauleh m ana 0 k* koa k*u)an<* tl<K ko oka ianakila. imua o m aumoku kaua bui 0 Farau! me $#p*uia ma ka iae 0 T«ra* f*laga, i mea hoomanao a e poioa ote ai hoi k*kou mia ina k* moi—K)ghi Hou. Sir Horatto Nelekona, K. B,,—Nait* o ke Kea Haoohano o St- F*dmeda a me Vler»Ui o oa Sisiiift Elua—n 0k« me« ho» 1 kapaw Ks Keiki Aui 0 ka Hekiu. O keia iho ia na s«oo a ka MOl F«dine4a 1 haawa «ku ai ia Nelekona, no kona hoopa* kele ana 1 ka ohana alii o Napeia, a ine ka na m«u huakai wiwo ele uo ke kuokoa o ko ka Moi Fadia«da mau «upuoi ma na kihi* Jkat o ltatia, a imua hoi ooa K*k*t* o

EUmo a me Uovo ma na ktekw»oa oNapela. Ma ka hcra 4 o ke nhiahi. i hookuu is aku ai ke anaina no keia ike a'u aO3. E n« inikamika ma keia W«»hi oko kakou moo'eio e hoop»u oi »u i ko'u hooloihi ona no ke alo ohi o Napeh i e kamailio Ik<i kakou lioko o keia mau hela pokoie t ka hookolokolo ia nna o ke Keiki Alii lulia Kasirioli a me kona ahewa ia ana no kana mau hana ino. ka hoonnkaukau ana o ke koa kaulana ; kona huli hoi aua i KneUni ; na hoohanohano ana uiai a kona aina, a peia ako. No ka m-?n, ua pau ke kaua, ua pau ke kipi, ua poha mai na kukuoa o ka malamilamn, ua auhee na enemi. ua loaa ka pono a me ka maiuhia i ke aupani o ltalia, a me na mokupuni liiiii ma ke Kaiwaenahonua. Ma ki la 2 o lune, 1799, ua kahea ae la o Nelekona » na a(akai pakahi o ka Oihana Kaua, e hui maluna o kona moku Ailimarala Forodoiana, no ka hoolohe ana i na hi* hia o ke Keiki Alii Kasarioli, no kona kipoka ana aku i ka moku alii Mine'.'a o ko ka Moi F«dineda mau aumoku, no ka mea, aole he kukala kaua i kukala ia mawaena o ke aupuni o ka Moi Fadineda a me ke Keiki Alii Kasarioli, mu ke oupun) o Itulia. Ma ka hora 11 o ke kakahiaka, ua akoakoa ae la na mea n pau maluna oka moku o ka Adimarala, n noho mai la hoi o iNele* kona maluna o ka noho, ma ke nno he Peres:dena no keia Aha, a lawe koke ia mai la ke Keiki Alii pio Knsarioli imua no kona hookoiokolo ia.

I kulīke ai me na Knnawai a me na Kula 0 na aumoku kaua 0 na aupuni kaua o Eu* ropa, ua hookolokolo ia iho i,i ke Keiki Alii ma kn Aha Hookolokolo Kam Moana 0 na Aditnardla. I mea e komo ole ai 0 Neie» knna lioko 0 kekuhi liewa ma keia hookoīokolo nnn. ua waiho aku la oia i kona noho, n linuwi aku la oin i ka mma 0 ke alakai ana 1 keia Aha.maialo 0 Kauna Thurn, he Koinodoa kiekie no ko ka Moi Fadmeda maii aumoku, a pii aku la 0 Nelekona iluna o ka oneki, a holohol» iho la oia me ka noonoo ana, heaha la uuanei kn hoop-u a leein Aha e haawi nku ai i ke Koiki Alii. a ma ke kumu heu ia oia e hiki ni ke hoopakeie ae iaia, <na ua ahewa ia 01,1 1 kekahi hoopai ikaikn. Mai ka hora 11 mai ka noho ana 0 keia Aha. a iioko o kela a me ken manawa, e ninau mau la aku ai ke Keiki Alii—ena ke kumu hea la oia i kue aku ai i ka Mo» Fa. dineda. h me kona kipoka ana aku i ka nioku nlll Mmeva, a make kekahi mau Kenernia 0 ku Moi Fadineda, Scc. &c., aole he mau haina ano nui 1 puka mai ke Keiki Alii mai, aka. ua ne inai ke Keiki Alii no ka manawa muu lot, ua hana oiu i ka hewa ino ioa 110 kona kokua ia ana e kekahi 0 na alakai Furani. Ma ka hora 1 o ka auwina la, ua hooholo ae la keia Aha 1 kekahi hoopai i ku i ke īno loa, a kakau iho la 0 Kauna Thurn i keia oielo hoohoio, a iho m&i ia o Neiekona a noho hou ae ia uiaiuna o ka noho Feresidenn,a penei iho un'olelo hooholo la i heiu* helu ia aku ai imua ona ; Ma ka inoa o ke aupuni 0 Ualia, na aupum iiilii o Sisi)ia a me Sardinia, ke aupuni 0 ka Euiepera 0 na Kukini, ka Otomana Pope, a me ke aupuni o kn Mei 0 Enelani, ua ahewa la ke Keiki Alii ltaiia Franoisco Kasirioli ma ka Aha Hookolokolo Kaua Moana 0 na Adimarala, e iike rae na Kanawai a (ue na Rula 0 na aupuni mana nui—e hoopai ia ke Keiki Alii me kekahi hoopai ikaika loa, m« ka li ana iaia ma ke ahiahi o keiu In, ma ka i-a mua 0 ko ka Moi BenU« aia moku Adiraartla Fari>doiana, mai ka hora 5 aku o keia la a hiki 1 ka napoo ana o ka la, e kuu ia ai kona kino iloko 0 ka hohonu." I k« iohe ana o Neiekon» 1 keia oielo hoo~ hoio a keia Aha he mea 0 ke k*umaha 0 koua manao ©e ka hiiahila. Heaha kana mw e hana ai ? fi ku anei oia ma kona ano mana a hoole aku i k«i& oielo hoohoio ? Ua hele mai oia mai konaalahele maī ke kahua kaua pouliuli mai 0 ka Naile, 00 ka hoopakele ana i ka Moi Fadineda a me ka ohana alu q Napeia. e hoihoi mai t ke kuokoa a me k« «naiuhia 0 kona aupuni. Oa hana i« ke>a mau mea ibko o k* maoawa pokole. a no kt uianawa hope loa, ua pio aku ia ke Keiki Alii Kasarto!i, a iawe mai ia 0 Neiekooa laia ma ke ano he kupa oia «o ke aupum o liaiia, a he mea h:ki ole hoi iaia ke mai i ke Ke»k» Alii, e hookoiokolo a ahewa aku p*ha iaia, 00 ka mta, aoie he kukala kaua \ kukaia ia mawaena 0 ka lahat Peiei&oe % «ne ka lahui Ittita, Ua waiho oia 1 kona hookoiokoio ia na kona Uhui ponoi e ahewa lau. i ole ai e waia kona iuoa bo koo» hoop»kele ana, ■ t ole, 00 kooa ahew* paha. no ka cae«, u« ulelo oia, e hele mai atta oia e hoopakeie a e ko» kua hoi i na «upuai 1 komo iloko © ke fcaua me ke aupuoi Bmepera Paraat. Ma kahi 0 ka OWIO hooholo e olelo «ea, e

kao ia ke Keiki Alii oo kona h la ma ka i-a mas o ka Farodotaoa, he mea ia i kolike o!e i ko Nelekona manao, ua pepehi aoa * ke Keiki Aln maluna o kona inoku, no!®i!a> ko ae la ota iluna a pane dku ia i ka AhS penei : \ " lioko oka manawa kaua," wahi a N*» : iekona. ua ooa ke ola o ke kanaka ke p£ . ! pehi ia maiona o ke kahua hookahe koko%j lioko o ke au maiamalama a me ka : ui iei ia ke ola me ka punahele e na me* a | 1 pau. Ua ahewa ia ke Keiki Aiii ma na ; ; nawii o ke aupuni ita|is, aoie hoi maioko 6 jna Kanawai cko Eneiani mau aumoku I j mea e hoino oie ia ai ka inoa o keia mau au» | moku ame kooa aiakai, aole e pepehi ia ke j Keiki Alii maluna o keia nioku. no ka | aole i komo ko'u aupuni i ka koko | me ke kanaka o ke aupuni h ilia, aka, e pe* | ; pehi ia oia maluna o ka moku alii Mmeva o ; I ko ka Moi Padineda mui auinoku, ka moka - j hoi ana i kipoka aku ai, me k» pikele ma» | | hunehuoe aua o kekahi mau olamaikana ! [ mau hana aku. Nolula, ke hai aku nei au . ! imua o keia Aha, ua hooholo ia keia olelo: j hooholo." | oka uku hoopai oke Keiki Alu no kana | mau hana powa he nui wale, ua hiki mai ' no la i ka manawa'e hooko ia ai. oka ma«; t nno lili o keia mau alakai, ka mea hookahi | i hoohoio ia ai ka makeana o ke Keiki Alit, j ma ka li ana iaia maluna o ka i-a moku.; |He hana keia a keia mau aiakai i ku i ka ; ! naauao ole a me ka maiamalaina. Maloko [o na Kanawai Kaua Moana o ko Enelani | mau aumoku, aole e hiki i kekahi ke pepehi | | i kekahi pio, mahope iho o kona haawi pio j iana mai a lawe pio ia nni paha, mai ke ka-| | hua hookahe koko mai. O Nelekona hoo».] ! kahi ka inea mana, ina oia e olelo ae, e oiai |ke Keiki -Alii mn ona la, alaila, e ioaa hoi |auaneiiaia ka hoowahawaha ia mai kona aupuni mai, no ka mea, ina oia e hana peia | alaila, ua kue oia i na Kanawai o ke aupunf{ | haiia ame ka Moi Fadineda. Nolaila, hej mea hiki oie laia ke hoopakeie ae tna keka- j |hi ano oo ke Keiki Alii, a #«v oieio ia i.?I | iloko o keia buke moolelo, o ka hewa Kara- ' ima kiekie loa keia a Nelekona i hana ni, ■ka pepehi ia ana o ke Keiki Aiii Francisco KaSvirioli. Aole i pau.