Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 26, 26 June 1880 — Page 1

Page PDF (1.62 MB)

This text was transcribed by:  James Kirkendall
This work is dedicated to:  Mohala Hou Foundation

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

            I HUIIA.

NA OLELO HOOLAHA: - O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; elua puka ana, he $1.50; no hookahi, he $2.00

NA KANIKAU A ME NA MELE: He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.

HOOLAHA MAU: E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

            E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopuka i kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke ole e hokaa mua ia mai ka uku.

            E hoouna pololei mai i na lega i ka Nupepa Kuokoa.

 

            MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA, A ME KO ELELANI MAU PAPU LAAU, &c.

            I KA hiki ana ae o ka manawa i ka hora 2 o ka auina la, ua hookuu aku la o Nelekona i keia Aha Hookolokolo, a huli hoi aku la o Komodoa Thrun a me kona mau ukali iuka o Napela a hoolaha ia ae la ka make ana o ke Keiki Alii Kasarioli, ma ka li ana iaia maluna o ka i@ mua o ka moku alii Mineva ma ka hora 5 o ia ahiahi.

            I mea e kulike ai me ka olelo hooholo a keia Aha Hanohano, ua haawi ae la o Nelekona i ke kauoha i na alakai Italia, e hoomakaukau ia ka moku alii Mineve a e lawe ae iaia a hookuu iho i kona heleuma iwaenakonu o ke Kaikuono o Napela.

            Oiai na mea a pau ua makaukau a mamua hoi o ke kani ana o ka hora 4 ua piha kui ae la na uwapo a me na moku e pili ana i na kanaka ma ka hookeke. No ka mea, he mea hou keia la ia lakou, a o ka la hope hoi keia o ka mea nana i kauo aku ia Italia e komo iloko o ke kaua kipikipi.

            I ka hiki ana ae o ka manawa i ka hapalua o ka hora 4, ua iho aku la o Nelekona ilalo e makaikai a e ike hoi i ke Keike Alii no ka manawa hope loa, a i ka manawa i ike mai ai o ke Deiki Alii iaia, wehe koke ae la oia i kona papale gula a kukuli iho la oia ilalo o ka oneki, a i ka manawa i kie aku ai o ka Adimarala, ua ku iho la oia ma ia wahi me ke kaumaha a me ke ano eehia, no na hana i ku i ke aloha a ke Keiki Alii, nolaila, pane aku la oia iaia i keia mau huaolelo ehaeha penei:

            "E ke Keiki Alii," wahi a Nelekona, "ua ike au ua kaumaha oe me ka luuluu, - aka, he mea hiki ole ia ia'u ke wehe ae ia oe mai loko ae oia mau hana. No ka mea, na kou mau kanawai no oe i ahewa iho - a na kou aupuni no oe e kumakaia aku. Elua mau mea ano nui iloko o keia ola ana. Aole e loaa ka waiwai a me ka noho oluolu ana maloko o na waiwai aihue a me ka pawa. He mea waiwai hoi no kou inoa ka haulehia ana imua o ke kahua hanohano o ka hookahe koko, no ke kaulana o kou aina. E ke Keiki Alii," wahi hou a Nelekona, "aole oe i haulehia maluna oia kahua anohano, aka, ua halehia no le malalo o kou hakihaki ana i na kanawai o kou aupuni i keia la. E pule aku oe i ke Akua no kou uhane, a laia wale no oe e paulele aku ai. Adieu!" ka-i mai la ko Nelekona mau wawae, a pane hou aku la no oia, "Adieu!!" a no ka manawa hope loa, Adieu!!!"

            Ia Nelekona i puka mai ai mai loko mai o ke keena o ke Keiki Alii, ua pii aku la oia iluna, a holoholo iho la ka Adimarala me Kapena Haki maluni o ka oneki, a i ka hala ana o kekahi mau minute pokole, ua pili mai la kekahi waapa no ke kii ana mai i ke Keiki Alii, malalo o ke alakai ana a ke Kavalia de Micheroux.

            Oiai keia waapa e laua nei ma ka aoao o ka Farodoiana, ua kauoha ae la o Nelekona ia Kapena Haki, a iho aku la oia ilalo, a i ka hala ana o kekahi mau sekona pokole, ua pii mai la ke Kapena a me ke Keiki Alii Italia Kasarioli iluna o ka oneki, a ua kahike ia hoi ke Keiki Alii e like me na kahiko ana o kona aupuni, a kani koke mai la ka leo o na ohe a me na pahu, a huli ae la ke Keiki Alii a wehe ae la i kona papale mahiole, a ku@ou aku la oia me ka haahaa ia Adimarala Horatio Nelekona, ka Alihikaua o na aumoku Beritania ma na kahakai o Italia, a i ka hala ana o kekahi mau sedona pokole, iho aku la ke Keiki Alii a kau iluna o ka waapa.

            Haalele iho la keia waapa i ka moku Adimarala Farokoiana me ke Keiki Alii pio Kasarioli, a hoe pololei aku la lakou i ka moku kaua alii Mineva, a i ko lakou pili ana aku, lawe loa ia aku la ke Keiki Alii imua, a hookau ia aku la maluna o ka papa, kahi hoi i hoomakaukauia no ka pepehi ana aku iaia.

            He hapaha hora koe hiki ae i ka hora 5 kuu ia iho la ke kaula ma ka i-a mua o ka moku Mineva, a hoopaa ia ae la ia mea ma ka a-i o ke Keiki Alii, a hoopaa ia iho la he elua mau eke one kaumaha ma kona mau wawae, a ku iho la ke Keiki Alii me ka malie maluna o keia papa, a he 12 kapuai mawaho o ka palekai ma ka aoao hema o ka moku, a he eono kapuai mai ke poo ae o ke Keiki Alii a hiki i kahi i hoopaa ia ai o ke kaula maluna o ka i-a.

            Oiai na mea a pau ua makaukau, pii mai la ke Kahunapule ka Messieurs ka Akibihopa o Selano, o Micheroux, o Dilona, a me ka Bihopa o Avelino, ku iho la oia ma kahi kiekie, a pule aku la oia i kekahi pule hoalohaloha i ke Akua, - me ka hai ana i ke one hanau o @ke Keiki Alii Kasarioli, kona ano a me kana mau hana, a i ka pau ana o keia pule hoalohaloha, kani koke mai la ka leo o na ohe a me na pahu, a himeni koke ia mai la ke mele o Te Deum ka himeni kaulana hoi a na puali kaua Farani i mele ai maluna o ke kahua hookahe koko ma na kiekiena o Napela, a i ke ku pololei ana o ka manamana kuhikuhi hora i ka hora 5, ia manawa i huki ia aku ai ka papa kahi a ke Keiki Alii e ku ana, a haule ino iho la oia ilalo me ka ikaika no na kapuai he 15 a iloko oia manawa, ua lele loa ae la kona aho hope loa, a hoi aku la kona uhane me ka mea Nana i haawi mai, a lewa ae la ke kino puanuanu o ke Keiki Alii Kasarioli mawaena o ka lani a me ka honua.

            O ka make o ke Keiki Alii Kasarioli, ua hooko ia ia mea no ka manawa hope loa. @ No ka lili, ka hookiekie a me ka hookano, e kaulana anei keia mau hana pepehi kanaka a ke aupuni Italia! O ke kanaka e like me ia ke ano, he mea hilahila a he mea hoi e kaulana ole ai o ka inoa, ka pepehi ia ana o ke Keiki Alii Kasarioli, i ka piha ana hoi o kona mau makahiki elemakule i ke kanaonokumamakolu. Waiho iho oia i keia ola ana he elua mau keikika@e, aia iloko o na kula koa ma Cadiz, Sepania. Oiai ke kino make o ke Keiki Alii e kau nei maluna o ka i-a moku, a i ka manawa a ka la e iho iho ana a napoo kona kino malalo o ka ili o ka moana, ia manawa i oki ia ae ai ke kaula, a haule iho la ke kino make o ke Keiki Alii iloko o kona home moe moana, a ua hoopaa ia hoi kekahi kaula mai ka waapa aku i hoomakaukau ia a hiki i ke kino o ka mea make, a kolo ia aku la ia mea e ka waapa, a i ka puka ana iwaho o ke Kaikuono o Napela, ua hookuu ia aku la ke kino make o ke Keiki Alii no ka manawa hope loa iloko o ka hohonu.

            Mahope iho o ka hala ana o na la ekolu o ka pepehi ia ana o ke Keiki Alii, ua lana hou ae la ke kino o ke Keiki Alii iluna o ka ilikai, mamule o ka hemo ana o na eke one i hoopaa ia ai ma kona mau wawae, nolaila, ma ka eha o ka la, ua ike hou ia aku la ke kino o ke Keiki Alii e hookomo hou mai ana iloko o ke Kaikuono o Napela, a ua lilo hoi ia mea he mea e hookahaha ia ai o ka manao, ka ike hou ia ana aku o ke kino make o ke Keiki Alii mahope o ka pepehi ia ana, nolaila, ma ka mana o Komodoa Thrun, ua kauoha ae la oia i kekahi mau waapa, e kii i ke kino o ke Keiki Alii a e lawe aku iaia ma kahi e. Ua kii aku la na waapa i ke kino o ka mea make, a kolo ia aku la a hiki ma na lae kahakai, a kanu ia iho la ke kino o ke Keiki Alii ma na aeone o Napela.

            Aole i pau.

 

            MOOLELO O KA Ahaolelo Kau Kanawai o 1880. La hana 38 Poalima Iune 18, 1880. Halawai ka Hale e like me ka mau. NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Mai a Kalua he olelo hooholo e noi ana i $3,000 no ka wehe ana i alanui mai Wailuku aku, holo pololei a kokoke me Hale Widemana malaila aku a hiki i ke alanui o Waihee. Waihoia i ke komite wae o ka Haawina o na alanui a me na alahaka o ke aupuni.

            Mai ke Kuhina waiwai no ka wa mua he heluhelu kanawai e laikini ia na Hale kuai io Pua@, kapae ia no Rula a heluhelu alua ia ka bila ma ke poo. Ua kauohaia e kakou poepoe a heluhelu akolu i ka Poalua.

            Mai ke Kuhina waiwai he hoolaha kenawai e pili ana i na aku o na Pailaka ma ke awa o Wailuku, Maui, a me Hilo Hawaii. Kapae ia na Kula a heluhelu mua ia ka bila. Waihoia me na Rula.

            Mai a Kahulu he hoolaha kanawai: 1, Ina mai ke kauwa hana e helu ia no kona mau la. 2, he bila e hoopau ai i ka pauku 1 o ke kanawai e hoololi ana i ke kanawai auhau holoholona. Kapae ia na rula a heluhelu muaia na bila ma na poo. Waihoia ma na Rula.

            Mei ka Loio Kuhina mai ma ke kapae ia ana o na Rula ua heluhelu mua ia ke kanawai e hooponopono ai i na auhau kuloko, kauohaia e pai.

            Mai a Aholo no ka wa mua he mau heluhelu kanawai: 1, Kanawai e hoomaopopo ai i ka mookuauhau o na 'lii. 2, Kanawai e poni ai i na alii o Hawaii nei. Waihoia ma na Rula.

            Mai a Hanuna he olelo hooholo e noi ana i na bila no ka auhau alanui me ka auhau holoholona, e waiho nei ma ka papa oia kekahi hana o ka la apopo, haule.

            Hoolaha mai ka Loio Kuhina e lawe mai ana oia i keia mau bila.

            1. Bila Kanawai e hooponopono ai i ke kuai ana i na waiona.

            2. Bila e hooponopono ana i ka hana ana o na Palapala Kauoha.

            3. Bila e kauoha ana i kope ia na palapala Hoohui o na Hui.

            4. Bila e hooponopono ana i na Hui o na aina e, e lawelawe ana maanei.

            Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina i keia mau bila: 1, he bila e hoohoihoi ana i na laina Mokuahi mawaena o onei me Kapalakiko. 2, he bila e hoololi ana i ka mokuna 39 e hoopau ana i ka oihana kaua.

            Hapai mai ka Peresidena, e noonoo ia ka la hanau o Kamehameha III oia kekahi o na la kulaia aupuni, haule.

            Mai a Hoapili he hoolaha kanawai e pili ana i ka hookuu wale aku i na waiwai ekalesia me ka auhau ole i na dute, e komo ana mai na aina e mai.

            Mai a Pilipo he olelo hooholo e k ohoia i komite wae no kekahi mau palapala hoopii, a e hookomo ia ma ka bila haawina malalo o ke poo o na haawina huikau. Hooholoia, Pilipo, Kuhina waiwai, Kuhina o na aina e Kimo Pelekane, Kalua.

            NA HANA O KA LA.

            Noonoo ia ka Bila Haawina imua o ke komite o ka Hale, Nahaku ma ka noho, Wili ana i mau luawai ma na aina i manaoia he waiwai ke aupuni. $10,000. Hoomaemae ia Kamaki kula 2500, hooholoia. Waihona Buke Aupuni 500, hooholoia.

            NA BILA HAAWINA.

            Uku hoolimalima o ka pa ma ke alo o Aliiolani Hale a hiki i Maraki 31, 1882 $200. Uku hoolimalima o Aienui 720. Uku hoolimalima i kaahope o ka Pa aupuni o Koholaloa, 650. Uku hoolimalima o ka Pa aupuni ma Koholaloa no na makahiki elua e pau ana i Maraki 31 1882, 400.

            Na lilo malalo o ke Kanawai e waiho aku i na Palapala Palena Aina ma ke Keena Kalaiaina 200.

            Na lilo koho Balota $500. Kululu ana i hale holoi lole, a hoolimalima ia ma ka oihana o ka Papa Ola, 7,500.

            Na auhau alanui e hooliloia ma na apana ohi auhau kahi i ohiia'mai ai, 70,000.

            OIHANA WAIWAI.

            Uku Kuhina, $10,000. Uku Luna Buke Helu, 6,000. Uku Luna Dute Nui, 7,000. Uku Hope Luna Dute, 4,000. No ke Kiai Oihana me awa, 3,000. Uku Kakauolelo Buke Helu 1, 3,600. Uku Kakauolelo Buke Helu 2, 2,400.  Uku Luna Hale Papaa, 2,400. Uku kokua kiai ma Honolulu me na awa e ae 8,000. Uku Luna Dute ma Kawaihae, 300. Uku Luna Dute ma Kahului, 2,000. Uku Luna kiaiawa o Kahului 1,600.

            Uku Luna Dute ma Kealakekua, 100. Uku Luna Dute o Koloa, 200. Uku malama Hale Paapaa Mokuahi, 2,400. Uku Hale Aila mahu. 480. Uku o ka Elele 600. Kela me keia lilo Dute, 2,500. Waapa Hale Dute, 1,000. Uku o na Luna Helu, 20,000.

            Uku o na Luna Auhau, 18,000. Uku o na Papa Hoopii Auhau, 1,000. Aie aupuni e uku ia ana, 89,700. Uku panee aie aupuni, 78,000. Dala Halemai (na loaa i manao ia), 12,000. Kela me keia lilo Oihana Waiwai, 2,000. Ke Pai me ka hoolako ana i na dala pepa, 1500. Na Hao Hoailona me na Hoailona Pai, 1,000. Na Pahu hao o ka Oihana Waiwai, 25,000. Na Medala iho, 600. Kokua o na Laina moku mahu o na aina e, 2,400.

            OIHANA LOIO KUHINA.

            Uku Kuhina, 10,000. Uku Kakauolelo, 4,000. Uku o ka @amuku, 7,000. Uku Makai nui o Hawaii 4,000. Uku Makai nui o Maui, 4,000. Uku Makai nui o Kauai, 3000. Uku kakauolelo Makai nui o Hawaii, 1,000. Uku Kakauolelo Makai nui o Maui, 1,000. Uku o na Makai o Hawaii, 22,000. Uku a na Makai o Maui, 14,000. Uku o na Makai o Oahu 60,000. Uku o na Makai o Kauai, 672. Hopu ana i na lawehala, 2,000.

            LA HANA 39 Poaoao Iune 18, 1880.

            Halawai ka hale o like me ka mau.

            HOIKE KOMITE.

 

            Mai ke Komite hooponopono bila Kanawai ua hooponopono lakou 7 mau bila kanawai a ua makaukau no ka waiho ana mai.

            Mai ke Komite Wae mai i kohoia no ko noonoo ana i na Dala o ka Oihana Hoonaanao i nalowale ma ka lima o ka Lunakule o ka apana o Kau e noi ana e huikalaia ka Lunakula a me kona mau hope no ia mau dala. Mahope o ka hoopaapaa loihi ana ua aponoia ke hoike a ke komite.

            Hoopanee a Poakahi hora 10 am.

            LA HANA 40 Poakahi Iune 21 1880.

            Halawai ka Hale e like me ka mau.

            NA PALAPALA HOOPII.

            Na Kalua mai Wailuku mai: 1, i $5,000 no ke alanui mai Wailuku a Waihee. 2, he hoololi e pili ana i ke kanawai o na Luna Hooiaio Palapala kepa. 3, e hooloihi hou aku i ke alanui mai Waikapu a Maalaea. Waihoia i ke komite kupono.

            HOIKE KOMITE.

            Mai ke komite wae o na hoopii a na Pake e pili ana i ka ae ia'ku o na Kauka pake e lapeau i na pake, ua manao kou komite e apono aku i keia noi mai na pake mai. Aponoia ka hoike, a waihoia ma na rula.

            Mai ke komite wae o ka oihana makai e noi ana e koho aku ka Moi i Komisina alii, i 5 lala, na lakou e noonoo a e hooko no ka oihana makai. Waihoia ka hoike a ke komite imua o ke komite o ka Hale i ka Poaha.

            Ma ke kapae ana o na rula he pakui i ka hoike a ke komite Hoonaauao no na palapala hoopii lehulehu e pili ana i na kula ole lo Beritania, aponoia.

            Mai ke komite wae mai o na bila kanawai e pili ana i ka malama Ola mawaena ona paahana ma na aelike, a me ke ola o ka ohana; ua hooponopono ia me na hoololi, a noi mai e hooholo loa aku i na bila, waihoia ma na Rula.

            Hoomaha hora 12, halawai hou hora 1 pm.

            NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Mai ka Loio Kuhina no ka wa mua he heluhelu kanawai ma ke poo he kanawai e hooponopono ai i ke kuai ana o ka waiona, kauohaia e pai.

            NA HANA O KA LA.

            Komite ka Hale, Nahaku ma ka noho.

            Kokua no na Laina Mokuahi 2,400. Noi o Hanuna a me Aholo hoopanee loa.

            Ma ke noi, ua kahea ia na ae me na hoole aponoia, he 14 ae e hoopanee loa a he 24 ma ka hoole i ka hoopanee.

            Ma ke noi ua hoopauia ka hoike a ke komite a ua haiia'ku ka Hale ua hooholoia kahaawina kokua i na Laina mokumahu mai na aina e $2,400.

            Ma ke noi, ua hoopanee ka Hale apopo hora 10 am.

            LA HANA 41 Poalua Iune 22, 1880.

            Halawai ka hale e like me ka mau.

            NA PALAPALA HOOPII

            Mai a Kalua mai na haole waiwai mai o Wailuku he hoopii e noi ana i $5,000 no ka hana ana i uwapo ma ke awa o Kahului a i $5,000 mai na poe waiwai mai. Waihoia i ke Komite Wae o na uwapo a me na Alahaka.

            Mai a Kapena Loke he hoopii mai kekahi wahine mai (Mrs Swain) e noi ana e haawi ia aku kona mahele waiwai i kuai wale ia'i e kona kaikunane ma ka la 17 o Feb 1847.

            Ma ke noi e haawi ia i ka Loio Kuhina. Hoololi mai ke Kuhina o na Aina e e waiho ia kekahi Komite Wae a o ka Loio Kuhina ka Lunahoomalu. Aponoia.

            Komite Loio Kuhina, Kuhina o na Aina e, Kapena Loke, Keau, Hoapili Beka.

            Mai a Glendon mai Makawao mai he mau hoopii malalo iho: 1. E ae aku i ka Aie Miliona. 2. E hoemiia ka Auhau Kino. 3. E hoopii ae i ka uku o na Kumu Kula i $1.00 no ka la.

            Waiho mai o Keau he hoopii e noi ana e ae ia na kanaka Hawaii e inu akea i ka wai ona.

            Mai a Kuapuu mai Waimea mai he hoopii e noi ana e ae ia aku ka Aie Umi Miliona a i mau miliona hou aku.

            NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

            Mai a Gibson mai he olelo hooholo no ka mea o ka wehe ana o kekahi ala holomoku ma ke Kowa o Panama a ma ka hoohui ana o keia Pae moku ma ka uwea olelo me na Aupuni o ke au kahiko, o Asia, a me ke au hou, o Amerika, he kumu ia e kau akoakoa mai ai na noonoo ana i ke ku@ ano nui o keia au mokupuni iloko o na wa kaua, a o ka lilo ana aku malalo o kekahi mana e, he mea nui ia mawaena o na aupuni e kuee ana maloko o ka Moana Pakipika.

            No ka mea he mea ku i ke Aloha Aina ka imi ana i na kumu pale i ke aupuni hoohaiki hoopilikia wale e ulu mai ana nolaila.

            E hooholoia - O ka manao o keia Ahaolelo he mea pono e poloai aku ke Aupuni ma o na mana oihana i pili i na mana nui a pau o ke ao nei, a o ka oi lao aku nae ka Ripubalika nui o Amerika e hoi pu ma ka ae lokahi ana e ku paa mau ke ku kaawale e ka Aupuni Hawaii.

            WALTER M. GIBSON.

 

            Mai a Kuapuu no ka wa mua he heluhelu kanawai e pili ana i ka hooponopono ana i ka noho ana o na hoaaina me na konohiki Hoo'eia.

            Mai a Kaulukou he hoolaha kanawai e pili ana i ka uku o ka Oihana Makai.

            Mai a S W Kaai he hoolaha kanawai e pili ana i ka Laikioi ana i ka poe kuai i na io Kamonao; haule.

            Mai a Hoapili no ka wa m@ he heluhelu kanawai, he kanawai e hoeueu ai i na oihana loaa kuloko o ka aina. Ma ke noi a Kalua ua kauoha ia e pai.

            Mai ke Kuhina Kalaiaina mai no ka wa mua he heluhelu kanawai e pili ana i na laau make. Waihoia ma na Rula.

            Mai a Kunuiakea he olelo hooholo e kauoha ana e koho ia i komite wae nana e imi a huli i na lilo o ka Oihana koa, waihoia ma ka papa.

            Mai ka Loio Kuhina mai he heluhelu kanawai no ka wa mua no na kanawai e pili ana i ke kakau poepoe ana o na poe Hui ma ke Keena Kalaiaina. 2, kanawai i pili ana i na Palapala Kauoha. 3, kanawai e pili ana i na Hui o na aina e. Ua waiho ia keia mau bila i ke komite kupono.

            Mai a Kuapuu he hoolaha kanawai e pili ana i ka malaina ana i ka ohana o ka poe i loaa i na mai lepera. Ua heluhelu ia ka bila no ka wa mua. Waiho ia ma na Rula.

            Mai ke'lii Bihopa he hoolaha kanawai e pili ana i mau Palapala Sila nui no na aina kula a kahua Hale kula i kuai ia e ka Papa Hoonaauao. Ua heluhelu ia ka bila no ka wa mua. Waihoia ma na Rula.

            Hoomaha hora 12, halawai hora 1 pm. Hapaia na hana i kauoha ia.

            NA HANA O KA LA.

            Ka noonoo ana i ke kanawai e hoololi ai i ka mokuna 41 o ke kanawai karaima a me ka hoike a ka hapanui o ke komite wae ma ka heluhelu alua ana.

            Noi o Kaulukou e kap@e loa. Ma ke noi, ua kakauia na ae me na hoole; he 17 ma ka hoopanee loa a he 21 ma ka hoole.

            Ma ke noi ua kauohaia e kakau poepoe a heluhelu akolu ia i ka Poalua.

            Kamailio pupuahulu mai ka Loio Kuhina me ka pihoihoi aohe mea e uhai mai ana mahope ona; a ua noi mp mai e heluhelu akolu ia i eha pule mai keia la aku.

            Heluhelu alua o ke kanawai e hoololi ai i na pauku 527 a me ke Kanawai Kivila me ka mokuna 10 o na kanawai o 1878.

Ma ke noi, ua hoopanee apopo hora 10 am.

 

NA OLELO HOPE LOA A KA POE MAKE.

 

            I ka Moiwahine Elizabeta e nohoalii ana iloko o kona au holomua, a o ka hoomaka ana hoi ia iwaena o na pilikia a me na poino e kau mai ana, a iaia e make ana, puana ae la ia: "O na mea a pau no'u iho, no ka wa wale no ia."

            Me he mau olelo hoomakeaka la ka Keoki IV i pane aku ai ia Walata Wala, i ka make i kau mai ai maluna ona, iaia i kalele aku ai iluna o ka lima o kona hoa a pane aku la: "Ea, heaha keia? He make keia e kuu keiki, a ua apuhi ia kaua e lakou."

            Ferederika V o Denemaka, ka mea i aloha nui ia e kona mau makaainana, pene mai mai la oia: "Aole he mau kulu koko ili ma kuu mau iima," a make iho la ia.

            O Heneri VIII, ka mea nana i hoano hou i ko Enelani noho ana, puana ae la oia iloko o kona aho hope loa: "E ka Moneka! na moneka! na moneka!"

            Haawi aku la o Edewada VI i kona uhane i ke Akua ma ka hoonani ana aku, i ka i ana aku: "E ka Haku, e lawe aku i kuu uhane; "a oiai o Cromwell e hoolohe ana i na nune ana o ka poe a puni ia, puana ae la ia: "Alaila, ua palekana au;" a make iho la oia.

            O na huaolelo hope loa a Kale I maluna o ka amana i pane aku i ka Bihopa, "E hoomanao," e hoike ana i hona manao i kana keiki ia Kale, e huikala aku i ka poe nana oia e kumakaia ana.

            O ka Wasi@etona mau huaolelo hope maluna o Mauna Vernon, "Ua kupono."

            O na olelo hope loa a Faranakelina: "Aole mea hiki pono i ke kanaka make ke hana."

            I ka make ana o Madame de Stael, no kona hewa haalele i ke one hanau: "Ua aloha au i kuu Akua, kuu makuakane a me ka lanakila."

            O na huaolelo hope loa a ka Bihopa Boroatona: "E hoopiha ia ka ho@ua me K@ nani." Ka ka Bihopa Sharpe: "E hauoli auanei au." Ka Bihopa Ke@; "E hana ia ke ke Akua makemake." Ka Ba@, Cra@mer, Hooper, a me Keoki Herbert: "E ka Haku, e palama aku i kuu ahane."

            Na olelo hope loa a Mozart: "E hoolohe hou aku au i keia mau leo mele kahiko hoohauoli a hoolana manao." O ka Hayda i puana ai a make: "E ke Akua, e kakoo mau i koa Emepera."

            O ka Kauka lo@ mau olelo hope i pane aku ai i kakahi kaikamahine: "Na ke Akua e hoomaikai ia oe, e kaa aloha."

 

MAIKAI KA MOI KAPAPA' A ME KA LAAU O KOU HALE NO MEA LA! KAI NO HOI NO KAHI O WAILA MA!

Nana aku no hoi ia la Ohi ka Io o ka Laau o Makawao I ka ua mea hoi o ka nani o Na PAPA! Na PAPA! A ME NA PONO KUKULU HALE O NA ANO NO A PAU

 

Aia ma ke kihi o na ALANUI PAPU me MOIWAHINE, HONOLULU MALAILA E LOAA AI E LIKE me ka MAKEMAKE NO KE KUMUKUAI MAKEPONO LOA!

 

PAPA, PAPA, PAPA, Na Papa Huluhulu, Na Papa Manoanoa, Na Papa i kahiia Na Papa Kepa, Papa Hole Keokeo, Papa Hole Ulaula.

 

NA LAAU, NA LAAU Na Kua, Na Kaola, Na Aaho, Na Molina Na Peapea Pine Huluhulu, Pine i kahiia Na Papa a me na Laau Ulaula! Pili ulaula, Pili Keokeo, Pani Puka, Pani Poka Aniani, Ipuka Aniani, Puku Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui, Aila Pena, Aila Hoomaloo, Waai@i, Pate. NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO: Na Ami Paka Hale. Na Ami Puka P@. ANIANI! Pepa Hale a me na Lihilihi E LOAA NO MALAILA.  PAAKAIHELU I O KAKAAKO me PUULOA

            No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai E@ loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku ano ia lakou, e hooko hoki la me ia me ka lawa poao. E @ipa nui ilaila, i ike ka @iaio. 905 tf