Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 27, 3 July 1880 — I MAU HALEMAI KUIKAWA. [ARTICLE]

I MAU HALEMAI KUIKAWA.

Ka Olelo Hooholo & me ka Haiolelo a ka Hon. W. M. Kipikona malalo o ke poo|iaaiana'e t maloko o ka Hale AhaolelO o keia kan o 1880. <( E hookaawa'.e ia i $20,000 no ke kukulu ana i man hale haawi laau, oia hoi, i mau hatestr£uikawa ma keia a me keia mokupuni, a e hoonoho ia malalo 0 ka mana 0 ta Papa Ola." w Ku mai 0 M. Kipikona, ka mea nana i waiKo'mii ka olelo hooholo, a pane mai la penei. iHe mau huina dala nui kai h00%19 %l9 nei no na pomaikai hoiomua 0 ka aina, a ua ano piha mahuahua no hoi ka waihon&j| ke aupuni mamuli 0 na loaa 0 na i&a, 0 ke kahua 0 keia mau mea, oia no k»£ana lima, ma 0 na kanaka i haka aina a uie ko na knnaka i noho mai, a e pono kakou e manao iho, 0 ka hapa nui 0 qa loaa i hoihoi la mai mamuii 0 .ng dute, na ioaa 110 ia mamuli o ka poe no ke kuai ana aku i na waiwai Ua aie pu no hoi kakou i ke&ahi aioha no ka iahui Hawaii, oia ka mea kuleana ei iloko 0 keia auponi. E manao ana no paha kahi poe )ho la no keia w«hi aupuni uukii hookahi, me kona mau wahi kakuikahi; aka, aia kakou malalo o kek£hi mau kulana kamahao. Ua kau la e ouii a pau o ke au n »auao ko 0 ka aiua nei, me ka maopopo uie o-na ano e alakai ai i na kulana 0 ke ola a maikai; a 0 kakou, l>a poe i 0 ka malamalama, ua loaa mamuli 0 na kurnu kuhikuhi 0 na ano (ehuiehu. na ao ana ma na mea piii i na kanawai 0 ke oia. Ua kupono ioa e haawi la na haawina kokua no ki hoomaamaa ana a me ke ao l ana i ka malama ana i ke ola 1 ka lahui | Hawaii. O ka'u mea i makeuiake ai e ha--1 psi, oia no na haiemai liilii kuikawa, e iīke ; ine na mea e hapii la nei i keia minawa ma Amerika. O ka iiio no ka hnlemai hookahi e makemake ia nei e ka poe naauao 1 ka lapaau ma ka mokuaina 0 Nui ioka, aole I no e oi aku mamua 0 $LOOO a i ole he | 81,500 no ka hale hookahi. Ua ike ia mai | nei 0 na halemai i ku a kahiko, oa ano ka- \ wowo ia e na mni ino oa mai lele, a e like \ no hoi me ka mea i hoike ia mai ia kakou : ma ka B»ibala, he mea kupono i kekahi I manawa e wawahi ia iakou, a e kukulu ia , i mau haie hou ma ko iakou mau wnhi. No- ] laiU. ua maoao ia, o na hale liilii kuikawa | ke kupono loa 1 mau halemai; 1 mahele la | me elua mahele, i hookahi 00 kane, a i hoo* 1 kahi no ka wahioe, me ona keena, a me ona | lumi haawi iaau mawaeoa. Aoie i manao ; ia he mea kapono ke kukuiu ana i haie i oi j aku ka lilo mamua o $1,000 no ka halemai. Ua hooiako kakoa no oa kauka kuloko a j kaahele, a i mea e hoopaa ia m ka malama ( pono ana 0 oeia poe kauka 1 ke ola a me ka : pomaikai 0 ka lahui, he mea pooo e hooma- : kaokau pu ia i mau wahi oihan» koikawa { no lakoo. O oa ulia poino a pao e ioohia | »na ma na mahiko, he mea pooo e lapaaa , koke ia ma ia wahi no, oiai, he mea hiki j ole a he mea poao ole ko iakou hoouna ia ana mai i anei; a noiaila, he mea hiki ke iapaao kupono ia ma keia mao wahi, me ke ; kaā 0 oa hlo i na haku mahiko. Ua hoike ia j mai ia kakou, he elima haoeri « oi poe mai i lepera e hele akea oei maioko nei 0 ka aina. i H« mea kaumaha k«ia ma he oiaio. aka,

; aohe a kakou mau hooia kuio e htkt ai ke hooinio i keia mau oieio. (Ja maoao au. na kekahi luna lapaao ooa lepen e hoolawa : mai ii kakou i keU a me keu roanavra i oa i hotke pololei. i mea e pa!e aku, a> iua raa- , oa« p hoihoi a hoolele haali. O nj olelo | hoonuinui no ka heiana o oa mai pake e heI te iauiaha nei. he mea hoalala ia i na kumu | hoolele hauii. { In« oa loae ia kakou keia m«u Halemai i kuikawi, aole no e hoouna ia ka poe i ma> | oao waieia he mai pake t Moiokai. He luj rau ia e paie ae ai t kekahi mau pilikia o keia ano, a ke hiki nku i ka wa e hoomaopopo lon ia ai ka mai 10, e makaukau »na ma ia mea na oiakamaka oka mea mai no ka hookaawale hgpe ana. Ua lawe ia aku no kah» poe ke ano he mai lepera, me ka iooa ole n*ejfff*maf». , ,0 be kom>te hdpe Iqr i hoio ai i Molokai, | ua hoihoi mai Miakou he eiua a ekolu paha ; *poe i oia. Aua ike no hoi au i ; kahi poe. ole ko iakou laweia 1 ana. He mJQ|Ki kela ame keia oia; ae j kupilikii auanei ko kakou manao, nn Haole j ke hookaawnie ia mai ko kakou mau ohona ! mai, a e -mohai apa ia kakou a pau f i mea j e palē ae iu ia- hookaawaieia ann; a nolaiia,! he raea ia na kakou e kiai makaala ai me ka lili nui, i ke o|a o ka poe i maopopo oie ke ano o ko a i aneane e hoolei ia aku mai pake e ola oie ana, kahi no ko lakou j hoi hou mat. nui au no na pomaikai nui e uiu mai ana mamuli o keia mau H»lemai kuiknwa. Aoie i like ka īkaika o ka wahine Hawaii o keia la, me ka ikaika o kona mau kupuna o ke au pouli i haia, a ke hanau mai i ke keiki, ua oi aku kona ehaeha mamua o na ehaeha o ke kuakoko o kona maii kupuna mohaha a kino maloeloe; ua ano pale ia ka pilikia a me ka poiao o ke ola mamuli o ka naauao iapaau o keia au hou. O kekahi wahlhe dpfo tna ko*u M oi"uponi, ua anea'ōe ® make mamuii o ka nahunahu loihi ana no eiua ia. Ua manao iho ia au he inea pono e haawi ia ka naauao iapaau ma keia pilikia. Hoouna aku la au i Lah&ina i k&uka iapaau, a ua pomaikai ka ioaa ana mai. A o ua wahine opio nei i manao ia ua ku ma ke kae o ka iua o ka make, e kona mau makamaka. ua hoohunau la me ka maikai a me ka oluoiu iloko o ka hapalua hora mahope iho o ka hiki nna ae o ke kauka iapaau; i keia manawa, ke ola nei ke keiki me kona makuahine, me ka mohaha oluolu maikai o na ola. He mea «upono, » he mea nui, e hookaa waieia kek»hi keena o keia tnau Halemai i manaoia, no ka hoomoe malie ana ma kahi moe. Aoie no i iawa ioa ka makaukau ona wahine Iliw.ui ma ko iakou mau home, nolaila, ua mukemake ia e loaa kahi kupono, me ka mauaukau i na kokua iapaau iloko o ka wa hanau keiKh E makemake ana k«kou i iiuh kokua uinloko oia mau wahī manawaiea, u u» inanao au, aoie e nele ana ka ioaa oia mea. Ua iaha ma na wahi a pau o ka honua nei, na Wilikim o ka Puuwai Manawaiea, a e hele mai no auanei lakou e hoohana ia iakou iho, ma ka malama ana i ka poe ī ioohia ia eka mai. Aua manao no hoi au, he meu pono e noonoo nuiia neia mea he malama ana i ka poe m ii, a me ka hoomakaukau ana i na wahi e hooko ia ai ia mea. Ua mmao au. e haawi manawalea mai ana keia poe Wiiikini i ko lakou iuhi, koe ko iakou hooiako ana aku i na pono no ke ola ana. He mea pooo e aouooo nui ia keia roe* me ke awahele, oiai, ua pili pono i ke ola o ka iahui. Aole no he mau kumu ano oui no ka noonoo ana e kukuiuia i mau Halemai nunul a puni ka aina nei, i mea e maiamaia 1 ai na mai hiki oie ke lapaau īa a ola. Ua | haawi nui iho nei kakou i na puu dala no ■ na Kauka kaahek, he poe hot i hoopemai- ( kai nut oie i ka aina mamua iho nei,aka, ke | manaolana nei au, ma keia mua ako, e hoo- j paaia keia poe Kauka kaahele e haawi i ko j lakou manawa a pau no ka malama ana, a | me ka iapaao ana, i ka poe iiihune maloko j 0 ko lakou mau apana iho. [ O ka mea nui iloko o kou puuwai, oia ka [ : hoao ana e hoohui i keia Ahaolelo a me ka j I lokomaikai o keia aina, e hoomakaukao a e j 1 hooiako no ka poe e noho am iioko a ka pou- J ; li naaopo, a me ka ike ole i ka maUma aoa | 1 ko iakoo mau ola uhaoe, a me na oia kipo pu. ) He mea kopono e hoomakaokao a e booj lako keia Ahaolelo no ka poe iiihuoe a me ; i ka poe naaupo o ko kakou aina nei, ka poe boi | i malama noi n m» n» aina e, e na hui m«. | nawaiea. Ua oi ko'o manao nui ike ola o j ka mea ilihuoe, mamna o na ioaa nui a ka 1 j mea waiwaū No ks hoohoiomua aoa i kei* ) I mea ko'o kumu iini noi ma ko'o ano he ka-) i oaka kookoa, iae ai e lawelawe t na hana } : pili kao kanawai; a mimuii o keia kamu, ka I j hapa noi o na hookomo ana m'o e ae e liio »( | waha oielo no na makaainana o Laha>n»; i : : kumu e loaa ai ia'u na haawina kupono no ' ka hoomakaukao aoa i na mea e malama ta at a oi ako na loina o ke ola Kmo~ka ma--1 lama ana a aae ka hoomau ana i ke ola o ka I L«hot Hawaii.