Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 28, 10 July 1880 — Page 3

Page PDF (1.79 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Hawaii Botanical Society

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

OLELO HOOLAHA.

 

AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai.  Mokupuni o Oahu. Hawaii Pae Aina, ss. ma ka waiwai o Keakalauloa k, no Waikiki kai  Honolulu Oahu i make  Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaio ai ka palapala kauoha. a no ka hoolala ana.  No ka mea, ma ka la 25 o Iune 1880. ua waihoia mai imua o ka Aha. kekahi palapala i olelo ia, oia ne ke kauoha hope loa o Keakalauloa k, i make aku la a me ka palapala hoopii e @ i ana e hooiaioia kela palapala kauoha a e hoopuka hoi ka palapala luna hooko no Lauahi k. ua waihoia e Lauahi k. Nolaila, ua kauoha ia o ka Poakolu oia ka la 21 o Iulei 1880, ma ka hora umi a.m. ma ka rumi hookolokolo o ia Aha. ma Aliiolani Hale ma Honolulu oia ka la me ka hora. e hooia ia'u ia palapala kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili. e kue ana ia palapala kauoha, a me ka hoopuka ana i ka palapala luna hooko.  A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka Nupepa KUOKOA he nepepa i pai ia a i hooiaha ia ma Honolulu.

  Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Iune 26 1880.

                                       LAWRENCE McCULLY,

       Ikea                   Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

  A Rosa, Hope Kekauolelo,                       970 3t

 

AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka waiwai o A. Kalauli k. o Honolulu I make, kauoha ole.  Imua o ka Lunakanawai nui C. C. Harris.  Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i lunaponopono waiwai.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a John B. Walter kekahi o na luna hooko kanoka o ka waiwai o A. Hutchinson i make he mea a A. Kalauli i ale ai e hoike mai ana o A. Kaiauli k, no Honolulu, Oahu, ua make kauoka ole ma Honolulu ma ka la 17 o Iune 1880, a e noi ana e haawi ia ka palapala hookoha lunahooponopono waiwai ia.  Ua kauoha ia o ka Poakahi ka la 12 o Iulai 1880. ma ka hora ekahi pm. oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i na noi la, imua o na lunakanawai ia, ma ke keena hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu. a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la.  A o keia olelo kau hae hoolaha ia ma ka ole o Hawaii i ekolu pule ma ka Nupepa KUOKOA he nupepa ma Honolulu.

  Kakau ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. Iune 22, 1880.

                                          CHAS C. HARRIS.

  Ikea:                Lunakanawai nui o ka Aha Kiekie.

     A. Rose. Hope Kakauolelo.                      960 3t

 

MA ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o Kaupena k. no Lahaina, Maui, i make.  Ua heluhelu ia, a ua waiho ia ka palapala noi a Kahananui w, a me Kumalaea k, e noi e hooponopono ia ka waiwai o Kaupena k. no Lahaina, Maui, i make, ae hooholo ia ka waiwai i na hoolina.  Nolaila ke kauoha ia'ku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakahi oia ka la 19 o Iulai 1880, ma ka hora 10 am ma ka hale hookolokolo ma Lahaina. oia ka ia a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue, ke hoika ia.

                                                ABR. FORNANDER,

                            Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.

  Lahaina, Iune 14, 1880.                                    969 3t

 

MA keia ke hoolaha ia aku nei mamuli o kekahi mana kuai i hoike ia iloko o kekahi palapala Moraki i hana ia i ka la 4 o Feberuari. 1878, e Chas K. Hapai ia C E. Hichardson, no Hilo, Hawaii like laua, i kakau kope ia ma ka buke e 54, ma. na aoao 28 a me 29, a no ka ukaki ia ana o na olelo aelike i hoakaka ia ma ua palapala moraki la i olelo ia, nolaila, o na waiwai, ka aina a me na pono a pau i huike ia ma ua palapala moraki ia i olelo ia, mahope iho o ka hala aua o ka manawa i ae a e ke kanawai, e kuai ia aku no ma ke kudala akea no ka uhaki ia ana o na olelo aelike i hoike mua ia ae nei.

  O ka aina i hoike ia ma ua moraki la, aia no oia ke waiho la ma Hilo i hoike mua ia ae nei.

                                                    C. E. RICHARDSON,

  E. Peston, Loio o ka mea nona ka moraki.  Ilana ia ma

  Honolulu, Iune 19, 1880.                               968 4t

 

WAI!  WAI!!  WAI!!!

KE kauoha ia aku nei na mea a pau, e hoomaka ana ka ohi ana o na auhau wai no keia hapa makahiki ae, ma ka la 10 Iulai, ma ke keena oihana wai ma alanui Nuuanu.  E hoolohe e ka lehulehu i keia o hoonele ia auanei oukou i na piula wai ole.                             G. D. FREETH. Luna Wai,

  Keena Wai, Honolulu, Iune 26, 1880.          969 3t

 

OLELO HOOLAHA.

Ma keia la a mau aku, ke papa ia aku nei na kanaka a pau aole e hele wale maluna o na aina kula o ka hui " Kohala Ranch " ke ole e loaa ka palapala ae mai ka luna nui mai.  O ka poe e hookuli ana i keia e hoopilia no ma ke kanawai.

                                                    JAMFS WOODS.

    Kohala, Iune 22, 1880.                          969 3t

 

NO KE KUAI.

Eia ma ko'u wahi he waapa, nona ka loa he 29 kapuai, 7 kapuai ke akea a 9 kapual ka hohonu.  Ina aole e lilo iloko o na pule hope o iulai, alaila, e kuai la no ma ke kudala e E.P. Adams.  E ninau ia                                CHAS LONG.

    Alanui Kalepa, Honolulu.                                     969 4t

 

He  Nui  Anei  Kou  Makemake i  na

Mekini Humuhumu Lole?

Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai

--:o:--

KAKELA  A  ME  KUKE.

A malaila oukou o ike ai a makaikai i na an MEKINI a WHEELER a me WILSON, mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.

Ka MEKINI a SINGER,

ma ke $50 pakahi, a me ke ano

MEKINI a WILCOX me GIBBS,

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

  I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou hoi.

                                            862 tf

 

HEAHA!

Ea no.   Ua manaolana au e hui me na Makamaka

e noho nei maloko o ka Pilikia ma

Waimea ma ke Kau Kiure o Novemaba e

hiki mai ana.

AUHEA OUKOU NA MAKAMAKA MAI

KAU, KONA,

              KOHALA, HAMAKUA,

                                         HILO a me PUNA,

  Ina ua Pilikia Oukou no ka Loio ole nana e Wehewehe mai ko Oukou Pilikia, ma ke Oki Mare, a ma kekahi Pilikia e ae, e palpala koke mai ia'u, a Na'u no e kokua ia Oukou ma na hihia a pau me ka uku emi no.  Ua ike Oukou ia'u ke Keiki o ka Aina a ua maa Oukou i ko'u hana ma na Aha.  Mai kali oukou a hala ka manawa kupono.  Na'u na

            D.H. Hitchcock Loio,

  Hilo, Iune 8, 1880.                  968 4m

 

  Ona ano kanaka a pau i aie ma ka hale inu kope o Akiona a me Chiwo, ma Makapala, Kohala, e hookaa mai iakou i ka mea nona ka inoa malalo iho.  Aole loa he kuleana e hiki ai ia Akoina a me Chiwo e ohi i na aie mai keia la aku.

                                                      APOI,

  Makapala, Kohala, Mei 23,, 1880.               970 4t*

 

ANO NO I LOAA MAI NEI!

Na Kaa Lio

         Holo Lealea!

Na Kaa Lawe Ohua a me na kaa holo palua, mau mea hoikeike aku, mai ka Hale Hana Kaa mai o ka Hui o Cortland ma Nu loka.

                                                 DILLINGHAM & Co.

  876 tf           Na Agena kuai ma Hawaii nei.

 

OLELO HOOLAHA.

UA papa ia na mea a pau, aole e komo hewa na lawaia ma na kai o ke Ahupuaa o Honouliuli, mai Puuloa aku a hiki i Waimanalo, ma ia mokupuni o Oahu, apana o Ewa.  Ua hookoheia o AARONA HATTON i luna malama no na kai lawaia o Honouliuli, aohe mea e ae.

  Kakaula ma Honouliuii, Oct 9, 1879.

      933 tf                                         JAMES CAMPBELL

 

KE hoike ia aku nei ka lohe i na kauaka a pau, aole e ki a hopu i na hipi ahiu a me na lio maluna o ka aina o Kaupakuea, Makahanaloa a me Pepeekeo, ma ka apana o Hilo, mokapuni o Hawaii mai keia ia aku a mahope aku o keia manawa.                                           C. AFUNG,

  Hilo, Hawaii, Mei 7, 1880.                 963 6ms 957*

 

HOOKAPU KAI LAWAIA,

OWAU o ka mea nona ka inoa malalo iho, ke hookohu aku nei au ia Mahina Kauloa i luna malama i kou kai lawala ma Molokai, oia ke kai lawala o Kaauola; aole e lawaia wale keia a me ko'a kanaka ma ua kai la, ko ole e loaa ka ae mai kuu luna aku i o ka mea o kue ana i keia, e hoouku ia oi he hookahi dala, a i ole, haawi ia aka imea o ke kanawai.

     970 2t                                    E. W. AKEPO

 

O KA poe i pili, he kuleana ko lakou i ka waiwai o H. U Mahi k, o Waiawa, Ewa, Oahu i make, a o ka poe ana i aie aku ai, a me ka poo i aie la ia, e hoike mai imua o maua, a e hookaa mai ia maua, a pela maua e hookaa aku ai i ka poe ana i aio aku ai, me na bila kupono, iloko o na malama eono, ina e hala ia manawa, e hoole mau ia aku no, e loaa no maua ma Kaumakapili, Honolulu, a i ole ma Waiawa, Ewa,

Oahu.                                          B. W. NAHELONA,

                      Na Lanahooponopono Waiwai H. U. Mahi.

  Honolulu, Oahu, Iulai 2, 1880.                       970 4t*

 

 

OLELO HOOLAHA.

 

J. W. M. POOHEA.

He Loio a he kokua ma ke Kanawai.

NO na kanaka a pau imua o ka Aha Apana a hiki imua o ka Aha Kaapuni ma ke keena no ka Mokupuni o Molokai; a he Agena Hooiaio Palapala Kepa no hoi no ia Apana.  E hookoia na koi-i a ka makemake me ka eleu loa.  E loaa no au ma ko'u home ponoi oia o "Kalauonaona." ma Wawaia, a i ole ia, ma ka Halehookolokolo ma Pukoo.

895 1y Jan25

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

Heia 8. Alanui Kaahumanu.  Honolulu, H. P. A. 2y.

 

JNO. LOTA KAULUKOU.

LOIO A HE KOKUA.

UA makaukau au e lawelawe i na hihia a pau o kela a me keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni.  Ua hiki no hoi ke hana i na palapala a pau e pili ana i ka oihana Loio me ka eleu.  E loaa no au ma Heeia Koolau poko, a ma Honolulu no hoi i kekahi manawa     901 tf

 

JAMES M. MONSARRAT.

[MAUNAKEA.]

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU o keia Aupuni.  E lawelawe ana no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima a me ka hoaie dala ana.

  Keena hana maluna ae o ka halekuai buke o Wini me Robikana, Alanui Kalepa, Honolulu.

  Jan. 3, 1880,                          944 1v

 

ASA KAULIA,

Loio a Kokua ma ke Kanawai.

UA makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu.  E loaa no au ma Koolaupoko, Heeia, a ma Honolulu i kekahi wa Hooko ia na kanoha mai na wahia a pau o ka mokupuni me ka eleu a me ka hikiwawe.

 

RICHARD F. BICKERTON,

[PEKETONA.]

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI !

E HELE ANA OIA IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.

  Ua makaukau mau oia i ka hana ana i ua  Palapala pili kanawai o kela a me keia ano.

  Ua hiki no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee h@ahaa loa.

  E hanala na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.

  Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minuteole.

                                              840 1y

 

BENJ H. AUSTIN,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

Alanui Kaahumanu, Helu 13.        970 tf.

 

KAKELA a me HAKI,

O KAKELA OPIO A ME F. M. HATCH, ua hui laua ma ka lawelawe ana i ka oihana Loio Ua hiki ia laua ke ku imua o na Aha a pau, mai ka Aha Hoomalu a hele iluna.  A e lawelawe no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na Palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima, a me ka Hoaie Dala ana.

                                            W. R. CASTLE, Luna Hooialo Kope,

  Keena Ilana, amluna ae o ka Halekuai o Dillingham & Co.

Helu 37, Alanui Papu.                                      3 6ms

 

DR. RODGERS,

---OIA O---

KAUKA LOKEKE.

UA hoonee ae nei kona keena oihana mai ka hale ae o Ailuene ma Monikahaae a iloko o ka ilale Mu, helu 54 Alanui Papu.

  Ma keia hope e hoomakaukau ana ke Kauka i kona mau Laau ponoi a puunaue aku i ka poe kii mai.

  O kona hale noho, aia no ma ka pa o ka Hotele Hawaii, ma kahi i noho mua ai.

                                                     881 tf

 

HOMEPATICA

DR.  E.  STEVENSON,

LALA O KE KULA KAUKA

Ma Onaterio Canada, 1860.

KEENA OIHANA A ME KAHI NOHO

Ma ke kihi o na Alanui Hotele a me Alakea.

Honolulu, Mar 22, 1880.           936 tf

 

KAUKA BERODI.

(O KE KULA NUI O KANADA)

  Ua makaukau au i ka lapaau ana i na kauaka Hawaii no na ano mai a pau.  Ke kahea aku nei au i na poe i loohia i ka mai e hele mai ia'u

KEENA OIHANA

Aia ma Monikahaae maluna ae o ka Hale Kuai o Mellis a me Fishel, mai ka hora 8 a me 10 o kakahiaka a mai 2 me 4 a mai 7 me 8 ahiahi.

3-m 969

 

E. Cook Webb, M. D.

HOMEOPATIKA.

  (Kauka o ka Halemai Homeopatika, ma ka Mokupuni Ward's. N. Y.)

  KEENA OIHANA.--Helu 60, Alanui papu.  Makaukau mau e lawelawe i na pilikia mai o na wahine a me na kamalii.

  HORA HANA.--Mai kakahiaka a hora 10 a m.--2 a i ka 4 pm.                         967 4m

 

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO

----O KA----

MOKUMAHU HAWAII

"LIKELIKE,"

KAPENA KING.

Poalua, Iulai  6, hora 5 pm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hilo,

Poalua, Iulai 13, hora 5 pm  . . . . . . . . Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Iulai 20, hora 5 pm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hilo,

Poalua, Iulai 27, hora 5 pm. . . . . . . . . .Kaaponi ia Hawaii

Poalua, Aug.  3, hora 5 pm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hilo.

Poalua, Aug. 10, hora 5 pm . . . .  . . . .  Kaapeni ia Hawaii

Poalua, Aug. 17, hora 5 pm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Hilo.

Poalua, Aug. 24, hora 5 pm . . . . . . . . . Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Aug. 31, hora 5 pm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hilo.

Poalua, Sept.  7, hora 5 pm . . . . . . . . . .Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Sept. 14  hora 5 pm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hilo.

Poalua, Sept. 21. hora 5 pm . . . . . .  . . .Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Sept. 28, hora 5 pm . . . . . .  . . . . . . . . . . . . . .Hilo,

AOLE AIE NO NA UKU OHUA?

  Ke hoole ia aku nei ka aie no na uku ohua, a ke hoike ia aku nei i ke akea ina he mau paiki, ukana a puolo hooili ko lakou e pono e hoailona ia me ka moakaka pono; aohe no e ae la ka lawe ana i na ukana, paiki a me puolo i hoailona ole la ke ole e kakau ia ka loaa ana mai.

HE KUIKE KA UKU UKANA.

  Ma na ukana a pau a na makamaka, e pono e uku mea a.  A e hookuia no na kauoha no ka lawe a hiki i kahi i makemakeia.  A e malama la no me ka makaala na ukana, paiki a me na puolo, lio, pipi a me ka hoki

E hoailona  ia me  ka  moakaka  na  Paku Rama a me Waina.

  O ka poe no lakou oa ukana o kela ano e pono e hoailonaia me ka moakaka, a i ole e kakaula me ka moakaka ka loaa ana mai o ka poe no lakou keia mau waiwai.

  O na koana ao na pilikia a me na poho, e pono e hoike koke ia mai iloko o ka malama hookahi.

   Aole e ae ia na hookele kaa, na keiki a me na mea like, e pii Huna o ka mokuahi i ka wa e pili mai ai i ka uwapo, aia wale no a pau na ohua eepakeke i ka lale.

  No ke ake nui e hoopomaikaiia ka lehulehu kaahele, ua hoololi no nei na ona a Likelike i ka Papa Hoike Manawa o ia Mokuahi e like me maluna.

Ma ka Hale Oihana e loaa'i na Palapaala.

  Aole koena o hope e lilo, aia wale no a kaa mea mai ka uku moke.  Aole e ili ka hewa no na paki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai.  E hoookaaia ka uku ukana ka wa i noiia aku ai.

 

OLELO HOOLAHA.

 

O KE kuleana o Mrs J. F. Cooke iloko o ka hale o Kakela me Kuke, ua pau ma ka la 1 o Aperila i hala, a o na aie a pau i ka hui, e uku ia i ka mea nona na inoa malalo iho, na laua e hooponopono na koina a pau i ka hui. E hoomau ia aku no na oihana e like me ka mau, ma kahi kahiko, malalo o ka mea mua o KAKELA me KUKE.

            Ke hoike aku nei maua i ko maua mahalo i ko maua mau makamaka a pau i kokua aloha ia maua a ke hoike aku nei maua, o na hana a pau e hookaa ia mai ana maluna o maua e lawelawe ia no me ka mahalo a me ka pololei.

      970 4t         S. N. CASTLE. J. B. ATHERTON.

 

E IKE auanei na mea a pau e nana maluna, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ka wahine mare a Moi k, ke papa a me hookapu loa aku nei au i kuu kuleana aina e waiho ia ma @, Hamakua, Hawaii. Ua kapu loa i na holoholona a pau Bipi, Lio, Hoki, a pela aku, ua kapu i na kanaka a pau na Haole, Pake, Pukiki, a pela aku, aole komo a hana, a kanu, ua kapu loa aohe kuleana e lawelawe ai a lawe wale i na mea malama, na laau maluna o kuu aina, ua kapu loa, no'u ponoi no ua aina la me na keiki a maua i hanau ai, aole kuleana o na mea e ae, ua kapu loa mai ka la e puka aku ai ma ka Nupepa Kuokoa. KUPAHU, w.

Kawaihae, Hawaii, Iune 3, 1880. 986 5t*

 

UA MAKEMAKE IA

  NA ILI BIPI,

          NA KIWI BIPI,

                   NA IWI BIPI,

  E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makemake nei e

                                     H. Hackfeld & Co.

  Honolulu, Mei 22, 1880.             964 1y

 

NU HOU! NU HOU!

MAHOPE AKU O KA LA 1 0 IANUARI, 1880, E HOOmaka ana makou malalo o na rula.

DALA KUIKE,

I  ka  Loaa  ana  aku  o  ka  Waiwai  i

ka  Mea  Kuai.

E hookahua ana makou i ka makou oihana

malalo o ke DALA KUIKE, e

kuai ia aku ana na lako waiwai

a pau no ke Kumukuai

 malalo iho o ka

MEA  I  IKE  IA  MAMUA

E LIKE ME KA LILO.

He Huina nui ko makou o na Oo, Kopala,

Ho, &c., &c. i kuai ia mamua ae o ka

hoopii ia ana o ka auhau o ka poe

nana i hana.

HE MAU LAKO NUI KO MAKOU

----O NA----

PALAU

A makou e kuai aku ai no ka $7 a hiki

ka $7.50 Malalo iho o ke Kumukuai

mua no kela a me keia PALAU.

Ano ko oukou manawa kupono e looa ai na waiwai makepone loa.

 

E  hele  mai  Hookahi,    E  hele  mai  a  pau  loa.

                                       DILINAHAMA MA.

  942 t1                                    37 Alauui Papu.

PAPA, PAPA

AIA MA KAHI O

LEWERS & DICKSON!

(O LUI MA.)

 

MA KE KAHUA KAHIKO MA

Alanui Papu a me Moi

E LOAA AI NA

Papa Nouaiki

o kela a me keia ano.

Na Papa Nani a Paa no ke Kukulu

ana i na Hale!

Na Pani Puka, Na Puka Aniani,

          Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,

                      Na Papa Hele, Na Papa Ku,

                                A me na Papa Moe nui loa

NA PILI  O KA HALE

O NA ANO A PAU.

  a Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau,

      Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,

                 Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani

                                Na Ami o na ano a pau,

                 Na Aila Pena, o kela me keia ano,

       Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale.

Na Aila e ae o na ano a pau.

NA WAI VANIKI

----A ME NA----

WAI  HOOHINUHINU  NANI !

o na ano a pau loa.

NA BALAKI ANO NUI WALE

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a

pau, ua makaukau keia mau makamaka

o oukou e hoolawa aku ma

na mea a pau e pili ana

ma ka laua oihana

--NO KA--

UKU HAAHAA LOA!

E like me ka mea e holo ana mawaena o

LAUA a me ka MEA KUAI.

E hele mai!  E na Makamaka !!

A e lawa no hoi ko oukou makemake

me ka oluolu a me ka maikai!

845 tf

 

M O O L E L O

--O KA--

Ahaolelo Kau Kanawai o 1880.

 

  LA HANA 52 Poakolu Iulai 7 1880

  Halawai ka hale e like me ka mea mau.

HOIKE KOKITE.

  Kapae ia na rula a heluhelu mai o Mahoe he hoopii mai a S Paulo e noi ana no kona uku Hope Lunakanawai ma ka M. H. 1868 no ekolu malama i $75.

  Ma ke noi a Kaloa, ua haawiia i ke komite wae. Kalua, Kupihea, Kuhina Waiwai.

  Mai ke komie wae mai no ka noonoo aoa i ka haawina no na Luna leta a me na lawe leta.  Ua apono kou komite i keia mau haawina a ke noi aku nei e hooholoia pela ma ka Bila Haawina.

  No na Luna Leta 15,081.56.

  Ma ke noi a Kaulukou ua waiho ia ma ka papa a noonoo pu me ka Bila Haawina.

  Mai ke komite wae i kohoia no ka noonoo ana i ka bila kanawai kuai io holoholona.  Ua hoopaanee loa kou komite i keia kanawai, aponoia ka hoike.

OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

  Na Kaunamano he heluhelu kanawai no ka wa mua he hoololi i manao ia no ka pauku 61 o ke Kumukanawai.  Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu aluaia ka bila.

  Ma ke noi ua haawi ia i ke komite wae. hanuna, Kaunamano, Aholo, Keau, Kaulukou.

  Na Hanuna he hoolaha kanawai he hoololi i manao ia no na pauku 56 o ke Kumukanawai, ua heluhelu ia ka bila no ka wa mua.  Kapaeia na rula a heluhelu akolu ia i ka Poalima.

  Na Hanuna he olelo e kauoha ana i ka Hale e koho i komite i elima lala no ka hooponopono ana i ke kanawai a Kapena Loke e pili ana i ka hookaiki i na ee moku mai na aina e mai,  Eia ke komite, Preston. Loke, Kipikona, Pilipo, a me Bush.  Hooholoia,

  Na Hoapili he mau hoolaha kanawai, 1. No na ino i loaa mai ma ka hookamakama.  2. No na kaa lealea, kaa kikane, a me na kaa hoolimalima e ae, Waiho ia ma na rula.

  Na Kaanaana, he olelo hooholo e kauoha ana i ke komite wae no ka bila hookuu auhau pilikino o na makua mea keiki lehulehu hooholoia.

  Noi ke'lii Kamika, e hapaiia na hana o ka La.  Hoomaha hora 12, hoomaka hora 1.

NA HANA O KA LA.

  Uku o na Luna Leta. $5,000 hooholoia, Uku o na lawe leta. 15,081.56.

  Noi ke Kuhina Kalaiaina i $15,100 hooholoia.

  Ka noonoo ana i na haawina o ka Papa Ola.

  Na Halemai Lepera, 85,000 hooholoia.

  Kauka Luna Halemai Lepera, $8000.

  Noi o Mahoe, Kaulukou, Pilipo, Nawahi, Kalua, e hoopanee loa.

  Noi ke Kuhina Kalaiaina.  Kapena, e like me ia ma ka bila.

  Ma ke noi ua kaheaia na ae me na hoole, aponoia.

  Ma ka ae i ka hoopanee loa; Moanauli, Bush, Kunuiakea, Lilikalani, Hoapili, Keau, Kalama, Kaulukou, Kaanaana, Kipikona, Nahaku. Kalua, R. Wilikoki, Glendon, Nawahi, Wahine, Kau@amano, S W Kaai, Pilipo, Mahoe, Kakina, 21.  Ma ka haawi i $8,000.  Waila, Kapena, Preston, Kanoa, Dominis, Kahanu, Cleghorn, Parker, Kuihelani, Martin. Loke, Kamika, Judd, Kahulu, Hanuna, G. Wilikoki, Beckley, Kupihea, 18.  Ua hauie ka $8 000 o ke Kauka o Kalawao.

  Ma ke noi a Waila i $1000 ka uku o na Mahina ekolu o ke kauka e noho moi nei.

  Noi o Kalua i 500.  Noi o Nahaku e kapae loa.

  Ma ka ninau ia ana oa hooholo loa ia keia haawina.

  Kauka Halemai lepera no kana mau hana $1,000.  Na Kauka noho apana $26,000, hooholoia.

  Na lilo nui o ka Papa Ola, $26 000.

  Malama Hale Hoomalu ohua eemoku $2,500 hooholoia.

  Kokua Halemai ma na apana $40,000, hooholoia.

  Ma ke noi ua heluhelu akoluia ma ke poo.

  Ma ke noi ua hoopanee apopo.

  LA HANA 53 Poaha Iulai 8 1880.

  Halawai ka Hale e like me ka mea mau.

HOIKE KOMITE.

  Kapaeia na rula a heluhelu mai o Kahulu he hoopii mai Honolulu e noi ana, e ae aku i ka aie Umi Miliona, waihoia i ke komite huikau.

  Mai ke komite wae mai i koho ia no ka noonoo ana i ka hoopii a Waha e noi ana i ka Palapala Sila Nui o kona aina i keia hale.  Ua manao ke komite e waiho i keia hoopii i ke Kuhina Kalaiaina a noonoo pu me ka hoopii a Kunukau.  Ma ke noi na aponoia ka hoike.

  Mai ke komite mai o ka Palapala hoopii noi wehe eke leta ma Hoopuloa.  Kona Hema.  Ua ae ke komite i keia hoopii Ma ke noi ua aponoia keia hoike.

  Mai ka hapanui mai o ke komite wae i kohoia no ka noonoo ana i ke kanawai a Kunuiakea e papa ana i ke Kuhina Kalaiaina aole e kuai i na aina aupuni.  Ua manao ka hapanui o ke komite e kapae loa.

  Ua hluhelu pu ia ka hapa uuku o ua komite la a ua noi mai e hooholo loa i kela kanawai, a i ole e waiho na ka hale e noonoo.

  Ma ke noi, ua waihoia na hoike elua ma ka papa a noonoo pu ia me ka bila kanawai.

 Mai ke komite wae mai no ka noonoo ana i ke kanawai kuu akea i na auhau pili kino o na makua mea keiki lehulehu.  Ua manao ke komite e waiho a noonoo pu me ke kanawai e hoohuihui ai i na auhau kuloko, aponoia ka hoike.

NA OLELO HOOHOLO ME NA BILA.

  Mei a Hoapili mai he olelo hooholo e kauoha ana mahope iho o ka heluhelu akoluia ana o ke kanawai huikaia lona kula o Kau ma na hana o ka La, alaia e hapai kokeia ka noonoo ana o ka hale i ka bila a Hoapili, e pili ana i ka waiona, huoholoia.

  Mai ke komite kanawai he kukala ua makaukau keia mau kanawai malalo.  1 Ke kanawai e hooponpono ai i ke kuai ana i na waiona.  2 He kanawai e hoololi ai i ka pauku 1331 o ke Kanawai Kivila  3 He kanawai e pili i ka makeke.

  Kukala mai o Keau e lawe mai ana ia he bila kanawai e uku hoomau no Hale (Swinton), mea malama wai.

  Ma ke noi. ua  hapaiia na hana o ka La.

NA HANA O KA LA.

  Heluhelu akolu ia ke kanawai huikala luna kuia o Kau a hooholo loa ia me na hooponopono.

  Hapai hou ia ka noonoo ana o ka bila rama e like me ka olelo hooholo.

  Noi o Kalua, Hanuna, e kapae i ka pauku 2 3,4,6,7, 8, a o ke koena  e waiho ia no ke kakau poepoe

  Ma ke noi, ua hooholo loa ia ka bila me ka hoike a ke komite.

  Hoomana hoa 12, hoomaka hora 1.

  Ma ke noi, ua noho ke komite o ka hale e noonoo i ke kanawai e hoohuihui ai i na auhau kuloko o ke aupuni.  E hoomaka ana ka hooponopono aoa ma ka pauku 12 aku o ka bila.

  Ua lilo ke komite o ka Hale i ka hoopaapaa no keia pauku; a ma ke noi, ua kaheaia na ae a me na hoole i ka hoopanee loa.  Ma ka hoopanee loa i keia pauku 17, a ma ka hoole 24.   Ua holo aku la ka pauku 12 o ka bila.  Alaila, ua hoopau ia ke komite e hooponopono i na pauku aku i koe.

  Ma ke noi ua hoopau ia ke komite, a ua haiia aku ka hale ua hooholoia na pauku e hoomaka ana mai ka 12 a koe ka pauku 19, o ka bila.

  Ma ke kapaeia ana o na rula ua waiho mai la o Kalua he olelo hooholo e kauoha ana i ke kakauolelo o ka hale e hoonohonoho pololei i na pauku a pau o ka bila kuu waiona, waihoia ma ka papa.

  Noi o Hanuna e hapai hoo i ka noonoo ana i ka bila waiona, aponoia.

  Noi o Aholo e kakau poepoe a heluhelu akolu ia i ka Poalua, aponoia.

                                                    Hoopanee ka Hale.

 

NU HOU KULOKO.

 

  E HULI ae na hoa heluhelu a e nana akahele i ka manao o Paleka e pili ana no A. Kalauli i make, aia ma ka aoao eha o keia pepa.

 

E HAIOLELO ana o Paleka i ka la apopo, Iulai 11, ma Kawaiahao maluna o keia kumuh@a:  Ke Karaima e hana ia nei maluna o ka Lahui Hawaii.

 

  WILLIAM LIPOA.--Eia me makou kau leta, a ua mahalo makou i na manao, aka, no kou kapae ana ae i kou inoa oiaio, nolaila, ke kaulua nei makou i ke pai ana a ike makou i kou inoa ponoi.

 

  E HAIOLELO ana o Kenela Limaikaika maloko o ka luakini o Kaumakapili ma keia kakahiaka Sabati imua o na haumana Kula Sabati. E hele nui ae e na opio i lohe i na olelo momi a ia makamaka.

                                                            J. W. NAUKANA.

 

  KAPIOLANI PAKA.--He mau lealea heihei lio ma keia kahua i ka Poaono i hala mawaena o kekahi mau lio i ike ia ka mahimahi, a na Oliver ke eo iloko o ekolu puni polololei; ua lehulehu wale ka poe i haiamu aku molaila.

 

  MAIKAI maoli ka Aha Mele a Mele Kuke i ka po Poalima o kela pule aku nei.  Ua mahaloia no hoi ka maluhia o ke anaina, me he poe naauao la i ike i ka noho pono, koe mai kekahi poe uuku e hio ana me na papale maluna o na poo.

 

  HALAWAI.--E halawai ana ka Ahahui o na Opio Imi Pono Kristiano o Honolulu ma keia Poakolu ae, maloko o ka luakini o Kaumakapili.  Nolaila. e akoakoa ae oukou a pau ma ia wahi; ua makemake ia e hoopiha ia ae ia halawai.

                            J. W. N.

 

  KEAKA PAELE.--Ua hiki mai nei he poe hoolealea paele hou mai Kaleponi mai. a e wehe ana lakou i ka lakou mau hana lealea e pau ai na papa niho i ka helelei, a e hele ai ka iwi aoao a pepelu i ka ua mea o ka aka, maloko o ka Hale Keaka Hawaii.

 

  LIO AHAI.-Ma  ka auina la Poalua nei, ua ahai ae la kekahi lio kauo kaa lawe ukana ma ke alanui Papu, me kekahi wahi keiki uuku iluna, aka, mamuli o ka ike ia ana e kekahi kamahele, ua hoao oia e hoopaa i ka uhu ana o ka lio me ke kaa a paa iho la; a pakele iho la ke ola oia opio mai make.

 

  PANAI.--Ke hoea aku nei makou ma ka helu elua o keia hapa makahiki me ka makou panai, he makana i ko makou mau tausani e heluhelu ana i ko makou kahua kalai manao; he manao waiwai keia, a e heluhelu ia me ke akahele, i loaa ka mole a me kona waiwai io.

 

  KA AHAOLELO.--Ke hele nei na la o ka noho ana o keia Kau Ahaolelo, a o ka piha koe o na la hana he kanaono; aole he mau hana ano nui i kaana ia, e pomaikai ai ka lahui a me ke aupuni; o na ahuai wale ana i na loaa aupuni ka mea nui.

 

  KA HULA MA KA MAKEKE IA.--He mea kahaha ha ike ana i na lealea hula ma ka makeke kuai la ma ka Poaono i hala; ua hoopihaia kekahi pakaukau me ka lehulehu e naoa ana. a ua hoohaiki ia ke ala o ka poe kuai. e kela mau hana kohu ole; a no ke aha la i hoomalu ole ai na makai i kela hana ma ia wahi, oiai, aole ia he wahi no Laka, aka, he wai kuai ia no na ia.

 

  ILAMUKU OIHANA AHI.--Ua ike iho makou, ua hookohu ia o James Maguire i Ilamuku no ka Oihana Kinai Ahi o keia kulanakauhale; a e lawelawe aku ana oia ma ia hana, ma ke komo hele ana aku iloko o kela a me keia hale o keia kulanakauhale, a noii akahele loa i na kapuahi o kela a me keia ano, kahi i hoomau ia ai ka ho a ana o ke ahi i kela a me keia la.  He hana maikai keia e pili ana i ka Oihana Kinai Ahi o kakou, a e pono ke hooko pono ia na kauoha me ka malama pono ia.

 

  NA HOIKE KULA.--Ke kokoke mai nei na la, e kahea ia ai kela a me keia opio e ao ana i ka naauao, e hoike iaia iho i kona makaukau ma na mea o ka ike a me ka holomura; nolaila, ke manaolana nei makou, ua omo oukou i ka waiu o ka ike, a e ku mai ana oukou me ka makaukau e hoopio i na ninau e waiho ia aku ana imua o ko oukou mau alo, a e nee aku ana ka oukou mau hana me ka holomua.  Imua e na opio a loaa ka mahiole o ka naauao a mai kuemi hope.  Eia ka hoolaha a ka Luna Kula ke puka nei no ka wa e hoike'i. a o na pule hope o keia malama, oia ka wa i hookaawale ia no ia mau hana.

 

  KE KAUA MOANA ANA LAWAIA.--Mawaho ae o Waikiki-kai ma ka Poaono nei, oiai na anwaa lawaia malolo e hoopuni ana i ka lakou upena, ua ulu ae la he wahi haunaele mawaena o kekahi mau lawaia elua; ua pahu aku kekahi i kakahi i ka hoe, hahau i ka laau koo o ka pea o ka waa a pau i ka hakihaki i ko laua mau ikaika; a no ka noi  inaina o kekahi o laua, ua hoao oia e lalau lima i kona hoa paio. aka, haule iho la nae oia iloko o ke kai a hahau aku la kekahi i ka hoe me ka manaoe hoeha i kona hoa; aka nae, aole kekahi o laua i loaa me na palapu.  O ke kaua moana mua keia a na kahu malolo.

 

  PAINA PANI ALOHA.--Ma ka Poaono i hala, Iulai 3, ua malama ae o Mrs. A. A. Haalelea, he paina paoai aloha maloko o kona pa e ku nei ma ka huina o na alanui Rikeke me Alahele Pa 'Lii, malalo o ka malumalu o na lau laau, no ka pua alii Mrs. Pauahi Bihopa no kona kaawale ana aku i na aekai o Kaleponi, me ke Kiaaina o ka mokuaina o Vereginia; ua hoohanohano ia ae ia wahi luana hoohauoli ma ka hiki kino ana ae o ka Moi, Kuhina Kalaiaina me kana lede, Loio Kuhina me kana lede. Makale me kana lede, W. F. Allen me kaua lede, ke Komisina Amerika Comly me kana lede, a me kekahi mau maka hanohano o ae he nui wale.  Ke komo pu aku nei makou iloko o na hoomanao pu ana me keia auaina maikai no ka huakai a ke Kama Alii, e hahai ia kana huakai me ka maalahi ma ka moana a keehi kona mau kapuai i ka aina maloo, me ka loaa iaia o ke ola kino maikai.

 

Ka Moana Hohonu.

  Ua hoike ia maloko o kekahi hai olelo ma ke kulanakauhale o Ladana he mau moakaka ana no ka moana hohonu i ana ia.  Ua aneane eha hapa umikumamakahi a o ka akahi hapaha hoi o ka ili o ka honua ua uhi ia e ka moana, e like me ka mea i hoomaopopo ia e Otto Krummell.  oia hoi he 1,877 anana, nona na mile elua a oi aku, aka, o ka moana hohonu loa i ike ia, aia no ia ma  kahi kokoke i na mokupuni Kurile, ma ka moana Pakipika Akau Hikina, nona na anana 4 656, oia hoi 5 1/4 mile.  Ua like no ke kiekie o na kuahiwi kiekie loa me ka moana hohonu loa.  O ke kiekie o ka maona Evereta he 4,883 anana; ma keia mau hoike i ike ia, o ka huina o ka aina i hookiekie ia ae maluna o ka iliwai like o ka moana i hoohalike ia me kahi hohonu waiho wale i hoopiha ia me ke kai a ina o keia wahi poopoo hohonu e hoomaloo ia kona mau wai, a hoopihi ia aku me ka aina i ahua ae maluna o ka ili kai iloko o iwakalua kumamalua me ka hapa ka nui o ka manawa oi aku mamua o ka piha ana a like me ka iliwai like o ka moana.  Nolaila, o ka hohonu o na moana. ua hoomaopopo ia; aole nae e hiki ke hoohalike ia me ka laula o ko lakou ili.

  Ua olelo ae o Croll, ma ka hookaulike ana i na moana me ko lakou ili, ua like ka papau me 100 iwilei o ka wai ma ke anawaena, a hookahi iniha ka hohonu.  O na aoao o na kipapali moana, aole he hohonu wale no.  Ua ane like iki aku ko lakou kuhoho me ka hiki pono ana i kekahi enegine kaa mahu ke pii maluna oia mau kipipali me ka maalahi ma ke kaha palolei.  O ko lakou hohonu inau, aole i oi aku mamua o  ekolu a me eha degere a emi iho.  Ma kekahi mau mokupuni, ua hohonu loa na kipapali.  O ke kipapali hohonu loa i ike ia, aia no ia ma Bermuda, kahi he aneane iwakalua degere mai kuanalu aku a i ka 2 000 anana.

  Aole he mau kuahiwi a me na awawa i ike ia ma ka papaku o na moana hohonu.  Aole e hiki i na i-a a me na holoholona a ka hohonu ke noho paa ma na wahi hohonu loa mamuli o ko lakou mana iho, aka e maalo aku no lakou malaila no kekahi manawa, me ke kaahele mau ana ma o a moanei,

  O ka ume kaumaha o ka wai ma kahi hohonu loa, he oi o ka ikaika a aneane hiki ole ke hoomaopopo ia.  Ua like me akahi tona ea ume kaumaha ma ka iniha kuea hookahi no kela a me keia 1000 auana hohonu, a he  166 manawa ke nui o ke kaomi ana o ke ea i ko na kanaka e hanu ana ma ka aina.  Ma na wahi hohonu loa, ma kahi o ka eha tona me ka hapa ke kaomi ana o ke ea.  Me keia kaoini ana o ka ikaika o ke ea he hookahi hapawalu wale no nia i loaa ia Professor Abela a me Kapena Noble ma ke ana ana, pela ka mea i ike ia ma ko laua hoao ana me ka pauda.

  O na hohoholona o na moana hohonu, ua kaahele lakou ma kahi a ke au e hele ai, a nolaila, o ke kaomi ana o ke ea maluna o lakou ua like me ko kakou kaahele malie ana mai kekahi hohonu a i kekahi, mamuli noia o na loli ana o ke ea kaomi.