Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 33, 14 August 1880 — Page 1
| This text was transcribed by: | Linda Brooks |
| This work is dedicated to: | For Uncle David |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
BUKE XIX. HELU 33 POANONO, AUGATE 14, 1880. NA HELU A PAU 076.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
NA OLELO HOOLAHA -O na Olelo Heolaha ke lu laina kakau lima. he Hookahi Dala no ka puka mua ana . elua puka ana, he $1.50; no hookahi @ahina, he $2.00
NA KANIKAU A ME NA MELE: He 10 Keoeia ka uku @o ka lalani hookahi, ua like me $1 00 no 10 lalani.
HOOLAHA MAU E hoomanao na makamaku u e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua @e o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia @@up@ kekahi pule ae.
K@hoomanao e na lehulehu, aole e hoopuka i kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke @e e hookaa mua ia mai ka uku.
E hoouna pololei mai i na leta i ka Nupepa Kuokoa
KA MOOLELO O
BERIANA KA WIWO OLE
A ME
MAHONE KE KOA:
MOKUNA XXIV.
Donaia, kuu hoa ukali pu o ka inea, i pane mai ai o Hamone Pehea la i manao a: ka haku alii opio Mukada he lawehala maopopo au nana.
He mea ia i hiki ole ia’u keike a hoomaopopo lea e Mahone. He kulana koa kona a nopo ole, a he pololei hoi, aka, ua haliu mai oae oia a kue ia oe, aole no kekahi kumu e aku, aka, maiouli wale no o kou hookaulua wa e ana no i ka po nei. E haele kaua i ke ana o ka moneka, mamua o ko lakou makaukau ana e hele aku no ke kahua mokomako.
Me ua maewaewa no o ka palapu maluna e@ e Donala!
Aoie ia he mea nui, ua loaa ia’u ka ika @@ mai na apu laau mai a oa kahuna o ka puali kaua. Aka, mao ka uhane la o kuu ma@uakane, e panai aku no au i ka uku hoopa @ kela Gorila huluhulu o ka ululaau.
Alakai @ku ia o Donala i ka ha@@ opio Mahone i ke ana o k@ mooeka ma ke kumu o @e ku@hiw@, a maiaila i halawai aku ai au@ me Finavola @ me ka wahine kupanaha @ hoomaopopo ia ka makuahine hookama o @@ kakou koa.
E kaia mai in’u e Mahoe, i pane mai ai @@ opio Finavola: ua hooinea aku au ia oe me @a popilikia nui. Ina au i lohe mua e like me @o’u hoomaopopo @na i keia wa, ina la a ole au e keakea aku ia oe e hoopakele ae i @e oia o keia hanaka hana lokino, oiai oia @ # makua i pulama ia’u me ke aloha.
He@ha keia mau olelo au e Finavola, i pahe aku ai ke koa opio, aole anei oia o kou makua!
O ka u kaikamhine ponoi keia, e ka naii@ @pio, i paue mai ai ke koa moneka, oiai oi@ e komo mai ana iloko o ke an@.
O kau kaikamahine, e ke’lii Malaki, wahia Mahane.
Ua nalu mau no au iloko iho o’u aole no e like me keia, i pane aku ai o Donala.
Ae, o @a’u kaikamahine ponoi keia e Mahone, wahi a Malaki, a me ka haaheo nui @ @ e hooia aku aei, na’u@ponoi oia.
A pela @u i pih@ pu ai i ka haaheo, no ka loaa ana ia’u he makua, a apo aku la i ua koa ia.
Ua hoopiha ia iho la ka kakou koa me ke kahaha nui, iaia e kaulona ana i ka leha a@a o kona meu onohi maluna o laua, a pane aku ia.
Ua ako koke ia aku ke k@@aiu@ mai o’u aku nei no keia mea, e ke koa wiwo ole Maiaki. W Finavola, ke hauoli nei au no keia nuhou kamahao.
E hoolohe mai no kekahi mau minute e Mahone, wahi a kona hoa’ioha moneka i pa@e mai @i, a e hoakaka aku no @u i ke kum@ o ko’u hooia ole ana he keiki oia n@’u mamua ae o keia manawa qu i lohe ai i keia nuhou; e hoopokoie no au i ka hoike ana ak@, oiai e kaawale koke aku ana kakou no ke hahua mokomoko, a ke kali nei ka Moi Beriana no’u.
Loa makhiki i hala aku, a o ka umikumamahiku hoi o na makahiki i ka po nei, ua h@nau i@ mai la na’u he kaikamahioe. Ma ka po o kona hanau i@ ana, ua wanana mu@ ia ae @ooa, e nele au me ke keiki ole ina au e pulama mai iaia malalo o ko’u malu, e luakaha’pu hoi iwaena o ko’u lahui ponoi. Ua hoike mai ke kaula ia’u, ina he ake ko’u e ola ke keiki, he mea pono ia’u ke hoonoho aku iaia iwaena o ka lahui e a hiki i ka piha ana o na makahiki he umikumamahiku maluna ona, me ka hoaiai ole ana aku imua ona, i kona hanau ana, a me ka ae ole ana iaia e kipa makaikai i kona mau kualono kupa ponoi iloko oia manawa.
I ka wa o Finavola i piha ai ka makahiki hookahi, make aku ia kona makuahine; a i ka wa e kaili ana kona aho hope loa, nonoi mai la oia ia’u, e hooko au i na olelo a ke kauia i wanana ai, i wahi e pakele ai ka’u kaikamahine.
Oiai hoi, o ke’lii Powa noho waokele, oia ko’u hoa’loha pili paa o na la i hala aku, a iaia au i waiho aku ai i ka malama ana o ka’u keiki kamakahi. Ua ike mua no au, oia ka enemi makawela loa o ka Moi Beriana a me kona lahui holookoa, aka, manao iho la au, e oluolu no oia imua o’u, no ka mea, na’u ponoi i hoopakele ae i kona ola, oiai oia iloko o ka poho lima o ke’lii Beriana.
Ua hooko pono no oia i ka hana a’u i waiho aku ai ma kona lima, e pulama laahia ana i ka’u kaikamahine nei me he keiki ponoi la nana. Ina aole kona hoomaau mau me ke hoino i ka Moi Beriana, ina la ke hakoko pu nei oia i keia la me ko Ireiani mauenemi.
I ka ulu ana ae o Finavola a loaa iaia ke kulana o ka wahine makua, ua komo mai la iloko o’u ka inaina no kona ao ia ana, me ke ake nui i ka maluhia, i hooluolu ia ai ana inea o na la i aui hope ae, nolaila, hele inai la nu i keia wahi e luakaha ai. A oia ke kumu o kou ike mau ana ia’u no kekahi mau makahiki ma ke ano he moneka no keia ana.
I hookupa au ma keia wahi, i kumu e hiai ia’u ke kiai aku i na hopena e kau mai ana maluna o ka’u keiki hanau kahi, oiai ke a loha o ke Akua a me kona one kulaiwi e ohohia mau ana i kona houpo palupalu.
Ma keia kakahiaka wale no i hoike ia aku ai iai ka no-a huna o kona ola ana, a ua maliu koke mai oia me ka hilinai ana me ke aloha ia’u me he makua ia i noho mau me ia.
A pela io no e kuu makua aloha, wahi a Finavola. O kela’lii Powa, ua oi aku kona malama ia’u, aka, aole i komohoia ka ikaika o ke aloha iloko o’u e pipili aku iaia.
Aole anei i hoomaopopo iki ke’lii Powa ia oe ma ke anohe moneka? wahi a Mahone i ninau aku ai.
Aole-no ka mea, aole au i maalo iki aku ma kona kuamoo, i pane aku ai o Malaki. A noiaila, ano, e makaukau kakou no ka huakai hele i Clontarf. O keia wahine nei, oia kou makuahine hookama e Mahone, a e hele pu ana oia me kakou ma keia huakai.
E oluolu mai i keia noi e Malaki, wahi a Mahone; e hiki anei ia oe ke hoai@i mai ia’u i ke kumu i manao ai ke’lii opio Mukada he lawehala maopopo au?
Ke hopohopo nei au ia’u iho, ek opio wiwo ole, i pane aku ai o Malaki; ua hoahewa oia ia oe mamuli o kekahi kumu lili kahiko no ke’lii noho waokele, ka mea nana i kaukoo ia oe mai kou mau la opio mai. Ua oleio mai oe, ua hoike ia aku ia oe ka meahuna o kou hanau ia ana, a ua papa ia oe aole e hoomakili i kau wahi hunahuna iki oia mea hona a hiki i ka ainoa ana o ke kaua ma Clontarf. Aole anei oia ka ume i kauo aku i kou noonoo e hooko aku i na hooiaia ana @ ke’lii Powa no kou haulehia ana iloko o ka poino?
Ua maopopo ia’u, ua ike ia ke’lii Powa e haulehia ana au iloko o ka poino, aka aole e hiki ia’u ke hoomaopopo, pehea la i hiki ai iaia ka mana ma o ke’lii Mukada la e hoahewa mai inu, i pane mai ai o Mahone.
Mai noonoo no ia mea, wahi a Malaki, aka e hoike ia oe iho iloko o ke kahua kaua, i wahi e hoahewa ai ke’lii opio Mukada i kona mau manao lili a maka ewaewa mua ia oe. Ano, o ka manawa keia no kaua e heie ai.
E kuu haku, ua pakele aku anei ke’lii Paowa i ka po nei? wahi a ka nai@a opio i ninau aku ai, oiai laua e haalele ana i ke ana.
Ae, ua pakele aku oia; a ua hui pu ako oia me na Denemaka ma Dubelina i keia wa; a e halawai aku ana kaua me ia a me na lii opio Denemaka wa ke kahua kaua. Ua kaena ae na Denemaka hookiekie, e lawe aku no lakou i ka lei gula me ka hiki ole ke keakea ia maluna o ke kahua mokomoko o Clontari; a nolaila, e halawai aka no kaua e Mahone me lakou ma ka mahele papa koa mua o ka hoouka kaua. E ku aku no ke’lii Mukada a pale ia naenemi a pau oia hookahi, mai na Denemaka e pu-e mai ana e loaa ka Leialii Denemaka ia lakou. Nolaila, he la kamahao auanei keia e loaa ana ia Irelani nei.
A me ka hoopomaikai pu ana mai a ka Makua Man Loa, ma ko ke’lii Mukada aoao auanei au e ku ai a paio aku, me ke kaana pu ana i kona mau inea a me ka lanakila. Ke hialani mau nei au e halawai hou me na’lii opio hookiekie, wahi a Mahone i pane aku ai.
Aia kou wahi e Mahone ma kahi kokoki ia Beriana, i pane mai ai o Malaki. Iaia e huna ai iaia iho ma na ano like ole imaua o kona mau enemi, ke ike lea nei au, e hookolo mai auanei ke’lii Powa i ka imi ana iaia me ka maalea nui, i hookoia ai ka mea i wanana mua ia; nolaila,he mea pono ia oe e kakooo i kona ola. Ade i pau.
MOOLELO
OKA
Ahaolelo Kau Kanawai o 1880.
La Hana 77, Poaha, Augate 5, 1880.
Halawai ka Hale e like me ka mau.
Hoike Komite.
Mai ke komite kanawai mai he hoike ua a ponoia keia mau hila kanawai malalo iho:
1 – Kanawai e hoololi ai i ka Pauku 1, Mokuna 34, o ke kanawai Ka@ aima.
2 – Kanawai 3 hoohaiki ai i na ohua eemoku kane mai na aina e mai.
3 – Kanawai e hoomana ana i uku hoomau no ka Moiwahine Ema.
4 – Kanawai e hoomalu ai i na lua meana huna o na iwi o na alii kahiko.
Na Olelo Hooholo
Na Hoapili he olelo hooholo e kauoha ana i na mokuahi pili aina a pau e hoihoi aku i na Lanamakaainana pakahi ma ko lakou mau wahi. A e uku ia mailoko ae o na lilo o ka Hale Ahaolelo. Hoihoi wale ia no ke kue i na rula o ka Hale.
Na Aholo he olelo hooholo pili kanawai e hoomana ai i ke Kuhina Waiwai e uku aku i na komisina o na Aina Leialill i na dala $30,000.
Noi o Kalua e kakau poepoe.
Noi o Loke e hoopanee loa.
Noi o N@wahi e haawi i kekahi komiie wae: Nawahi, Aholo, Kuhina o na aina e, Loio Kuhina a me Kimo Pelekane.
Na Hana o Ka La.
Heluhelu alua ia ke Kanawai Aie Miliona. Kapae ia na rula a heluhelu akolu ia, ua heluhelu pu ia na hoike a ka komite.
Hoomaha hora 12, hoomaka hora 1.
No ka hoopanee loa.
Noi mai la na ‘lii Ake, Loke, Loio Kuhina, Kaulukou, e kapae loa.
Noi o Hanuna e hooholo loa ia a noi pu mai e unuhiia na hoike a elua a na lala o ke komite.
Noi o R W Wilikoki e noonoo ia imua o ke Komike o ka Hale apopo.
Noi o Kaulukou e noonoo ia e ke komite o ka Hale ma ka Poaono ia 14 o Augate.
Na Keau, e hoopanee a ke kau 1882.
Hoopanee a apopo, hora 10. La Hana 78. Poalima, Augate 6 1880. Halawai ka hale e like me ka mau.
Hoike mai ke komite wae i waihoia aku e noonoo i ka bila e hooponopono ai i na kauawai o ke aupuni e hooholo loa aku i ka bila. Aponoia ka hoike a kauoha ia e heluhelu akolu i ka Poakolu.
Hoike mai ke komite wae i waihoia aku e noonoo i ka bila e hoololi ana i ka Pauku 2, Mokuna 46, o ke kanawai i aponoia i Sept. 23, 1876, e hooholo loa aku me kekahi mau hoololi i waihoia mai e ke komite. Waihoia a noonoo pu me ka bila.
Hoike mai ka hapa uuku o ke komite wae i waihoia aku e noonoo i ka bila e hoololi ana i ka Pauku 1286 a me 1287 o ke Kivila, e hoopanee loa i ka bila. Waihoia ma ka papa a hoike mai ka hapa i koe.
Na Olelo Hooholo Me Na Bila.
Heluhelu mai o Kaulukou no ka wa mua he bila e hoololi ana i na Pauku 1277 a me 1278 o ke Kivila. Ma ke kapaeia ana o na rula, ua heluhelu alua ia ka bila a waihoia i ke komite wae nona na inoa Preston. Kalua, Kaulukou, Kakina a me Nawahi.
Na Hana o Ka La.
Oia ka noonoo ana i ka bila e hoololi ana i ke kanawai e hoeueu ai i na hana kuloko o ke aupuni. Mahope o ka hoopaapaa loihiana, ua hoopanee loa ia ka bila. He 23 ma ka ae, a he 20 ma ke kokua i ka bila. Poe kue i ka bila: Waila, Kapena, S K Kaai, Preston, Dominis, Kanoa, Kahanu. Cleghorn, Moanauli, Castle, Rhodes, Judd, Kunuiakea, Keau, Kaulukou, Nawahi, Wood, S W Kaii, Pilipo, Kapahu, Mahoe, G N Wilcox, Kupihea. Poe kokua i ka bila: Bush, Kuihelani, Martin, Lilikalani. Baker, Kalama, Kahulu, Kaanaana, Aholo, Gibson, Nahaku, Kalua, R W Wilcox, Glendon, Hanuna, Wahine, Kaunamano, Kuapuu, Kakina, Beckley.
Ma ke noi, ua hapa i hou ia ka noonoo no ka bila.
Ame ke noi, ua hoopanee loa ia ka noonoo hou ana i ka bila. Hoopanee.
La Hana 79, Poaono Augate 7, 1880.
Halawai ka Hale e like me ka mea mau.
Na Olelo Hooholo Me Na Bila.
Hoolaha mai ke Kuhina Kalaiaina e lawe mai ana ia he bila kanawai e hooponopono ai i ka lawe ana aku o na ino mai ke kulanakauhale aku o Honolulu.
Kapae ia na rula a ae ia aku oia e heluhelu mai no ka wa mua i ka bila kanawai ana i hoolaha mua mai ai. He kanawai e kokua ana i ka hooholo mokumahu ana mawaena o Kapalakiko a me Honolulu. Heluhelul alua ia ka bia ma ke poo ma ke kapae ia ana on na rula.
Waihoia imua o ke komite o ka Hale.
Na Kipikona he olelo hooholo e haawi a e hoomau ana i ka mana o ka lawelawe ana i na mea e pili ana i ke kukulu ana o ke Kia Hoomanao o Kamehameha I i ke komite mua i kohoia e ke kau 1878. Aponoia.
Na Kipikona mai he mau hoolaha kanawai elua. Ae ia oia e heluhelu no ka wa mua i ke kanawai e kau ana i auhau maluna o na ohua eemoku mai na aina e mai no ka halemai. A heluhelu alua ia ma ke poo malalo o na kapae ana i na rula. Kauohaia e kakau poepoe a heluhelu akolu Poakahi.
Kapae hou ia na rula a heluhelu mai oia no ka was mua i ka lua o na bila kanawai ana i hoolaha mai ai.
He kanawai e hoomaopopo ana no ka aie dala no na oihana kuloko o ke aupuni. Kauohaia e pai.
Na Nawahi mai he olelo hooholo e kaohi ana i ke komo hou ole ana mai o na bila kanawai a me na olelo hooholo ano pili kanawai mai keia la aku (Aug. 7) i mea e hoololoiahili hou aku ai i ko ka Hale noho loihiana. Hooholoia.
Kamailio mai o Kaiua no kona hoolaha hewaia e kekahi nupepa haole.
Kapae ia na rula a waiho mai la o Nahaku lunahoomalu o ka hapanui ke komite wae i kauoha ia e noonoo ai i ke kanawai e hoopau ai i na auhau pilikino maluna o ka makua mea keiki lehulehu. Ke noi nei ka hapanui o kou komite e hoopanee loa. Aponoia ka hoike.
Na Hana O Ka La.
Ka keluhelu alua ana o ke kanawai e haawi ana i laikini kuai kamano. Hooholo loa ia.
Heluhelu alua o ke kanawai e kokua ai i ka holoholo mokumahu ana mawaena o Honolulu a me Kapalakiko. Ma ke noi a ke’lii Loke ua heluhelu ia na pauku o ka bila a ua hooponopono ia, a hooholo loa ia.
Hoopau ia ke komite a haiia aku la ka Hale ua hooholo ia ka bila no ke kakau poepoe a heluhelu akolu Poakahi. Hoopanee ka Hale.
La Hana 80, Poakahi. Augate 9, 1880.
Halawai ka Hale e like me ka mau.
Na Olelo Hooholo.
Na Hanuna he olelo hooholo e kauoha ana i ka Hale e haawi i ko lakou mahalo i ke komite wae o 1878 a me ka Hon W M Kipikona no kona imi ana me ka noeau a loaa ka huke “No ke Ola Kino” i paiia ma ka olelo Hawaii. Waiho mai o Kalua he pakui. @Ma keia e haawi ia aku kekahi kope o keia olelo hooholo i na lala o kela komite, aponoia ka olelo hooholo me ka pakui.
Noi o R Wilikoki e hapaiia.
Na Hana O Ka La.
Heluhelu alua ana o ke kanawai e hoonohonoho a hoop@nopono ai i na kanawai o ke aupuni. Kapaeia na rula a heluhelu akolu ia ma ke poo ahooholo loa ia.
Heluhelu akolu o ke kanawai e kau ana i na auhau halemai maluna o na ohua eemoku mai na aina e mai. Hooholo loa ia.
Heluhelu akolu ana ia ke kanawai hooholo makumahu mawaena o Honolulu a me Kapalakiko. Hooholo loa ia.
Heluhelu akolu o ka hoololi i manao ia no ka Pauku 61 o ke Kumukanawai. Kapae na rula a heluhelu ia ma ke poo.
Hoololi mai o Mahoe ma kahi o 1000 e hookomo 500 a makahi o 2000 i 1000 haule.
Kahea ia na ae me na hoole. Ma ka ae: Wail, Kapena, Preston, Kahauu, Kuihelani, Martin, Moanauli, Kakela, Loke, Kalama, Kaulukou, Kaanaana, Aholo, Kipikona, Nahaku, Kalua, R W Wilikoki, Wahine, Kaunamano, Woods, S W Kaii, Kapahu, G N Wilikoki, Kuapuu a me Kakina. –25- A ma ka heole: Kunuiakea, Lilikalani, Baker, Kahulu, Hanuna a me Mahoe. –6. Hooholia.
Heluhelu alua ana o ke kanawai hoohoihoi kaa mahu; me ka hoike pu a ke komite. Hooholo ia ka bila me ka hooponopono a ke komite kauoha e heluhelu akolu Poakolu.
Heluhelu alua ana o ke kanwai e hookau ai i na aina aupuni i hoomaka mai ai na kahawai ma ka laina pololei mauka o Alanui Beritania mai ka aina ma ka aoao komohana o ke awawa o Kalihi a hiki aku i ka aina ma ka aoao hikina o ke awawa o Palolo. Ua heluhelu houma ke poo ma ke kapae ana i na rula.
Heluhelu akolu ana o ke kanwai e hoololi ai i ka Mokuna 27 na kanawai 1878 e pili ana i ka lawe ohua a ukana ma na kea lealea, a ano e ae ma Honolulu. Hooholo loa ia.
Heluhelu akolu ana o ke anewai e malama ai i ka maiuhia a me ka pono a ka lehulehu ma honolulu no na kaa. A e hoolako ana hoi i na ano kaa a pau loa me na kukui ma ka po. Hooholo loa ia.
Heiuheio akolu ana o ke kanawai e hoomaopopo ana i ka laikini ia o na mea malama hale kaa lealea me na lio hoolimalima i kanalima dala ($50.) Hooholo loa ia.
Noi o Nahaku e hapai hou ia ka noonoo ana i ka bila kanawai maluna ae. Ua nuha ka Hale.
Kapae ia na rula a hoike mai la ke komite pai i ke paiia ana a pau o ka bila aie no na hana kuioko a ke panee ia aku nei.
Kapae hou ia na rula a waiho mai ia ka Loio Kuhina he hoike a ke komite wae no ka noonoo ana i ka bila kanawai e lapaau ai me na lanu a na kauka Pake. Ua hooponopono kou komite i keia kanawai a ke noi aku nei e hooholo loa ia. Kauohaia e kakau poepoe a heluhelu akolu Poakolu.
Heluhelu alua ana o ke kanewai e keakea ana i ka lawe ana mai i ka opiuma.
Noi o Nahaku e hoopanee loa, nuha houia.
Kauohaia ka bila e kakau poepoe a heluhelu akolu Poakolu.
Hoopanee ka Hale.
La Hana 81, Poalua Augate 10, 1880.
Halawai ka Hale e like me ka mea mau.
Hoike Komite.
Hoike mai ke komite wae i kohoia no ka noonoo ana i ka bila kanawai auhau kula e hoololi ai i ka Pauku 486 o ke Kanawai Kivila a me kekahi mau palapala hoopii lehulehu e like me keia:
Mai Wailuku mai he noi e hoomahuahua ae i ka uku o Mrs Agaga.
Mai Makawao mai he noi e hoomhuahua ae i ka uku o na kumu kula i $1 no ka la.
Mai Kaanapali mai he noi e hoala ia kula haole no ia wahi.
Ke manao nei kou komite e waiho aku i ka noonoo ana o keia i ka Papa Hoonaauao e like me ka lawa malalo i na haawina a keia Hale i hookaawale ai.
Aponoia ka hoike a ke komite.
Na Olelo Hooholo A Me Na Bila.
Mai ke Kuhioa Kalaiaioa no ka wa mua he kanawai e lawe aku ai i na mea ino o na hale noho o ke kalanakauhale o Honolulu malalo o na auwai eli ma ka honua. Hauohaia e pai.
Mai a Kaulukou mai he olelo hooholo e kauoha ana e lilo ka bila kanawai aie miliona a Kipikona i hana mua no keia la mawaena o na hana o ka la. Aponoia.
Na Aholo. he olelo hooholo e hauoha i ke komite kanawai e hoike koke ae i ka Hale i ke kanawai hoomoe uwea olelo mawaena o Hawaii, Amerika, Asia a me Iapana i hana no ka Ponkolu. Aponoia.
Noi mai o Nawahi, lunahoomalu o ke komite wae e haawi hou ia aku i manawa no ia komite e noonoo ai no ke kanwai e pili ana i ka uku aku i ke $20,000 i na komisina o na aina lei alii. Aponoia.
Na Kunuiakea he olelo hooholo e kauoha ana e lilo i hana no ka Poakolu kana bila kanawai e hoala hou ai i ka Papa Ola Hawaii. Aponoia.
Na Hana O Ka La.
Heluhelu aloa ia ke kanawai aie miliona a ka luna I o Lahaina.
Noi o Keau e kahea ia na ae me na hoole aponoia. Ma ka hoopanee 28 hoole i ka hoopanee II.
Noi ke Kuhina Kaai e hapai hou ia ka noonoo ana oia bila. Hoole loa ia.
Heluhelu alua ana o ke kanwai e haawi ai i uku hoomau no ka Moiwahine Ema. Hoopanee loa ia.
Hoomah hora 12, hoomaka hora 1.
Heluhelu alua ana o ke kanawai e hoohaiki ai i ka heleana mai o na eemoku kane mai Asia mai; A me ka hoike pu a ke komite. Kauohaia e kakau poepoe a heluhelu akolu Poaha.
Heluhelu alua ana o ke kanwai e hooponopono ai i na keena makeke kuai ia o ke aupuni; a me ka hoike pu a ke komite. Ua hoopanee loa ia.
Heluhelu alua ana o ke kanawai e hoololi ai i ka Pauku 1, Mokuna 34 o ke Kanawai Kaiaima e pili ana i ka poe ona. Ua hoopanee loa ia.
Ma ke noi, ua hapai ka Hale i ka noonoo ana i ke kanawai e pili ana i ka hoomoe ana i na waea olelo moe moana mawaena o Hawaii nei me na aina e.
Ma ke noi, ua hoopanee loa ia.
I ka wa e hapaiia ana ka noonoo ana o ka bila maluna, ua auhee aku la na Luna a koe iki.
Ma ke noi, ua hoopanee ka Hale.
Ko Kahului Mau Mea Hou. – Ua nui loa oa hale laau e kapili ia nei, no ka Ona Miliona kekahi mau hale, a no Hopena hoi kekahi; iloko o keia manawa, ua piha kui o Kahului i na hale, a ke manaowale ia nei o Kahului ana ke kikp=waena o Maui nei, a nona ana ka olelo ia “Ka oioi o Maui Hikina: ma keia mua aku. Eia ke kapili ia nei kekahi u wapo loihi na ka Ona Miliona mai kahaone aku a hiki i kahi e ku nei o na moko; a hiki i keia manawa ua umikumamalima pahu i ku iloko o ke kai. I ka nana aku, ua holopono na hana, a ua eleu no hoi na limahana.
P K Lima.
MAIKAI KA HOI KAPAPA
-A ME-
KA LAAU O KOU HALE!
NO HEA LA!
KAI NO HOI NO KAHI O
WAILA MA!
Nana aku no hoi ia la
Ohi ka lo o ka Laau O Makawao
I ka ua mea hoi o ka nani o
Na PAPA! Na PAPA!!
-A ME-
NA PONO KUKULU HALE
O NO ANO NO A PAU
Aia ma ke kihi o na
ALANUI PAPU me MOIWAHINE,
HONOLULU
MALAILA E LOAA AI
E LIKE me ka MAKEMAKE
-NO KE-
KUMUKUAI MAKEPONO LOA!
PAPA, PAPA, PAPA,
Na Papa Huluhulu.
Na Papa Manoanoa,
Na Papa i Kahiia
Na Papa Kepa,
Papa Hole Keokeo,
Papa Hole Ulaula.
NA LAAU, NA LAAU
Na Kua,
Na Kaola.
Na Aaho.
Ne Molina
Na Peapea
Pine Huluhulu.
NA Papa a me na Laau Ulaula!
Pili ulaula,
Pili Keokeo,
Pani Puka,
Pani Puka Aniani.
Ipuka Aniani
Puka Olepelepe.
PENA O NA ANO A PAU
Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,
Aila Pena,
Aila Pena,
Aila Hoomaloo,
Waniti, Pate.
NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!
Na Ami Puka Hale.
Na Ami Puka Pa.
ANIANI!
Pepa Hale a me na Lihilihi
E LOAA NO MALAILA.
PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA
No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi oe. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku ano ia lakou, e hooko koke ia no la me ka lawa pono. E kipa nui ilaila, i ka i ike oiaio. 905 @