Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 33, 14 August 1880 — MOOLELO O O KA Ahaolelo Kau Kanawai o 1880. [ARTICLE]

MOOLELO O O KA Ahaolelo Kau Kanawai o 1880.

La Hana 77, Poaha, Augate 5, 18S0. Haiawai ka Haie e like me ka mau. Hoike Komiie. Mai ke komite Kanawai mai he hoike ua aponoia keia mau bila kanawai malaio iho: I—Kanawai e hooioli ai i ka Pauku 1, Mokuna 34, o ke Kanawai Karaima. 2—Knnawai e hoohaiki ai i na ohua eemoku kane mai na aina e mai. 3—Kanawai e hoomana ana i uku hoomau no ka Moiwahine Ema. 4—Kanawai e hoomalu ai i na lua me. ana huna o na iwi o na aiii kahiko. Na Olelo Hooholo. Na Hoapiii he olelo hoohoio e kauoha ana i na mokuahi piii aina a pau e hoihoi aku i na Lunamakaainana pakahi ma ko lakou mau wahi. A e uku ia mailoko ae ona lilo oka Hale Ahaolelo. Hoihoi waie ia no ke kue i na rula o ka Hale. Na Aholo he oleio hooholo pili kanawai e hoomana ai i ke Kuhina Waiwai e uku aku i na komisina o na Ama Leialii i na daia $30,000. Noi o Kalua e kakau poepoe. Noi o Loke e hoopanee ioa. Noi o Newahi e hnawi i kekahi komite wae: Nawahi, Aholo, Kuhina o na aina e, Loio Kuhina a me Kimo Pelekane. Na Hana o ka La. Heiuhelu alua la ke Knnawai Aie Miliona. Kapae ia na rula a heluhelu akoiu ia, ua heluhelu pu ia na hoike a ka komite. Hoomaha hora 12, hoomaka hora 1. No ka hoopanee ioa. Noi mai la na 'lii Ake, Loke, Loio Kuhina, Kaulukou, e kapne ioa* Noi o Hanunn e hooholo loa ia a noi pu mai e unuhiin na hoike a elua a nn lala o ke komile. Noi o K VV Wihkoki e noonoo ia imua o ke komike o Hnle apopo. Noi o Kaulukou e noonoo ia e ke komite 0 ka Hale ma ka Puaono la 14 o Augate. Na Keau, e hoopanee a ke kau 1882, Hoopnnee a apopo, hora 10. La Hana 78. Poalimn, Augate 6 ISSO. Halawai ka h«le e like me kn mau. Hoike mai ke komite wae i waihoia aku e noonoo ī ka bila e hooponopono ai i na kanawai o ke aupuni e hooholo loa aku i ka bila. Aponoia ka hoike a kauoha ia e heluhelu akolu i ka Ponkoiu. Hoike mai ke komite wae i waihoia aku e noonoo i ka bi!a e hoololi ana i ka Pauku 2, Mokuna 46, o ke kanawai i aponoia i Sept. 25, 1576, e hooholo lon aku me kekahi inau hoololi i waihoia mai e ke komite. Waihoia a noonoo pu me ka biia. Hoike mai ka hapa uuku o ke komite wae ī waihoia aku e noonoo i ka bila e hooioli ana i ka Pauku 1256 a me 1257 o ke Kivila, e hoopanee ioa īka bila. Waihoia ma ka papa a hoike mai ka hapa i koe. Na Olelo Hooholo me na Bila. Heluhelu mai o Kaulukou no ka wa mua be biia e hooloii ana i na Pauku 1277 a me 1278 oke Kiviia. Ma ke kapaeia ana ona rula, ua heluheiu alua la ka bila a waihoia 1 ke komite wae nona na inoa Preston. Kalun. Kauiukou. Kakina a me Nawahi.

Na Hana 0 KA La. Oia ka noonoo ana i ka biU e hooioli ana i ke kaniwai e hoeueu t\ i na haoa kuloko o ke aupuni. Mahope o ka hoopaapaa loihi ana, ua hoopanee !oa ta ka bīla. He 23 mi ka a he 20 tna ke kokua i ka bila. Poe kue i ka bila: Waila, Kapena, S K Kaai. Freston, Dominis, Kanoa, Kahanu. Cleghorn. Moauauh, Castle, Rhodes. Judd, Kunuiakea, Keau, Kaulukou, Nawahi, Wood, S W Kaai, Pihpo, Kapahu, Mah3e, G N W ilcox, Kupihea. Poe kokua i ka bila: Bush, Kuiheiani. M«rti«, Lilikalam. Baker, Kalama, Kahuiu, Kaanaana, Aholo, Gibson, Nahaku, Kalua, W Wileoi, Giendon, Ha* nuna, Wahine. Kaunamano, Kuapuu, Kaki> na, Btck!ev. Ma ke no», ua hap&i hou ia ka noonoo no ka bila. A ma ke noi, us hoopaoee loa ia ka ooo* noo hou aoa i lta bila. Hoopanee. La Haka 79, Poaono Aogate 7» 1880. haiawai ka Haie e hke me ka mea mau. Na Olelo Hooeolo ke na Bila. Hoolaha iaai ke Kuhma Kalaiaina e lawe mai ana ia he bita kanawai e hoopono* pooo ai t ka Uwe ana aku o na ino mai ke kulaoakauhale aku o Honolalu. Kapae ia oa ruia a ae īa ako oia e heluhelu m«i oo ka wa moa j ka biU kaoiwai

ana i hooiaha mua mai ai. He kanawai e kokua ana i ka hoohoio mokumahu ana mawaena o Kapalakiko ame Hoooiulu. Htiuheiu alua ia ka bila ma ke poo ma ke kapae ia aoa o na ruia. Waihoia imua o ke komile o ka Haie. ISa Kipikona he oieio bdohoio e haawi a e hoomau ana i ka mana o ka lawelawe ana i na mea e pili ana i ke kukulu ana o ke Kia Hoomanao o Kamehameha i i ke komite mua i kohoia eke kau IS7S. Aponoia. Na Kipikona mai he mau hooiaha kanawai eiua. Ae ia oia e heluheiu no ka wa mua i ke kanawai e kau ana i auhau maluna o na ohua eemoku mai na aina e mai no ka haiemai. A heiuhelu aiua la ma ke poo malaio ona kapae ana ina ruia. Kauohaia e kakau poepoe a heluhelu akolu Poakahi. Kapae hou ia na rula a heluhelu mai oia no ka wa mua i ka lua o na biia kanawai ana i hoolaha mai ai. He kanawai e hoomaopopo ana no ka aie dala no na oihana kuioko o keaupuni. Kauohaia e pai. Na Nawahi mai he oieio hooholo e kaohi ana 1 ke komo hou oie ana mai o na bila kanawai a me na olelo hooholo ano pili kanawai mai keia la aku (Aug. 7) i mea e hoololoiahih hou aku ai i ko ka Hale noholoihi ana. Hooholoia, Kamailio mai o Kaiua no kona hooiaha hewaia e kekahi nupepa haoie. Kapae ia na ruU a waiho mai !a o Nahnku iunahoomalu o ka hapanui o ke komite wae i kauoha ia e noonoo ai i ke kanawai e hoopau ai i na auhau pilikino maiuna o ka makua mea keiki lehulehu. Ke noi nei ka hapanui o kou komite e hoopanee ioa. Aponoia ka hoike. Na Hana 0 KA La. Ka keluhelu alua ana o ke kanawai e haawi ana i iaikini kuai kamano. Hooholo ioa ia. Helnhelu alua o ke kanawai e kokua ai i ka ho'iholo mokumahu ana mawaena o Hono!ui>*a me Kapalakiko. Ma ke noi ake 'lii Loke ua heluheiu ia na pauku o ka bila a ua hooponopono ia, a hooholo loa ia. Hoopau īa ke komite a haiia aku ia ka Hale uit hooholo ia ka bi!a no ke kakau poepoe a heluhelu aholu Poakahi. Hoopanee ka Hnle. La Hana 80, Poakahi. Augate 9. ISBO. Halawai ka Hale e like me ka mau. Na Olelo Hooholo.

Na Hanuna he olelo hooholo e kauoha ana i ka Hale e hauwi i ko lokou mahalo i ke komite wae o 1878 ame ka Hoo W M Kipikona no kona imi ana me ka noeau a ioaa ka buke "No ke Ola Kino" i paiia ma ka olelo Hawaii. Waiho mai o Kalua he pakui. 'Ma keia e haawi ia aku kekahi kope u keia olelo hooholo i na lala o kela komite. aponoia ka olelo hooholo me ka pakui. Noi o K Wilikoki e hapaiin. Na Hana o ka La. Heluhelu «lua «na o ke kanawai e hoonohonoho a hoop> nopono ai i na kanawai o ke aupuni. Kapaeia na rula a heluheiu akoiu īa ma ke poo a hooholo loa ia. Heluhelu akoiu o ke kanawai e kau ane i na auhnu haiemai maluna o na ohua eemo» ku mai na aina e mai. Hooholo loa īa. Heiuhelu akolu ana la ke kanawai hooho* lo makuinahu o Honoluiu a ine Knpalakiko. Hooholo ioa ia. Heiuhelu akoiu o ka hooloii i manao ia no ka Pauku 61 o ke Kumukanawai. Kapae na rula a heluheiu la ma ke poo. Hooioii mai o Mahoe ma kahi o 1000 e hookomo 500 a ma kahi o 2000 i 1000 haule. Kahea ia na ae tne na hoole. Ma ka ae: Waiia, Kapena, Preston. Kahauu, Kuihelaoi. Martio. Moanauli, Kakeln, Loke, Kaiama, Kauiuwou. Kaanaana, Aholo, Kipikona, Nahaku. Kalua. K W Wnikoki, Wahioe, Kaunamano, Woods, S W Kaai, Kapahu, G N Wiiikoki. Kuapuu a me Kakina,—2s- - ma ka heoie: Kunuiakea, Lilikalani, Baker, Kahuiu, Hauuna a me Mahoe.—-6. Hoohoioia. Heiuhelu aiua ana o ke kanawii hoohoihoi kaa mahu; me ka hoike pu a ke komite. Hooholo la ka bi!a me ka hoopooopono a ke komite kauoh* e heluhelu akoiu Poakoiu. Heiuhelu aiua ana o ke kanawai e hook&pe ai ī na aina aupuni i hoomaka mai ai m kehawai ma ka iaina poioiei maukm o Alanui Beritania mai -ka aina ma ka aoao komohana o ke awawa o Kalihi a hiki aku i ka aina m« ka aoao hikina o ke awawa o Paioio. Ua heluhelu houma ke poo ma ke kapae ana i na rula. Heiuheiu akolo »na o ke kanawai e hoo* loii ai i ka Mokooa 27 o o& kanawai 1878 e piii ana i ki iawe ohua a ukaoa ma na kaa leaiea, a ano eae ma Honoiulu. Hoohoio loa ia. Heloheiu akolu ana o ke kaoewai e malama ai i ka maluhie a ne ka pooo o ka leholeho raa Hooolulu ao oa kaa. A e hoolako aoa hoi i oa aoo kaa a pao loa me na kukoi mt ka po. Hooholo loa ia.

He'oheiu aWolu ana o ke kanawai e hoomaopopo ana i Wa iaikini aa o na mea maia* ma nale kaa iealea me aa iio hooiimaiima i kanaiima daia ($60.) Hoohoio loa ta. N' i o Nahaku e hapai hou la ka noonoo ana i k btU kanawai maluna ae. Ua nuI ha Ua H-«;e. Kapae ta na rula a hoike mai la ke komiie pai i ke paiia ana a pau o ka biia aie no na hana kuioko a ke panee la aku nei. Kapae hou la na rula a waiho mai ia ka Loio Kuhiua tie hoike a ke kouiite wae no ; ka noonoo ana i ka biia kanawai e iapaau ai .me na lanu ana kauka Pake. Ua hoopo- ; nopono kou komite i keia kauawai a ke noi ;aku nei e hoohoio ioa ia. Kauohaia e kakau poepoe a heiuheiu akoiu Poakoiu. Heluheiu alua ana o ke kanawai e keakea ana i ka lawe ana mai i ka opiuma. Noi o Nahaku e hoopanee ioa, nuha hou i 18Kauohaia ka bila e kakau poepoe a heluj helu akolu Poakoiu. Hoopanee ka Haie. La Hana 81, Poaiua Augate 10, ISBO. | Halawai ka Hale e like me ka mea mau. j Hoike Komite. Hoike mni ke komite wae i kohoia no ka noonoo ana ī ka biia kanawai auhau kula e hoololi ai i ka Pauku 456 o ke Kanawai Kivila a me kekahi inau paiapala hoopii iehulehu e iike me keia: Mai Wailuku mai he noi e hoomahuahua ae i ka uku o Mrs Agaga. Mai Makawuo mai he noi e hoomahuahua ae i ka uku o na kumu kula i $1 nt ka la. i Mai Kaanapaii mai he noi e hoala ia I kuia haole no ia wahi. Ke manno kou komite e waiho aku i ka noonou »na o keia i ka Papa Hoonaauao e iike me kn iawa maialo i na haawina a keia Haie i hookuawale »J. Aponoia ka hoike a ke komite. Na Olelo Hooholo a me na Bila. Mai ke Kuhioa Kaiainina no ka wa mua he kanuWM e Jawe aku ai i na enea ino o na hnienohoo ke koianaknuhale o Honoiuiu malnlo ona auwai eli ma ka honua. Kauohaia e pai. Mai a Kaulukou mni he olelo hoohoio e kauoha ana e lilo ka bila kanawai aie miiiona a Kipikona i hana mua no keia la mawaena ona hana oka h. Aponoin. Na Aholo. he olelo hooholo e i ke komite kanawai e hoike koke ae i ka Haie ī ke kanawni hoomoe uwea olelo mawaena o Hawaii, Amerik«, Asia a me lapana i hajia no ka Poakolu. Aponoia. Noi mai o Nawahi, lunahoomnlu o ke ko. raite wae e haawi hou ia »ku i manawa no ia komite e noonoo ai no ke kanawai e piii ana i ka uku aku i ke $20.000 i na komi-

sina ona aina lei alii. Aponoin. Na Kunuiakea he oleio hooholo e kauoha nna e iilo i hana no ka Poakolu kani hila kanawai e hoala hou ai i ka Papa Ula Hawaii. Aponoia. NA O KA LA. Heluhel» alua ia ke kanawai aie miliona a ka iunn 1 o Lahaina. Noi o Keau e kahea ia na ae me na hoole aponoia. Ma ka hoopanee 28 hoole i ka hoopanee 11. Noi ke Kuhina Kaai e hapai hou ia ka noonoo ana oia bila. Hoole ioa ia. Heluhelu alua ana o ke kanawai e haawi ai i uku hoomau no ka Moiwahine Ema. Hoopanee ioa ia. Hoomaha hora 12, hoomaka bora 1. Helahelu alua ana o ke kanawai e hoohaiki ai > ka hele ana mai o na eemoku kane mai Asia mai; A me ka hoike pu a ke komite. Kauohaia e kakau poepoe a heiohelu ; akola Poaha. | Heluhelu niua ana oke kanawai e hoopoI oopooo ai i na keena makeke kuai ia oke ! aupuni; ame ka hoike pu a ke komite. Ua hoopaoee ioa ia. | Heluhelu alua ana o ke kan*wai e hoo- ! loli ai i ka Pauku 1, Mokuna 34 o ke KanaI wai Kanima ej)ili aoa ika poe ona. (Ja | hoopanee loa ia. | Ma ke noi. oa hapai ka Haie ika noonoo •oa i ke kaoawai e piii ana i ka hoomoe ana i na waea oleio mo* moana mawaena o Hawaii nei me na aioa e. Ma ke noi. u» hoopanee ioa ia. | ikawae hapaiia an» ka ooonoo &qi o |ka bila malun», ua auhee aku la na Luna a koe iki. Ma ke noi, ua hoopanee ka Hale. Ko Kahclui xea Hoe.—Ua nui loa oa hale laau e kapili ia nei, oo ka Ona Miliooa kekahi mau hale, a oo Hopena hoi kekahi; iloko o keia maoawa, oa piha kui 0 Kahului i na kale, a ke maoao wale ia nei o Kahului ana ke kiko-waeoa o Maui nei, a oona aoa ka olelo ta 44 Ka oioi o Maui Hikma nma keia mua aku. Eia ke kapili ia oei kekahi uwapo loihi na ka Ooa Mii;ona mai kahaooe ako a hiki i kahi e ko nei o na moko; a hiki i keia manawa ua umikumamalima paba i ku īioko o ke kai. I ka nao« aku. ua holopono oa hana, a ua oo hol oa limahioa PKLwa.