Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 38, 18 September 1880 — Page 2

Page PDF (1.70 MB)

This text was transcribed by:  Robyn Nuuhiwa
This work is dedicated to:  Kamehameha Schools Kapalama

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ma ke Kauoha.

 

            Ua hookohu ia aku i keia la o Mr. S K Mahoe i Agena Hooiaio Palapala Aelike Hana no ka apana o Hilo, mokupuni o Hawaii. JNO. E BUSH, Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Sept 7, 1880 980 3t

           

            Ua hookohuia aku i keia la o Mr. D H Nahinu i Agena Haawi Palapala Ae Mare no ka Apana o Kona Hema, Hawaii.

            JNO. E BUSH, Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Sept. 1, 1880. 980 3t

 

            Ua hookohuia aku i keia la o Mr. Jas. H Boyd i Agena Haawi Palapala Ae Mare no ka Apana o Kona, Oahu.

            JNO. E. BUSH, Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Sept. 1, 1880. 980 3t

 

            Ua hookohuia aku i keia la o Mr. J U Kawainui i Agena Hooiaio Palapala Aelike Hana no ka Apana o Kona, Oahu, ma kahi o P. Waterhouse i waiho mai.

            JNO. E BUSH, Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaiaina, Sept 1, 1880. 980 3t

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moi i ka hookohu ana aku i na Keonimana malalo iho i mau Komisina no na Aina Leialii : Na Mea Kiekie J E Bush a me W C Jones.

            Halealii Iolani, Sept. 1, 1880. 980 3t

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana aku i ka Mea Kiekie Kekaulike i Kiaaina no ka mokupuni o Hawaii, ma kahi o ka Mea Kiekie ke Kama Alii Likelike i waiho mai.

            Halealii Iolani, Sept. 2, 1880. 980 3t

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana aku i na Keonimana malalo iho i mau lala no ka Aha Kukamalu :

            Ka Mea Kiekie J E Bush, ka Mea Hanohano W M Kipikona, Metusela Mahuka, Esq., David Leleo Kinimaka, Esq., a me William Buckle, Esq.

            Halealii Iolani, Sept. 1, 1880 980 3t

 

KUAI HOOLIMALIMA AINA AUPUNI.

 

            MA KA Poakahi. Okatoba 4, e hiki mai ana ma ke alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea ka hoolimalima no elima makahiki, keia Apana Aina Aupuni e waiho la ma ka aoao Akau o ke Alanui Nuuanu malalo mai o ka uwapo, makai ae o ka hale hookipa e ku nei i keia wa nona ka eka hookahi. Kumukuai, $25 no ka makahiki a pii aku. E hookaa muala ka uku i ka pau ana o ka makahiki JNO E BUSH, Kuhina Kalaiaina.

            Keena Kalaaina, Sept 1, 1880. 989 3t

 

KUAI A HOOLIMALIMA O KA AINA

AUPUNI.

 

MA KA Poakahi. Okatoba 11, e hiki mai ana, ma ke alo o Aliiolani Hale, ma ka hora 12 awakea, e kuai ia aku no ma ke kudala akea ka hoolimalima no elua makahiki, ka hale iluna a ilalo e waiho la ma ke kihi makai o ke Kuea o ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, Maui. O ke kumukuai he $400 o ka makahiki. E uku mua ia ka uku i kela a me keia hapa makahiki.

            JNO E BUSH, Kuhina Kalaiaina

            Keena Kalaiaina, Honolulu, Sept. 6, 1880. 980 3t

 

            O NA inoa malalo iho, o lakou na Komisina Ohi Auhau no ka makahiki 1880 :

Hawaii.

Hilo     J W Keaomakani

Puna    J S Kalana

Kau     Henry Martin

Kona Hema     S Papaula

Kona Akau      S Makainai

Kohala Hema  R P Kuikahi

Kohala Akau   J W Robertson

Hamakua         Joseph Nawahi

Maui.

Lahaina                       I. Aholo

Wailuku           J W Kalua

Makawao        A Fornander

Hana    P Kamai

Molokai a me Lanai    Kaluapihaole

Oahu.

Honolulu         Geo. H Luce

Ewa a me Waianae      Anakalea

Waialua           J Amala

Koolauloa        Paukialani

Koolaupoko    J M Kapena

Kauai.

Hanalei                        J H Kapunia

Kawaihau        James Bush

Lihue   J Kakina

Koloa  P P Kanoa

Waimea           A Kaukau

Niihau E Kahale

            960 3t M Kuaea, Kuhina Waiwai.

 

            Ua hookohu ia aku i keia la ka Hon. J.W. Kalua i Agena Hooiaio no na Palapala Aelike Paahana no ka apana o Wailuku, mokupuni o Maui. JNO. E. BUSH, Kuhina Kalaiaina.

Keena Kalaiaina, Aug. 31, 1880. 979-3t

 

            Ua hookohu ia aku i keia la ka Hon. J. N. KAPAHU i Agena Hooiaio no na Palapala Aelike Paahana no ka apana o Kau, mokupuni o Hawaii.

JNO. E. BUSH           Kuhina Kalaiaina        Keena Kalaiaina, Aug. 31, 1880         979-31

 

            Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana aku i ka Hon F. W. Beckley (Kahapaia) i Kiaaina no ka mokupuni o Kauai, ma kahi o His Ex. John F. Bush i waiho mai.

Halealii Iolani, Aug 14, 1880              979 3t

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

 I HUIIA.

No ka Makahiki $2.00 Eono Mahina, $1.

Pana Kuike ka Rula.

 

KOMITE HOOPONOPONO.

Sam'l Kaaikaula,

Hezekia Aea.

 

PAONO, SEPATEMABA 18, 1880

 

            E ike ana ko makou poe heluhelu i ka ka hoolaha no ka Hale Mai Moiwahine e puka aku nei ma keia helu o ko kakou pepa.  No na makahiki he lehulehu wale i hala ae nei, ua hooikaika nui ka poe nana e malama nei ka Hale Mai e wehe ae a e pahola aku i kona mau hoopomaikai ana maluna o ka lehulehu holookoa.  Ua nui na mea keakea i keia hana aloha; a o ke koena naaupo iwaena o kahi poe o kakou e alakai ana i ka manao o kanaka e hele mamuli o ua hana a kahuna, oia kekahi kumu keakea.  Aka, he oiaio, e pii hakalia ana no kakou mai loko aku o na hana pouliuli, kohu ole o ua poe kahuna ike ole nei, a ke ike nei kahi poe i na pomaikai o ka lapaau naauao ana.  I mea e kou mau aku ai na hoa@ ana o ka Haukapila me na kokua ana i ka poe mai, ua hoopukaka o Mr. Soha @ keia olelohoolohe, mamuli o ke kauoha.

            Mai noho kakou a make iloko o ka naaupo; aka, e ala a e nana i na hana a ka poe naauao e pili ana no na lapaau ana i na mai.  Ina ua hemahema kahi poe mai no kahi kaa paha, a pono e ae paha e hiki ai i ka Hale Mai, e ninau ia Palaunu, ka Agena o ka Papa Ola, a e kokua ia no me ka oluolu.  Ina ua hopo kahi poe no ka noho ana i ka Hale Mai o ka laau wale no ke kii aku, me ka uku ole no; he mea haawi ia ko laila laau.  E hele ae i ka wa ke pono mamua ae o ka hora 11 o ke awakea o kela a me keia la.

 

O HAWAII ANEI KEKAHI?

 

            O na aupuni hele mua o ka honua i keia wa, e noho ana malalo o na Kumukanawai a me na Kanawai malamalama, he mea hiki ke olelo ia ua apoia lakou iloko o ka poai hookahi i kapaia ka huina ohana o na aupuni.  He pomaikai nui no ka honua keia noho ohana ana, o na aupuni, a he pomaikai no hoi ao kela me keia aupuni kona kuleana ana iloko o ka huina ohana o na aupuni o ka honua nei.  Mawaena o keia noho ohana ana o na aupuni malamalama he mau rula o ka moku ana he mau kanawai i ae like iwaena o lakou a pau, a ua pili like ia lakou a pau.  Me oia mau rula alakai la e ikeia ai kekuleana o kela me keia aupuni iloko o ka ohana nui.  He noho ana kanawai he lanakila ke kanawai, a he mana maluna o na mea a pau, ua keleana pu ke Alii, na alii a me na makaainana a pau iloko o ka pomaikai o ke kanawai ua kaohi puia lakou a pau e ka mana kanawai.  He Poo ke Alii nui no ke aupuni aole oia ke aupuni, aka he makua oia no ke aupuni.  No ka aina ke aupuni a no na mea a pau e noho ana ma ka aina.

            Me he mea la, oia kekahi mau manao i lawa like loa ai iwaena o na aupuni malamalama ina paha e ae ole ana kekahi aupuni i na rula o ka noho ana aupuni, e alakai ole i kona lahui ma na meheu maopopo o ka malamalama i ae like ia iwaena o keia mau ohana nui lehulehu o ka honua, o kona hookaawale ana no paha iaia iho mawaho aku o ka ohana, e like me kahi mau lahui liilii a nawaliwali e noho nei.

            O Hawaii anei kekahi iloko o keia hui ohana o na aupuni o ka honua?  Ae, ua ae ia a ua komo i ka hui, a ua ike ia mai e na kuaana aupuni.  Ua paa anei ko Hawaii kuleana iloko o keia hanohano a me keia pomaikai?  Ua paa no, ke malama ia na rula o ka noho aupuni.  Aole paa ke kapaeia ia mau rula.  O ko Hawaii ikaika, aia no ia ma ka hookele ana iaia iho mamuli o na kanawai i ike ia a i apono like ia mawaena o na aupuni kumu kanawai a pau i rula alakai no ka lakou mau lawelawe ana.  I na e komo keia ike iloko o ka noonoo o ko Hawaii lahui a me kona poe hookele aupuni, a hooko ia aku hoi ma na hana ana, a ka pono no ia o ka aina mai o a o.

 

Na Manao o na Nupepa.

 

            E oluolu ana paha ko makou poe heluhelu ke ike pono iho i na ano noonoo okoa o kela a me keia o na mahele o ka poe noonoo, e noho pu mai nei me kakou, a e pili ana hoi i na ninau e n@ne nei iwaena o ka lehulehu.  O na nupepa na alanui e holo nei na manao o ka poe noonoo o na ano a pau, a me ka poe noonoo ole kahi.  E lawe mai ana makou a pahola aku imua o ka lehulehu kahi mau manao no loko ae o ko kakou mau nupepa e hoopuka ia nei ma keia kulanakauhale, a na ka poe heluhelu i ke KUOKOA e kanana a e kaupaona i ka oiaio no lakou iho.

            E kalai manao ana ka nupepa Kalepa o ka Poaono i hala no ke kulana o ke aupuni.  Me he mea la, e pane ana no kahi mau manao i hoopuka mua ia e pili ana no ka hele ole o ko kakou aupuni ma ke ano o na aupuni Kumukanawai, a hoohalike ole hoi me ke aupuni o Beritania.  E olelo ana ka nupea Kalepa aohe kumu e hoohalike aku ai kakou ma ka noho aupuni Kumukanawai elike me Beritania, no ka mea na kahiko loa ia aupuni a he hou loa kakou; a o ke kahua Kumukanawai o Beritania, he loihi loa na makahiki o ka ulu ana  a loaa ia kulana.  "He naaupo ka ninau," wahi a ia pepa, "a he naaupo like no hoi ka hoao ana e lawe mai i na alakai ana ma na hana o Beritania no ko kakou nei aupuni.

            A he mau manao no hoi iloko o ia pepa e pili ana no ka hoopae lima hana; e olelo ana o Kina a o Inia wale no na aina kahi e lawa pono ai ko kakou poe lima hana a me na poe nana e hooulu hou ka lahui Hawaii, me ka olelo no nae aohe pono loa ka lahui Pake, aia ma na lahui o Inia Hikina kahi e pomaikai ai ka aina, ma na noonoo ana o ia pepa.

            Aia hoi ma ka nupepa Elele o kela pule kahi i hoopuka ia ai he ninau:  "Owai kai makemake i mau Pake hou aku?"  Malaio o ia ninau ua hoopuka ia he palapala na kekahi mau agena o ko kakou mau mahi ko, i kakau ia e lakou i ka Peresidena o ka Ahahui Hooholo mokuahi o Kina, e hoike ana i ka hemahema o ko lakou mau mahi ko no ka nele i kanaka, a e hai pakahi ana i ka nui o na Pake hana a lakou i makemake ai.  He 25 pake ke koho a kekahi, a maluna aku a malalo mai.  O ke kiekie loa a kekahi agena i koho ai, he 200; a o ka haahaa loa, he 15.  Ua olelo ka Elele o ua poe mahiko nei na mea e makemake nei e hoonui hou aku i na Pake.

            Pane mai nei hoi ka nupepa Papa Paia Ka Poaono no ka ninau a ka Elele e pili ana no na Pake, me ka hoopuka ana mai he leta i kakau ia e ko kakou Moi ma ka la 19 o Novemaba, 1878, a i hoolaha ia maloko o ka nupepa Nation, ma Nu loka.  Aohe a makou kowa kaawale e lawe mai ai i keia leta holookoa a hoolaha aku; aka, o ke ano nui o ua leta nei e pai ana i ka lahui Pake, a e olelo ana o kona makemake e loaa mai i iwakalua miliona hou aku o lakou."  E olelo ana ka Papa Pai, ua ae no ia i kahi mau mea iloko o ka leta a ke Alii, aole nae e ae ana no ka iwakalua miliona Pake.

            Ua kamailio iki no hoi ua pepa nei no ka aie nui hewahewa e olelo ia nei iwaena o kakou.  Wahi ana ma na wahi a pau a ko kakou aupuni e hele aku ai e aie dala, e ninau ana ka poe waiwai no ke ano o ke aupuni, a e hoike puia ana me na huahelu o Hawaii.  Ke olelo nei ka Papa Pai e ninau ana lakou, heaha keia? he aupuni, a he kanaono wale no wahi tausani kanaka, ke helu pu ia la me na kamalii a me na mea a pau.  Heaha na loaa o ke aupuni?  Heaha ka lakou hana ke loaa aku ke dala?  Heaha la ka lakou hana me na loaa o ke aupuni i keia wa?  Homai ko lakou Bila Haawina e nana ae kakou.  Na haawina mau, koikoi no.  Ka oihana koa, ua oi aku mamua o ka mea kupono.  Ka Bona, na hae, ou kipu ana!  auwe!  Kiekie no na lilo o keia wahi aupuni!  A heaha hoi keia? a pela wale aku ke kalai ana o ia pepa; a o ka hopena me kana noonoo ana, aole e ae ia ka aie.  He nui no na mea e ae iloko o keia nupepa, aole nae he manawa e lawe mai ai.

            Ma ka nupepa Ko Hawaii Paeaina hoi o ka Poaono iho nei i ike ia na manao hoohalahala e hoahewa ana ua pepa nei i ka nupepa Gazette no kona papa ana i na manao ino i hoolaha ia e ka Paeaina, e hoao ana e hoala i na manao kue lahui mawaena o na haole a me na Hawaii maoli.  E olelo ana hoi ka Paeaina, "o ka puali o ka poe kakou manao o ke Gazette o lakou wale no ka poe nana no ke kulana o ke aupuni i keia wa."  O ke kumu paha o keia kuhihewa o ka Paeaina, oia no kona heluhelu ole i na kolamu o na nupepa e ae, ka Papa Pai, ka Elele, ka nupepa Kalepa, ka Friend a Mr. Damon, a me kona mau kolamu ponoi no hoi kekahi.  Ua kamailio keia mau pepa a pau no na mea a pau e pili ana i ko kakou aupuni.  O kapu aku ka Paeaina i ka Elele "he nupepa hapa haole."  Ma ke ano hea ia?

            Puka mai nei hoi ka nupepa Gazette i keia Poakolu me na kalai manao ana no ka pono o ke kamailio ana o kela a me keia ma na mea pili aupuni me ke keakea ole ia.  He mea hewa wahi ana ka hoino ana i ka poe kue i kahi mau hana o ke aupuni a he mea i ike ia iloko o na aupuni malamalama a pau kekamailio akea ana o ka poe noonoo.  Ua kamailio ke Gazette no ka hoopau wale ia o na Aha Kuhina o 1876, 1878 a me ko 1880, me ka hoike ole ia o ko lakou kumu o ko lakou hoopau ia; a ua kamailio-no hoi no ka lawelawe ana o ke "Kalaunu" ma na hana koho balota iloko o keia mau makahiki i mea e komo ai kahi poe i ka Ahaolelo i ike mua ia aole e komo ana ke ole ia mau kokua ana.

            Ua hoopuka no hoi ia pepa he palapala hoopii i ke Alii mai ka mokupuni mai o Kauai, i kakau inoa ia me kekahi mau inoa lehulehu wale o ka poe e noho ana ma ia mokupuni.  Ua noi ia mai makou e hoopuka ia palapala, a e ike ia no ma kahi kaawale.

            Eia hoi ma ka Elele o keia pule he leta na J. Poni, e olelo ana ua hoopunipuni ia oia a me kahi poe e ae no ka palapala hoopii i ka Moi mai na makaainana mai o Kauai; a e olelo ana na pepa la, pela no kekahi poe e ae, a ua ike ole ka lakou i ka lakou mea i hana ai.  O ke ano io no anei la?

 

Olelo Hooholo a na Makaainana o Kohala.

Kohala, Augate 31, 1880.

 

            Ma kekahi ahaaina a ka lehulehu i haawiia e ka poe koho a me ka poe noho o Kohala Akau i ko lakou lunamakaainana ka Hon James Woods no ka hoapono ana i kana mau hana i keia Kau Ahaolelo iho nei, ua waiho ia mai keia mau olelo hooholo malalo iho, a ua apono ia.

            Hooholoia. - O na hoomaikai ana a ka poe koho a me ka poe noho o Kohala e haawi ia no ia i ko kakou Lunamakaainana Hon James Woods no ke ala pololei, wiwo ole, a kuokoa i lawe ia e ia i keia kau iho nei o ka ahaolelo, oi aku nae no kona balota e kue ana i ka Aie Umi Miliona, a me ke kokua Laina Mokuahi o Kina.

            Hooholoia. - Ina e kahea hou ia na hoa o keia ahaolelo no ke kuikawa, o ka poe koho o keia apana e ao lakou i ko lakou lunamakaainana e hookomo i kona balota no ke kue ana i kahi kokua lama mokuahi hou aku o Kina a me ka mea i kapa ia ka Aie Umi Miliona.

            Hooholoia. - O ka poe koho a me ka poe noho o Kohala, e haawi lakou i ko lakou hoomaikai ana i na Hons G W Pilipo, J Nawahi, S W Kaai, a me J L Kaulukou no ke kulana wiwo ole a me ke kuokoa i lawe ia e lakou iloko o keia kau ahaolelo iho nei.

            Hooholoia. - O makou ka poe koho a me ka poe noho o Kohala, ke kono aku nei i na apana e ae a pau o ke aupuni, e lokahi pu mai me makou ma ka hoike ana i na manao laula, a me ke kokua ana e hooholo mua i na mea a pau no ka pono o ka aina, a me ke kue oiaio ana i na mea e hookulanalana ai i na oihana, a hooili mai hoi na hookaumaha makehewa ana maluna o kanaka.  oia hoi: "O ke kau ia mai o ka Auhau koikoi i oi ae i ko keia." &c.

            Hooholoia. - E hoouna ia i kope o keia mau olelo hooholo i na Hons G W Pilipo, J Nawahi, S W Kaai a me J L Kaulukou, a i kela a me keia nupepa Hawaii, a haole pakahi i pai ia ma Honolulu.

Geo C Williams,          Chas L Hopknis,

Williams White,          S W Kalama,

W C Punahoa,             Edward N Dyer,

D S Kupahu,               Wight,

G Kekipi,                    S K A Kaulainamoku.

 

Ka Buke Kuhikuhi a George Bowser.

 

            Ua hoopuka ia mai nei ka Buke Kuhikuhi a Mr. Boser i hoolaha ia iloko o ke KUOKOA no kahi mau mahina i hala ae nei.  Aia iloko o laila na inoa he lehulehu wale o ko kakou poe hoa kanaka o keia pae aina e noho nei, me na hoike pu e pili ana i ka lakou mau hana a oihana e lawelawe nei.  Ua hoolaha pu ia no hoi na kulanakauhale o ka aina, na loa o na alanui, na kiekie o na kuahiwi, a me ka moolelo o kela a me keia apana.  He buke kupono keia ke loaa i ka lima o kela a me keia o kakou i ike i ka olelo haole, a he kuhikuhi no na poe malihini e hiki ana iwaena o kakou.  He Kaleponi kahi i paiia ai keia buke, a he ekolu dala ke kumu kuai pakahi.  Ke haawi aku nei ke KUOKOA i kona mahalo no ka buke i makana ia mai no kona keena.

 

            Ma ka Poalua iho nei ina Kepahoni ae nei ua hopu ia kekahi poe hana waiona, a lawa ia aku la i ka halewai, a me ka Poakolu nei i hookolokolo ia ai a kopi ia i ka paakai a ke kanawa no na dala he $52 00 a me ke koina, he $2 50 pahaki, a ua lohe pu mai no hoi makou ua kepa ua kolohe nei.

 

OLELO HOOLAHA

 

            AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka waiwai o Petero Poliahu, o Hamakua, Hawaii, i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai C F Hart.

            Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Kailianu k o Hamakua, e hoike mai ana o Petero Poliahu, no Waieleele, Hamakua, Hawaii, ua make kauoha ole ma Hamakua, Hawaii, ma ka la 5 o Iulai, M H 1880, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Kailianu k. Ua kauohaia o ka Poakolu, ka la 3 o Novemaba, M H 1880, oia ka manawa i koheia no ka hooleha ana i ua noi ia, imua o na Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Waimea, Kohala Hema, Hawaii, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae oleia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke KUOKOA, he nupepa ma Honolulu.

Kakauia ma Kohala, Hawaii, ko Hawaii Pae Aina, Sept. 10, M H 1880. C F Hart. 981 3t  Lunakanawai o ka Aha Kaapuni Apana 3.

 

            AHA Hookolokolo Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai. Ma ka Waiwai o S Aikanaka o Honokaa, Hamakua, Hawaii, i make kauoha ole, imua o ka Lunakanawai C F Hart.    Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka Palapala Noi a Mileka w o Hamakua, e hoike mai ana o S Aikanaka, no Honokaa, Hamakua, Hawaii, ua make kauoha ole, ma Hamakua ma a la 13 o Mei, M H 1880, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai ia Haoluhookano k. Ua kauohaia o ka Poakolu, ka la 3 o Novemaba, M H 1880, oia ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai ia, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Waimea, Kohala Hema, Hawaii, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi ia. A o keia olelo kauoha, e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii, i ekolu pule ma ke KUOKOA. he pupepa ma Honolulu.  Kakauia ma Kohala Akau, Hawaii, ko Hawaii Pae Aina, Sept. 10, M H 1880.

            C F HART.     981 3t  Lunakanawai o ka Aha Kaapuni Apana 3.

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka waiwai o Kapihana k, a me Piko w, no Wailuku, Maui, i make. Ua heluheluia, a ua waiho ia ka palapala noi a Mahi Lonoaea, e noi ana e hoonoho ia ia i lunahooponopono no ka waiwai o Kapihana k, a me Piko w, no Wailuku, Maui, i make. Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 29 o September 1880, ma ka hora 11 am. ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe aua i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia.

ABR. FORNANDER

Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.Lahaina, Sept. 9 188.           981 3t

 

            Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o Kawelu k, no Lahaina, Maui, i make.  Ua heluhelu ia a ua waiho la ka palapala noi a Kahalewai k, ka lunahooponopono o ka waiwai o Kawelu k, no Lahaina, Maui, i make e noi ana e hoapono ia kona Moo-Waiwai a e hookuu ia ia, a e hoohoi, ia ka waiwai i na hooilina.  Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 20 o Okatoba 1880 ma ka hora 10 am ma ka Hale Hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoike ia

            ABR. FORNANDER.

            Lunakanawai Kaapuni Apana 2, H P A         Lahaina, Sept. 9, 1880.           961 3t.

 

            Ma ke keena o kekahi o na Lunakanawai Kaapuni, Apana Ekolu ko Hawaii Pae Aina:  Ma ka waiwai o Makahuli k, o Waimea, Hawaii, i make.  Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala nei a Kaaua w, e noi ana e hoapono a hoolalo ka palapala kauoha hope loa a Makaluhi no Waimea, Hawaii i make.  Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka pau, ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 3 o Novemaba, 1880, ma ka hora 10 o ke kakahiaka ma ka Hale Hookolokolo ma Waimea Hawaii, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoike ia.

            C.F. HART.    981 3t.             Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.

 

KUAI A KA ILAMUKU

ABIGAILA K. DREW VS. IA G W PILIPO.

            Mamuli o ka mana o kekahi olelo ho oholo i hoopuka ia e ka Aha Kanawai Kiekie a me Kekaulike o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, no ka pono o ka mea hoopii i hoike ia maluna ae nei, no na dala he 1,390.31.  E kuai aku ana au ma ka Poaono, la 2 o Okatoba, 1880, ma ka hora 12 awakea, ma ke alo iho o ka puka komo o Aliiolani Hale, Honolulu, i ke kuleana a me na pono a pau o ka mea i hoopiiia, iloko o ka aina i morakiia, i hoakaka ia iloko o ka palapala moraki o ka mea i hoopii ia,, i hoike ia iloko o keia hihia, a i hoakaka ia na palena malalo iho nei:

            O kela Apana Aina a pau e waiho la ma Kamakela, Honolulu, oia ka ainai hoikeia iloko o ka Palapala Sila Nui Helu 1758, a nona ka ili aina Hookahi Eka me 3-9, me na hale a me na pono e pili ana, ke ole e hooko mua ia ka olelo hooholo i oleloia me ka ukupanee, a me na lilo e ae. Na ka mea Kuai ka lilo no na palapala, a ma ke dala kuike.

            981 3t  W C PARKE

 

KUAI WAIWAI PAA A KA LUNA

HOOKO KAUOHA.

 

            Mamuli o ke kauoha a W H REED a me J W KEAOMAKANI, na Luna Hooko Kauoha o ka waiwai o S Kipi, o Hilo, Hawaii i make, a mamuli hoi o kekahi Kauoha Kuai a ka Hon F S Lyman, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Hookolokolo Ekolu, i kakania ma ka la 24 o Sepatemaba, 1879, e kuai aku ana au ma ka

POAONO, SEPATEMABA 25, 1880.

            Ma ka hora 12 awakea, ma ko'u Hale Kudala ma Honolulu, na Alua malalo iho, e waiho la ma Hilo, mokupuni o Hawaii.

            Palapala Sila Nui                                 Ili

            1730    ma       Wainaku                     23.86

            1037    do        do                                 9.40

            1348    do        do                                15.50

            591      do        do                                 5.00

            9099    do        Mokuhonua                 37.25

            905      do        do                                6.50

            805      do        do                                 6.84

            620      do        do                                 6.00

            2980    do       Halepuna                     16.60

 

            N B - Ma kahi o ke 50 eka o na aina maluna ae i kanu ia i ke ko.  He hawai e hali aku ai ke ko i ka wili, he 1 1/2 mile ka loa.

            No na mea i koe, e ninau ia S B DOLE.  Loio no na Luna Hooko Kauoha.

            K P ADAMU.                        981 2t              Luna Kudala.

 

HOOLAHA A NA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

 

            O maua o na lunahooponopono waiwai o Nahala, o Panau, Kau, mokupuni o Hawaii i make.  Ke hoike ia aku nei ka lohe, o ka poe a pau, i na he mau koi ana ko lakou iloko o ka waiwai o Nahala, e hoike koke ia mai ia maua ma loko o na mahina eono, o hoole ia.  Pela no hoi, o ka poe i ale ia Nahala, e hookaa koke mai ia mana.

            J KAUHANE a me KAPI'AA.

            Na Lunahoopono waiwai o Nahala.   Hionamoa, Kau, Hawaii, Sept. 9, 1880

            981 tf.

 

KAUKA EMEKONA.

 

            E LOAA O KAUKA EMEKONA MA KONA Keena Hana ma ka Hale Kauka o Dr Hoffmann, (Kauka Hopemana) ma ka Helu 24 Alanui Kalepa, mai ka hora 9 a 11 o ke kakahiaka, a mai ka hora 2 a 4 o ke ahiahi.

            He keiki keia o ka aina o Hawaii nei, a ua noho oia he mau makahiki ma Nu Ioka, a ua makaukau i ke pale keiki, a i ka lapaau ana i na mea mai fiva, na mai maoli a me na mai haole o na ano a pau.  Ua akamai ola ma na olelo elua.

            981 6m

 

            E kuai kudala ia ana 2 Lio ke hiki aku i ka Poaono, Sepatemaba 25, hora 12 awakea, ma ka Pa Aupuni o Koholaloa, Honolulu  Lio w hauliuli hou loa, ano eleele, ak AR.  Lio w eleele, 1 wawae keokeo mahope, ak GL, hem UI..

            A B KAAUKUU, Luna Pa Aupuni

            Koholaloa, Sept. 16, 1880      961 It

 

            Aha Hookolokolo Kaapuni Apana Eha ko Hawaii Pae Aina  Ma ka hooponopono waiwai.  Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.  Ma ka hana o ka waiwai o Pohakahi k, o Wahiawa i make, ma ke keena, imua o ka Lunakanawai Kaapuni ma ke keena.  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o Nahalemahiki Lunahooponopono o ka waiwai o Pohakahi no Wahiawa, i make, e noi ana e apopo ia na hoolilo he $-, a e hoike ana o na mea i loaa mai ia ia he $-, a e noi ana e nana a apopo la kela mau mea, a e kauoha ia e mahele i na waiwai e waiho ana ma kona lima i na mea i kuleana malaila.  a e hookuu ana la ia a me kona mau hope mai ko lakou noho ana ma ia ano.  Ua kauoha a, o ka Poaono ka la 2 o Okatoba 1880, ma ka hora umi o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke keena ma ka hale hookolokolo, ma Koloa, oia kahi a me ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i na noi la, a me na papa hoike i olelo ia, a o ka poe a pau i pili malaila e hele mai a e hoike i ke kumu, i na he kumu io ko lakou, e ae ole la ai na noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i olelo ia, a o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e pai ia maloko o ke Kuokoa, he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pule mamua ae o ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana.

            Kakau ia ma Koloa, Kauai, ko Hawaii Pae Aina, i keia la 14 o Augate 1880.

            JACOD HARDY       980 3t              Lunakanawai Kaapuni Apana Eha.

 

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o Maikaaloa k, no Halehaku, Hamakualoa, Maui, i make.  Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Makaokalani k, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o kona makuakane, oia o Maikaaloa k, no Halehaku, Hamakualoa, Maui i make, a e hooholo ia i na hooilina.  Nolaila, ke kauoha ia ku nei na kanaka a pau, ke pili o ka Poaono, eia ka la 2 o Okatoba 1880, ma ka hora 10 am ma ka hale hookolokolo ma Makawao, ola ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i na nonoi la a me na mea kue ke hoike la.

            ABR. FORNANDER.

            Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.         Lahaina, Sept. 3, 1880

            960 3t

 

            Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana 2 o ko Hawaii Paeaina.  Ma ka waiwai o Piimaiwaa k, no Wailuku, Maui, i make.  Ua heluheluia  a ua waihoia ka palapala noi a Kauahine w, e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o kana kane o Piimaiwaa k, no Wailuku, Maui, i make, a e hooholoia ka waiwai i na hooilina  Nolaila, ke kauohaia aku nei ma kanaka a apu ke pili, o ka Poalua, oia ka la 28 o Sepatemaba, 1880, ma ka hora 9 am ma ka Hale Hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i na popoi la a me ua me ua mea kue ke hoikeia.

            A. FORNANDER.

            Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A          Lahaina, Augate 27, 1880       979 3t

 

HOOLAHA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.

            UA hookohuia mai na mea nona na inoa malalo iho i mau Lunahooponopono Waiwai no ke Kauoha hope loa a Alex. McDuff i make; ma keia ke hoike aku nei i na mea a pau a'ka mea i make i aie ai, ina ma ka Moraki a ano e ae paha, e hoike mai ia lakou iho ma ko maua wahi oihana ma na hooiaio kupo no, oiai, he eono malama mai keia ia aku, e hoole loa ia'ku lakou; a o ka poe a pau i aie i ka mea i make, e hookaa koke mai lakou i na mea nona na inoa malalo iho nei.

Kakauia Honolulu, Sept. 7, 1880.

JOHN T WATERHOUSE, JR.HENRY WATERHOUSE.

Na Lunahooponopono o ke Kauoha hope loa a me ka Waiwai o Alex. McDuff i make.      980 4t

 

 

HOOLAHA WEHE I KA HUI!

 

            O ka Hui mawaena o ALFRED MELLIS a me CHARLES J. FISHEL @ a ua hoopau loa ia i keia la 9 o Sepatemaba, 1880, me ka manao maikai.

            Ua pau o Mellis; a o Fishel ke hoomau aku ana i ka lawelawe ana i ka nana ma kahi i ku mua ai ka oihana: a e lawelawe no ia i na mea a pau o ke kuai ana ma keia inoa wale no.

            O ka poe a pau i aie i keia Hui mamua, e uku mai lakou ia J. Fishel @ no ka mana e ohi i na dala a pau a e haawi i na Palapala Hookaa.

            A.M. MELLIS, CHAS. J. FISHEL,  Honolulu, Sept. 9, 1880

 

HOOLAHA.

ANO KA WA NO OUKOU E KUAI AI!

ME KA MAKEPONO LOA.

 

            E kuai aku no au i kuu mau waiwai nona ka huina he $18,000 imua o ka @ ma ke kumukuai emi loa e kahaha loa ai oukou, me na kumukuai i emi iho i ko na mea e ae malalo iho hoi o ka hapalua o ke kumukuai io.

 

E HELE MAI E KAANA NO OUKOU IHO!

 

            E hooemi ana au i ko;u mau waiwai a pau i kaawale ai no kahi o ka waiwai hou a e upu mau nei i kela a me keia la mai Europa a me Enelani mai.

C.O.P. BAZAR.         Chas. J. Fishel.            Honolulu         981 tf

 

UA HALA KA HOOILO,

 

O KE KUPULAU KEIA O

 

HIKIKIIKAUOENA ! !

 

            Ua ikeia na Lau, ua Mohaha na Pua, na Paoa ka Nahele i ke Ala o ka Wai Rose, Vabine, Lukini, Iliahi,

            Managolia, Falanatipano me ka Pikake.

 

KA MOANI ONAONA O KE AHIAHI !

 

Na Papale wahine nani o kela me keia ano, i kaei ia me na Lipine nani, a i haku pu

hoi me na Pua ulaula, keokeo, kaiina, olenalena, omaomao, hinahina

a me ka akala ; a i omau ia hoi me na

HULU NANI !

o kela me keia ano ; he kilakila a kapukapu maoli no ke nana aku. Na Ai-kala Lilina wahine, me na Lei ai Silika o keia mekeia ano. Na Hainaka holoi hou o kela me keia ano. Na Hainaka Silika nunui lau o keia me keia ano. Na Kihei huluhulu o keia me keia ano. Na MAKALENA nani, na NAHENAHE, na HALU-A, na PUU, na KALAKOA pua nui a pua liilii nani na ULALO a me na ALAPIA eleele, ulaula a me kauwila, na HULUHIPA o keia a me keia ano. Na ILIWAI a me na, KALEPA o keia a me keia ano. Na KANIKAU, na LIHILIHI e hoonani ai ia waho o na KAHIKO o na Lede, o keia a me keia ano. Na KAMAA wahine nani puu kiekie, “e kikiko’u ai keia i ka papahele o Papiahuli “ – huli ia mai a Iosa iloko o

HIKIKIIKAUOENA !

 

ENAENA KA HELE ANA, UA

            “ Hao na polena o Haupu

            Kapakahi Manuia, o

            Keokoi ka moku e like ai.”

 

NA KAHIKO O NA KEONIMANA,

            keia a me keiaano. Papale, Kuka, Puliki, Palule, Lolewawae, Kamaa Buti a me Kamau Haahaa. e hele ai keia a kuku ke au, a e lai ai kahele ana o ke alahele. Hele mai, eia o

HIKIKIIKAUOENA!

 

Ua makaukau nau e hoolawa aku i na iini koi-i a ka manao o ka lehulehu, a e wae no oukou iho, a e loaa no hoi me Kumukuai Haahaa loa. Me ka mahalo

            L. ASEU.

Kihi Ewa o na Alanui Moi me Nuuanu, Honolulu, Iune 14, 1880. 968 6m 992.

 

 

UA MAKAMAKE IA NA

ILI BIBI MIKO HOU

-A ME NA-

ILI KA o

            E haawiia ke kumukua kiekie ma ke dala kuike e

            HUGH MACKAY.

            Luna o ka Hale Hana Ili ma Kaholaloa, Honolulu.

            E kuai ia aku ua Huluhipa he nui wale ma ke kumukuai makepono no ke dala kuike.

            Honolulu, Feb. 16 1880. 961-tf

 

 

HEAHA !

Eia no. Ua manaolana au e hui me na Makamaka e noho nei maloko o ka Pilikia ma Waimea ma ke Kau Kiure o Novemaba, e hiki mai ana.

AUHEA OUKOU NA MAKAMAKA MAI

KAU, KONA,

KOHALA, HAMAKUA,

            HILO a me PUNA,

            Ina ua Pilikia Oukou no ka Loio ole nana e Wehewehe mai ko Oukou Pilikia, ma ke Oki Mare, a ma kekahi Pilikia e ae, e palpaia koke mai ia’u, a Na’u no e kokua ia Oukou ma na hihia a pau me ka uku emi no. Ua ike Oukou ia’u ke Keiki o ka Aina a ua maa Oukou i ko’u hana ma na Aha. Mai kali oukou a hala ka manawa kupono. Na’u na

            D.H. Hitchcock Loio,

            Hilo, Iune 8, 1880. 968 4m

 

 

KALE KULIKA,

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI.

Mo@@ki, a me na palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Mare

 

            Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.

906 st

 

 

KALE KULIKA,

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

Molaki, a me na palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Paiapaia Ae Mare

            Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawai Pae Aina. 906 tf

 

KO BIHOPA MA

BANAKO MALAMA DALA !

            E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka malako o ka Banako, peneia.

            Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 a @ i mai paha, alaila, e uku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o koaa ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama.

            Ina ohi koke oia i kana dala, aole I hala na malama, ekolu aole ukupanee.

            Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e pono ke hoike a mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu @ mamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ka laweia @.

            Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a ka Buke kekahi ke la wela mai

            Ma ka la mua o Sepatemeba i kela makahiki a i keia, o houluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ka kumupaa o na dala i hoomoeia no na malama ekolu a keu a ma@, ke kumupaa e loaa i ka ukupanee.

            Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300. alaila, hoohoia, pu ka olelo

            E weheia ka Hale Banako i na la hana a pau.

            851 tf BISHOP & Co.