Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 38, 18 September 1880 — Page 4

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Kekai Rebecca Robinson

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA.

No ka Makahiki, $2.  Eono Mahina, $1.  @ K@ ka Eula.

 

KOMITE HOOPONOPONO.  Sam'l Kaaikaula, Hezekia Aea.

POAONO SEPATEMABA 18, 1880.

 

Bula Lai.  BEULAH LAND.            Gooalg Pearls.

1  Ka aina lai, maluna nae, I piha i na pomaikai.  Nowai la hoi ia aina lai?  No ko ka lani poe maemae.  Cho.  E Bula e!  e Bula lai! Ke nana aku nei no au i koo mau hale kamahao, I kou mau ala gula no.  Ka lani ia, kuu home mau.

2  Maanei Iesu ke Hoa mau, Ke launa aloha nei me au.  A oia no kuu Alakai I kela aina Bula lai.  Cho E Bulu e, &c.,

3  He ala e ke pa mai nei, Mai o mai kela Bula lai, Mai na laau i pua mau, A mai na mauna lani no.  Cho.  E Bula e, &c.

4  Hamau!  na leo mele nei, Ke pa mai o, mai Bula lai.  Na mele hoomaikai no nei, No Iesu ke Lii e ola ai.  Cho.  E Bula e, &c.                  HAWAII.

 

Haawina Kula Sabati.

 

NO KA HAPAHA EHA O 1880.

 

HELU 1, SABATI LA 3, O OKATOBA.  KUMUHANA.

 

Ka hoopomaikai ia o Isaaka.  Pauku Baibala.  Kin. 26;12-25.

            12 Lulu hua iho la o Isaaka ma ia aina, a loaa pahaneri mai la iaia ia makahiki:  a hoopomaikai mai la i Iehova ia ia.

            13 Lilo ae la ua kanaka la i mea nui, ma huahua ae la ia, ulu ae la, a lilo i kanaka nui loa:

            14 No ka mea, nana na hipa, a me na bipi, a me na kanaka he nui loa:  a huahuwa mai la ko Pilisetia ia ia.

            15 A o na punawai a pau i eliia e na kauwa a kona makuakane, i ka wa ia Aberahama, huna ae la ko Pilisetia ia mau mea i ka hoopiha i ka lepo.

            16 Olelo mai la o Abimeleka ia Isaaka, E hele aku oe mai o makou aku, no ka mea, ua nui loa aku kau, i ka makou.

            17 Hele aku la o Isaaka, a kukulu iho la i kona halelewa ma ke awawa o Gerara, a noho iho la ilaila.

            18 Eli hou iho la o Isaaka i na luawai a lakou i eli iho ai i ka wa ia Aberahama o kona makuakane:  no ka mea, ua huna iho ko Pilisetia ia mau mea mahope o ka make ana o Aberahama:  a kapa iho la ia i ko lakou mau inoa, ma na inoa a kona makuakane i kapa iho ai.

            19 Eli iho la na kauwa a Isaaka ma ke awawa, a loaa iho la ka punawai ilaila, he wai mau.

            20 Hakaka mai la na kahu bipi no Gerara me na kahu bipi o Isaaka, i ka i ana mai, No makou ia wai:  a kapa iho la la i ka inoa o ua luawai la, o Eseka, no ko lakou hakaka ana mai me ia.

            21 Eli iho la hoi lakou i ka luawai hou, a hakaka mai no hoi lakou no ia mea:  a kapa iho la oia i kona inoa, o Sitena.

            22 Neenee aku la ia mai ia wahi aku, a eli iho la i ka luawai hou; aole no lakou i hakaka mai no ia mea:  a kapa iho la oia i kona inoa, o Rehobota, i iho la ia, ano hoi, ua haawai mai o Iehova i kahi akea no kakou, a e hoohua auanei kakou ma ka aina.

            23 A mahope aku, pii aku la ia malaila aku a Beereseba.

            24 Ikea ae la o Iehova e ia ia po iho, i mai la, Owau no ke Akua o Aberahama o kou makuakane:  mai makau oe, Owau no me oe, a e hoopomaikai no au ia oe a e hoonui hoi i kau poe mamo no ka'u kauwa no Aberahama.

            25 Hana iho la ia i kuahu malaila, a kahea aku la ia i ka inoa o Iehova, a kukulu iho la i kona halelewa ilaila:  ilaila hoi na kauwa a Isaaka i eli iho ai i ka luawai.

            Pauku Gula.  Sol 10,22 hoopaa naau.  Manao Nui.  Lilo na hoao ana i mea e mahuahua ai ka pomaikai.

            Na heluhelu la, 1 Kin. 22;15-19, 2 Kin 23;1-20, 3 Kim 24; 1-31, 4 Kin 24;32-67 5 Kin 25;1-34, 6 Kin 26;1-25, 7 Hal 37; 1-25.

            Mele.  "A o Sabati lai la."  Lei Alii 111.

            Pule hoomaikai no ke komo ana iloko o ka hapaha hope o ka makahiki, &c.

Ka Wehewehe me ka Ninau ana.

            Haalele kakou ia Aberahama me Isaaka ka mauna o Moria.  Malaila laua i hoi ma ai a hiki hou ia Beeraseba.

            Kin mok 23.  Mahope iho, make Sara, 127 mak ona.  Kuai o Aberahama i wahi e kanu ia ai Sara, oia hoi ka mahina ai o Makepela me kona ana.  Ke kuai ana keia ma ka baibala, ma ke kaupaona i ke kala ia kuai ana.  Ka palapala al@ mua paha keia ma ka baibala.

            Akahi a ohe ia ka hua, Sekela.  He Hapalua paha ia.

            Mok 24.  Ua imi Aberahama i wahine na Isaaka.  Owai kai hoouna ia aku e imi ia wahine?  Ihea aku, me ke aha hoi, ua loaa anei ka wahine?  Owai kona inoa?  Nawai i kokua, ma ka hoailona aha, nawai laua i mare?  Pehea ka mare Hawaii mamua, pehea i keia wa?

            Mok 25.  Owai ka wahine hou a Aberahama?  Ehia keiki a Ketura?  A noho lakou mahea?  Owai nae ke keiki hooilina, ua haawi anei Aberahama i kekahi waiwai i na keiki a Ketura?  Ehia makahiki o Aberahama a make oia, na wai oia i kanu, mahea?  Mahea i noho ai na mamo a Isemada, ehia makahiki o Isaaka i ka wa i mare ai oia me Rebeka, ehia ona mau mak. a loaa na keiki?  Owai na inoa o na keiki, owai ka hooilina mai ke Akua mai, heaha ka laua hana?  Heaha ka hana naaupo a Esau?  Heaha ke kumukuai ana i ae ai no ka pomaikai o ka hanau mua?

            Heaha ia pomaikai?  1 Ke poo ia o ka ohana ke hele ka makua.  2 Ka palua o ka waiwai hooilina.  3 Ke kupuna ia o Iesu ma ke kino.

            Mok 26;1-11.  He wi ma ka aina.  A he'e Isaaka ma ihea?  Owai ke lii, ma ke aha Isaaka i hoohalike ai me kona makua?  A mai aha oia no ka hoopunipuni ana, heaha ka Iehova mau olelo ia Isaaka ma Gerara?

            P 12.  Aha Isaaka ma ka aina?  A pehea ka hua ana?  No ke aha, pehea e hua mai ai ko oukou mau aina ke lulu ia ka hua?  Pehea e hua ai ka mala uhane?

            P 13,14.  A lilo Isaaka i kanaka aha?  Heaha kona mau waiwai, a aha na Pilisetia ia ia?  Pela anei kekahi poe i keia wa, lili, huahua i ka poe waiwai, Kek 4;4.  Nolaila, mai ake nui e lilo i poe waiwai.

            P 15.  Heaha kekahi hana ino a na kamaaina kolohe ea no ke aha?

            P 16.  Kena Abimaleka ia Isaaka e aha?  No ke aha, lili ka ke lii?

            P 17-19.  Pehea i hana ia ai i na punawai mua o Aberahama i eli ai, a aha Isaaka ia mau punawai a loaa hou ka wai?

            P 20.  Pehea na kahu bipi o Abimaleka, me na kahu bipi o Isaaka no ia wai?  A kapaia ia luawai o wai?  Eseka, oia hoi, hakaka.

            P. 21.  A hakaka hou no ka lua o ka luawai.  A kapa ia kona inoa owai?  Sitena, oia hoi, kuee.

            P 22.  Eli ia he lua hou, pehea na kamaaina, pau ka hakaka ana.  A kapa ia kona inoa owai?  Rehobota, oia hoi, akea, A i mai Isaaka pehea, akahele Isaaka, akahai.  Aole make e hakaka me na kamaaina, waiho wale i na luawai no lakou.  A hele i kahi e eli ai i loaa ka wai.  A ma ka hana ana, ua loaa ka maluhia.  Pehea Aberahama i hana ai i ole e hakaka kona mau kahu bipi me ko Lota mau kahu, pela kakou e hana ai i ole e hakaka kekahi me kekahi.

            P 23-25.  Hoi hou Isaaka ihea, owai kai ike ia e ia malaila, me ka olelo pehea?  Heaha ka Isaaka i hana ai malaila, a kahea aku ia wai?  A kukulu i aha, a eli i aha?  Heaha ka wai no ka uhane?

            Mele.  "Ke Lii Imanuela.  Lei Alii 122.

Na Ninau a ua Kahu.

            Na kane.  Ehia mak o Sara?  Mahea oia i kanu iaai?  Heaha ke ano o na lua kupapau Hawaii kahiko?  Nawai i ana ia Makapela, heaha ke kumu kuai no ia wahi?  400 sekela, ehia ia mau dala?  Aia anei Sara ma ka lani?

            Na wahine.  Owai ka inoa a ka Isaaka wahine?  Nohea oia, owai kona makuakane, owai kona kaikunane?  Owai ka wahine hou a Aberahama:  Make Aberahama a kanu ia mahea, e wai, elua keiki a Rebeka, owai na inoa, owai ka Rebeka i aloha ai?  Owai ka Isaaka i aloha ai?  No ke aha?  Owai ka ke Akua i aloha ai, lilo ka hanau mua i aha? 

            Na ui me na keiki.  Heaha ka hewa o Isemaela i kona wa kamalii, heaha ka hewa o Esau i kona wa kamalii?  Kuai oia i na pono nui no ke aha?  No kekahi mea ai, mea ono.

            Pehea oukou, he mau pono nui, pono Sabati, pono kula Sabati, pono ekalesia, pono lani, ke ola mau loa.  Ke kuai aku nei nae oukou i keia mau pono nui no ke aha, no na lealea o keia ao.  No na waiwai o keia ao, no na mea ano ole, waiwai ole o keia ao.  Naaupo io ea, hoowahawaha oukou i ka waiwai io, i ke ola mau loa.

            Hoopaa.  Mat 16;26.  6;19,20.

            Ke kula a pau.  Heaha ke kumu hana?  Heaha ka pauku gula?  Heaha ka mea e hoopomaikai ia ai?  Nawai e kokua mai i loaa na pono kino, pehea hoi e loaa ai na pono uhane?  Heaha ka hua na Isaaka mai nana e hoopomaikai na lahui kanaka?  Gal 3;16.

            Heaha ko kakou pono?  E kokua i ka hoolaha i ka nu hou maikai i ko na aina e, Iesu Kristo, oia wale no ke kalahala, ka mea e ola ai.

            Mele.  "He Aha Keiki Oli."  Lei Alii 123.  Pule.  I hoolaha ia aku ka Iesu olelo na wahi a pau, i huli nui na keiki.  &c.  Haawina no Oct.18, Kin 27;22-40.

 

            AIA HOI kekahi mea lawe wai akamai e hana ia ma ka mahina raiki a Mr. GooKim, ma Waikiki.  E ikeia ana ua mea hana la i na la a pau, oiai aia ponoi no i ke alanui.

           

            UA wehe ae nei o A.A. Montano, he keena hou nona malalo iho o kona Hale Paikii e ku nei ma ke alanui Papu; maloko o laila e loaa ai na kii ana i hooleleaka ai i ka poe a pau e naue ae ana ilaila e makaikai ai me ke kuai pu ana hoi; e hamama mau a na ka ipuka aniani i ka lehulehu i na la a pau.

 

Na Misiona.     HELU 45.

            Iapana.  he ouhou hoohauoli.  Ua loaa ke Kauoha Hou i na kanaka ma ka lakou olelo ponoi, ka olelo lapana.  he mau misionari Katolika malaila mamua loa aku, aole nae lakou i unuki i ka baibala, ke Kauoha Hou ma ka olelo Iapana, a haawi aku i na kanaka.  ua ao aku no lakou i kekahi mau mea e pili ana i ka baibala, ua ao hoolalau no nae.  Ua pau ka naaupo, ka hoomana lalau o kanaka.  ua imi ka misionari Katolika i na mea e hoonani ia'i ka hoomana Katolika.  Ua hookiekie lakou a hoonaukiuki i ke aupuni, a kipakuia aku lakou mai lapana aku.  Ua hookapuia ke komo ana o ka hoomana Kristiano iloko o ia aupuni.  He make ka hoopai ke komo kekahi Kristiano, ke huli kekahi kanaka lapana i Kristiano.  Ua mau ia kapu no 300 makahiki a oi aku.

            Mamua aku nei, ua wehe ia ka puka.  Ua komo hou na misionari.  He mau misionari like ole nae me na misionari mua.  He mau misionari euanelio i lawe pu i ka baibala okoa i hookekee ola ia.  He 16 aha misionari i hoouna i na misionari i lapana iloko o keia mau makahiki he 10 a oi iki aku paha.

            Ma ka makahiki 18@2, akoakoa na misionari o keia aha, a koho i komite me na lala elima e unuhi i ka baibala ma ka olelo lapana.  Hoomaka lakou i ka lakou hana ma Iune, 1874.  he hana luhi ka unuhi ana.  he olelo paakiki ka Hebera, e aho iki ka Helene.  Aka, o ka olelo lapana, he pohihihi a paakiki loa no ia e like me ka olelo Pake.  Ma ka unuhi ana, ua unuhi mua ia ka baibala mailoko mai o na olelo Hebera me ka Helani a iloko o ka olelo kamaaina o kahi e noho ana na misionari.  Ma Hawaii nei ma ka olelo Hawaii.  Ma Kina ma ka olelo Kina.  Ma Hinedu ma na olelo Hinedu.  Ma Maikonisia ma na olelo Maikonisia .  Ma lapana ma ka olelo lapana.

            Ma ka la 17 o Aperila, 1880, ua pau ka unuhi ia ana me ke pai ia ana o ke Kauoha Hou ma ka olelo lapaha.  Ma ka la 19 o Aperila, he la hauoli nui ia ma Tokio, Iapana.  Hui na misionari a halawai, hauoli a hoomaikai aku i ke Akua no keia pomaikai nui loaa i na miliona kanaka o lapana.  A pono kakou ke hui pu me ka hauoli a hoomaikai ana.

            Ma keia manawa hiki i na keiki lapana, a me na makua ke heluhelu i ke Kauoha Hou ma ka lakou olelo ponoi.  Ua nui hoi ka heluhelu ana.  Nui hoi ka poe e huli ana ma ka aoao Kristiano oiaio.  Ke hana la no ke Komite ma ka unuhi ana i ke Kauoha Kahiko, ma ka makahiki hea la e pau ai ia hana luhi loa?

            Tureke.  Pohihihi no ke kulana o Tureke a paakiki no ke Suletan, oia hoi ka Moi.  Aole i ala a hooko i na mea i hooholoia e ka aha luna aupuni ma Berlina me kela keia o na misionari.  Nui na mea keakea.  Nui ka hoomaau ana.  Aole hiki ke pai ia na palapala mailaia, Aole hiki ke pai ia na palapala malaila, a kukulu ia na kula nui, na kula hanai ai no Kina.  Hooikaika nae na misionari ma ka lakou mau hana Lilo no ko lakou ola.  ua pani ia nae e na hoa hana.  ua hoike kahi e hana'i mamua.Ua wehe liilii ia nae na puka, e mahuahua mau ana ka palalaha o ke kihapai.  ma keia wa ua pau loa na puka i ka wehe ia.  Hiki i na misionari ke komo i na wahi a pau mai o a o a puni ke aupuni.  Weliweli ka nui o na kanaka.  4 hanaeri miliona lakou.  ua pai ia k baibala okoa me na buke e ae anui.  Ua huli mai he mau haneri a kausani paha ma ka aoao Karistiano olaio.  He mau ekalesia euanalio no.  He mau Pake.

            Kina Ka makahiki lubile keia ma Kina, ua loaa ka makahiki Iubile ma Hawaii nei ua loaa ka makahiki lubile keia ma Kina, ua loaa ka makahiki Iubile ma Hawaii nei ma ka makahiki 1870.  Oia hoi, ua noho na misionari o ka aha misionari ma Bosetona i 50 makahiki ma Kina, ua komo na misionari mua oia Aha i Kina, ma ka mak.1830.  Komo na misionari o ia aha i Hawaii, ma ka mak 1820.  Ua makaukau iki Hawaii ma ia wa no na misionari, he mau la wale no a ae na lii e noho na misionari ma na wahi a pau ma Hawaii a Kauai, aole nae pela ma Kina, he wahi haiki i ae ia ai e noho na misionari mua ma Kina, he wahi mawaho o Kanetona ke kulanakauhale nui, aole i ae ia e komo lakou iloko.  Kapu loa ke komo ana o na misionari iloko o lilo o Kina.  Aole i wehe ia na puka a nui ia wa, nui na pilikia o na misioanari.  Nui na mea keakea, nui ka hoomaau ana, aole hiki ke pai ia na palapala malaila, a kukulu ia na kula nui, na kula hanai malaila,  Ma kahi e ia mau mea i hana ia ai no Kina.  Hooikaika nae na misionari ma ka lakou mau hana, lilo no ko lakou ola, ua pani ia nae e na hoa hana.

            Ua haiki kahi e hana ai mamua.  Ua wehe liilii nae na puka, e mahuahua mau ana ka palalaha o ke kihapai, ma keia wa, ua pau loa na puka i ka wehe ia, hiki i na misionari ke komo i na wahi a pau mai o a o a puni ke aupuni, weliweli ka nui o na kanaka, 4 haneri miliona lakou.  Ua pai ia ka baibala okoa me na buke e ae a nui.  Ua huli mai he mau haneri a kausani paha ma ka aoao karisetiano oiaio, he mau ekalesia euanelio no, he mau kahu pake.  Ua hoomakaukau ia ke alanui e holo pono ai ka oihana misionari me keia hope aku, e mau ka pule no Kina, a no @ pake no Kina mai e noho ana ma Hawaii nei.

            Marasa ma Tureke waena, he nu hoi hoohauoli loa nolaila mai, ua haule mai ka Uhane Hemolele ma ia kihapai, ua hoala ia he mau halawai la, ua hoomau ia a nui na la, ua ala na pule o na haipule, ua mihi lakou no ko lakou paleka a hiamoe mamua aku nei, ua wela ko lakou mau pule no ka poe hewa, ua walania ka naau o ka poe ui, o ka poe makua, ua puni i ka weliweli, ua ala ke ninau, heaha ka makou e hana ai i ola makou?  Ua pane ia aku, e mihi oukou e manaoio ia Iesu.

            He mau haneri kai mihi a manaoio, a hapai i ke kea a hahai mamuli o Iesu.  ke mau la no ka hu'i   

Aole i pau.

 

Pono Ole Hoi Kakou,

            MA ka la Sabati hope o ka malama o Augate @ i hala ae nei, maloko o kekahi hale e pili ana me ka pa o Honukaha, makai ae o Kawaiahao, ua hele ae kekahi kanaka o ko kakou lahui i kapa ia ka lahui malamalama, a hoowalewale aku la i kekahi wahine Kilipati me na huaolelo lapuwale loa.  He wahine keia e noho pono ana no me kana kane Kilipati.  I kona lohe ana nae i na olelo ino a keia kanaka, pii ae la ka enaena o kona huhu; hai aku la oia i kana kane, mahope o kona hoi ana mai.  A o ka hopena oia hana, ua alualu ia kela kanaka hoowalewale e keia kane Kilipati me ka pahi, me ka manao paha e lawe i kona ola.  Ma ka paenina Kilipati, o ka make no ka hopena o ka hoowalewale ana o kekahi kane i ka wahine i ike ia ua lilo mua i ke kane e a he wahine ia nana.  Ua lawe mai paha keia kane o kela lahui naaupo i ka rula o kona aina i mea e malu ai ke kino o kana wahine.  Aole paha oia i ike, ma Hawaii he mea hiki ke hoolapuwale ia ka hai wahine, a kaikamahine paha, me na olelo hoowalewale lapuwale loa, aole nae kana wai nana e keakea a hoopai i ka lawelawe.  He kanawai no, aka, ua paa kona waha.

            Iloko o keia mau malama i hala iho nei, ua kii aku kekahi kanaka inoa koikoi o kokakou aina nei, a wawahi i ka maluhia, ka hanohano, ka inoa maikai a me ka pono makamae o kekahi ohana keiki lehulehu o Hawaii ponoi.  ma ka hoowalewale ana i kekahi kaikamahine maikai oia ohana.  A, ke noho hokai nei ia kanaka iloko o la ohana a hiki i keia la, me he puaa la e eku ana iwaena o ka mala pua rose maikai.  Ina ua kii kela kanaka i ka wahine lapuwale e like me kona ano, aohe a'u olelo ana no ia, ina ua puka ole keia mau huaolelo.  Aka, ua kii oia i ka mea maemae, iwaena o ka ohana i haawi ia mai na'u e ki@i a e hanai.  Nolaila, ua ku au ma ka aoao o ka ohana hipa keiki e pale aku i ka iho hae.  Aole nae kokua mai ka mana o ke kanawai.  Ua pili kela kanaka hoowalewale iloko o ka oihana kiekie o ka hoonaauao ana i ka lahui a pela no hoi oia i hoohalua ai no ka hua maikai e opuu ae ana no loko ae o ka oihana hoonaauao-no loko ae o ke kula hanai kana pio i lawe ia e ia.

            Ma kekahi mau mahina i hala loa aku ei mahope, i ka wa e hooponopono ana ua makai a me ka lunakanawai no kekahi poe lawehala o keia apana, ku ae la kekahi kahunapule iwaena o kakou a hoahewa aku la i ka hooko ana o ke kanawai.  Olelo oia, he pono ke "waiho pu i ke zizania me ka palaoa a hiki i ka hopena."  A ma keia Poaono iho nei hoi, ua ike au i ka leo o kekahi kanaka ma Manoa e puka ana ma ka "Paeaina," a e mahalo ana i ka Rev M Kuaea no kona "kono ole aku i na makai e hopu i ka lawehala," a no kona hoolaha ole i ka hewa o ka apana.  Aia paha a ike lea iho ko kakou poe makamaka Kilipati i keia mau mea, a lohe pono i keia mau leo, a mau iho hoi i keia noho ana. alaila paha pau ko lakou hou ana i ka pahi i ka poe e hoowalewale nei i ka lakou mau wahine.  Alaila paha pau ko lakou kuhihewa.

            Aole keia he moolelo i haku wale ia e a'u He oiaio keia mau mea a'u i hoopuka ae nei.  Aole hiki ke hookahuli ia, a i ko'u noonoo ana, puana ae la ka leo o kuu puuwai ehaeha.  "Pono ole hoi kakou."  Ke hookuu aku nei au i keia mau olelo imua o na lehulehu hoaaloha a puni ka aina, me ke noi aku i ko lakou aloha lahui e noonoo pono kakou no keia mau manao eehia.  me ke aloha. PALEKA.       Kawaiahao, Sept. 6, 1880.

 

KA ONA MA OOKALA.

            Ua loaa ia makou he leta na David Keoni o Ookala, Hawaii, e hoike mai ana i ka haunaele o ia wahi i ka poe ona, a eia malalo iho kau wahi hapa o ka leta.

            O na pake o ua hui nei, ua kuai mai lakou i ka rama i na haole, a ua inu lakou ma ia la, pau i ka ona, hakaka aku hakaka mai lakou me he pua lilo ala e aumeume ana i ka iwi, weliweli ke nana aku, makomako na lae, hiolo @ ai ke koko ma ka ihu, a o ka oi ma ia hakaka ana, he hapa nika no o Beni kona inoa, mokaki ka haole me he lala laau la ka waiho mai.  A o keia mau paele no elua, kau ma na ho a hele i Laupahoehoe, he hapaha mile paha ke kaawale, loaa aku la he kanaka me kana wahine me ke keiki e hele mai ana lakou no Hamakua, a hoohainu aku la i ua kanaka nei, a kena aku la o Kimo ia Beni e pepehi, a ua eha loa ua kanaka la, uwe ka wahine me ke keiki, o ke kane ia wa aohe ike mai, aohe leo, oia hu wale no e hu ai, piha aku la na kanaka ia wahi, ua hala aku la na paele.

            Ua holo kekahi mea i Laupahoehoe i ka Makai nui, a ua hiki mai oia me na kanaka he nui, a ua loaa o Beni a ua lawe ia i ka Hale paahao.  Oia na hana ino i ulu mai i keia mahiko, ua ulu mai keia ino no ka rama mai, aohe nana ia o ka la o ka Haku.  Nolaila, e na mahiko a pau loa o keia aupuni, mai hoohalike me ka hana a keia hui kue i ke aupuni a i ka maluhia o ka la Sabati.  Owau no me ka mahalo.  DAVID KEONI.  Ookala, Hilo, Aug.31,1880

 

Elua Pua Rose o kuu A-I na Hala.

            E ka Nupepa Kuokoa e,  Aloha oe.

            He wahi ukana luuluu ka'u e kau nei maluna o'u, a nau hoi e hui pu mai me a'u ma keia hana he @ a kamakena pu me na tausani legeona o kela ao makamaka ole.  Oiai, ua lawe ia aku elua a'u kaikamahine a ua hala, koe hookahi ke keikikane a me a'u a me ko laua mama hou, nona hoi na inoa o Keola Lukela oia ka mua a me Tamara Lukela oia kona muli.  iloko no laua o ke kula o Maunaolu, Maui, kahi i hoonaauao ia ai no ne wa loihi, a ua lane ka manao e lilo ana laua i mau makuahine no ka hooulu lahui. he okoa nae ko na lani manao.

            Ua hanau ia o Keola Lukela, Jan 2 A D 1862, a ua make hoi, Oct 18, 1879, a ua maopopo no ka nui o kona mau la, he ekolu ona mau makahiki iloko o ke kula haole, a ua mare no i ke kane, a ua make koke no.  Ma kona make ana aole ia i like me ia mea he ano e me he hiamoe ana ala, aole no hoi oia i poina mai i ka makua a kaili ae la ke aho ia Olepau.

            Aole hoi i upu iho kukai pu ia aku ana  kona pokii ma ia ala hookahi, a ke aloha ole, oia o Tamara Lukela.  Ua hanau ia oia mai a'u aku no a me kona mama, Nov. 15, A D 1865, a ua nalo aku hoi, Jan 28 A D 1880.

            Ua komo oia i ke kula haole ma Maunaolu Aug 15, 1871, he eiwa kona mau makahiki iloko o ke kula a make no iloko o kona wa e noho haumana ana, ua lana ka manao o ka makua, no ka ike aku ua like me ka haole ke olelo mai a he kaikamahine hoi i aloha nui ia e na kumu a me a'u hoi ka makua.

            Iloko o ka'u mau keiki elua i haalele mai ia'u aole o laua mea i hookoe ia mai ia'u, ua like no laua a elua i ko'u manao, malaila, ke kau nei au i wahi kanaenae no kuu mau lei he keiki.

            Auwe a'u mau keiki o kaua peepee puhala o Hamakua.

            Hoa hele hoi o na pali a me na alu oia aina.  Elua hoi olua hookahi hoi au ka makua.  Ike mau ai kakou i na kumu a olua.  Noho aku hoi kakou ia Makawao me mama.  Auwe hoi a'u mau keiki.         LUKELA

Huelo, Hamakua, Sept. 2, 1880.

 

KO NA OPIO KOLAMU.

            Hon A G Thurman, (Turemana.)

            Ua hanauia keia kanaka me Linebuga, Va., i Novemaba 13, 1813, noho oia ma Ohio i ka 1819, a laila i loaa ai iaia ka hoonaauao ia ana; ua aoia oia ma ke Kanawai, a ku oia imua o ka Aha i ka 1835.  Ma Columebusa i hoomaamua ai iaia iho ma keia hana a i ka makahiki 1841, ua kohoia oia i wahaolelo no ka hale o na makaainana.  I na makahiki 1851-52, he Lunakanawai oia no ka Aha Hookolokolo Kiekie o Ohia, a noho Lunakanawai Kiekie hoi no elua makahiki mai ka 1854 mai.  I ka 1867 mai, oia ka inoa a ka poe Demokarata no ka noho Kiaaina o ka mokuaina o Ohia, a i ka 1868, ua kohoia oia kekahi o ka Aha Senate o Amerika Huipuia mahope aku o Hon Beniamina F Wade.  Ua koho kou ia oia i ka 1874 i hoa hou no ka Aha Senate, a oia ka mea kaulana loa iwaena o na inoa a ka poe Demokarata no ka noho Peresidena o 1876.

            Hon James G Blaine, (Beleine.)

            Ua hanauia o Iakobo Gilesipe Beleine ma ke Kalana Wasinetona, Pa., i Ianuari 31, 1830.  Ua hoonaauao ia oia ma ke Kulanui o Wasinetona, Pa., a mahope o kona hookuu ia ana, ua hele aku oia no Maine, kahi ana i hoolaha ai i ka nupepa "Portland Advertiser" a me ke "Kennebec Journal."  He lala oia no ka Ahaolelo o Maine, mai ka 1859 a hiki i ke 1861, ma ke ano he Kekaolelo no ka hale ilalo no elua makahiki.  Ma ia makahiki no, ua kohoia oia no ka Hale Makaainana, a ua koho mau ia oia no na manawa eono.  He ekolu manawa ona i kohoia ai i Kakaolelo no ka Hale o ka Poeikohoia.  ia ia e noho ana ma keia kulana iloko o ka Hale o ka Poeikohoia, ua hookohuia mai oia no ka Aha Senate o Amerika Huipuia e pani i ka hakahaka o ka noho ma ka waiho ana mai o Mr. Morrill.  Ua koeo hou ia mai oia mahope no ke koena o ka manawa a me ka manawa e hiki mai ana e pau ana iloko o keia 1883 ae.  Iloko o ka 1876, oia ka mea kaulana loa iwaena o na inoa o ka aoao Republika no ka noho Paresidena.

            Hon William A Wheeler, (Huila.)

            Ua hanauia o Wiliama Alamona Huila i Iune 30, 1819, ma Malone, N Y.  Ua loaa iaia ka naauao, a komo aku aku la oia i ke Kulanui o Veremonetu i ka makahiki 1838, aka, mamuli o ka make ana o kona luaui makuakane, ua noho oia i ke kula no ka makahiki hookahi wale no.  Ua noho kumuao oia, me ka imi a me ka hoomaamaa ana iaia ma ke Kanawai, a no kekahi mau makahiki lehulehu wale, he loio apana oia no ke kulana o Faranakelina.  I ka makahiki 1850-51, he lala oia no ka Ahaolelo o ka mokuaina o Nu Ioka, a i ka makahiki 1858-1859, he lala oia no ka Aha Senate, a he Peresidena kuikawa.  I ka makahiki 1867-68, he lala oia a he Peresidena hoi no ka Aha Imi Kumukanawai.  Ua noho oia ma ke ano he lunamakaainana iloko o ke kanakolu kumamahiku, kanaha kumamakahi a me ekolu mau Kau Ahaolelo mahope mai, a ua kohoia hoi i Hope Peresidena no Amerika Huipuia i ka 1676; ua komo pu no hoi oia iloko o ka hana malama baneko a me ka hoomoe alanui hao ana; a he puuku ohi dala me ka hooponopono no ka baneko o Malone, a he kahu malama waiwai hoi no ka Hui Alahao o Nu Ioka Akau, a he lunahoomalu o ke komite no na hooponopono o ka mokuaina o Louisiana iloko o ke kau Ahaolelo Kanaha Kumamakolu, a nana i hapai mai i kekahi ninau ano nui maluna o ke kahua i ike ia "Ka Huila Olelo Hoopaa."

 

C.C. COLEMAN,  Amara a he Mea Hana Meki@

Kapili Kapuai Hao Lio A ME KA Hana ana i na Kaa Iao, &c.  Hale Hanu@ Al@ Aku @ @

905                  ke Alanui @

 

OLELO HOOLAHA.  MAI ka la 1 aku o Ianuari @ he ELUA DALA ka aku o na @ @ki makua o ka mokuahi JAMES @ KEE mawaena o na @ o Oahu a me na @ o K@           941 tf  D. R. FOSTER & CO @ @

 

HOOPANEE KE KUAI A KA LUNA HOOPONOPONO I KA WAIWAI PAA.

            UA hoopanee ia ke kuai ana o ka waiwai o @ @ ina i make i holaha ia no ka Poaono.  Aperila @ hoolaha ia aku no ma ke akea ka manawa @.      W @ @ Lunahooponopono ma ka waiwai O K@

 

UA MAKEMAKE IA NA ILI BIPI, NA KIWI BIPI, NA IWI BIPI, E haawi ia no ke kumukuai kiekie ko @ makemake nei e H. Haokfeld & Co.   Honolulu, Mei 22, 1880.

NU HOU! NU HOU!

 

MAHOPE A KU O KA LA I O IANUARI.  @ @ maka ana makou malalo o na rula DALA KUIKE, i ka Loaa ana aku o ka Waiwai ka Mea Kuai.

E hookahua ana makou i ku makou @ malalo o ke DALA KUIKE, kuai ia aku ana na lako w@ wai a pau no ke Kumukuai malalo iho o ka MEA I IKE IA MAMUA E LIKE ME KA LILO.

He Huina nui ko makou o na Oo.  Kopa Ho, &c., &c. i kuai ia mamua ae o @ hoopii ia ana o ka auhau o ka poe nana i hana.

HE MAU LAKO NUI KO MAK@ O NA PALAU.  A makou e kuai aku ai no ka @ 7am ka $7.50 Malalo iho o ke Kumukui mua no kela a me keia PALAU.

            Ano ko oukou manawa kupono e inoa i na waiwai i makepono loa.

E hele mai Hookahi,  E hele mai a pau ia      DILINAHAMA MA.             942 tf  37 Alanui Papu.

 

PAPA, PAPA AIA MA KAHI O LEWERS & DICKSON (O LUI MA.)

 

MA KE KAHUA KAHIKO MA Alanui Papu a me M@  E LOAA AI NA Papa Nouaiki o kela a me keia anu.

Na Papa Nani a Paa no ke Kuk@ ana i na Hale! Na Paui Puka, Na Puka Aniani, Na Olepelepe, Na Pou, Na O a Na Pape Hele, Na Papa Ku A me na Papa M@.

 

NA PILI O KA HALE O NA ANO A PAU.

Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wa@, Na Kui mai ke Nui a ka Maka@, Na Ami Puka, Na Ami P@, Na Ami o na au@, Na Aila Pena, o kela me keia @, Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wa@, Na Aila e ae o na ano a pau.

 

NA WAI VANIKI A ME NA WAI HOOHINUHINU @ o na ano a pau loa.

NA BALAKI ANO NUI WA@

A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka pau, ua makaukau keia mau makamaka o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana NO KA UKU HAAHAA LOA!

E like me ka mea e holo ana mawaena LAUA a me ka MEA KUAI.

 

E hele mai!  E na Makamaka A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu a me ka maikai.  845 tf