Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 44, 30 October 1880 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa:

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

BUKE XIX. HELU 44} POAONO, OKATOBA 30, 1880. {NA HELU A PAU 987.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

NA LELO HOOLAHA:--O na Olelo Hoolaha

 he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no

 ka puka mua ana ; elua puka ana, he $1.50;

 no hookahi mahina, he $2.00

NA KANIKAU A ME NA MELE: He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookahi, ua like me

 $1.00 no 10 lalani.

 HOOLAHA MAU E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

 E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopuka i kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

 E hoouna pololei mai i na leta i ka Nupepa Kuokoa.

 

KA MOOLELO O

BERIANA KA WIWO OLE

---A ME-

MAHONE KE KOA:

MOKUNA XXVI

HE oiaio ia, wahi a Mahone, aka, alawa aku paha oe la i na keiki Denemaka e noho mai la iloko o ke okoko.

 He oiaio, he mea paakiki ka hoomaopopo ia ana aku ia laua iloko o keia wa uluaoa @ ka hooili kaua, wahi a Donala. Aka, o kou @o wale no, ka ukali i ko Mukada mau @i, aiaila, e halawai pu au@nei oe me aoa, no ka mea, e pu-e mai ana laua e loaa @ei gula. Huro! huro! Hookahi a'u pahu@a ihe i koe no ka Moi Beriana a me Irelani.

 I loa no a pau ia puaua leo. konini ana @e@ahi koa Denemaka i ka ilihonua.

 Iloko o keia wa, hakoko aua na aoao @ ua me ka hahana nui, oiai ua inu aku ia @ kanaka Irelani i ke koko o ko lakou mau @uami, me he tiga la e haehae liilii ana i @ luahi, a o ka enemi hoi, e nee papa ana lakou imua ma na tausani, me ka kana@ h@kahi ia, a e kakiwi aua no i ka lakou @nau ko: kaua i ko lakou mau hoa kanaka @ ke hookuemi hope ana @ku i ka mahele @a lalo o ka woopuna a Beriana oia o Kiana; @ no ka manawa wale no ia kuemi hope @a o keka@ hapa o ko Beriana mau koa, a @e hou aku la lakou imua me ka ikaika @ e hiki ole ai i ka ikaika papalua ke pale @, ua oleloia, ua like na kanaka Irelani loke oia manawa me na goril@ nihiu hae loa.

 Ua puni ae la ke kahua kaua holookoa o @ me na u'uaoa ana o na aoao a elua no kekahi mau hora, a maluna o ke kiekiena o ka puu ka Moi Beriana i hakilo mau ole @ no kona mau puali kaua me na kanaenae ana no ka lanakila e hekau iho ana maluna o kina mau kanaka.

 E like me ka mea i hoike mua ia aku, ua kue ia aku la na 'lii Denemaka opio e ka mahele koa malalo o ke alakai ana a ke 'lii Mukada a me Malaki.

 Ua loaa ka manawa i na olali o Irelani e hookuemi hope aku ai i na Denemaka, me ko lakou mau naita, i lehia a wai auau ka @ i na hauna pahi, a me na maka ihe wale o ke kaua, ma ka lalau lima ana ia lakou a @a maloo iloko o ko na Irelani mau poho @, oimi hoi. o ka mea a lakou i upu @i e @, e papahi haaheo ia aua no ia e ka hi@wahi@a makamae a Irelani, oi@i no oia iloko o @e okoko enaena o ke kaua kahi i houna@oa ai.

 Aia no hoi i keia wa hahana o ke kaua,@ iloko o ka makolukelu o na haualaoa ana @ na pahikaua, e ukali mau ana ka kakou @ op@o i ke 'lii Mukada me ka haalele ole, @ e pale ana hoi ine ka wiwo ole, i kela a me keia e kue mai ana iaia, one kona kau@ena a kiei makaala loa ana me ke ake e ha@lawai i p@ me na 'lii Denemaka me ka Haku Powa o ka wao@ele.

 Aka, aole ua Haku Powa la i mawehe aku i ka pili ana a na 'lii Denemaka opio @i iaia ak@, aia @ lakou iwa@a o ko ka@a kahi i paio mai ai i ku l@kou mau enemi; aka, lokahi like ae la na kaoaka koa loa a pau o ka enemi, malalo o ke alakai ana a @a 'lii Denemaka a hoonou mai la e opa pu i ka mahele e kue aku ana ia lakou me ku @ha@.

 I ka ike ana o Mukada a me Malaki i ke@ kulana hou o ka enemi, hooakoakoa @i la laua i @a kaoaka ikaika a me ka poe loea o ko laua mahele i wae ia a puni l@ua

 I keia wa, lele mai la ka enemi maluna o lakou, me na 'lii Denemaka opio mainua o @hele: nolaila, haliu aku la o Mukada. Malaki a me Mahone e halawai pu me lakou.

 I na aoao elua i halawai pu ai me na eleele o ka make i ko lakou mau lima, haule aku la'ka ike ana o kekahi o na 'lii Denemaka, oia o Kale, i ku lei gula ma ka a-i o Mukada, a hooho ae la oia me ka leo nui.

 E ke 'lii Mukada, ke aa nei au e paio aku me oe a hiki i ka make ana, no ka waiwai kauoha o ko'u makua.

 Ke lawe nei au i kau noi e ke 'lii Kale, wahi a Mukada. Eia au imua ou no ka hanohano o Irelani.

 Ia Mukada i anahe aku ai e hahau i ua 'lii Denemaka la, keakea ana kekahi kanaka Denemaka pilalahi mawaena o laua; ua kaulana keia kanaka, oia kekahi o ko lakou mau kanaka hopo ole a me ka ikaika, a pane mai la oia me ka hookano nui.

 Na'u oe e mahele aku i na apana elua e ke kanaka Irelani hookano, i pane mai ai me kona leo halulu, me ka uhau pu ana mai ia Mukada.

 Loaa mai la nae kana hauna pahi i ka pale kaua a Makada, a nolaila, hapai ae la oia (Mukada) i kana hauna pahikaua a hoomoe aku la iluna o ke Denemaka, haule pono iho la kana hauna pahi iluna o ke poo o ua Denemaka la, a oaka ae la ka uhi kila i uhiia ai kona poo, a haule aku la oia i ka ilihonua me ka ahailono ole.

 E hookau aku no au i ka haawina o ka make maluna ou no kuu hoahanau, i pane mai ai kekahi koa Denemaka, iaia i holo mai ai imua o Mukada maluna o kona lio.

 Pane aku la ke 'lii Mukada, ua lalelale mua au i ke o nou e hele aku ai ma ka huakai imi i kou hanau mua; i hele kohana aku la.

 Aka, aole i haawi ia he wa no laua e luai ni i ko laua inaina wela iwaho, oiai ua huli ae la ke au o ka hakoko ana mai o laua aku.

 Oiai, i ka ike ana mai o Mahone i ke koa Denemaka e hoao ana e hoolei i kana maka ihe wela maluna o Mukada, ua holo koke mai la oia imua o ke Denemaka ke 'lii Kale, a pane mai la:

 E ke Denemaka haakei, owau nei ka mea e ku aka imua ou. E hooinanao iho hoi oe, owau ka mea nana i kiola aku ia oe iloko o ka nonolu lepo kahi i koniui ai mamua ae o ka hiki ana i keia la e hui nei kaua.

 Ha ! o oe ane keia o ka hepa a ke 'lii, wahi a ke 'lii Kale. I imi mai nei anei oe ano e halawai me kou hopena ?

 I keia manawa, halakau hou ae la ka pahikaua a ke keiki a ka Moi o Denemuka me ke keiki a ka hoahanau o ka Moi o Irelani, maluna o ke kahua o na ola i mohai ia he lehulehu wale.

 Aka, ua mohai io ia aku la ke 'lii Denemaka opio ma ka maka o ka pahikaua o ke koa opio Mahone, oiai kona kino e waiho ana me ke koekoe imua o ko Mahone alo.

 I ka ike ana mai o kona pokii o Anaderea i ka haule make ana o kona hanau mua, hooho mai la oia me ka inaina wela, a holo mai la ma kona lio imua o Mahone.

 Aku, mamua ae nae o kona hoohiki ana mai imua o ka opio naita, ua keakea ia ae la kona ala e Donala.

 Pane aku la o Donala, E ke Denemaka hookano, ma Kinikora i halawai mua ai kaua, a ke manaolana nei au, o ka wa keia no'u e kau pale aku ai ia oe ano a mau loa aku e na lapuwale.

 E ke kana makilo, e hookaawale ae i ko'u ala, wahi a ke 'lii Denemaka, me ka uhau pu ana i kana pahi ia Donala.

 E Donala, e hookuu mai iaia me a'u, i pane mai ai o Mahone.

 Me ka oiaio loa, aole au e ne aku, wahi a Donala; no ke mea, ua ake nui au e ike wahi alii e like me oe e kuu hoahanau.

 Ia Donala no i pane ai, kaikai ae la ia i kana laau ihe a kaokao pono maluna o ke poo o ke Denemaka, a ia uou ana iho ilaio ma ke alo, oaka ae la ka pale umauma. kila o ke 'lii Anederea a waiho aku la oia ilalo ma ka aoao o kona hanau mua.

 Olo ae la ka pihe o na Denemaka mai o a o; hoopuni ae la lakou i na kino kupapau o ko lakou mau alakai a puana ae la, E make na kanaka Irelani e pono ai.

 Huro no Irelani. i hooho ae ai na kanaka Irelani. E make na Denemaka pakaha wale.

 

MOKU NA XXVII.

 Waiho iho la na kino kupapau o na lii Denemaka a me ko lakou mau kanaka koa he lehulehu wale maluna o ke kahua kaua; aka, e mau ana no ka hoouka ia ana o ke kaua, e ke koena kakaikahi iho i koe o ka enemi, e na-i ana lakou e hookau aku i ka hopena ehaeha maluna o ko lakou mau enemi nana i hoohaulehia i ko lakou mau alakai a me na ho'loha; me ka pula kaumaka no hoi e kau aku ke au o ka lanakila o ke kahua kaua ma ko lakou aoao. He lehule. hu no koi na kupueu o Irelani i waiho pu oa kino iluna oia kahua hookahe koko weliweli o na heana o ka poe make.

 Mai ke kiekiena mai o ka puu, e kiai makaala mau ana na maka pauaho ole o ka Moi Beriana i ka hooili kaua ana a na puali kaua. o iloko o na wa he lehulehu wale ana e ike aku ai i kona mau puali kaua e paialewa ia ana i o a ianei, ulu mau mai la na manao iloko ona e komo pu aku me kona mau kanaka e auamo like i na maewaewa o ka hookahe koko.

 Aka, ua piha oia i ka hauoli nui, i ka ike ana aku i kona mau kanaka Delakasiana wiwo ole e hoauhee ana i na Denemaka imua o lakou me mau pu-a kao hihia la. oiai hoi na kanaka o Canaute e nee mua mau ana i kela a me keia manawa ma na kulana ikaika o ka enemi.

 Ma kahi hahana loa o ke kaua. aia no malaila na moho o ko kakou nanea, ke 'lii Mukada. Malaki a me ka naita opio Mahone kahi i hakoko ai iloko o ke okoko enaena o na koele ana o na koi kaua maluna o na pale kuua, a me ka olapa ana o ke ahi o na maka ihe kila i ka umauma o kela a me keia hoa kaanka; a o ka hookui ana o na lio kaua kikahi me kekahi, ua like me ka halulu o ka waikahe ikaika, a ua huna ia lakou e na kolamu ehu lepo e puai ae ana malalo o ko lakou mau kapuai.

 Ma ka aoao hoi o na Denemaka, o na ahikanana i paio wiwo ole aku iloko oia la, oia no ke 'lii Powa a me kekahi alii Denemaka nona ka inoa o Anarude, ka mea nona ka hoahanau i pepehiia e Mukada.

 Iloko o keia wa e hooili ina ana ke kaua, ua hakile ke 'lii Powa e loaa o Mukada a me ka opio Mahone, oiai, ua hoopaa oia e kinai loa i ke ewe o ka Moi Berianh ma ia kahua mokomoko, A e imi pu ana no hoi ke 'lii Anarude ia Mukada, e hookau i ka hoopai maluna ona; no ka mea, ua piha oia i ka inaina no ka make ana o kona hoahanau.

 I keia manawa, lohe ia aku la na leo hooho lanakila o ne kanaka Irelani aloha aina e hohola ana maluna o ke kahua kaua holookoa, oiai na Denemaka a me ko lakou mau kokua a puhee liilii ana ma na aoao a pau o ko Beriana mau puali kaua.

 I ka Moi aoo i lohe ai i na leo hooho hauoli, i kukai pu ia mai e kona ike maoli ana aku i na Denemaka e auhee ana iloko e ke kai, ike iho la oia, ua lanakila o Irelani maluna o na euemi pakaha wae o ka Akau.

 Lohe pu aku la hoi o Mukada a me kona mau hoa ukali i na leo hoolana manao o ka hauoli, nolaila, hoolei pau aku la lakou i ko lakou ikaika a pau ma ka hoouka ana aku i ke koena i koe o ka enemi e puhee ana a me ke koena iho e hoonahoa mai ana i papalua ia ai ka lanakila e loaa ia lokou maluna o ka enemi i nui ka poino.

 Aka aia no nae he poe Denemaka i hoino mau no i kpoe Irelani, a o ko lakou alakai oia no ke 'lii Aneruda, ka mea i haawi i ka hoohiki paa e auamo no oia i ka hopena ehaeha o ka make ana o kona hoahanau, ma ka inu ana i ke koko o na enemi nana i kumakaia iaia.

 Holoholo hele ae la oia ma kona lio kaua ma o a maanei o ke kahua mokomoko, me ke kahea ana ia Mukada e paio laua, a mahope aku ona ke 'lii Powa.

 No kekahi manawa, hooluli ae la ke Denemaka i kona lio a holo aku la e hoouka i kona enemi. Ike iho la o Mukada i ka holo mai o kona enemi, holo aku la oia i ona la.

 Ia laua i halawaiai, ua loaa aku la ke Denemaka i ka pahuna ihe a Mukada, a kaikai ia ae la oia mai kena lio ae a waiho ana ilalo o ka honna; lele iho la ke 'lii mailuna iho o kona lio, hopu aku la i kana pio me kona lima hema, oiai kona lima akau ua eha ia mamuli o kona pale ana aku i na hauna pahi a ka enemi me kana pahikaua ponoi.

 O keia 'lii Denemaka i haule pio ai ia Mukada, he kanaka ikaika oia, nolaila, ua aumeume mai la oia me ka moho lanakila o Irelani; aka ua oi pakela aku ko Mukada ikaika i ka paa ana ilalo nolaila, hoolawa aku la oia i kana pio ma ka lumai ana iho i ka maka o kana pahikaua.

 Aole i pau.

Na Home Hawaii.

(Kakau ia e Rev A. Mackintosh.)

 " O ka waihona o na mea hauoli a pau loa, maloko o kakou iho ia mea " wahi a kekahi i ka wa kahiko. E oi aku ko kakou oluolu i kela mea a kakou i imi ai no kakoa iho mamua ae o ka oluolu o kekahi mea e ae i loaa ai ua mea la; nolaila. e pono i ka lahui kanaka e hoao me ko lakou ikaika i loaa mai ai ia lakou pakahi ka HOME MAIKAI; no ka mea, me ke kanalua ole, ina e hele mai kekahi Anela, a i ole ia, kekahi haole, a kukulu i ka hale noho a hoopiha me na mea maikai, a e kuai lilo aku i ka hapalua o ka lahui ia mau mea iloko o ka hale, a e lilo ua hale la i mea lepo, a maea hoi mamua o ka pau ana o na mahine elua; a ina e makemake kekahi kupuna a i ole ka pili koko, a i ole ia ka makamaka e ae, o haawiia mai. ia lakou ka home, i na hoi lakou e kuai lilo aku i ka hale a ka Anela i kukulu ai no lakou. A o keia, he mea oiaio aole wale no me ka poe Hawaii, aka hoi me ka poe kanaka a pau loa, i na paha he keokeo kona ili, i na paha he ulaula, a i na paha he eleele.

 I kekahi mau makahiki i hala ae, ua kukuluia na hale noho he nui loa, e kekahi haole lokomaikai iloko o ke kulanakauhale nui o Ladana me Enelani, no ka poe ilihune e makemake ana e noho iloko oia mau hale, aka, aole kekahi mea hookahi i makemake e noho iloko, ua waiho loihi keia mau hale me ke olohelohe, alaila, ua hoolimalima ia keia mau hale e ka poe waiwai i mau hale noho no lakou. Eia kekahi mea e ae, kukulu aku la kekahi mea lokomaikai e ae a manawalea hoi i kekani Hotele maikai loa no ka poe wahine ilihune loa, e hiki no ia lakou ke kuai lilo mai i na mea a pau, i mea hooluolu ia lakou me ka makepono loa, aka, aole i ae keia haole ia lakou e lawe pu mai me lakou i na kane, no ia mea; aole lakou i ae e komo iloko o kela Hotele, no ka mea, ua makemake lakou i na mea a pau, e like me ko lakou makemake ponoi. Nolaila o ko kakou Akua, he mea noiau loa Ia, i ka wa ana i olelo aku ai i ke kanaka mua ana i hana'i, " Me ka hou a kou maka e ai ai oe i ka ai." Ea, e kukakuka, a e noonoo kakou e ka poe haole, ka poe malihini hoi a pau e noho ana ma ka aina o Hawaii, aia no ke ano e mawaena o kakou a me lakou, o kakou ka poe ikaika, o lakou ka poe nawaliwali, e mahuahua ana no kakou, aka, e emi iho auanei hoi lakou. Ano, he mea pono i ka poe ikaika ke kokua i ka poe nawaliwali, aka nae, e hoomanao ana i ka olelo akamai kahiko, "Ke kokua mai nei ke Akua i na mea kokua ia lakou iho."

 He mea molaelae lea keia mea, he kakaikahi o ka poe Hawaii me na home maikai! No ke aha la keia ? Aia ma keia ninau he lehulehu na haina. Mamua loa ua ao ole ia ke kanaka maoli, e ake a e uni i ka home maikai; aole lakou i ike pono i ke ano o keia huaolelo HOME, no ka mea, aole iloko o ka lakou olelo ia huaolelo, o ka huaolelo hale noho, oia wale no ke mea i olelo ia ma ka lakou olelo, nolaila, aole hiki ia lakau ke hoike pololei i ke ano o ka huaolelo HOME: Aia iloko o ka hale noho, ka moena, ka mea i hapai ole ia iluna, e like me ka moe o ka poe i hoonaauao ia, aka, e halii ana ma ka honua, as e ku ana na wahi noho, ka umeke, ka ai apana aniani kilohi e pili ana ma ka paia o kahi hale, kahi kahi lauoho' kekahi mau apana ahi-koe, ke komo humuhumu a me kahi pahu waiho lole.

 Maloko o ka hale o na kanaka Hawaii, aole lakou i makemake e komo nui ka makani iloko, nolaila ua hoopaa lakou i ka puka komo, a me na puka makani, a ino loa ke ea maloko, a pilikia ka poe e noho ana, a e moe ana maloko: O keia ke ano o ka home o ka poe Hawaii i keia manawa. Ma Honolulu nei ke kulanakauhale nui o Hawaii nei, ua hiki i na kanaka Hawaii ke nana aku, ua puni lakou i na home maikai o ka poe malihini.

 O ka hale e na haole ka kumu hoohalike no ke kanaka Hawaii; aia no ke pakaukau i uhi ia i ka uhi pakaukau, noho iho no ke kane ka wahine a me na keiki ma na noho pakahi a ai. I na e ku keia hale mawaena o ke kulanakauhale, aole hauna ke ea maloko; ma ka po, ke noho nei ka haole me kana ohana a puni ke pakaukau, a e heluhelu aua paha, a paani i na paani kupono, ku no kona ipukukui mawaena o ke pakaukau, a kiola ae i kona malamalama olinolino a puni ka hale, aole e noho ka haole maluna o ka papahele o ka hale e like me ke kanaka Hawaii. Ke hai nei au i keia mau mea, no ka mea, oia ko'u manaoio, a ina e hoao ka poe Hawaii i loaa keia mau mea, alaila e loaa no ia lakou ka oluolu ka hauoli a me na mea maikai e ae no ka pono o ko lakou mau kino a me ko lakou lahui. "Aole o'u makemake i na mea nani a ka haole a mekana mau mea oluolu, "wahi e kekahi keikikane ia'u. Eia no ia'u kekahi lei, a na na no e hoolawa mai i ko'u mau makemake a pau. E pone i ka poe Hawaii e hoao e hana no lakou iho i keia mau pane oluolu; a ina e hiki ia kakou ka poe haole ke ao aku ia lakou i loaa ia lakou keia mau mea, alaila e hiki no ia lakou ke paue mai i ka ninau. Pehea la e hiki ai ke hoolawa ia a piha ka Lahui Hawaii me na home maikai?

 Ua ike pono no au, ua loaa i kekahi poe Hawaii na hale noho maikai a nani loa, aka aole lakou i ike pono.i ke ano maoli o ka huaolelo HOME. ke noho meu nei lakou iloko o kekahi mau wahi pupupu hale liilii kahi e hiki ai ia lakou ke moe ma ka papahele; nolaila, eia ka ninau e pono ai ia kakou e ninau, Pehea la e hiki ai ke hapai iluna i ka poe Hawaii mai ka honua ae ?

 E kipaku aku i ka maonao he lahui kauwa wale no ka poe Hawaii, a e haawi ia lakou i keia manao. E hooikaika i loaa ka mea e mahalo ia ai lakou, a loaa hoi ia lakou na pomaikai, e like me na haole.

 Ke hana nui nei ke aupuni no ka poe Hawaii i keia manawa; aka, he mea pono i ke aupuni ke hana i kekahi mea hou, oia hoi. E hoomaka i ka Papa ninaninau, (Board of Examiners) e ninaninau ana i ka noiau; ka naauao, ke ano maikai a me na mea e ae, a e hoao hoi i na mea a pau e makemake ana i kekahi oihana, aole e hiki ia kakou ke he lu i na mea maikai e hoolaia ai e keia hana.

 E pono i na keiki a pau loa o keia manawa ke hele i na kula olelo Beritania, a o keia ka mea e oi aku ka maikai mamua ae o na mea a pau; He oiaio no aole e pau loa na keiki a pau i mau mea lawelawe i ka oihana a ke aupuni, aka, i na e hoike kekahi keiki ia ia iho imua o kona mau makaainana i kona akamai, a maikai kona noho ana. alaila aole auanei e ole kona mahaloia, a e loaa no ia ia kekahi oihana. A ma keia wahi, he mea pono ia'u ke hai aku i kekahi manao e lilo i mea moaelae a moakaka lea i na mea a pau. Aole au i makemake e hoahewa i kekahi mea uuku loa e pili ana i na kula kaikamahine o keia Pae aina o Hawaii nei, aka, o keia ko'u manao, he mea pono i na kula kaikamahine ke waiho aku i ka piano, a me ka humuhumu nani ana, a e ao ia na haumana i ka hana palule, a me na lole e ae, a e holoi a aiana i na lole, e kuke a e malama pono i ka hale noho. O keia ka hoomaka ana o ka Home.

 He keu aku ke kakaikahi o na kaikamahine maoli i makemake e mare ia me na keiki kane maoli! Heaha la ke kumu o keia? Eia paha, ke manao nei kekahi mau kaikamahine, ua oi aku lakou mamau o na kane, no ka mea, e hiki no ia lakou ke hookani i ka piano a pakake hoi ma na olelo malihini. A no ia mea, ua makau na kane i na kaikamahine oia ano. loa e hookumu ke aupuni i kekahi kula e ao ai i na wahine i lili i mau kokoolua maikai no na kane ilihune, alaila, he mea maikai loa ia, ina nae, aole e hiki i, ke aupuni ke hana i kekahi mea e ae e hoolawa ai i na home maikai no keia lahui. A mahope o ka pau ana o ka ke aupuni hana ana i keia mea, alaila, he mea pono i na mea e ae e hana e like me ka hiki no ka Lahui Hawaii.

 Eia paha kekahi mea e hoolana ai i ka manao ma keia mea. E uku makana ia ka mea e loaa ana ka home maikai mamuli o kona hooikaika ponoi. a o kekahi hana kupono i ke aupuni, e kau oia i kekahi kanawai koikoi loa, e koi ana i na kanaka Hawaii, e malama pono i ko lakou mau hale noho mai na mea mo a pau. Aka, aole paha e pau loa ana kekahi mau mea, e like me ka baka a me ka pepa piliwaiwai a pela aku, no ka mea, ke ike maka nei lakou i na haole e hana ana i keia mau mea.

 E pono ia kakou e hana e like me keia mau manao no ka manawa loihi, mamua o ka nalowale ana o ko kakou manaolana. Ina aole kakou e hooko i ko kakou ake ana; aole e loaa i na kanaka Hawaii na HOME MAIKAI.

 

Pane i ka Elele Poakolu.

 

E KE KUOKOA; Aloha oe:--

 Ua loaa ka Elele Poukolu i ka mai he lolokaa i ke poo, ua poniu na maka i ka paa i ka makukoae, ua hewahewa ka olelo ke olalau mai nei; wa loaa i ka Fiva Nika ke hikaka la ka hele ana, a ke lalama ae la i ka pale, a puhi mai nei i kahi o-le hanapilo ana me ka i ana hamau oe, ua maopopo ia o ike wale ia auanei ko kee, nolaila oe i hoolilo ai i kou mau lehelehe i kauwewe, a me ko alelo i kamakamaka e nalo ai ko wahi imu nukole, aohe e nalo ua ahu wale i ka Eelekoa' ma ka hana e ike ia ai ke kanaka, e like me ka laau i ike ia ma ka hua.

 He kumu ao kupono oe na ka poe e makemake e loa ke kulana o ka poe hakukole, i noho hoi lakou i ka hauohano o ka poe Kueleka, a ma ke kuamuamu oe ia manao ai i ka po me ke ao.

 Ke kaena mai nei oe, o oe ke kolopa nana e une, ua ike au ia oe e alualu ana i ka mea a ka puahiohio i kaikai ae ai i ka lewa (opala) a i ka haule ana iho; une ae la oe aia hoi he Kahaula ka mea i loaa, nolaila, i olelo mai kahi ukulii Alanaio:

 "Piha opala ke Aupuni o ka Elele Poakolu he ohikihiki ka loaa; hu ae la ku aka."

 B MAHINA.

 Honolulu, Oct 25, 1880.

 

 HANAU.--Ma Puapuaaiki, Kona Akau Sept 2 1880, hanau he kaikamahine na Sarah Kekaulike me W E Adams.

--Ma ia wahi no, Aug 11, 1880, hanau he keikikane na Kasnui me W. Kialoa.

--Ma Holaaloa, Aug--hanau he kaikamahine na S Heulu me J Laioha.

 

 Pehea i like ai kahi Elele Poakolu me ka puka uahi o ka rola mahu kaomi alanui ? No ka mea, ke ha, uha'u mai nei oia.

 

MAIKAI KA HOI KAPAPA

--A ME--

KA LAAU O KOU HALE!

NO HEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA HA !

Nana aku no hoi ia la

 Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

 I ka ua mea hoi o ka nani o

Na PAPA ! Naa PAPA !!

--A ME--

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU

 

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU me MOIWAHINE,

HONOLULU

MALAILA E LOAA AI

 E LIKE me ka MAKAMAKE

--NO KE--

KUMUKUAI MAKEPONO LOA

 

PAPA, PAPA, PAPA,

            Na Papa Huluhulu,

                        Na papa Manoanoa.

                                    Na Papa i kahiia

                                    Na Papa Kepa,

                        Papa Hole Keokeo,

                        Papa Hole Ulaula.

 

NA LAAU, NA LAAU

 

 

 

 

Na Kua,

 No Kaola,

 Na Aahu,

 Ne Molina

 Na Paapea,

Pine Huluhulu,

 Pine i kahiia

NA Papa a me na Laau Ulaula !

 Pili ulaula,

 Pili Keokeo,

 Pani Puka,

 Pani Puka Aniani.

 Ipuka Aniani,

 Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui

 Aila Pena,

 Aila Hoomaloo,

 Waniti, Pate.

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO!

 Na Ami Puka Hale.

 Na Ami Puke P@.

ANIANI!

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

 No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no ia lakou, e hooko koke ia no ie me ka lawa pono. E kipa nui ilaila i ike ka oiaio. 906 tf