Ka Nupepa Kuokoa, Volume XIX, Number 48, 27 November 1880 — Page 3

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Jenna Quindica
This work is dedicated to:  Dr. Michael Chun

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NU HOU! NU HOU!

MA HOPE AKU O KA LA 1 O IANUARI, 1880, E 900 maka ana makou malalo o na rula

 

DALA KUIKE,

I ka Loaa ana aku o ka Waiwai i ka Mea Kuai

 

E hookahua ana makou i ka makou oihana malalo o ke DALA KUIKE, e kuai ia aku ana na lako waiwai a pau no ke Kumukuai malalo iho o ka

 

MEA I IKE IA MAMUA E LIKE ME KA LILO

 

He haina nui ko makou o na Oo, Kopala Ho &c., &c. i kuai ia mamua ae o ka hoopii ia ana o ka auhau o ka poe nana i hana.

 

HE MAU LAKO NUI KO MAKOU

O NA

 

PALAU

 

A makou e kuai aku ai no ka 87 a hiki ka $7.50 Malalo iho o ke Kumukuai mua no kela a me keia PALAU.

 

Ano ko oukou manawa kupono e looa ai na waiwai makepono loa.

 

E hele mai Hookahi, E hele mai a pau loa.

 

DILINAHAMA MA.

942 73 Alanui Papu.

 

ANO NO I LOAA MAI NEI!

Na Kaa Lio Holo Lealea!

 

Na Kaa Lawe Ohua a me na kaa holo palua, mau mea hoikeike aku, mai ka Hale Hana Kaa maio ka Hui o Cortland ma Nu Ioka.

DILLINGHAM & Co.,

876 tf Na Agena kuai ma Hawaii nei

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A HE AGENA no ka Hooi@io ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

Helu 8. Alanai Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. 2y

 

HOOLAHA WEHE I KA HUI!

            O ka Hui mawaena o ALFRED MELLIS a me CHARLES J. FISHEL, ua wehe a ua hoopau loa ia i keia la 9 o Sepatemaba, 1880, me ka manao maikai.

            Ua pau o Mellis; a o Fishel ke hoomau aku ana i ka lawelawe ana i ka hana ma kahi i ku mua ai ka oihana; a e lawelawe no ia i na mea a pau o ke kuai ana ma kona laoa wale no.

            O ka põe a pau i aie i keia Hui mamua, e uku mai lakou ia J Fishel, oiai, oia wale no ka mana e ohi i na dala a pau a e haawi i na Palapala Hookaa

A. M. MELLIS, CHAS. J. FISHEL.

Honolulu, Sept. 9, 1880.

HOOLAHA.

ANO KA WA NO OUKOU E KUAI AI!

ME KA MAKEPONO LOA.

            E kuai aku no au i kuu mau wwaiwai no@a ka huina he $18,000, imua o ka lehulehu ma ke kumukuai emi loa e kahaha loa ai oukou, ma na kumukuai i emi iho i ko na hale e ae, a malalo iho hoi o ka hapaloa o ke kumukoai io.

E HELE MAI E KAANA NO OUKOU IHO!

            E hooemi ana au i ko'u mau waiwai a pau. i kaawale ai no kahi o ka waiwai hou a'u e opu mau nei i kela a me keia la mai Europa a me Eneiani mai.

C. O. P. BAZAR.

CHAS. J. FISHEL.

Honolulu 981 tf

 

KALE KULIKA,

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

MOLAKI, A ME NA PALAPALA OIA ANO.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Mare

            Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaai humanu, kulanakauhale o Honolulu, ke Hawai Pae Aina. 906 tf

 

KALE NILEKONA.

KAUKA LAPAAU,

Keena ma ke kihi o Alanui Papu me Hotele

HONOLULU,

O na mai o ka Maka,

Pepeiao a me ka Puu,

UA MAKAUKAU OIA MA K LAWE

LAWE ANA.

956 ly

KO BIHOPA MA

BANAKO MALAMA DALA!

            E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maleko o ka Banako, penei:

            Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $300 a emi mai paha alaila, e aku maua i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole akupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole ao hoi no ka hapa malama.

            I@a o@i kake oia i kana dala, aole i hala na malama ekolu aole akup@@@e.

            Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala, e po@o ke hoike e mai oia ma ka Banko i kona manao ohi, i kanakolu @ oiamua o kona ohi ana, a o kana Buke kekahi ke laweia mai.

            Ma ke kikoo wale no a ka mea dala e haawi ai i kana, a ka Bake kekahi ke laweia mai.

            Ma ka la mea o Sepatemaba i keia makahiki a i keia e ho@@@@@@ ai i ke dala, a e kuipuia ka ukupanee me ke kumupua o na dala i boomoela no na malama ekolu a keu, a unahuahua, ke k@@@p@@ e loaa i ka akupanee.

            Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300 alaila, hooholo pu ka olelo.

            E wehela ka Hale Banako i na ia hana a pau.

851 tf BISHOP & Co.

 

OLELO HOOLAHA.

KAKELA a me HAKI.

            UA NEE aku maua ko oukou mau Loio mai ka pili pu ana me ke Keena Kuokoa a i ke Alanui Kaahumanu Helu 15, ma o mai o ka Baneko o Bihopa ma.

            Ua makaukau mau maua e lawelawe i na hihia a pau ma Honolulu a me ko na mokupuni. E hooko ia na Palapaia Kuai, Hooimalima a me ka Moraki me ka eleu. He Luna Hooiaio Palapala no hoi o W R Kakela. 980 tf

 

BENJ H. AUSTIN,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

Alanui Kaahumanu, Helu 13. 970 tf.

 

UA MAKEMAKE IA

NA ILI BIPI,

NA KIWI BIPI,

NA IWI BIPI,

            E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e H. Hackfeld & Co.

Honolulu, Mei 22, 1880. 964 ly

 

He Nui Anei Kou Makemake i na

Mekini Humuhumu Lole?

Ina pela, alaila, e kipa mai no ma ka Halekuai

 

KAKELA A ME KUKE.

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ana MEKINI a WHEELER a me WILSON mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.

Ka MEKINI a SINGER,

ma ke $50 pakahi, a me ke ano

MEKINI a WILCOX me GIBBS,

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

            I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou hoi. 862 tf

 

MAKEMAKEIA

 

            Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke

O BREWER & CO. (Burua Ma.)

Honolulu, Sept. 29, 1880. 983 3m

 

NANAHU HAWAII MAIKAI

A ME KA

PAAKAI HELU 1

E kuai aku no au i na kanaka Hawaii no ke Kumukuai emi loa i na

NANAHU HAWAII MAIKAI

A e kuai pu ia aku no hoi ka

PAAKAI HAWAII HELU 1!!

No ke Kumukai haahaa loa o ke Eke a mau Eke paha.

            E loaa no au ma ko'u pa, mawaena o na Alanui Kalepa a me Moiwahine, a i ole ma ka Hale Kaupaona ma nae iho o kahi o Burua ma.

C. P. WARD, (Pepee.)

Honolulu, Sept. 1, 1880. 979 3m* 990.

 

MAKEMAKEIA.

UA MAKEMAKE IA NA

ILI BIBI MIKO HOU

A ME NA

ILI KAO

E @aawila ke kumukuai kiekie ma ke dala kuike e

HUGH MACKAY.

Luna o ka Hale Hana Ilima Kaholaloa, Honolulu

            E kuai ia aku ua Huluhipa he nui wale ma ke kumukuai makepono no ke dala kuike.

Honolulu, Feb. 16 1880. 951-tf

 

Hoolaha Haukipila.

            Ua hamama na puka o ka Hale Mai o ka Moiwahine i na wa a pau no ka lapaau ana i na mai o na kanaka Hawaii me ka uku oe. Ua wehe ia no hoi ke keena haawi laae o ka Hale Mai i na la a pau mai ka hora 11 a hiki i ka hora 1 o ke awakea, no ka haawi wale ana i na laau lapaau i ka poe mai o kela a me keia ano.

            O ka poe makemake ole no ka noho ana ma ka Hale Mai, he hiki ia lakou ke kii i ka laau iloko o na hora i olelo ia, a ma ko lakou mau home e lapaau ai.

            Eia kekahi: Ina ua hemahema kekahi poe mai i kahi kaa ole a mea e ae paha e hiki ai i ka Hale Mai, e ninau ia Mr. J H Brown, (Palaunu) a e kokua ia no me ka oluolu.

Ma ke Kauoha. F. A. SCHAEFER.

982 6m Kakauolelo.

 

            HAINA NANE. - O ka nane i hoolaha ia aku ma na helu i hala ua hai ia mai nei ka haina pololei e Lehua o Lihau e like me na haina i waiho ia mai ia makou, a ke apono aku nei makou me ka mahalo i ka noonoo loea o ka makamaka o ka Malu Ulu.

 

Na Lio Holo Kiau Kaulana.

            O ka Papa malalo iho, oia ka inoa o na ho holo kiau mama loa a me ko lakou mau manawa pakahi: Sana Juliana. 2 minute 11 1-4 sekona; Sana Juliana me Maude, 2.11 3-4; Rarus, 2.13 1-4; Goldsmith Maid 2.14; Hopeful, 2.14 3-4; Lulu, 2.15; Smuggler, 2.15 1-4; Hattie Woodward, 2.15 1-2; Lucille Golddust, 2.16 2-4; American Girl, Darby a me Hopeful, ua holo like lakou, 2.16 1-2; Occident, 2.16 3-4; Gloster, 2.17; Dexter, 2.17 1-4; Hannis 2.17 3-4; Ehiku lio i ka wa hookahi, 2.18; Eha mai lio, 2.18 1-4; Ekolu mai, 2.18 1-2; Elua mai, 2.18 3-4; Eiwa lio mai, 2.19; Elima lio mai, 2.19 1-4; Elua mai lio, 2.19 1-2; Eono mai lio 2.19 3-4.

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI

            Ua hookohu pono ia mai au e ka Mea hanohano C F Hart, kekahi Lunakanawai Kaapuni, apana hookolokolo 3 mokupuni o Hawaii, i lunahooponopono no ka waiwai o Petero Poliahu k, o Kapulena, Hamakua, mokupuni o Hawaii, i make, nolaila, o na kanaka a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hooiaio mai lako@ ma na kumu kupono, a o ka poe e paa ana i kekahi waiwai o ka mea make, e hoihoi mai ia'u a ina he aie ko kekahi poe i ka mea make, e hookaa koke mai ia'u, iloko o eono malama mai keia la aku

S HAAHEO.

Lunahooponopono waiwai o Petero Poliahu.

Kaauhuhu, H Hawaii, Nov 12, 103, 990 4t*

 

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI

            Ua hookohu pono ia mai au e ka Mea hanohano Abr Fornander Lunakanawai Kaapuni o Maui, i lunahooponopono no ka waiwai o Keenoho k, o Kaloa, Koolau, a me Mauna k, no Papaaea, a me Ikoa no Honopou, Hamakualoa, o Maui, lakou i make, nolaila, o na kanaka a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o ka poe make, e hoike koke mai lakou me na hooiaio kupono iloko o na malama eono, i na ke paa nei kekahi poe i ka waiwai o ka poe make, e hoihoi koke mai ia'u a ina ua aie kahi i ka poe make e uku koke mai

P NUI.

Lunahooponopono waiwai o Keenoho k, me Mauna k, me Ikoa k.

Makawao, Oct 2, 1880. 990 4t.

 

            MA ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu o ko Hawaii Pae Aina, ma ka waiwai o J J Portee, no Hilo Hawaii, i make. Ua heluhelu ia, a ua waiho ia ka palapala noi a Kukona Portee w, e noi ana e hooiaio ia ka pala pala kauoha hope loa a J J Portee no Hilo, Hawaii, i make, a e hoonoho ia ia i Luna hooko no ia kauoha. Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau, ke pili, o ka Poaono, oia ka la 11 o Dekemaba 1880, ma ka hora umi kakahiaka, ma ka hale hookolokolo ma Hilo, oia ka laa me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonei la a me na mea kue, ke hoike ia.

F S LYMAN.

Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.

Hilo, Hawaii, Nov 12, 1880. 990 3t.

 

            AHA Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ma ka Hooponopono Waiwai, Mokupuni o Oahu, Hawaii Pae Aina, ss. Ma ka waiwai o WILLIAM HORNBLOWER o Honolulu, Oahu i make. Olelo kauoha e koho ana i la e hooiaiao ai ka Palapala Kauoha, a no ka hoolaha ana.

            No ka mea, ma ka la 11 o Novemaba, M. H. 1880, ua waihoia mai imua o ka Aha, kekahi palapala i olelo ia, ola no ke kauoha hope loa o Wm. Hornblower i make aku la; a me ka Palapala Hoopii e noi ana e hooiaioia kela Palapala Kauoha, a e hoopuka hoi ka Palapala Luna Hooko no Omanie Hornblower, ua waihola mai e ua Omanie nei.

            Nolaila, ua kauoha ia o ka Poaha, oia ka la 2 o Dekemaba, M. H. 1880, ma ka hora 10 AM ma ka Rumi Hookolokole o ia Aha, ma Ahiolani Hale, ma Honalulu, Oahu, oia ka la me ka hora, e hooiaio ia'i ia Palapala Kauoha, a e hoolohe hoi no ia noi ana mai, a me ka poe a pau i pili, e kue ana ia Palapala Kauoha, a me ka hoopuka ana i ka Palapala Luna Hooko.

            A ua kauoha hou ia, e hoolaha no ia mea no na pule ekolu iloko o ka "Nupepa Kuokoa," he nupepa i pai ia a i hoolaha ia ma Honolulu. A ua kauoha hou ia, e hoopukaia na Palapala Kena no na hoike no ia Palapala Kauoha, a me na hooilina o ka mea make, e hele mai a e kue i kela Palapala Kauoha i ka wa i oleloia.

            Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, 11 Nov., 1880.

CHAS. C. HARRIS,

Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie.

Ikea: JNO. E. BARNARD, Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 989-3t

 

HOOLAHA A KA LUNA AUHAU

O KA APANA O

Honolulu, Oahu, 1880!

 

            Ke hoikela aku nei ka lohe i ka poe a pau i ku i ka Auhau, e hoomaka ana ka mea nona ka inoa malalo iho i ka Ohi ana i na Auhau no keia Makahiki, ma kona Keena Ohi Auhau ma Aliiolani Hale, i ka Poakahi, la 3 o Novemaba.

            A i kulike ai me ka Pauku 503 o ke Kanawai Kivila, nolaila, ke hoikeia aku nei i na mea a pau i ku i ka Auhau, e hookaa koke mai mamua ae o ka la 30 o Novemaba, 1880.

GEO. H. LUCE. Luna Ohi Auhau o Honolulu.

Keena Ohi Auhau, Honolulu, Oahu. Nov. 2, 1860. 988 4t

 

OLELO HOOLAHA.

            E IKE auanei na ka na a pau o keia me keia ano, o maua o na mea nona inoa malalo iho, ke hoolaha aku nei maua ma ke akea, ua lilo mai ia maua ma ka hoolimalima no elua makahiki, kekahi mau waiwai paa o ka Mea Hanohano We L Moehonua i make, mai ka mana mai o ka Lunahooponopono Waiwai, oia hoi ke kui o Kaiwiula, na Loko I'a ekolu, Alenoho-nui, Alenoho-iki, a me Pahou, a me ke kai iawaia o Honuku. e waiho ia ma Kalihikai, Oahu. Nolaila ke papaia aku nei na kanaka a pau o keia ma keia ano aole e hele a lawaia ma ke kai o Honuku a me na Lako ia ekolu, aole hoi e hookuu wale i na holoholona o kela ano keia ano ma ke kula o Kaiwiula, koe ka poe i ae ia e maua. E hoopiila ma ke Kanawai ka poe kue i keia olelo papa a maua.

G W KEAWEAMAHI,

THOMAS KAIHEELUA,

Honolulu, Nov. 1, 1880. 988-4*

 

            I KA poe a pau e nana ana i keia, ua hookohu ia mai ka inoa malalo iho i kahu waiwai o ka waiwai o T. Alo o Pauwela, Maui, ke hoike aku nei i ka poe a pau i aie i ka waiwai i olelo ia, e hookaa koke ae ia Thos. W. Everett Esq. o Wailuku, a i ole i kona Agena; a o ka poe a pau he mau koina ke lakou, e hoike koke ae me ke kali ole i ka mea nona ka inoa malalo iho ma Honolulu, Oahu.

Ed. HOFFSCHLAEGER & Co.,

Kahu malama waiwai.

Honolulu, Nov. 1, 1880. 988 1m

 

OLELO HOOLAHA.

            KE PAPA IA AKU NEI NA KANAKA A pau i hoopaa ole ia malalo o ko makou hana, aole e mahiai maluna o ko makou mau aina kalo maloko o ka Mahiko o Waihee. Ua kapu pu no na wahi kaawaie, aole e kukulu ia e na holoholona, pela no na mea ulu ma ke kuahiwi, a ma na Kai Lawaia. I na o ka mea kue i keia, e hoopii la no ma ke kauawai.

WAIHEE SUGAR CO.

P. N. MAKEE, Manager.

Waihee, Oct. 22d, 1880. o27 1m

 

HOOLAHA A KA LUNA AUHAU

O KOOLAUPOKO

OAHU.

            E noho ana ka mea nona ka inoa malalo iho, ma ka hale hookolokolo ma Kaneohe, ma ka Poakolu, Poaha, a me ka Poalima o keia a me keia pule e ka malama o Novemaba nei, no ka ohi ana i na auhau, nolaila, ke kauoha ia aku nei ka poe a pau i ku i ka auhau maloko o ia apana e hookaa koke mai i ko lakou mau auhau.

989 4t JAS W ROBERTSON, Luna Auhau.

 

KA MOANI ONAONA!

A ME KA PUIA MAU O

HOPEMANA I KE ALA!

Eia me a'u i keia wa na

Wai-ala Moani hou loa,

Na Aila Lauoho Pahee maikai,

NA BALAKI a me na KAHI LAUOHO o kela a me keia ano.

Na Laau Papaau o keia a me keia ano,

Na Kopa holoi ili aala auau,

Na Kopa hoopau puupuu o kanaka a me na hoiohoi ona.

Na omole waiu hanai keiki a me na omo waiu,

Na Paakai naha maikai a me na Hahano.

            E loaa no keia mau mea no ke Kumukuai Emi loa ma ka Hale Kauka o HOPEMANA.

            Ma Alauni Kalepa, ma nae iho o ka Baneko o Bihona ma.

987 6m

 

OLELO HOOLAHA.

            UA papa ia na mea a pau, aole e komo hewa a lawaia ma lawaia ma na kai o ke Ahupuaa o Honouliuli, mai Puuloa aku a hiki i Waimanalo, ma ka mokupuni o Oahu, apana o Kwa. Ua hookohuia o AARONA HATTON i luna malama no na kai lawaia o Honouliuli, aohe mea e ae.

            Kakauia ma Honouliuli, Oct 9, 1979.

933 tf JAMES CAMPBELL

 

Kohu Kamalii kahi Elele Poakolu.

            LUNAHOOPONOPONO O KE KUOKOA: Aloha oe.

            E aha ana la kahi nupepe Elele Poukolu e walaau nei? A heaha la kana kamailio? Ke manao nei au, he ohana lolo paha ka poe nana e pai nei kela nupepa, aole kohu iki na kamilio ana i ke ano naauao, aka, mamua o ka puka ana o kela pepa, olelo mai lakou he nupepa na ke kanaka Hawaii he waha olelo oiaio, "eia ka aole." Eia ka he nupepa palaualelo, ke olelo mai nei, ua wahi nupepa nei i ka hoohenehene o ka Nupepa KUOKOA, ia R. W. Wilikoki i ke hohu kamalii, a heaha la hoi aole ka ia he kamalii? Ke hai nei au, he wahi keiki wale iho no ia, aole i pau ka pua ana a kona wahi elemakule iaia, aka, koho e ia iho nei i lunamakaainana no Wailuku, a i kona noho ana aku nei i ka Ahaolelo, loaa hou iaia hookahi olelo manamana i piha me na mea awaawa, aole oia kana olelo mamua, mamua ae o kona hele anakui i ka Ahaolelo, hai leo nui ae oia, e hele ana wau e imi i ko oukou mau pono a e hooemi iho i na lilo aupuni, aka, i ka hiki anaku i ka Ahaolelo, ua huli aku ia ka welau o kona alelo iloko, a puka mai la he alelo okoa, oia hoi e hoonui aku ana i na lilo mai ka waihona aupuni ae; na wai i kauoha iaia, e hoolei i $16,000 no no ke alo alii, a me ka $25,000 no ka laina mokuahi o Kina, ae ae i ke kanawai, e inu laula na kanaka Hawaii i ka rama, he mau hana kamalii wale no keia, no keaha kona hana ana pela, eia, no kona naaupo, a no ia naaupo, holo hou oia e imi i naauao nona i na aina e, i na he Hawaii oiaio ua R. W. Wilikoki la, i na aole oia e kiola wale i kahi dala uuku, a kahi elemakule e kolo hele ana ma na kuauna o na wahi loi, e imi ana i dala no kahi auhau aupuni.

            Ke olelo hou mai nei ua wahi nupepa nei, no ke poi pu ia ka o ko ke kanaka Hawaii mau manao ma ka nupepa KUOKOA oia ka ke kumu i hoala ia'i ka Elele Poakolu, i waha olelo no ke kanaka Hawaii, aole pela ko'u manao, ua hoala ia kela nupepa i hoa, a i loaa hoi kahi e kipa ai ka poe palaualelo, a i wahi hoi e waiho ai na heana.

            Heaha ke kumu i poi pu ia'i ka manao o ke kanaka Hawaii ma ke KUOKOA? Eia ke kumu, no ke ino, no ka pelapela, no ka palaualelo, a me ke kuamuamu ino i ka hoaloha, no ka mea, aole makemake ke KUOKOA e lawe a hoino i ka inoa maikai o ka hoaloha, oia ke ano o ka pepa a ka lahui, Hawaii oiaio, aole o kahi Elele Poakolu waha kani ano ole, me he mea la ua kokoke mai kou hopena, ke hoomanao nei paha oe, i ka nupepa Pakipika o na makahiki i hala mamua loa aku nei, owau kekahi luna nui oia pepa ma Wailuku nei, eia ka mea hoike nui ia ma ia pepa, o ka hoopuka mau ana i ka manao hoinoi na kahunapule me ke ano kuhihewa, a heaha ka hope o ua pepa la? Ua make loa ua nupepa Hawaii oiaio la o la mau la, a pehea ka Elele waha kani, e pono e noho mahe; e imi iho i mau nuhou mai a@ aina e mai, a e haku iho hoi i na manao naauao a kaulike, i mahalo nui ia'i oe e Elele Poakolu.

            Auhea la ka nupepa aloha lahui, o loko o keia au naauao, o ke KUOKOA paha, a i ole ia o ka nupepa Elele Poakolu paha a lakou la e pai mai nei? Ke manao nei ka mea haku manao, o ka nupepa KUOKOA no. No ka mea; 1 Ua loihi kona ola ana he mau makahiki loihi, me ka haawe mau ana i na manao kaulike o ka lahui 2 Ke hopuka mau ia nei ma ka aoao eha, he mau haawina no ke Kula Sabati, he mea e hoonaauao mai ana i na opio o keia au holomua, i haku ia e ka makua L. Laiana. 3 O ka hoomau ia ana o na moolelo kaulana oiaio, e like me ka moolelo o Nelekona a me Mahone, a me na moolelo o na aina Pegana e noho ia mai la e na kanaka Hawaii ponoi, a me na olelo ao naauao e ae he nui wale.

            A heaha hoi kau e Elele Poakolu? eia wale iho no kau hana a makou e heluhelu nei, he pai ia oe iho i lilo ai oe i mea makemake ia, a o kekahi hana au, he makemake e hoopaapaa me ka hoonaukiuki ia makou i ka poe nana e lawe nei kou kino, ke makemake nei makou e haawi mai ia makou, i na olelo e naauao ai, e hele oe ma ke alanui pololei, me ka nana ole i o i a nei, e nahu mai a oe, mai huli kou maka i ka Akau, aole i ka hema, mai ku e paio naaupo me ka malamalama o ka la, no ka mea o ka NUPEPA KUOKOA, ua kau oia i kekahi olelo kaulana ma kona poo penei. "Ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii," nolaila, ke kau mau la no ka inoa iaia, a hiki i keia la "ke olelo mai nei paha ke Kapena o ka Elele Poakolu," ke kokua nei au i ka nupena KUOKOA, aole pela ko'u manao, he kokua wau i na nupepa a pau e hoopuka ia nei me ke ano naauao, aole me ke kuamuamu ma na mea pili kino a pau; nolaila ke makemake nei makou ka poe lawe i kou kino ma Wailuku nei i ka lilo ana o kou kino i olelo Hawaii wale no, a e piha me na nuhou o na aina e. A me na moolelo naaaao a pau loa, a me na mea ao mai i ka lahui Hawaii e hele imua ma na hana e pomaikai ai ka noho ana, a e waiwai ai hoi, eia hoi keia, mai ae wale aku i na manao maikai ole e hookomo iloko o kou kino palupalu opiopio, he pokole wale no na la i hala ae nei, aka, ma e hoole oe i ka makou, mamuli hiki mai kou hopena a lilo oe i ole a he mea hilahila ia. Me ka mahalo i ke Kapena o ke KUOKOA.

WAILUKU PONOI.

Wailuku Maui. Nov. 18, 1880.

 

            UA lono ia, o ka hale o Limaikaika i lilo iho nei ma ke kuai ana a ke kahuna Katolika Lakina, ua hoolilo hou ia i ka Bihopa Katolika o Honolulu nei; aole nae i lohe ia ke kumu kuai.

 

NU HOU KULOKO.

            O KA lealea o keia la, he heihei lio ma Kapiolani Paka i ka hora 2:30.

 

            HE olai kai hoohakui ae i ke kakahiaka Poaha nei, ma waena o na 10 a me 12 awakea.

 

            I KEIA la e ku mai ai ka mokuahi Auseteralia mai Kaleponi mai me na mea hou ano nui.

           

            UA hoopanee ia ke kuai ana o ka Moraki a E Kruel a me Dean a hiki i ka Poakahi Nov 29.

 

            MA ka moku ahi o keia la e ku mai ai o Rev. S. C. Demona, kahu o ka ekalesia o Polelewa me kana wahine.

 

            MA ke kakahiaka Poalima nei, ua make hikiwawe ia o Kapena Kahoowaiwai o ke Kuna Pato, oiai oia me ke ola kino ikaika.

 

            UA hoohanohano ia ka ona o ka moku Lancashire Witch e ka Moi, no kana mau hana lokomaikai i kekahi poe luina Hawaii.

           

            AUHEA oe e S. Kaaua, ua loaa mai kau a ua hooili ia aku nei na pepa a L. Haina me ka pololei.

 

            MAKENA iole e waiho mokaki ana ma kahi mau alanui ma o ke kulanakauhale i ke kakahiaka Poaha iho nei. Nawai la i poi?

 

            JOHN K. Waiohinu, o ke kope i kakau ia e oe no ke KILOHANA nei, no ka hoonanea ana, ua pono paha e hoomau mai i ke kakau ana, a na makou ia e hoolaha aku.

 

            UA lohe ia e hoi mai ana o Polepe makua e hoohala ai i ke koena o kona mau la me kakou; a ua manao ia i keia la e ku mai ai maluna o ka mokuahi.

 

            MA kokahi nupepa o a aina o e olelo ana, ua hai aku ka o Moreno ia lakou ina aole na "mikanele." ina ka ua piha kona ike ia Hawaii nei.

 

            E NANA iho na makamaka a e heluhelu akahele i ka olelo hoopai a ka Aha i haawi ai maluna o ka mea pepehi kanaka i hookolokolo ia ma Waimea, Hawaii, i keia kau Kiure iho nei; ke hoopuka ia nei ma keia pepa.

 

            UA hoao mai nei kekahi mea maloko o ka Elele e unuhi i na olelo haole Press a me Express. "O ka Press he huna, a o ka Express he huaipau," wahi ana; hewa loa, e hele hou i ke kula haole.

 

            UA hala o Wilama Kele, Kakauolelo o ke keena o ke Kuhina o ko na aina e; i ka po Poalua kana make ana ma kona home ma Honolulu nei. Ua waiho liuliu oia iloko o ka mai, a me ka hoomanawanui no lona kali ana iloko o keia mau pula. Ua haalele mai oia he wahine a me na keiki e u ana no ko lakou hoonele ia. He haole kahiko o Kele iloko o na oihana aupuni; ua kamaaina i ko Honolulu poe haole me na kanaka maoli. He hoaaloha oluolu i ka poe i kamaaina ia ia. Aloha no ka makamaka.

 

            MA na pule mua o keia malama a komo wale i keia mau la, ua hoomoali aku la ke kaiko Wiliama Tela a me ko@a mau kokua, i ka hopuhopu ana i ka poe puhi a me ka piepiele opi@ma ma keia taona, a ua kapi no na paakai a ke kanawai maluna oia poe me ka hoohana pu ia ma ka hana oolea. Ua kamailio nui makou nona, oiai oia e noii nowelo ana iwaena o na kaa hoolimalima a me na kaa lawe ukana o kakou nei ua haawi ia ke mahalo no ka hooko pono ia o ka apana hana i waiho ia ma kona lima a me ka makaala mau; aka, e papaiua ia aku na leo pihe mahalo iaia, oiai ke komo kino nei oi@ e luu iloko o ka muliwai awaawa o ka opiuma e hookahe ia nei iloko o na paia o ke kulanakauhale.

 

            MA ka Poaha iho nei, la 25 o keia mahina i malama ai na haole Amerika o keia kulanakauhale i ko lakou la hoalohaloha i ka Mukua o na mea a pau, no na pomaikai i haawi ia mai iloko o keia makahiki. Maloko o ka Luakini ma Kaukeano kahi i akoakoa ai; na ka Rev. A. O. Polepe i haawi ka haiolelo o ka la; a pau ia he mau ahaaina olioli ko kela a me keia ohana ma ko lakou mau home iho. He hana keia i maa i na haole Amerika mai ka wa kahiko loa mai; a ua hoomanao nui ia ma na aina kahi a lakou e noho ai. Ua pono no; no ka mea hookahi kumu o na pomaikai o na lahui kanaka. Hookahi kumu o ke ola. He mea ihuhi a he kamahao maoli keia huli ana o ka lahui helookoa e hoomaikai aku i ka Makua no kona lokomaikai.

 

Hoa ke Ahi o Mauna Loa. Ke ai ei ka Pele ia Hawaii.

            UA manao ia e oi aku ana ka nani a me ka weliweli o keia puka ana o keia pele ma Mauna Loa i ko na puka mua ana i ike ia e ka poe e ola nei; a e kahe ana no paha ka pele no kekahi mau mahina o keia mua aku. Makekahi leta a H. M. Wini i ka nupepa Gazette, ua hai ia mai ua puka mua ae keia pele i ke ahiahi o ka la 5 o keia mahina. Ua manao ia o ka loa kahi i puai mai ai ka pele, aia ma ka akau iki iho o Mokuaweoweo, a he eono paha mile ke kaa wale. He elua haneri kapuai ke kiekie o ka lele ana o ka pele i kahi wa a poha liilii, e helelei ana e like me na lanahu e a ana i ke ahi. He mea kamahao ke nana aku. A ua puni loa ka po me ka malamalama o ke ahi. Ua kahe ae ka pele ma ka noao o Mauna Loa e huli ana i o Maunakea la, a o ka aina papu e waiho ana mawaena o ua mau kuahiwi la, ua piha no umikumamalima mile ke anapuni me he lokoahi nui la e lapalapa ana, a he weliweli la una ole ke nana iho. Mai loko aku o keia loko ahi nui ua puka aku a ke kahe nei he elua maawe a ka pele. Hookahi e iho ia ma ka aoao o Puna me Kau, a o ka lua ke iho la ma ka aoao hikina. Ma na lono hope mai nei ua olelo ia ua aneane hiki ka pele i ka hale hookipa ma Kilauea, he 10 wale no mile ke kaawale; a o ka maawe e hele la ma kahikina, ua 15 mile ke kaawale mai Hilo aku. Aka aole no i manao ia e poino ana o Hilo. Aole no paha e poina ana i ko laile poe kamaaina na kahe ana o ka pele iloko o 1855, 1859 a me 1865, me ka pihoihoi o kanaka no ke ola i manaoia e poino ana. Wahi nae a ka olelo kahiko, "aole i haawi ia o Hilo no Pele."

            Ua punia ka aina me ka uahi, a ua lohe ia na poha ana o ka pele e like me ke kani ana o ka pu a me he kui ana o ka hekili. Ua hai mai ke Kapena o ke kuna Pauahi, ua puni ia kona moku me ka uahi mawaho ae o Honokaa, a ua poha ae ka pele iloko o ka moana mamua o ka moku a mahope no hoi kekahi, a ua aneape lakou e pilikia.

            Ua olelo mai kekahi mea makaikai i hele a kokoke i ka pele, ua like ia ma ka nana ana me he muliwai ahi la he kanakolu mile ka loa, he ahi hehee wale no, e kahe ana me he wai la. Iloko o ka malamalama o ke ahi e puni awa, iwaena konu o ka po, ua hiki ke heluhalu ia na palapala. O keia puka ana o ka pele ma Hawaii kekahi o na mea kaulana loa iloko o keia makahiki ma ka moolelo o ka honua nei.

 

Nuhou o ko na Aina e.

            O ke koho ia ana o Mr. Garfila i Peresidena ka mea i wawa nui ia ma Amerika Hui iloko o keia mau la. Ua kaahele iho nei o Peresidena Hayes i ka loa a me ka laula o kona aupuni iloko o na pule pokole i hala @e nei, no ka makaikai ana i ka aina mamua ae o kona waiho ana aku i ka oihana hanohano i hookau ia mai maluna ona no na makahiki eha i hala ne nei; a ua hoohiki loa mai nei oia i na kapa kai o ko kakou moana e noho nei. Ua makaikai ae ia Oregona me ke kaapuni ana ia Kaleponi, a ua huli hoi aku nei no na moku aina Hikina. Ma na wahi a pau ana i hele @@@@ haawi ia aku na hookipa hanohano loa, me he alii hanau la ia o ka aina. Ua ike ia kona au i noho Peresidena ai ma ke ano he wa i hooikaika n@i ke poo o ia Aupuni no ka hoopono o na hana o ke Aupuni.

            He ulia makani ino kai pahola ae maluna o na mokuaina o ka akau komohana o ua aupuni nei, iloko o keia mau pule; a he nui loa ka waiwai i hoopoino ia a me na ola pu o kanaka kekahi. Ua piho na moku ma na loko wai, a he kakaikahi ka poe ee moku i pakele ma kau wahi.

            He leta loihi kai ikea ma kekahi o na nupepa o Kapalakiko i palapala ia mai Honolulu aku nei, he elua kolamu ka loa, ua like ia me eha kolamu a oi o ke KUOKOA; e kamailio ana ua leta nei no ke kanu ko ma Hawaii nei, a e kuhikuhi pono ana i na loina o ke kanu ana a me ka hana ana i ke ko ma na apana heina o Kaleponi, a e hoao i ka hana ana i ke ko paa. Aole paha maopopo ka hiki o keia hana ma ia aina no ke anu. He punahele ke ko no na aina mehana; he makau i ke anu. Aohe nae hewa ke hoao. Ke hoolale nei no hoi kekahi poe o na aina komohana o Amerika Hui e kanu i ke ko pake, me ka manao e loaa ana ke ko paa.

PEPEHI KANAKA MAINOINO.

Iwaena o ka lahui Ilikini Koko ua pepehi mainoino kekahi ka@@ka opio i kona hoa kanaka. A i ka ike ana o ua Ilikini nei i kona hewa, nana no i haawi ia@a iho iloko o na lima o ka poe nana ia e hoahewa. Ua hookolokolo ia a ua ku ka hewa iaia, me ka olelo hoopai. He ki i ka pu ka hoopai i hooholo ia; ua akoakoa ne na Ilikini me na wahine a lakou e nana i ka hana. A na na Ilikini nei no i koho i kekahi o kona poe @oa opio nana e hooko i keia hoopai weliweli, me ka wiwo ole. Hele mai la na hoa a me ka makuahine o ka lwehala e lulu lima aloha me ia, a pau, hooka@wale ia ae la oia, a kukuli iho la @@lo, @@ komo i ka paa keokeo mai luna a lalo. Kaha poepoe ia ae la he wahi uuku me ku lanahu maluna o kona umauma maluna ponoi iho o ka puuwai; alaila lawe ae la kona hoaloha i ka pu kau aku la a iloko oia sekona i kani ai. @ huli mai la ke alo o ka Ilikini @alo a make loa iho la. Pela iho la ka hoopai o ka pe@ pehi kanaka iwaena o kela lahui Ilikini.

MAKE I KA TIGA.

            Ma kekahi o na pae moku o Inia Komohana e hoikeike ana kekahi poe hana keaka imua o ka lehulehu, ua hele ka hale a piha u i ka poe makaikai, he mau @ausani paha, komo aku la ke kahu o na holoholona hihiu i hoolaka ia iloko o ko lakou wahi no ka hoikeike ana i na hana akamai, ua hewa @@@ ka lawelawe ana a eha iho la ka wawae o kekahi o na tiga, lele mai la ka holoholona iluna o ke kanaka, hookahi no ia uwalu ana o ka haehae liilii no ia o ua kanaka nei; nohae lou ae la kapuai a moku na aa koko; weluwelu liilii ka io me na iwi o ke kino. Lawe ia mai la ka pu ia wa a ki ia ua tiga nei, i kona wa i make ai, he manawa ole ka lele ana mai o kona kokoolua, ke kahi tiga, maluna o @@ kino o ka holoholona i make a haehao ia ae la a weluwelu liilii loa.

BERITANIA.

            Ua hiki ae kekahi ulia makani nui weliweli ma kekahi aoao o keia aupuni, a he nui loa ka poino o ka waiwai a me ke ola o kanaka. He haneri me kanaono moku i piho a nahaha, o kanaka elia la? aohe paha i akaka loa.

            Ke hoala ia nei na halawai makaainana ma kekahi mau wahi o ia aupuni no ke ka@@ pu ana a me ka hapii ana i na pono @ na makaainana. (Ina ilaila ka Paeaina me ka Elele, ina ua loaa ka poe nana e hooko, "ha poe kipi eia la.")