Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 1, 1 January 1881 — KE KANAWAI. [ARTICLE]

KE KANAWAI.

HELU 1. No XA Wiiwil PAA. Ua m»nao ka Mea Kakio he mea pooo e hoomaka i na pepa nooa ka poo "Ke Ka nawai" i keia M. H. ISSI, ma ka wehewehe ana i ke aao a rae na Kanawai i pi!i ika < Waiwai paa. ' (1) Oa ka Waiwai-p&a. o:a tra lim, aua manaoia tn pīīi keia o!elo i na roea a paa e ola aoa a i kok«1o« maiana, ame oa mea • paa maloko okc tepo, ctt koi oa meula. ! He olelo ksnlant, MHe kvletBt ko tcs mea | nooa ka aioa a hiki ika laoi malona iho o { kooa aioa, a hiki hoi ika plko waena oka | hoooa malaio iho 0 kona aioa. " ; (2) Pehea hoi- oa kai, oa loko ia. na maliwai ? He waiwai paa anei lakoa ? lna i okuhiia ka wai, a lawe la ma ka pakeke a hooliahe ia ma ka »ioa ua pao paha kona ano walwai paa a lilo iho lt i waiwai lewa. Oka pono f«#aia &o kekahi Ahapaaa he waiwai paa pah«—he waiwai iewa paha ? Oka i» maioko ona loko ame na kai he maopopo loa he waiwai lewa 00. Ua manaoia 0 na kai !awafa he pomaikai 11 e pili ana ika aina ina e lilo ka aioa ma ke koai, lilo pa ke kai lawaia. 0 na loko ia i puni ii me ka hooua ame na kuapa be wniwii pat no ia (3) Ina i kukulu 0 A be hale ma ka >ina 0 E rae ka te aoa 0 E, aohe nae kuleana 0 A ma ka' aina, alaila 6 keia hale he waiwai lewa ia no A. Aka hoi m« be koleaoa ko A ma ka aina—("penei ina oii ke kane hou a kekahi wahine kane make nona ka aioa a he hapakolu kona (Dowa;) alaila 0 ka hale a A 1 kukuio he waiwai paa no ia. : (4) ona mea ai uiu i kanu ia eka mea. oona ka aina he waiwaipaa la. Aka ina i kanu ka hoa hoolimalima o ka aina 1 na mea Olu e 00 ana 1 ka makahiki hookahi a ua 00 no, a i ole ia ua kanu ia paha e ka hoa&ina i akaka ole ka loihi 0 kona noho ana, alaila ūa manao ia he waiwai iewa keia mea kanU : aka ina i haalele wale ka hoa hoolimalima i ka aina, alaila lilo iho la ka mea kanu i mea paa 1 ka honua—waiwai paa. (5) O na laau i kanu la no ka wahie n no hua ai paha (trees) a i ulu wale ma ka aina he mea paa no lakou i ka aina a he waiwai paa lakou. Aka ina e hoolimalima kekahi mea i ko hai aina i mea e kanu ai na taau a nui kupono alaila oki a kuai, o keia la«u oiai e mau ana kona noho'na hoolimalima laau oiai he waiwai lewa ia. Pela no, hiki ke hoomalu ia (ma ke ano waiwai lewa) ka mea ulu i kanu makahiki ia a 00 kupono no ke oki i mea e hookaa ai ka aie no ka poe hoopii. (6) I kekahi manawa ma ke kanawai, 0 oa mea lewa, hiki ke lawelawe ia ma ka lima aua kaawaie lakou mai ka aina aku, loaa no ia lakou i ano waiwai paa, a ina i kuai ia ka aina lilo pu iakou i ka hoa kuai, ai ka hooilina oka aina. Penei, ona kio na puka komo hale, na olepe, puka amani, na apana 0 kkkahi mekini hao, i hookaawale ia i mea e hana hou ai, a pela no nn apana 0 kekahi hale i hioloia e ka makani. Ina 1 kuai kekahi hale 010 papa, lilo pu na kaulahao huki Ina pihaa. Pehea hoi ke ko e ulu nei ma na inahiko he waiwai paa ia he waiwai lewa paha ? Mahope e pane aku < keia. (7) Ina he hui i hoohui ia mamuli oka aeiike (Partnership) a 1 hoohui ia malalo 0 ka palapala hoohui 0 ke Aupuni (Charter) ina he aina ko ia mau hui, la i waiwai lewa no ka poe iloko 0 na hui, a ua pili malaila na kanawai a pau 0 kawaiwai lewa. Ina i make kekahi 0 ka poe hui 0 ka mahiko 0 Haiku, Wailuku a 0 Pahala paha, ili kona mau mahele i kana wahine a me na hooilina e like me ka ili an» 0 na waiwai lewa. Pela no hoi i na e kuai aku OC. Brewer &Co (Burua ma) i kekahi apana aina 0 kela hui no na pono oia hui kalepa aole e kakau pu na wahine 0 na hoa 0 ka biii, ma ka palapala hoolilo. no ka mea he Walwai lewa ke ano 0 kela aina. Aka ina kuai bui i na mea elua a ekoiu a oi aku paha 1 aina, aol« nae 1 hoohui maoli ia keia poe i hui kalepa a lawelawe kalepa, lakou, aole e iilo keia aina kuai i waiwai lewa. (& 01 na 1 I* pauko 1446 0 ke Kanawai Ki?ila.) (5) O n* lepo holoholona i haule maluna 0 ka mahiofcal i mea e hoomomona ai ka lepo he waiwai paa ia, aole hiki ka lawe ia ioa i kuai ia ka aina ; lilo pu no me ka aina. ; (9) O ka rula nui mā keia mea mawaena bna hoa kuai aina penei: ona mea i kokoIu paa, a i kakia paa ia, liio pu no me ka ,ma i koai ia—he inea ole 00 i oa 1 hiki ke wehe ia mau mea me ka poino ole 0 ka aina— ua lilo no.