Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 2, 8 January 1881 — Page 3

Page PDF (1.75 MB)

This text was transcribed by:  Jenna Quindica
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MAKEMAKEIA.

@ANAKEMAKE IA NA

ILI BIBI MIKO HOU

@ @O @A

ILI KAO

@@ @@@@ @@@@@MAKE @@@ K@@@EE

HUGH MACKAY.

@@@@ @@ H@@@@@@ @@@@ Ke@@@@@@ Honolulu

            E kuai ia ahu na Huluhipa he nui wale ma ke kumukuai makepono no ke dala kuike.

H@@@@@@ @@@ @@ 1880 951-tf

 

Hoolaha Haukipila.

            Ua hamama na puka o ka Hale Mai o ka wahine na wa a pau no ka lapaau ana @a mai o na kanaka Hawaii me ka uku @@. Ua wehe ia no hoi ke keena haawi la@@@@@ Haie Mai i na la a pau mai ka hora 11 a @ @@@ @@ hora 1 o ke awakea no ka @@@@@ wae ana i na laau lapanu i ka poe mai o kela a me keia ano.

            O ka poe makemake ole no ka noha ana @@@@@ Ha@e Mai, he hiki ia lakou ke kii i @@ @@@ @@@@ o na hora i olelo ia, a ma ko @@@@ mau home e lapaau ai.

            Ea kekahi Ina ua hemahema kekahi poe @@ kahi haa ole a mea e ae paha e hiki @@@@@ Hale M@i e ninau @a Mr. J H Brown.

            Paiaunu a e @ukua ia no me ka oluolu. Ma ke Kau ha.

F. A. SCHAEFFER.

9@2 6m Kakauolelo.

 

HOOLAHA WEHE I KA HUI!

            O ka Hui mawaena o ALFRED MELLIS a me CHARLES J. FISHEL, ua wehe @ @@ hoopau loa a i keia la 9 o Sepatemaba, 1880, me ka manao maikai.

            Ua pau o Mellis; a o Fishel ke hoomau aku ana i ka lawelawe ana i ka hana ma @@@@@ hu @@@ @@ ka oihana; a e lawelawe no ia i na mea a pau o ke kuai ana ma kona @@ @@ @@@.

            O ka poe a pau i aie i keia Hui mamua, e uku mai lakou ia J Fishel, oiai, oia wale @@ @@ mana e ohi i na dala a pau, a e haawi i na Palapala Hookaa.

A. M. MELLIS,

CHAS. J. FISHEL.

Honolulu. Sept. 9. 1880.

 

HOOLAHA.

ANO KA WA NO OUKOU E KUAI AI!

ME KA MAKEPONO LOA.

            E kuai aku no au i kuu mau waiwai nona ka huina he $18,000, imua o ka lehulehu @@ he @umukuai emi loa e kahaha loa ai oukou, ma na kumukuai i emi iho i ko na hale e ae a malalo iho hoi o ka hapaloa o ke kumukuai io.

E HELE MAI E KAANA NO OUKOU IHO!

            E hoo@ini @na au i ho@ mau waiwai a pau, i kaawale ai no kahi o ka waiwai hou a'u @@pu mau nei i kela a me keia la mai Europa a me Enelani mai.

C. O. P. BAZAR.

CHAS. J. FISHEL.

Honolulu 981 tf

 

HOOLAHA I KA POE AIE.

            @ @@ @@@ a pau @@@ i ka mea nona ka inoa malalo iho, ke @@@@ ia ahu nei @ @@@@hau @o@e mai iloko o na malama elua ma @oa l@ a@u e waiho ia a@u @o lakou mau aie iloko o ka im@ o ka mea iho.

H A HREN.

Makawao. Nov 1@. 1880. 990 2m-997.

 

Kauka N. H. V@EBAGA.

MEDALA GULA KULANUI McGILL

CANADA.)

            UA NOHO lawelawe iloko o ka Halemai o na Mai Wahine a me @a Kamal@ mah@ pe iho o ka lawa ana o kona noia @@@ m@ Ladam@ K@@lani

            @RENA HANA - Alanai Papa Helu 60.

            @ora Oihana - 8 - 10 A. M. 2-4 a me 7 - 9 P. M.

            @@ Nokapo e @@@ i @a @@@@. 980 3m*

 

BENJ@H. AUSTIN,

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

Alanui Kaahumanu. Helu 13. 970 tf.

KAKELA a me HAKI.

            UA NEE @@@ ma@a ko oukou mau Loio mai ka pili pu ana me ke Kaena Kookua a i ke Ala@@i Kaahumanu Helu 1@ m@ @ malo ka @aoako o Hihopa ma.

            Ua mak@@kau mau mana e lawelawe i na hihia a pau ma Hono@@@@ a me ko na mokupuni. E hooko ia na Palapala @ @@ Hoo@malima a me ka Moraki me ka eku. He Luna H@@@o Palapala @@ @@@ @ W R Kakela. 980 tf

UA MAKEMAKE IA

NA ILI BIPI,

NA KIWI BIPI,

NA IWI BIPI,

E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou @akeke nei @

H. Hackfeld & Co.

Honolulu. Mei 22. 1880. 964 ly

He Nui Anei Kou Makemake i na

Mekini Humuhumu Lole?

Ina pela alaila e k@pa mai no ma ka Halekuai

KAKELA A ME KUKE.

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ana MEKINI a WHEELER a me WILSON mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.

Ka MEKINI a SINGER,

ma ke $50 pakahi me ke ano

MEKINI a WILCOX me GIBBS,

ma ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai.

            I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono o keia mau ano Mekini, e pane mai no me ke kuihe ole, a e ike no oukou hei. 862 tf

MAKEMAKEIA.

            Ua makemake ia ka poe mea ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai mai i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA @ ko kakou Makeke

C BREWER & CO. (Burua Ma.)

Honolulu. Sept. @. 1880. 99@ tf

 

HOOLAHA PAPA.

            K@ hookapu loa aku nei au i ku@ aina o @@akipuu. Aole @@@kua @a Lia, @ipi, Peaa, H@ki, Piala, Moa, Pel@hia, Kaka m@l@na o @a aina ia, o paa a@anei ia'u, e like me ke K@@@wai.

C. H. JUDD. (Kale Kauka.)

@@@-@@

 

KALE KULIKA.

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

Molaki, a me na palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Mare

            Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaai humanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawai Pae Aina. 906 tf

 

KALE NILEKONA.

KAUKA LAPAAU,

Keena ma ke kihi o Ala@ai Pap@ me Ho@ele

HONOLULU.

O na mai o ka Maka,

Pepeiao a me ka Puu,

UA MAKAUKAU OIA MA K@ LAWELAWE ANA.

955 ly

 

KO BIHOPA MA

BANAKO MALAMA DALA!

            E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako, penei:

            @oa hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala $@00 a emi mai paha alaila e uka ma@a i eono hapahameri ak@panee makahiki mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o kona ohi ana ke waihola ke dala hoomoe i ekolu malama a ke@ paha. Aole akapanee e hela ia no ka hakina o ke dala hookahi aole no hoi no ka hapa malama.

            Ina ohi koke oia i kana dala aole i hala @a malama ekolu aole @kupanee.

            Ina i manao ke kanaka e ohi i kana dala e po@o ke hoike e mai oia ma ka Banako i kona manao ohi, i kanakolu @ mamua o kona ohi ana a o kan@ @@ekekahi ke laweia mai.

            Ma ke kikoo wale no a ka m@@@ dala e haawi ai i kana, a ka Buke kekahi ke laweia mai.

            Ma ka la mua o Sepatemaba i kela makahiki a i keia, e hooluulu ai i ke dala a e huipuia ka ukupanee me ke kumupaa @ na dala i hoomoeia no na malama ekolu a kea, a mahuahua ke kamapaa e loaa i ka ukupanee.

            Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hooholo pu ka olelo.

            @ weheia ka Hale Banako i na ia hana a pau.

@51 tf BISHOP & Co.

 

CECIL BROWN.

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

            A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.

Helu 8. Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. 2y.

 

D H A KINIAKAU.

            UA makaukau oia e hana i na ano palapala pili kanawai a pau: Palapala kuai, Hoolimalima, Aelike, Oki mare, @ me @a ano palapala hoopii kipaku aina, no ka uku haahaa. E loaa no wau ma ka Hale Kula ma Pulehu, kula apana o Makawao. 992 6m.

NU HOU! NU HOU!

            MAHOPE AKU O KA LA 1 O IANURI, 1880, E HOO maka ana makou malalo o na rula.

DALA KUIKE,

I Ka Loaa ana aku o ka Waiwai i ka Mea Kuai.

E hooka@@@ ana makou i ka makou oihana malalo o ke DALA KUIKE, e k@@@i ia aku ana na lako waiwai a pau no ke Kumukuai malalo iho o ka

MEA I IKE IA MAMUA E LIKE ME KA LILO.

He Huina nui ko makou o na Oo, Kopala Ho, &c., &c. i kuai ia mamua ae o ka hoopii ia ana o ka auhau o ka poe nana i hana.

HE MAU LAKO NUI KO MAKOU

O NA

PALAU

A makou e kuai aku ai no ka $7 a hiki ka $7.50 Malalo iho o ke Kumukuai mua no kela a me keia PALAU.

Ano ko oukou manawa kupono e looa ai na waiwai makepono loa.

E hele mai Hookahi, E hele mai a pau loa.

DILINAHAMA MA.

942 @@ 73 Alanui Papu.

 

E Hoolohe!

            O KA poe a pau e makemake ana i ka NUPEPA KUOKOA no 1881, e kauoha mua e mai. Aole e hoo@na ia ka Pepa ke ole e kauoha ia. A o na kauoha pakahi a pau, me ke dala wale no e loaa ai. He hiki no ke hooili mai i ke dala ma ka leta.

 

JNO. LOTA KAULUKOU.

LOIO A HE KOKUA.

            UA makaukau @a e law@law@ i na hihia a pau o keia a @@ keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Au puni. Ua hiki no hoi ke hana i na palapala a pau e pili a@ i ka Oihana loio me ka eleu. @ loaa @@ @@ @@ H@@la Koolau poko, a ma Honolulu no hoi i kekahi manawa.

9@1 tf

 

            I KE ahiahi Poaha i ho nei i ku mai ai ke Storm Bird, mai na mokupuni ana i k@ aku nei i kanaka Kilibati.

 

            MA ka Poakahi iho nei, ma kekahi pa o keia kulanakauhale, he mau hana bilahila ole ka kekahi mau poe opiopio i hana ai, ua ulupea me ka wai hoomalule kino, a he mau huaolelo pelapela e namu ana ma ko lakou mau waha, a e noke ana i ke kuikui, me he mau bipi hihia la, ka wini o na hao, ua haiamu ae na kanaka e nana i ka hana a @a poe opio la e noke ana i ke a uume.

 

            AUHEA O KAUKA BEROTI? - Ua nee aku nei oia mai kona Keena mua iho nei a mauka iho o ka hale kamana o D. Burrows ma Alanui Papu; ilaila oia e loaa ai i ka poe pilikia.

 

            O KEIA Poakahi ae Ian. 10, e hoomaka hou ai na Kula la Aupuni o kakou, nolaila, e na makua mai palaka i ka hoouna ana i na punahele i ke kula.

 

            UA hookohu ia iho nei o James M. Maunakea i Luna Hooiaio Palapala no ka mokupuni o Oahu. E nana i ka hoolaha.

 

OLELO HOOLAHA.

            E IKE auanei na mea a pau ke nana mai lakou ma keia Palapala, o makou o na Komite i kohe pono ia e ka Hui Kuai Aina o Aliomanu, Papaa, Moloaa, ma ka apana o Kawaihau mokupuni o Kauai.

            Ma keia, ke kauohaia aku nei na lala a pau o ia Hui i hele ma kela wahi keia wahi o keia aupuni, a me ka poe a pau e noho nei i keia mokupuni, ina ke ola nei lakou, a ina ua make, a he mau hoo@@i@a ko lakou ma ke kanawai, e hele mai lakou imua o makou a me ko makou Luna nui J Kaipu, e hoike ia lakou iho he kuleana iloko o ka Hui, a e noonoo pu hoi i na mea e hoolaupai ai ka aina ma na mea e pomaikai ai.

            O ka hookuli e hele ole mai ana, ua manaoia aole oia he lala. E hele mai ma Papaa, mokupuni o Kauai, i ka la 4 o Malaki 1881. O makou o ke Komite.

J W PAUOLE, G B MEHEULA, D M NAWAIULA, J S KUNANEIKI, J BENIAMINA.

997 4t* Komito.

 

HOOLAHA A KA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

            NO KA mea, ua hook@hu ponoia mai au e ka Mea Hanohano L Makale. Kokua alua o ka Lunakanawai Kiekie o ko Hawaii Paeaina, i Lunahooponopono no ka waiwai o Halualani ko Kaamola 5, Molokai, i make kauoha ole. Nolaila, o ka poe a pau a ka mea i make i aie aku ai e hoike mai i na bila kupono maloko o na malama eono, a i ole pela, e hoole mau loa ia aku no. A o na poe a pau e paa ana i na waiwai o ka mea i make, a i aie paha iaia, e hoihoi koke mai lakou ia'u, a i ole i kuu Loio ia W R Kakela.

LIWAI KOELEELE HALUALANI.

Lunahooponopono Waiwai o Halualani k i make.

Honolulu, Ian. 5, 1881. 997 4t*

 

KUAI A KE KOMISINA.

            MA KA waiwai o Kaiaikawaha o Waialua, Oahu, i make, imua o ka Lunakanawai Nui C C Harris.

            Mamuli o kekahi kauoha kuai i hoopukaia e ka Mea Hanohano C C Harris, Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, i hana a ma ka la 28 o Okatoba, M H 1880, e kuai kudala aku ana ka mea nona ka inoa malalo ma ke akea ma ka

POAONO, IANUARI 22, 1881

ma ke awakea, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, na pono a me na kuleana o Kaiaikawaha i make, iloko o na waiwai paa malalo iho:

            Apana helu 1 - E waiho la ma Kamananui, Waialua, Oahu, nona ka Ili Aina 64 eka, a i hoike piha ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1090.

            Apana helu 2 - E waiho la ma Kamananui, Waialua, Oahu, nona ka Ili Aina 3 85-100 eka ai hoike piha ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 607.

            Apana helu 3 - E waiho la ma Kamananui, Waialua, Oahu, nona ka Ili Aina 18 35-100 eka, a i hoike ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1090.

            Apana helu 4 - E waiho la ma Kamananui, Waialua, Oahu, nona ka Ili Aina 24 eka i kanu ia i ke kalo, a i hoike piha ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 480.

            Apana helu 5 - Apana 1 o ka Palapala Sila Nui Helu 1837 ma Kamananui i oleloia, nona ka Ili Aina 3 61-100 eka i kanu ia i ke kalo.

            Apana helu 6 - Apana 2 o ka Palapala Sila Nui i oleloia, noka ka Ili Aina 24 eka he kula hanai holoholona.

            Apana helu 7 - Oia ka aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1788 ma Kamalanui i oleloia, nona ka Ili Aina 97 eka he aina kula.

            Apana helu 8 - Oia ka Apana 1 o ka Palapala Nui Helu 1338, nona ka Ili Aina 20 88-100 eka, he aina ko.

            Apana helu 9 - Apana 2 o ka Palapala Sila Nui i olelo ia, nona ka Ili Aina 70 10-100 eka he aina kalo.

            Apana helu 10 - Apana 3 o ka Palapala Sila Nui i olelo ia, nona ka Ili Aina 5 42-100 eka, he aina kalo.

            No na mea i koe, e ninau i ka mea nona ka inoa malalo. He kuai dala kuike keia, a i ka mea kuai na lilo o ka palapala.

L. W. WILCOX.

996 4t Komisina.

 

KUAI WAIWAI PAA A KE KOMISINA.

            MAMULI o kekahi kauoha kuai i hoopuka ia e ka mea hanohano C. C. Harris Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie, i hana ia ma ka la 6 o Ianuari AD 1880, e kuai aku ana ka mea nona ka inoa malalo ma ke kudala akea ma ka Poakahi ia 31 o Ianuari AD 1881, ma ka hora 12 o ke awakea, ma ke alo iho o Aliiohlani Hale, na pono a me na kuleana a pau o Charles Kanaina i make, iloko o na apana aina malalo iho e waiho la ma ka mokupuni o Maui, oia keia:

            Apana helu 1. E waiho la ma Paeohi Lahaina, nona ka ili aina 1 eka, 1 ruda, 12 perches, o pili kokoke ana i ka luakini Kakolika, a ua kanu ia i ke ko.

            Apana helu 2. E waiho la ma Ilikahi, Lahaina, nona ka ili aina 2 ruda 17 perches.

            Apana helu 3. E waiho la ma Ilikahi Lahaina, nona ka ili aina 35 poles.

            Apana helu 4. E waiho la ma Keawaiki Lahaina, nona ka ili aina 19 perches, o ke kahua hale kuai keia e waiho kokoke la i ka uapo.

            Apana helu 5. E waiho la ma Kuholilea Lahaina, nona ka ili aina 1 eka, me 11 ruda.

            Apana helu 6. E waiho la ma Kuholilea Lahaina, nona ka ili aina 1-2 eka.

            Apana helu 7. Apana 1 o ka Ahupuaa o Ukumehame nona ka ili aina 38 1-2 eka, 5 1-2 eka he aina kalo a ke kahe nei ka wai ma waenakonu.

            Apana helu 8. Oia no ka apana 2 o ua Ahupuaa nei i olelo ia e waiho la ma kahakai nona ka ili aina 3 7-10 eka, 6 eka i kupono i ke kanu ko; ua olelo ia no hoi he kai lawai ko keia aina 3000 kapuai ka loa e pili ana i kahakai a hele aku iloko o ke kai.

            Apana helu 9. Na ili o Puuohala a me Kauouoku e waiho la ma Wailuku, nona ka ili aina 223 eka, 40 eka i kupono i ke kanu ko a ua kani ia e ka hui mahiko o Wailuku.

            Apana helu 10. He lele ia no Puuohala ma Wailuku i olelo ia, nona ka ili aina 1 23-100 eka.

            Apana helu 11. Oia ka ili o Kaohe ma Wailuku i olelo ia, nona ka ili aina 118 @0-100 eka, o kekahi hapa o keia he aina kalo a o kekahi hapa he kula a he aina wahie.

            Apana helu 12. Elua loi Poalima i hoakala ia ma ka Palapala Sila nui 5973.

            Apana helu 13. Oia ka ili o Maniania nona ka ili aina @ 8-10 eka.

            Apana helu 14. He lele ia no Kauouoku nona ka ili aina 398-1000 o ka eka elua mau ioi nui keia.

            Apana helu 15. Oia ka ili o Puhiawaawa nona ka ili aina 2 54-100 eka he aina ko.

            Apana helu 16. Oia ka ili o Lamukee nona ka ili aina 3 98-100 eka he aina ko.

            Apana helu 17. E waiho la ma Kapanui, Wailuku, nona ka ili aina 308-1000 o ka eka elua loi nui.

            Apana helu 18. Oia na pono lawaia ma ke kahawai o Wailuku.

            Apana helu 19. Elua apana aina e waiho la ma Kapuoho, Waiehu, nona ka ili aina 2 58-100 eka.

            Apana helu 20. Oia kekahi apana aina e waiho la ma Pelekunu mokupuni o Molokai, nona ka ili aina 4 eka me 844 anana.      

            Apana helu 21. Oia ka hapalua i mahele ole ia o ke Ahupuaa o Pelekunu ma ka mokupuni o Molokai, maloko o ua Ahupuaa nei 5345 eka he aina kala ka hapa nui o keia.

MOKUPUNI O HAWAII.

            Apana helu 22. Oia na aina o Kula, a me Halekamahina; o ka apana mua nona ka ili aina 1643 eka; a o kaap@@a @,90 eka; a o ka apana 3,1169 eka he mau aina hanai holoholona keia malalo keia o kekahi palapala hoolimalima e p@@ aoa ma ka 1 o Aperila, 1889 he 150 00@ dala ka uku @eolimalima o ka makahiki, e @ookaa mua ia ana i kela a me keia makahiki, na ka mea hoolimalima e hookaa na auhaa aupeai.

            Apana helu 23.  Oia ka Ahupuaa o Kapoho e waiho ia ma Puna Hawaii, nona ka ili aina, 4060 eka; aia keia aina malalo o ka hoolimalima e pau ana i ka la 1 o Ianuari he 200 dala o ka makahiki, e hookaa mua ia ana i kela a me keia hapa makahiki, na ka mea hoolimalima e hookaa na auhau aupuni.

            Apana helu 24 oia ke Ahupuaa a me na loko ia o Kalahuipuna e waiho la malalo aku o Kawaihae, nona ke Ili Aina @e 330 eka, @e 101 eka o ka loko ia malalo o ka hoolimalima e pau ana i ka la 29 o Mei, 1896, $100,@00 o ka makahiki ka uku hoolimalima, e hookaa mua ia ana i kela a me keia hapalua makahiki ikoe nae ka loko nui he 4 79-100 eka. Na ka mea hoolimalima e hookaa na auhau o ke Aupuni.

            Apana helu 25 oia ka Ili o Anaehoomalu o pili ana me ka aina i hoikeia maluna ae, nona ka Ili Aina he 879 eka, a he 4@ e@a o ka loko ia.

            Apana helu 26, oia ke Ahupuaa o Kapalalaea, nona ka Ili Aina he - eka.

            Apana helu 27 oia ka Aina o Kalamakuma ma Koao, Hawali nona ka Ili Aina he 2@0 eta.

            Apana helu 28, e waiho la ma Waipio, Hawaii, nona ka Iii Aina he 4-10 eka, he aina kalo.

            Apana helu 29, oia na aina e waiho @a ma Waioli, Hanalei, Kauai, he mau loi kalo nei.

            Apana helu 30, apana @ ma ka Palapala Sila Nui 7431, e waiho la ma Kalihiwai, Kauai, @ona ka @@@ Aina @ eka me 19 perches, he aina kal@.

            Apana helu 31 oia ka apana 2 o ka Palapala Sila Nui i hoikeia makana @@@@ ka @@@ Aina @ ruda me 21 perches.

            Apana helu 32, oia ka apana 2 o ka Palapala Sila Nui @@53 o waiho @@ @@@ Waipio, Hawaii, @@@@ ka @@@ Aina he 1-10 o ka eka, he loi nei keia.

            Apana helu 33, oia ka apana 3 o ka Palapala Sila Nui i hoikeia mahana, nona ka @@@ Aina he 2@-100 e@a, he aina @ale.

            Apana helu 34, oia ka apana 4 o ka Palapala Sila Nui i hoikeia ma@una, nona ka @@@ Aina 1-10 o ka eka, @@ aina kalo.

            Aia a ana ia @@ Ahupuaa o Waipio a me Kapalalaoa ma Hawaii me A@@@ ma Kipahulu, Maui, o kuai ia aku ana ia ma@ aina.

            He kuai dala k@@@@ kela, a na ka poe kuai na @@@ e ka palapala.

W. C. PARKE

996 6t Komisina.

 

Nuhou o ko na Aina e.

AFERIKA

            Ua pahola ia ae he lono mai ka apana aina hema o Aferika, ua pio na Burghers me ka nui o ko lakou poino, i ka poe Pondai, a no ka laulaha loa o keia mau hoala kaua'ana ma ia mau apana aina, ua manao na poo Aupuni o Enelani e kahea hou i ko lakou mau puali koa.

            Ua hoouna @@ aku i keia poe, aka na hookuemi ia mai lakou me na poino uuku. Ua pahola hou ia ae he lono, ua lilo ae ke kulanakauhale o Heildeiberg i na koa Boer, a ua hookehu aku lakou i Peresidena no keia wahi; o na launa ana mawaena o keia mau wahi, ua paniia.

            Ke nana aku nei na maka a pau o na Aupuni Nui ia Sir Garnet Woolsey ka Alihikaua nui o Enelani, nana i alakai na koa Beritania i ka makahiki 1873, i ke kaua ana iho nei me na Ashantee, a i ka makahiki; 1875, i ke kaua ana me na Zulu i kana hana e hana ai no keia mau nune kaua; ua manao ia ina e hoomau ia keia hana ana, e hoouna ia aku no keia Ahikanana e hoomalu i keia oluaoa.

RUSIA.

            Mamoa o ka haalele ana o ka Emepera o Rusia ia Livadia, ua loaa aku i na makai kekahi lua pao malalo o ke alanui kaa ahi, mai kekahi hale hoahu mauu e pili ana i ke alanui kaa; kekahi keia on na hoao hou ana e lawe i ke ola o ka Emepera.

            Ke mau nei no na nune kaua mawaena o Rusia a me Kino, a ke hoomakaukau hou nei o Rusia i mau moku kaua Torpedo he 12, no ka hoomahuahua hou ana i kona aumoku kaua ma na kai o Kina.

ENELANI.

            Ua aa hou mai nei o Boyd e hookuku heihei waapa hou me Hanalana, ka moho o ke ao holookoa, ma ka muliwai o Tyne, no $500, mahope iho o ka hala ana o na pule he 10, ma ko laua kakau pulima ana ma kekahi palapala aelike.

            Ua pakele he Kama Aliiwahine o Wale mai kekahi ulia kaumaha aneane i kau wahi o ka make, olai oia e hahai ana mahope o kekahi ilio hahai holoholona ma Norfolk, ue puiwa ae la kona lio a haule iho la oia, aka, mamuli o ke kokoke ana o kona Puuku ma kona aoao ua lalau aku la oia i ke Kama Alii oiai oia e kulana mai ana, a pakele iho la ke ola o ke Aliiwahine mai poino.

HELENE.

            Ke hoomau nei no o Helene i ka hoomakaukau kaua ana; ua hoopuka ae ke Aupuni i kekahi kauoha i na mokuahi a pau, e hoomakaukau i ka wa e kauoha ia mai ai me ka hakalia ole no ka lawe ana aku i na puali koa a me na lako kaua, ke hiki mai ka manawa e kukala ia ae ai ke kaua me Tureke.

IRELANI.

            Ke hoomau ia la no na kuee ana mawaena o na kanaka o Land League a me Orangemen; ua hoopuka ia ae he lono ma Irelani e noi ana i na makai e hooikaika ma ke kue ana aku i ka heluna nui o na kipi e hele ana ma na alanui me ka hoopoino ana i ka lehulehu me ka hana ole ia o kekahi mea e hoopau ai i keia hana.

            Ua hiki aku ekahi moku me na koa a me na lako kaua ma Queenstown; he heluna nui o na puali kaua a he lako kaua i hiki aku i Irelani, no ka hoomalu ana i na pioo malaila, 300 makai o Ladana i hoouna ia ma Irelani, no ke kokua ana i na koa ma ka hoomalu ana i na kuee a me ka maluhia o ke kulanakauhale o Dubelina.

            O ka pouli ana o ka mahina a me ka hoku ma kekahi mau aina i ke au i hala, he mea ia e hoopioloke ana i ka manao o na kanaka. I kekahi pouli ana o ka mahina a i ike ia ai hoi e ko Tureke poe, ua nui ko lakou pihoihoi a me ka makau; no ka mea ua manao lakou he hoa ilona ia no kekahi pilikia nui e hiki mai ana maluna o lakou, a i kumu hiki ole mai ai keia pilikia maluna o lakou, ua kii aku lakou i na pu a noke nui aku la i ke ki, me ka uwa ana a me na hana a pau e paiakuli ai na pepeiao.

AMERIKA.

            O ka bona aie o ka mokuaina o Misouri i Amerika, he $16,250,000 mawaho ae o $3,000,000 bona no ke alahao.

            O ka nui o na kanaka o ka mokuaina o Oregona, e like me ka papa hoike ma ke Keena Helu kanaka penei: Na kane, 103383; na wahine, 71,379; huina 174,767. Na kamaaina oia na Ilikini, 14,437; hanau i ko na aina e, 30,440; na haole, 163,087; na paele, 11,680.

AMERIKA HEMA.

            O ka nea ana aku o na puali kaua o Kile i kali loihi ia maluna o ke kalanahaunale o Lima, ua kokoke mai i ka wa e nee ai ka poe Kile. Ma ka la 19 o Novemaba i hala, he 18 mau moku kaua i lawa i na mea kaua i hoea ae mawaho o ke kulanakauhale o Pisco a he elua mau moku i hookomo aku iloko o ke awa me ka hookokoke loa ana aku i ka aina, a hoouna aku la i kekahi elele iuka, no ke noi ana aku e haawi pio mai ke kulanakauhale. Aka ua hoole ia mai la nae keia huakai a ka elele a nolaila, ua wehe koke mai la na aumoku a pau i ko lakou mau ipuka pu a luai mai lo i na mea make maluna o ke kulanakauhale, me ke kukai pu ia aku e ko uka o ko ka aina mau pu iloko o ka enaena a me ka hahana o na ula ahi. O ka aui o ka poe koa Peru ma keia wahi kulanakauhale he 1,200 wale no koa malalo o ke alakai ana a Kenela Zamudi. No ka hahana enaena loa o ka hooili kaua ma keia wahi kauhale nolaila, ua hiki ole i na Kile ke honou aku e hoolele i ko lakou mau koa i uka o ka aina, nolaila, ua hoolele aku la lakou he awa okoa, he umi mile mai keia wahi kauhale me ka hoopuai ana ae i na wahi kauna koa kakaikahi o Peru a me ko lakou alakai. I ka ike ana o ke alakai o na koa peru i ke ano nawaliwali o kona kulana, me ke koe mai hoi o kona pualikaua mai ka mohai ia ana o ko lakou mau ola, haalele aku la i kona kulana i paa ai me ka hana ino ana i ke kapakai kokoke i na uapo a me kekahi mau waiwai e ae, i ole ai e haulehia aku iloko o ka lima o na Kile. Ka nui o na make o na koa Peru ma keia hooili kaua ana he 150, o ko na Kile, ua pakolu @ku i keia heluna. O @@ poali koa Kile i hoolele ia i ka aina, he elua mau regimana ma ka 1,200 koa pakahi a he elima mau regimana e ae me keia huina pakahi hookahi berigade nona na koa 900 a me 900 mau koa pukaa a me na kaua lio, nona ka huina ikaika a pau loa he 10,000 koa.

            Ua hoolele ia keia mau koa i ka aina, a hookahua aku la lakou he wahi kauhale nona ka inoa o Arika, no ke kali aka aku i kekahi mau koa hou e hoolele ia mai ana no ka lele kaua ana aku maluna o Lima. O ka loa mai Lima aku a hiki i Pisco, he 126 mile, a mai Lima ae, a i kahi e upu ia aku nei no na koa hou e hoolelo ia ae ai, he 70 mile; ua manao na Kile o na koa i hoolele ia ae ma Pisco, ua lawa lakou no ka hoopoino ana aku ia wahi. O ka nee ana o na koa Kile i Lima he akahele loa, a ke panipani nei lakou i na wahi a pau a ko lakou enemi e kuemi mai ai, alaila, komo kino aku iloko o ko kulanakauhale poo o Peru.

 

NU HOU KULOKO.

            UA ulupa ia e ka nalu ka uapo hoolei ukana o Hanapepe ma Kauai a nahaha Pela mai ka lono.

 

            KE mau la no ka hahana ana a ka la ma ke kulanakauhale o Hilo. Pela mai ka lono.

 

            KE noke la ka ua a me ka makani kona ia Kohala Akau. Pela mai ka lono.

 

            MA ke ahiahi Poalua iho nei, make emoole aku la o Ikeole, ma Maemae.

 

            UA hookuu loa ke kiure i kela kanaka o Honokaa, Hamakua, i manao ia nana i apuka kekahi mau bila d@la.

 

            UA hooholo ke kiure i ka pono o ka waiwai i na keiki ponoi a Kole, aole ia Kauwa.

 

            MA ka Poakolu iho nei, la 5 o Ianuari, mareia o David Kaumahana me Kala, no Apua laua.

 

            UA okupe kekahi lio mawaho ae o ku halekuai buke o Taramu ma Alanui Kalepa, i ke ahiahi Poalua iho nei a hina ilalo a make loa iho la; pakele ke kanaka e kau ana.

 

            MA ka la 22 o Dekemaba iho nei, ua hou ia i ka pahi kekahi haole o ka mahiko o Koloa, Kauai. Na ke kuke Pake a ua haole nei keia hana weliweli, a ua hopu ia nae a paa ma ka halepaahao e kali ana no ka hookolokolo ia.

 

            MA ka la 27 o Dekemaba, he ekolu hale laina i pau i ke ahi ma ka wiliko o Hanamaulu, Kauai. He ahi lele mai ka pukauahi mai o ka halewili ke kumu i wela ai.

 

            MA ka Likelike o ka Poalua iho nei, ua kau aku ka Moi a me ka poe Puhi Ohe, no Maui. E hoohala ana paha he mau la malaila, a huli hoi mai i ke Kapitala nei.

 

            UA haalele mai i keia ola ana o Mrs. Kamakala, ka wahine mare a ka Lunakanawa Kamakala o Kohala. Ma ko laua home noho ma Makapala.

 

            MAI a Kauhi o Lahainaluna i loaa mai ai ka lono e pili ana i ka holo mua o na Kula Sabati o Olowalu a me ko Kaanapali, ma ko lakou Hoike Kula Sabati Hui, ma Wainee, Lahaina, Maui.

 

            MA Kamoiluli, Waikiki, iloko o na kikiao makani ikaika o kela mau la iho nei, ua kulai ia a hina ilalo kekahi hale o Kamu e haawe ana ma ke kua o kona hale pepehi kanaka. A ke ku pahaohao la ua hale la.

 

            I ka Poaono i hala, he mau lealea hookani Vaiolina, ka i hoau mua ia e na keiki Pukiki, ma ka p@ o ka Moiwahine Emma, ua nani na hana e ua poe Pukiki la.

 

            UA wehe ia he papaaina nui, ma Waimanalo ae nei, na ka mea i mahaloia Keoni Kamaki. A ua hiki kino aku ka Moiwahine Kaleleonalani, a me kekahi mau maka hanohano o ke aloalii nei malaila. A ma ka po ana iho ua malama ia he mau lealea hula haole.

 

            AOLE wahi emi e ae e loaa ai na wehi nani a panio i ke kino, mai na kane wahine a me na kamalii o ka halekuai wale no o A. M. Mellis ma Alanui Papu. Haahaa launa ole na kumukuai. Ola ka hune!

 

            MAMAKI. - Ma ka noho ana iho nei a ke kiure ma keia mau la iho nei, e noonoo i ka hihia o Mamaki ua haawi aku lakou i ka ahewa ana iaia. Ua lohe ia mai, he mau makahiki kona ma ka hana oolea.

 

            KIAAINA KAHAPULA. - Me ke kaumaha makou e hoea aku nei mua o ko makou poe heluhelu he mau tausani a pahola aku i ka lono kaumaha no ka haalel@ ana mai i keia ola ana o ke Kiaaina Kahapula o ka moku @aili la ma kona home ma alanui Hotele ma ke kakahiaka Poalima nei, Ian. 7. 1881. Ua loohia oia i ka mai no kekahi mau ia loihi aka ua loaa ka oluolu mahope mai a ua manaolonaia e palekana loa ana aka i ka wa i hoomaopopo ole ia, ua hoohalua koke iho la ka make ma ka ipuka o kona home kino lepo a kaili aku la i ke aho. Aloha, aloha ia keiki kamaaina o keia kulanakauhale me ka helelei o na waimaka nona a me kona koolua i luakaha po ai.

            O ka wahine mare a W. L. Moehonua kekahi i helo liku aku ma ia alanui. Pela ka lono mai.

 

KE KANAWAI.

HELU 2.

NO KA WAIWAI PAA.

            (1) Okoa nae ka rula no na mea i kukulu ia a i kakia ia i ka aina a me ka hale ina ua ulu ka ninau mawaena o ka @iea aina a me ka hoa hoolimalima. Ua ae ia i ka hoa hoolimalima aina (tenant) e wahe a lawe i na mea a pau ana i kukaiu a i k@kia paha i ka aina a me ka hale, ina no ma ka wehe ana aole oia i hoopoino i ka waiwai pea. Ina nae e hoopalaleha ka hoe hoolimalima a hoalele oia i ka aina i ka pau ana o ka manawa hoolimalima me ka lawe ole aku i kana mau mea hou i kukuia ai a i hana ai ma ka aina ua pau ko@a mana aole e hiki iaia ke komo hoo maluna a lawe aku.

            No ia rula ke hookomo ia nei ma na palapala hoolimalima na mea i aelike ia no na mea a ka aoao elua i hana a i kukulu ma ka aina.

             (2) No ka ninau iloko o ka helu @. "Pehea hoi ke ko e ul@ ne ma na mahiko? He waiwai paa, he waiwai lewa paha?" Ina ua ulu ka ninau mawaena o A e kuai ana ka aina ia E. maopopo loa he waiwai paa ke ko, a e lilo pu ana me ka aina ma ka palapala hoolilo ia E. loa nae he noho hoolimalima o E malalo o A. hiki ia E ke oki i ke ko a lawe nona iho ina @ oo a kokoke oo ke ko i ka manawa i pau ai ka hoolimalima. Pela no ka rula ina he kaio (@@) ka mea ulu aka, ma ka mok. LXII pauku 1, o na kanawai o ka M H 1876 na hookomo ia "na mea kanu e ulu ana" ma ka haawina "waiwai lewa," ma ka auhau ana. He pono ole keia o na mea kanu e ulu ana ua paa ia ma ka lepo; aia no ko lakou aa ma ka honua, nolaila he "waiwai paa" ia - a he pono ke helu pu ia ke ko me ka aina ana i hoowaiwai. Estates in Fee Simple.

            (3) Ina he kuleana piha ko ke kanaka ma kekahi aina, a oia ka ono maoli, ua kapa ia ke ano o kona kuleana iloko he fee simple. Aole huaolelo Hawaii no keia mau huaolelo haole, a he mea pono i na Loio Hawaii e hoomaamaa i keia inoa. Ua maa i na kanaka Hawaii i ka olelo "ano alodio" i mea e hoike ai ke ano o ke kuleana piha ma ka aina. Aole hewa keia, aka, o ka pololei loa he "fee simple."

            (4) Eia na ano nui o ka fee simple. Hiki ka mea nona ka aina ma ia ano ke hoolilo aku a hooili aku ma ka palapala kauoha e like me kona makemake. Ioa @a hoohio o B. i kona aina ia C, a ua olelo ka palapala hoolilo aole hiki iaia ke kuai i keia aina la hai, alaila he kuleana fee simple o C ma ka aina.

            (5) I mea e maopopo ai ke ano fee simple o ka hoolilo ana, pono e hookomo ma ka palapala hoolilo i keia mau huaolelo-" a me kona mau hooilina." Ina ua hoolilo ia ka aina ia "D a me kona mau hope no ka manawa pau ole" - aole ia lilo ka aina ia D, ma ke ano alodio (fee simple) pela no - na ua hoolilo ia ka aina" D. a me kona mau hoa, "-ia" D a me kona mau lunahooponopono waiwai a me kona mau hookokauoha-" aole i akaka ke kuleana o D. e hoolilo hou aku ka aina loa i haule ka huaolelo "hooilina" ma ka palapala hoolilo, alaila @e kuleana wale no ka mea i kuai mai ka aina oiai oie e ola ana no ka mea ina aole i hele ka aina @iaia a me kona mau hooilina, ke make oia, alaila, hiki ole iaia ke kuai hou aku ka aina ia hai.

            (6) Pono e makaala na poe kakau palapala hoolilo i keia mea, mai poina i ka huaolelo "hooilina." Pela no hoi i na moraki.

            (7) Ina e hoolilo ana ka aina i kekahi hui i - hoohui ia malalo o kekahi palapala hoohui a ke Aupuni, aole i hookomo i na huaolelo @ooilina," no ka mea, aole uhane ko ka hui, aole hoi he mau hooilina. Pela no i na palapala hoolilo aina i ka ekalesia i hoohui ia, a me na kahu malama waiwai. Eia na huaolelo ma ia ano palapala "a me ko lakou mau hope," - "hope ma ka oihana." He ninau, ina he palapala hoolilo aina i ke Aupuni Hawaii - hookomo anei ka huaolelo "hooilina?" Na ka poe ik@ e hoike mai.

            (8) He mea kupono loa ke hookomo i ka huaolelo "hooilina" ma na palapala kauoha ina e makemake e hooili aku ka aina ma ke ano fee simple: aka ua hiki i ka Aha ke hooholo ma ka fee simple ka hooili ana aku, ina pela maoli ka manao o ka mea nona ka palapala kauoha, mamuli o na huaolelo o ka palapala. Ma Pekekane a me ka hapanui o na moku aina o Amerika Huipuia ua hooholo ia ke kanawai penei. O na palapala kauoha e hooili ana ka aina, e manao ia ua hooili ia e like me ke kuleana o ka mea nona ke kauoha ma ka aina, ke ole he mau olelo ma ka palapala e kue ana i keia manao. M@ kekahi Aupuni hoi he kanawai ano like e pili ana i na palapala hoolilo aina.

            (9) lua i hoolilo ia ka aina "ia Ha me kona mau hooilina, oiai e ku ana kekaahi laau." - Pehea, he kuleana ano alodio ko H ma ka aina? Na ka mea ike e hai mai.

            (10) Ina i hoolilo ia ka aina "ia H a me kona mau hooilina a hiki i ka hoi ana mai o G mai Roma m@i." Pehea he fee simple anei ko H?

            (11) He palapala hoolilo "@a K a me kona mau hooilina oiai e noho kane ole o M." Heaha ka kuleana o K ma ka aina?

 

            MA ke Sabati i hala iho nei ua Hapeti@o ia ehiku keiki opiopio ma ka luakini o Kawaiahao.

 

            UA loaa mai ia makou ka leta a J. Bright o Hamakua e hoike ana i ka haul@ ana o Mauli kekahi kela o luna o ka Mariona i iloko o ke puhi ma ka lae kahakai o Hamakua. Elua la a ekolu po kona moe ana malaila me ka poino ole. A keia pule ae pai ia aku ua leta ia.