Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 3, 15 January 1881 — Page 2
| This text was transcribed by: | Arnold Hori |
| This work is dedicated to: | Hawaiian Historical Society |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kauoha.
UA @ i ke '@ ka Moi ka @ko a@ ala @a KEAUKOLO o @, Hawaii, i kona m@a po@o Kivila.
@ Io, Dek. 21, 18@0 997 3@
UA hooko@a aka i keia la @ Rev J H Ma@oe i Ag@a Ho@ A@ P@h@ no Hanalei, Kauai. ua waiho aka oia i ka Ap@ e Kawai@a.
H A P CARTER, Kahi@ Ka@loa.
K@ Ka@, Dek 27. 1@0. 997@
UA @ keia la i m@ Ag@ ka apana o Wailuku, Maui.
John Richar@, m@ Haol@ i waih@ mai.
K@ kahi @ J J Hal@ i waiho mai.
H A P CARTER, K@hiaa Kalaiaina
K@ K@, Dek 27, 1@. 997 3t
E hookip@ @a @ ka poe e noi @ Ke@ ke Ka@ Kal@ keiki i ka Poa@o, ka la 15 o Ianuari, 1881. @ i ka Halepaah@o o Oahu a me ka Hale@a@ P@, i ma lo Bipi makamaka ho@ a @iko pah@ ka Hale@ai P@p, i ka L@na @
H A P CARTER, Kahina Kalaiaina
K@ K@ Dek. 31, 18@. 997 3t
OLELO HOOLAHA.
NO KA O ANA.
E IKE @ Kanaka a pau ma Oahu nei, ma ka Poakahi o keia pale ae, oia ka la 3 o Ianuari, M H. 18@1 e h@ ia a@ o L. W. BRIGGS e hele kaapuni ia Oahu nei, a @ O i @a mea a pa@ i O @ ia K hele mua ana oia i Waimanalo i ka P@kaki, a malaila oia @ O ai i kanaka a pa@ I O ole @. Ma@ aka e @ele oia i Kaneohe, a peia aka a p@ni Oahu @i. E h@ ia ana i kela ia keia la kahi e a@oako@ ai kanaka. @a e makaala kanaka a e hele nui i kahi i hea ia.
N. B. EMERSON M. D.
Luna O no Oahu.
Dek. 31, 1@0. 996 4t@
Hoolaha Papa Ola.
NO KA O ANA.
E ike auanei na kanaka a pau, ma ka hora umikumamakahi (11) o ke kakahiaka o ka la Poakahi, Ianuari 17, e hoomaka ana o Kauka Emekona i ka O Lima ana ma ka Halepule Hoolepope ma Waikiki-kai.
Nolaila, e hele nui mai kanaka i O ole ia mamua, a e lawe pu mai i na keiki.
N. B. EMERSON, Luna O no Oahu.
Jan. 10, 1881, Ma ke Kauoha.
1t
HE OLELO HOOLAHA
No ka O ana.
E MOOMAKA hou ia ana ka O ana mai keia la, ma ka Hale Lapaau ma Kikihale, a ma ka Halemai Moiwahine, ma kela a me keia la, e like me ka O ana mamua. E hele nui mai na mea i nele i ka O ia. A e lawe mai hoi i na Keiki a pau i O ole ia.
N. B. EMEKONA.
Luna O o Oahu.
Dek. 31, 1880. 996 4t ja5 4t
NO KA MEA.--Mamuli o kekahi Kanawai i hooholoia e ka Moi a me ka Hale Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina iloko o ka Ahaolelo Kau Kanawai o ke Aupuni, i aponoia i ka la 30 o Dekemaba, 1864, ua kukulu ia ka Buro Eemoku mai na aina e mai, e hooponopono ai i ka hoopae ana i na lima hana a me na eemoku mai na aina e mai; a ma na olelo oia kanawai a me ke kanawai e pakui ana i ka mana oia Buro i aponoia i ka la 23 o Iune, 868, ua hoomaopopo ia na ke Kuhina Kalaiaina me ke kokua mai oia Buro, e hana a e waiho aku imua o ka Moi iloko o ka Aha Kukamalu, i mau rula a me na hooponopono ana i manao ia he kupono no ke alakai a me ka malama ana i na eemoku mei n@ ai@a e mai i hoopae ia; a
NO KA MEA.--Me he la ua hoike ia mai imua o ke Kuhina Kalaiaina, he mau hewa ka i hoala ia mamuli o ke kuhikuhi i hookohu a kekahi poe i hookohu ole ia i kapaia he poe lawelawe oihana luna, a poe kepa paha, mawaena o na eemoku mai na aina e mai i hoopae ia iloko o keia Aupuni (oiai aole lakou malalo o ka palapala aelike) a me ka poe makemake ana e hoohana ia lakou; a
NO KA MEA.--Ua manaoia he maikai ke koho ana i poe kupono e lawelawe i ka oihana agena hana, na lakou e hana na palapala aelike mawaena o na eemoku mai na aina e mai a me ka poe makemake e hoohana ia lakou, a o na poe e ae a pau e papa ia ko la@u lawelawe ana i ka oihana agena hana. Ma ka hooia ana mai o ke Kuhina Kalaiaina a me ka Buro Eemoku mai na aina e mai.
Nolaila, E hookohu ia e ka Moi iloko o ka Aha Kukamalu ke Kuhina Kalaiaina, a ma keia ke kauoha ia nei oia, ke nonoi mai ka Buro o na Eemoku mai na aina e mai, e hoopuka i mau laikini no na mea elua a oi aku paha ke apono mai ua Buro la no ka Apana o Honolulu; aole e oi aku mamua o elua laikini no kela a me keia apana e ae o ke Aupuni no ka lawelawe oihana agena ha@a me ka mana e hana i na palapala aelike mawaena o na eemoku i oleloia a me ka poe mahi a haawi hana paha; a e hoopau wale ia no ia mau laikini e ke Kuhina Kalaiaina ma kona noonoo ana.
I ka manawa e hoopuka ia ai ka laikini e haawi ka mea nonoi laikini i ke Kuhina Kalaiaina i na dala he $20, me ka waiho p@ aku i Bona me na Hope maikai, a na ia Kukina e apono mai ia Bona i hoopaa ia e @a dala aole e emi mai malalo o $2000, a p@nei ka olelo hoopaa o ia Bona: e ukuia ka mea nonoi laiki@i no kana mau hana elima dala no ka palapala aelike hookahi, a aole oia e noi a e ae e haawi ia mai na dala, ai ae mamoa o ia, a e hooko ka mea nonoi laikini e @a i ka hele pono o ka lima hana ma kahi o ka mea haawi hana; ke hooko ole ia keia alaila e hoihoi hou ia ma ka lima o ka mea haawi hana na dala uku mua ke koi ia ina @a loaa kekahi uku mua i ka eemoku mai na aina e mai.
A ina @a hana a kokua paha e hana kekahi mea i @kini ole ia i na palapala aelike maw@a o na eemoku i oleloia a me ka poe haawi hana, e hoopai ia no oia $100, no kela a me keia hihia ke hooholo ia e ka Aha i l@aa ka mana e hooholo pela.
Aka hoi, aole e manao ia ma keia mau elele hooholo, he kuleana ole ko na mea h@awi l@ e h@na ponoi iho i na palapala @like me na eemoku mai na aina e mai.
Aole no e manao hou ia, ua pili keia mau el@le h@holo i na palapala aelike e pili ana i @a eemoku i eleloia, i hana ia e ka Buro K@moku @ na aina e mai, a malalo paha o l@ alakai an@ a ia Buro.
A ke manao hou ia nei e lilo keia i mau olelo hooho@ mai ka la aku a mahope o ka h@ha ia ana maloko o kekahi a mau aupapa p@a i pai ia ma Honolulu.
Ha@la ma Halealii Iolani i keia la 24 o Dekemaba, M. H. 1880.
9@6 @ KALAKAUA R.
Na Pauku o ke Kanawai K@vila e
pili ana i ka O ama.
PAUKU 309. E hoonoho ke Kuhin Kalaiaina, mamuli o ke kuhikuhi ana o ka Papa Ola, i kekahi kanaka, kupono i Luna olima ma kela Moku Kiaaina keia moku Kiaaina o ke Aupuni, a e loaa i ua Luna la ka uku i hookaawaleia nana e ka Ahaolelo, i kela manawa keia manawa, a e hiki no i ke Kuhina Kalaiaina e hoopau aku i ua Luna la ke manao oia pela.
PAUKU 310. E koho kela luna keia luna olima, i ekolu wahi kapono ma kela Apana kula keia Apana kula, maloko o kona moku; no ka hana ana i ka olima; a e hoelaha aku oia, i kela manawa keia manawa, i kona manawa e hiki aku ai ma ua mau wahi la, e olim@ i na mea a pau i hele mai imua ona, na mea hoi i olima ole ia mamua ; a i kona manawa hoi e hele hoa ai malaila, e nana i ka pala a me ka pala ole o na lima o ka poe ana i o ai.
PAUKU 311. Na ka makuakane a makuahine paha o ke keiki, maloko o mala- na ma eono, mahope iho o kona hanau ana; a ina ua make, a ua mai, a ua hele ma kahi e paha, ka makuakane me ka makuahine, alaila, na ke kahu, kahuhanai, a mea nana e malama paha i ke keiki, e lawe aku iaia i ka luna olima e o ia, maloko o ua malama eono mahope o kona hanau ana, a i ole ia, ma ka manawa e hiki mua ai ke lawe.
PAUKU 312. Ma ka walu o na la mahope iho o ka olima ana o kekahi keiki, e lawe hou ka makuakane, makuahine, kahu, a mea nana e malama paha, i ua keiki la imua o ka luna, i hiki iaia ke nana a maopopo ke ko a me ko ole o kana hana.
PAUKU 313. Ina ua maopopo i ka luna ua ko ka olima ana, alaila, e haawi aku oia i ka makuakane, makuahine, a me e ae paha nana e malama i ke keiki, me ka uku ole, i palapala hoike no ka olima ana, a e kakau hoi oia maloko o ka buke hoomanao ana e malama ai no ia mae.
PAUKU 314. Ina ma kekahi manawa ua manao ka luna olima, aole i makaukau ke kino o ke keiki i laweia mai imua ona e olima ai ia manawa, alaila e hiki no iaia ke hoopanee aku i ka o ana a i kekahi manawa mahope, a olelo aku oia i na makua, a i ka mea nana e malama paha, e lawe mai i ke keiki ma kekahi manawa hou e o ia.
PAUKU 315. E hele na luna ma na wahi a lakou i koho ai no ka hana, ma kela hapalua keia hapalua makahiki, a i na manawa e ae ke kauohaia aku e ke Kuhina Kalaiaina, a e ka Pala Ola.
PAUKU 316. O ka makua, o ke kahu, a mea e ae paha, nana e malama i ke keiki, i hana ole e like me ka olelo o ke kanawai e pili ana i ka olima, e hoopaiia oia ma ka uku hoopai i elima dala; a na ka mea nana i hoike mai ka hapalua o ia dala.
PAUKU 317. E malama na luna olima i buke pololei no ka lakou mau hana, a e hooili aku aku lakou pakahi i ka palapala hoike i ke Kuhina Kalaiaina, i kela makahiki keia makahiki.
H. A. P. CARTER,
992-tf. Kuhina Kalaiaina.
MAKANA
----A KA----
NUPEPA KUOKOA,
NO 1881.
No ka poe a pau e lawe ana i ka NUPEPA KUOKOA no 1881, me ka hookaa mua mai i ka uku pepa, $2.00, mamua ae o ka la 31 o Maraki, e loaa aku ana ke ke Kii maikai o ke Aliiwahine EMMA KALELEONALANI, a me ka ALEMANAKA no keia makahiki.
Eia kekahi: He mau Kii no e waiho nei o ke Aliiwahine VICTORIA o Enelani. A ina o ka mea e hookaa mai ana ma keia Keena he $2.50 mamua ae o ka la 31 o Maraki, e loaa aku no ke KUOKOA no keia makahiki a me na Kii o na Alii a elua. Ko KALELEONALANI a me ko VICTORIA, a me ka Alemanaka.
KA NUPEPA
Kuokoa me ke Au Okoa
I HUIIA.
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula
K O M I T E H O O P O N O P O N O.
Hezekia Aea.
POAONO, IANUARI 15, 1881.
UA noi ia mai makou e hoolaha aku, ua oluolu ke Alii ka Moi e ike i na makaainana, mamua ae o Kona holo ana no na aina e, ma Kawaiahao i ka po o ka la apopo, o ka hora ehiku me ka hapa.
UA lono maopopo ia, ua hooholo ka Mei i Kona manao no ke kaahele ana iwaena o ko na aina e. E hoomaka ana ke Alii i Kona huakai maluna aku o ka mokuahi o keia Poakahi ae, la 17 o keia mahina. E holo mua ana no Kaleponi, mai laila ae a i Kina, a hoohiki loa aku i inia ma o ka puali o Kueke, mai laila aku a Italia, Farani i mw Enelani, a huli hoi mai ma Amerika Hui. E ukali ia ana ke Alii e W N Limaikaika a me Kale Kauka.
Aohe mea e ae a makou e kalokalo ae ai no keia huakai a ke Alii, o keia wale no, e ukali ia lakou e ua ouli piha a ke aloha, e heahea ia mai e na leo lokomaikai, a e ike hou i ke ene oiwi no ka pomaikai o ka Lahui, a no ka pono o keia mua aku o ko kakou nei aina oluolu.
UA hoopiha mau ia ke keena halawai o Kawaiahao i na p@ halawai iho nei, me na opio a me na makua; he poe kekahi i nalowale ko lakou mau helehelena no na manawa he loihi loa a akahi no a ike hou ia ke lakou mau maka. He hoike ana i keia i ke aloha o ke kakou makua lani ka poe auwana wale.
HE KUHIHEWA.
KE olelo nei ka Paeaina: "Mai ka manawa i puka ai ka mai puupuu liilii a hiki mai i ka wa a ka halawai makaainana ma Kaumakapili i hooholo ai i kekahi olelo hooholo hilinai ole i ka Papa Ola o keia wa aole i lohe ia ko ke Kuokoa leo e hoahewa a e kekua ana paha i na hana a ka Papa Ola." E ike auanei na makamaka heluhelu i ka oiaio ole o keia mau olelo a ka Paeaina ke huli ihe-a nana i na helu o ke Kuokoa i hoopuka ia mahope mai o ke puka ana o ku mai iloko o Dekemaba i haia ae nei. E nana i ke Kuokoa o Dekemaba la 4, a me ko ka ia 11 mai.
Ua paipai ke Kuoka i kona poe heluhelu a pau e hoolohe a e malama pono i na kauoha a me na rula i hoolaha ia no keia mea. Ua hoopuka ia ma na kolamu m@nao pepa o keia nupepa na olelo paipai i ka lehulehu, no na mea e makaukau ai lakou ma ke pale ana i ka mai. He oiaio no, aole i hui pu ke Kuokoa me ka leo hauwalaau a kahi poe, no keia kumu, ua hilinai makou ma ke ano noonoo naauao o ka lehulehu e hui pu ana kolakou noonoo maikai e hooko aku i na kauoha a me na alakai ana a ka Papa Ola. A he hauoli ko makeu ke puana ae, aole i nele ia hilinai ana. Ua kokua na poe noonoo a pau ma ka hooko ana i na kauoha i hoolaha ia; oia no ke kumu, malalo o ka lokomaikai o ka Lani, i pakele ai kakou a pau i na luku ana a ka mai. A hiki i keia la, aole i hoea hou ae kekahi mai puupuu hepela, a o ka hoike maopopo no ia o ka oiaio o ka makou i olelo ae nei. He hoike no hoi keia no ka pii ana ae o ka noonoo naauao o keia lahui, no ka mea, aole loaa keia noonoo lokahi no ke pale ana i ka mai iloko o kanakolu makahiki i hala ae nei.
He olelo kauiana na Lilekona, ka Peresidena mua iho nei o Amerika, penei:
"Mai kali no ke kuapo ana i ka liho me ka hoa hele iwaena konu o na wai kahe." E aho aia a pae i kula, alaila kuapo na lio, I na paha i hoolohe ia na walaau ana a ka Paeaina me kona kaina, owai la kai ike i ke nui o na poino e pahola ia ana maluna o ka lahui, mamuli o ka hookahuli wale ia o na hana o ka poe i hooikaika iho nei e pale aku i ka mai luku mai ka aina aku? He kumu e hauoli ai ka lanakila ana o ka lakou mau hooikaika ana.
KA PEPEHI KANAKA O KAU,
HAWAII.
O POLUA, ka pepehi kanaka e noho nei iloko o ka hale paahao no ke kali ana i kona la hoopai iloko o Maraki ae nei, he kanaka ia iwaena konu wale no o kona mau la. Aole i piha ke kanaka o koua mau makahiki. Ua hanau ia oia ma Waikapu, Maui, iloko o ka makahiki 1822. Malaila oia i hui @, a hele no i ke kula ina ia wahi. Ua kepa oia ma ka mahiko o Konuwela, ma Waikapu, iloko o 1866 hele mai oia i Honolulu nei, a hoohala he mau makahiki me Kapalama. Mai ia nei aku holo no Hawaii; ma keano makaikai keia hele ana, a noho i Hamakua ma ka makahiki 1873. Mai laila aku hele no Kau, a noho hana ilaila. Loaa ilaila he mau dala, a holo no Puna ma ke a no makaikai. I Puna halawai oia me Keolahou, oia ka inoa o kana wahine manuahi ana i pepehi ai. Hoopili oia me keia wahine, a hoi pu laua i Kau. Me Kau kepa hou o Polua ma ka mahiko a Pahala, kepa no elua makahiki a ohi he 80 dala, Haawi i ka hapa nui o ia dala no ka wahine me ne makua. Pela ko laua noho ana a hiki i ka malama o Okatoba iho nei, haalele ua wahine nei ia Polua, a hoopili aku la me kekahi kane e ae. ua olelo ia o Kelekolia kona inoa.
Ma ka la 7 o Okatoba o ka makahiki i hala ae ne, hele aku la o Polua a i ka hale kahi a ka wahne i noho ai me ke kane hou, he umi lakou e noho ana, he elima kane a elima wahine.@ Ua mama iho la lakou i ka awa a e hoomakaukau ana e ai. Loaa aku aku la o Keolahou a me Kelekolia ia Polua e ku ana mawaho iho o ka puka o ka hale, e hoomakaukau ana i ka ia a ai iho lakou. Pouli ae la kona noonoo, uhuhi ae la i kana pahi, a me ka lima menemene ole pahu aku la ma ka aoao o ka wahine, huli hoi ae la a hoao ae la e oki i kona puu iho, aole nae i make. Ua hookolokolo ia o Polua a ua hoahewa ia; iloko ae nei o Maraki e li ia ai.
Pehea na makua o Keolahou? A me na poe e ae i ike a kokua wale aku i ko laua noho hewa ana me Polua? Ua noonoo anei lakou aia maluna o ko lakou mau poo kekahi hapa o ka hewa o ka make ana o keia mau mea a elua?
He leta na Aloha Hawaii.
E KA NUPEPA KUKOA--Aloha oe.
E like me ka'u hoike ana i keia pule, ke ae mai oe, e wehewehe au i ka haina loaa o ka ninau elua o ka mea kalai manao maloko ka Paeaina o ka la 25 o Dekemaba iho nei, malalo o ke poo. "Pela ie anei?" He manao nae keia i loea ia eia pepa mailoko ae o ka Elele, a ua hui pu ia mau pepa ma ka hoopuka ana. Eia ua @inau la; "kowai pomaikai i hoolilo ia aku ai i na loaa aupuni la?"
Ke pane nei ka mea nana ka ninau penei; ke nana iho kakou, e ike ia ana, he mau oihana wale no i pili i ka pomaikai o ka haole, kahi i hoolilo ia ai na loaa aupuni. E nana kakou i ka oiaio a me ka ele o keia. Penei kana hooneho a@a i ua ma@ lilo aupuni la. No ka ohana alii $123.600: na Ahaolelo a me na oihana mana hooko he $189,095, na oihana hookolokolo, $@6,587.50--Pehea keia mau haawina? Pili wale no anei i ka pomaikai oo na haole? Aole paha pela. E nana i na haawina nui e ae, ko ka oihana makai, na hale p@ahao. Pehea p@i wale lo @ i ka pomaikai o na haole Ka oihana wai, no na haole wale no anei ka pomaikai o ka wai? Na haawina noi no na ala@u: me na alahaka, ka haawina no ka Oihana Leta he $54.000. Pili wale no anei ka pomaikai o keia mau mea ne na haole, a nele kanaka maoli? Aole loa pela. Aka, ma ka lawe ana o ka mea kalaimanao o ka Paeaina me ka Elele, a hoopuka aku i na olelo e like me keia, " e pili ana n@ na pomaikai o na haole wale no na hana o ko kakou aupuni," ua like ia me ka hookae maoli i ku kakou lahui, me he mea la. he poe ole loa kakou, a aohe wahi hana iki. Aohe oiaio o ka@ kalai ana, aohe no hoi i pololei ka pane o kana ninau ana i pane ai, no ka mea, ua ohi nui ko kakou lahui ponoi i na pomaikai o na hoolilo dala ana o ke aupuni. A o ka poe i ohi ole, no ko lakou palaualelo ka ohi ole ana. Ke lawe mau nei na Hawaii ponoi i na pomaikai o ka oihana wai, ka oihana koa a me ka oihana hoonaauro.
Ka Oihana Leta ka oihana lapaau, a pela wale aku. Aohe pomaikai i lawelawe ia e na haole iloko o keia aupuni, i ae ole ia hoi i na kanaka maoli ke manao lakou e imi. Ua noa like i ka Hawaii a i ka haole na alanui a pau e loaa ai ka ike a me ka wai wai iloko o l@ea aupuni.
Pela ko'u ike. A ua hauoli au i ka ike maka ana i kekahi poe Hawaii maoli e imi nei me ko lakou mau lima ponoi i na pomaikai o ka aina, aole hoi e like me ka ka Paeaina e hoopuka nei, e i ana ua pili wale no i na haole keia mau pomaikai.
Ua hoike ae nei au i ka huhewa o ka haina o ka ninau o ua makamaka kalai manao nei. O ka haina poloiei koe o kana ninau, a i ae mai oe ia'u, e hoopuka aku no au i keia pu ae. Owau no o
LAHUI HAWAII.
Honolulu, Jan. 4, 1881.
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina, ma ka hooponopono waiwai, ma ka hana o ka waiwai o Opealu w o Kapaukolo, Honolulu i make, ma ke Keena imua o ka Hon. A F Judd. Kauoha e hoolaha i ke noi e apono i na papa hoike, hookuu ana, a e mahele i ka waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me ka papa hoike o Kawaa w, kekahi o na hooilina o Opealu w no Honolulu i make, e noi ana e kahea ia aku ka Lunahooponopono waiwai e hoike mai i kana hana, a e kauoha ia e mahele i na waiwai o ka mea i make i na mea i kuleana malaila.
Ua kauohaia, o ka Poalua, ka la mua o Feberuari, M H 1881, ma ka hora umi o kakahiaka, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena ma ka hale hookolokolo ma Honolulu, oia kahi a me ka mamawa i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, a me na papa hoike i oleloia, a o ka poe a pau i pili malaila, e hele mai a e hoike i ke kumu ina he kumu io ko lakou e ae oleia ai ua noi la, a malaila e hoike mai ai na hoike o na mea i kuleana maloko o ka waiwai i oleloia. A o keia kauoha ma ka olelo Hawaii, e paila maloko o ka nupepa "Kuokoa," he nupepa i pai a hoolaha ia ma Honolulu, i ekolu pale mamua ae o ka manawa i oleloia no ka hoolohe ana.
Kakauia ma Honolulu, ko H P A i keia la 10 o Ianuari, M H 1881. A F JUDD, Lunakanawai o ka Aha Kiekie.
Ikea: Kakela me Haki na Loio o ka mea noi.
A Rosa, Hope Kakauolelo o ka Aha Kiekie. 998 3t
Ma ke Leena o ka Lunaknnawai Kaapuui apana 2 o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o M Moloeau w no Waikapu Maui i make. Ua heluhelu a ua waiho ia ka palapala noi a M Flores, e noi, ana e hooiaio la ka palapala kauoha hope loa a kane wahine mare oia o M Moloeau w no Waikapu, Maui, i make. Nolaila ke kauoha ia nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 23 o Feberuari 1881 ma ka hora 11 a m ma ka hale hookolokolo ma Wailuku, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi ia, a me na mea kue ke hoikeia.
ABR FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni apaha 2 H P A.
Lahaina, Ian 6, 1881. 998-3t.
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana elua o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Limaloa k., no Waihee Maui i make. Ua heluhelu a ua waiho ia ka palapala noi. a W P Kahele a me Kahue, e hooponopono ia ka waiwai o Limaloa, no Waihee Maui, i make, a e hoolilo ia i na hooilina. Nolaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalima eia ka la 25 o Feberuari 1881, ma ka hora 10 a m. ma ka hale hookolokolo ma Makawao, oia ka ia a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni apaha 2 H P A.
Lahaina, Ian 6, 1881. 996-3t
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapunni apana elua o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o George Miller no Kahului, Maui, i make. Ua heluhelu ia a ua waiho ia mai ka palapala noi a R T Wilber no Makawao, e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o George Miller no Kahului, Maui, i make, a e hoonohola i Lunahooko. Nolaila ke kauohala aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poakolu, oia ka la 23 o Feberuai 1881 ma ka hora 10 AM ma ka hoolohe ana i ua nonoi ia a me na kue ke hoikela.
ABR FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni apaha 2 H P A.
Lahaina, Ian 6, 1881. 998 3t
Ma ke Keena o ka Lunakauwai Kaapuni, Apana Elua o ko Hawaii Pae Aina Ma ka waiwai o M Kapihe, no Kuiaha, Hamakualoa, Maui, i make. Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala noi a Wm H Halstead, ka Lunahooponopono o ka Waiwai o M Kapihe, no Kuiaha, Hamakualoa i make. E noi ana i ka Aha e ae aku i ke kuai kudala i kekahi waiwai paa o ka mea make, oia hoi ka hapalua mahele ole ia o kona aina ma Kuiaha hikina, Hamakualoa Maui, i mea e hookaa ai no ka aie o ka mea make. Noiaila ke kauoha ia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalima, oia ka la 25 o Feberuari 1881 ma ka hora 11 A M ma ka hale hookolokolo ma Makawao ola ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me e na mea kue ke hoikeia
ABR FORNANDER,
Lunakanawai Kaapuni apaha 2 H P A.
Lahaina, Ian 6, 1881. 3t
Ma ke Keena o ka Lunakauwai Kaapuni o ka Apana Elua o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o ka "Hui o Hamakuapoko," Maui. Ua heluhelu ia a ua waiho ia ka palapala noi a Jas. M Alexander, Iokepa Kekahuna, C H Dickey, D Kekua, E Kiha a me kekahi poe e ae he iwakalua kamamakahi, no lakou pakahi he wahi kule ana iloko o ka Hui o Hamakuapoko, Maui, e noi ana e hoonoho ia i mau Komiaina e mahele pono a hookaawale, pakahi a pakahi, I na kuleana o ua poe nonoi la. Nolaila, ke kauohaia aku nei na kanaka a pau ke pili. o ka Poalima, oia ka la 25 o Feberuari, 1881, ma ka hora 12 awakea ma ka hale hookolokolo ma Makawao, oia ka la a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua nonoi la, a me na mea kue ke hoikeia. Eia na inoa o ka poe nonoi, a o lakou kai kauoha ia, a me ka poe e ae he kuleana paha ko lakou. Jas. M Alexander, John Kaluna, E Kiha, (malama waiwai o Kelohaliilii) Kulii, Mana, Moke Nawai, T H Hobron, Makaoi, Iokepa Kekahuna, Joe Antone, Keoni Paki C H Dickey, Haiku Sugar Co. by @ T Alexander, Manager. Geo. E Beckwith, D Kekua, Kaehupunia i, P Lang@i, Emalie. L Kumaaiku, C H Alexander, T L Stol@, D H Kaohimaunu, Kamakai@, Alexander & Baldwin, Kili, Kainoa. ABR. FORNANDER.
Lunakanawai Kaapuni Apana 2 H P A.
Lahaina, Ian. 7 1881. 998 4t
MRS. A. M. MELLIS.
MEA HUMU LOLE MAIKAI A ME
Na Koloka, na Holoku ano hou.
104 A I@nui Papu, Kuea o Burua.
Honolulu, Ian. 15, 1881. 99@ 1y.
HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO
WAIWAI
UA hookehuia ka moa nona ka inoa malalo i Lunahooponopono no ka waiwai o J W Keohukii i make, a o ka poe a pau i aie i ka @aiwai o ka mea i make. e hookaa koke mai lakou a o ka poe a pau he kuleana ke lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike mai lakou i na hooialo ana iloko o na mahia@ eono mai kela la aku, i ka mea nona ka inoa malalo, e hoo@e loa ia lakou
ROBERT R HIND.
Lunahooponopono o ka waiwai o J W Keohukii i make.
Kohala Akau, Hawaii, Ian. 5, 1881 996 4t*
Dr. E. H. THACHER.
KAUKA HUKI NIHO.
A ia kena keena hana ma Alanui Papu hehu 104 1-2 maluna. Malaila oia e loaa ai i na poe a pau i @ohia ia me na aihe eha. K loaa no oia mai ka hora 9 am a hiki i ka hora @ p@ a@ e kuki ia ko lako@ mau niho eha, e naue ae i keia hale, no ka uku kupono.
Honolulu, Dec. 10, 1880. 99@ 1y
HOOLAHA HOOPAU I KA NOHO HUI
ANA
KE hoikeia aku nei ana keia hoolaha, o ka noho kui a@ maw@a o Mrs. L F Dickson, (no ka waiwai o J D Dickson), o R Lewers a me C M Cooke, ua hook@ia @ku me ka apono ia O na aie a pau e ka hui mua e @hi ia, a me na ho@ponopono ana a pau e kaa aku no ia i ko mako@ paaihaka@ka (Me@s LEWERS & COOKE.) LUI MA.
LAURA F DICKSON, (No ka waiwai e J G Dickson)
ROBERT LEW@RS,
C M COOKE.
HOOLAHA HOOLOLI HUI.
Ma@all o ka li@ ana mai e ke kuleana o J G Dickson @oko e ka hei @ Me@rs. Lewers & Dickson, ke h@ike aku nei keia hoolaha, o R LEWERS a me C M COOKE ke hoemau aka ama i ka lawelawe i ka e@hana, h@ ma@ mea Kuai Laau @ m@ Pono Kukala Hale malalo o ka hai o (LEWERS & COOKE) LUI MA. ROBERT LEWERS,
C M COOKE.
Honolulu, Ian. 1, 1881. 998 4t
KA HALEKUAI O
ALOPALEKA M. MELEK
O ka hiki ana mai nei no ia o na Waiwai Hou Loa no keia
Makeke, ua hele a ku ka paila hana ka aweawe,
no ka pomaikai o ka poe kuai mai.
OIA IHO KEIA:
NA OHENANA.
NA BUKE KII.
@@@@@@@@@@
@ NA O0HENANA.@
@ " @@@@@@@@
@ " @ Na Lole o na L@de a me Ka@a@
@ " @ Na Kakini " " " "
@ " @ Na Ai-kala " " " "
@ " @ Na Lei-ai Silika" " "
@ " @ Na Lakeke @hi@l " "
@ " @ Na Puliai " " "
@ " @
@ " @ NA UHIMAKA PAPALE SILIKA.
@ " @ Na Kihei huihai a pani@
@ " @ Na Kihei kakahiaka
@ " @
@ " @ NA AIKALA LIHILIHI MOLOKI.
@ " @ Na Kilika Veleveta
@ " @ Na Papalio@e akala @ Bulu
@ " @ Na Alapia a@iki mae ole
@ " @ Na Keokeo lo@a, kua a pukapuka
@@@
@@@@@@@@@
@ NA BUKE KII.@
@ " @@@@@@@
@ " @ Na Paa Lole huluhulu @ Kawe me Kamli!@
@ " @ " " Lilina " " " @@@@@@@@@@
@ " @ Na Papale maoli me na Papale Kapu @ NA MEA GULA. @
@ " @ Na Palule Keokeo a Kalakoa @ " @@@@@@@@
@ " @ Na Kaki@i " " " @ " @
@ " @ Na Hainaka Keokeo @ " @
@ " @ Na Hainaka Kaiakoa a Bilika @ " @
@ " @ Na Palemai Paina @ " @
@ " @ Na Kuka keokeo a Ie @ " @
@ " @ Na Kuka keokeo K@ika @ " @
@ " @ LIHILIHI, LIHILIHI, LIHILIHI. @ " @
@ " @ Na Lihil@hi Pupu Kiilika @ " @
@ " @ " " nahemahe keokeo @ " @
@ " @ " " @ouakea nanahe @ " @
@ " @ " " Silika eleele a mak@e @ " @
@ " @ " " ui Kelemania @ " @
@ " @ NA LIHILIHI I HANA LIMA IA. @@@
@@@
Na Uhi Pakaukau Lilina keokeo a ne na Kawele holoi luna keokeo.
" " " ulaula, omaomao, eleele a makue.
" " " nunui ano wai gula.
Na Kihei Inula kukaenalo a keokeo, mai ka 9-9--10 4.
Na Kawele keokeo a ano haekaek@.
Na Kihei Puu keokeo me na lihilihi lau mawae@akonu.
O keia mau waiwai a pau, ua wae pono ia e ko'u @ A ena, mai Nu loka, Europa a me Kapalakiko. A eia m@anei kuhi e kuai ia'ku ai ma ke Kumukuai pakeo iki aku i ko ia mau wahi ae la, a me ko'u lilo.
INA OE E MAKEMAKE E LOAA KA MEA MAKEPONE EA, E KIPA E MAI E HOAO MA KO'U-HALEKUAI MAMUA O KA HELE ANA AKU I KAHI E.
996 TF ALOPALEKA M. MELEKI, Alanui Papu Helu 164.
HOOLAHA NO KA PA HANAI HOLOHOLOLONA O
PUNAHOU.
UA makemakeia ka poe mea oloholona a pau e hele nei ma ka Pa o Punahou, e kii mai i ko lakou mau holoholona, oiai, ua lilo na Pa nei i ka hoolimalima ia.
998 4t W. L. JONES.
KAUKA KENEDE:
----HE----
KAUKA mai BERITANIA mai.
KEENA HANA ma ke kihi o ke ALANUI PAPU a me HOTELE, maluna ae o ka Hale Kuai o FISHEL. 998, 2t*
HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau ke nana mai lakou ma keia hoolaha. Owau o Kanee w., ke pa pa aku nei au i na mea a pau, aole lakou o kii i na mea a pau e ulu ana maluna o kuu aina kuai e waiho ana ma Honokohau, Maui, kela aina i lilo ia'u mai a Kuanoni k mai, i hoikeia ma ke Sila Nui Helu 4513 Kuleana Helu 5618, a i hooiaio ia e Henry W Daniels ma ka la 11 o Iune, 1878, a i kope la ma ka Buke Aupuni Helu @5 aoao 217. Nolaila, ke kukala aku nei au ma ke akea, aohe kuleaua o na mea e ae, ua kapn ua aina ia, aohe e kii hou, a mahiai hou, mai ka la e puka ai keia hoolaha. Aole e kii wale i na holoholona, a me na hale e ku ana maluna o ka alna o Makapo. KANKE (w).
Honokohau, Maui. 998 4t*
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
KE hoikeia aku nei ma keia hoolaha, mamuli o ka mana kuai o kekahi moraki i hoike ia, i kakauia i ka la 9 o Maraki, 1877, mawaenao Samual Kahimoku o kekahi aoao, a me A J Cartwright o kekahi aoao, a i hooiaio ia maloko o ka Buke 48, ma na aoao 387 a me 389, maloko o ke Keena Hooua moraki i oleloia, mahope iho o ka hala ana o ku manawa i ae ia e ke Kanawai no na moraki la, e like me ka mea i hoikeia ma ka moraki ; e kuai ia aku no ma ke kudala akea no ka uhaki ia ana o na olelo i aelike ia maloko o ka moraki.
O keia aina, ke waiho nei ola ma Kaneohe, Koolaupoko, mokupuni o Oahu. A J CARTWRIHT.
R. F Bekekona, Loio o ka Moraki. Mes Moraki.
Kakauia ma Honolulu, Ian. 15, 1881. 998 4@
OLELO HOOLAHA.
Ke hoolaha Pa aku nei , ka poe i koe, aole i uku i ko lakou mau auhau o ka apana ohi anhau o Makawao, e hele ma ka hale hookolokolo o Makawao, ma ka la 12, 13, 14, o Ianuari M H 1881 e uku mai i ka Luna Auhau mamna o ka hoopii ana e noho ana au mai ka hora 9 am, a hiki i ka hora 2 pm.
ABR FORNANDER, Luna Auhau o Makawao.
Lahaina Dec 24, 1880. 997 2t.
HOOLAHA.
E IKE auanei na kanaka a pau ke nana mai, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa a ke hookapu loa aku nei au i keia Pa Hale, Aina, maloo a me ka Aina Loi, e waiho la ma Napoopoo, Waipio, apana o Hamakua, mokupuni o Hawaii, o Alulau ka inoa, o Naailuhi i make, aole e hiki i kekahi kanaka a mau kanaka paha ke kii wale i na mea oluna a mahi paha i ua aina ia. E lilo keia i kanawai paa mai ka ia e puka aku ai ma ka nupepa Kuokoa.
MARY NAAILUHI.
Kaauhuhu, Hamakua, H. Dek. 23, 1880. 997 4t*
HOOLAHA KAI LAWAIA.
EIKI auanei na kanaka a pau o kela a me keia ano, ke papa a hookapu loa aku nei makou, aole loa e lawaia kekahi mea i na ano Ia a pau loa o ke Ahupuaa o Heeia, Koolaupoko, Oahu. Ina e loaa aku ia makou a i ka luna a makou ia J Puaaiki, e hoopii ia no e like me ke kanawai. E lilo keia i olelo paa mai keia la aku.
H. P. MOELOA, CAPT. NAEOLE, S. KAUKINO.
Heeia, Koolaupoko. O., Ian. 6, 1881. 997 4t*
S. B. DOLE.
HE LOIO A HE LUNA HOOIAIO
PALAPALA.
E hiki no iaia ke lawelawe i na hihia o kela a me keia ano imua o na Ahahookolokolo a pau o keia aup@ni.
Keena hana ma Alanui Papu, maluna ae o ka Halekuai o Likikini.
Honolulu, Oahu, Iulai 10, 1880. 971 tf.
KUAI A KE KOMISINA.
MA KA waiwai o Kaiaikawaha o Waialua. Oahu, i make, imua o ka Lunakanawai Nui C C Harris.
Mamuli o kekahi kauoha kuai i hoopukaia e ka Mea HanohanoC C Harris, Lunakanwai Nui o ka Aha Kiekie, i hana ia ma ka la 28 o Okatoba, M H 1880, e kuai kudala aku ana ka mea noha ka i@oa malalo ma ke ake@ ma ka
POAONO, IANUARI 22, 1881
ma ke awakea, ma ke alo iho o Alilolani Hale, a@ pono @ me na kuleana o Kaiaikawaha i make, lioko o na waiwai paa @laio iho:
Apana helu 1--E waiho la ma Kamananui. Waialae, Oahu, nona ka IM Al@a @ 1/2 eka, a i hoike piha ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1090.
Apana heiu 2--E waiho ia ma Kamananui, Waialea, Oahu nona ka IH Aina 3 85-100 eka, a 1 hoike piha ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 607.
Apana helu 3--E waiho la ma Kamananui, Waialua, Oahu, nona ka I@ Aina 18 35-100 eka, a i hoike ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1000.
Apana helu 4--E waiho la ma Kamananui, Waialua, Oahu, nona ka Ili Aina 2 1/2 eka i kanu ia i ke kale, @a i hoike piha ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 450.
Apana helu 5--Apana 1 o ka Palapala Sila Nui Hela 13@7 @a Kamananui i oleloia, nona ka I@ Aola 3 61-100 eka i ka@ ia i ke kalo.
Apana helu 6--Apana 2 o ka Palapala Sila Nei i olel@ia, nona ka Ili Aina 2 1/2 eka he kuia h@nal holoholona.
Apana helu 7--Oia ka aina i hoakak@ ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1788 ma Kamananui i oleloia, nona ka Ili Al@a 9@ eka he aina kula.
Apana helu 8--Oia ka Apana 1 o ka Palapala Nui Helu 1@38, @na @a Ili Aina 20 8@-100 eka, he aina ko.
Apana helu 9--Apana 2 o ka Palapala Sila Nui i olelo la, nona ka Ili Aina 70 10-100 eka, he ai@ kale.
Apana helu 10--Apana 3 o ka Palapala Sila Nui i ole o ia, @na ka Ili Ai@a @ 42-100 eka, he aina kale.
No na mea i koe, e @in@a i ka mea noo@ ka l@oa malale lie kuai dala kaike keia, a i ka mea kuai @a l@ o ka palapala
L. W. WILCOX,
996 @ K@loa.
J.B KAOHI.
LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI.
IMUA e ma Aka Hookolokolo a pa@ ma la Mokapuni o Hawaii a i m@a hoi o na Aha Hoom@ a Apana a p@u o keia Aupeni. E loaa no @e ma Kohala Akou Hawaii.
996 1y
JAMES M. MONSARRAT.
[MAUNAKEA.]
He Loio e he Kokua ma ke Kanawai.
----A ME----
KA LUNA HOOIAIO PALAPALA
IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU o keia Aupuni. E lawelawe ana no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi aha i na palapala Sila Aina, ka hana ana i @a Palapala Kuai, Hoolimalima a me ka ho@ie dala ana.
Keena hana helu 9 alanui Kaahumano.
Jan. 3, 18@0, 944 1v
OLELO HOOLAHA.
E ike auanei na kanaka a pau. owau ka mea nona ka i@oa malalo nei, ke hoike aku nei a@ ma ke akea, o ka ili a@a @ waiho la ma ke Ahupuaa o Kohala Akau mokupuni o Hawaii i kapa ia o Haleolono, a me ka ili aina i kapa ia o Kap@n@, ma ke Ahupuaa o Pololu, Kohala Akau, mokupuni o Hawaii, o keia man ili aina i hoike ia malona he meu lele ia no loka @ ko'u Ahupuaa. No ka oialo o keia, ke kau nei au ko'u inoa i ke@a la 4 o Nov M H 1880. UILAMA.
990 3m* 102.
HOOLAHA A KA LUNAHOOPONO.
PONO WAIWAI
NO KA mea, ua hookohu ponoia mai au e ka Mea Hanokano L Makale, Kokua alua o ka Lunakanawai Kiekie o ko Hawaii Paeaina, i Lunahooponopono no ka waiwai o Nalualani k o Kaamo@a 5, Molokai, i make kauoha ole Nolaila, o ka poe a pau a ka mea i make i aie aku ai, e hoike mai i na bila kupono maloko o na malama eono, a i ole pe@a, e hoo@e mau loa ia aku no. A o na poe a pau e paa ana i na waiwai o ka mea i make, a i ale'paha iaia, e hoihoi koke mai lakou la'u, a i ole i kuu Loio ia W R Kakela.
LIWAI KOELEELE HALUALINI
Lunahooponopono Waiwai o Halualani k i make.
Honolulu, Ian. 5, 1881. 997 4t*
KA MOANI ONAONA!
A ME KA PUIA MAU O
HOPEMANA I KE ALA !
Kia me a'u i keia wa na
Wai-ala Moani hou loa,
Na Aila Lauoho Pahee maikai,
NA BALAKI a me na KAHI LAUOHO
o kela a me keia ano.
Na Laau Papaau o kela a me keia ano,
Na Kopa holoi ili aala auau,
Na Kopa hoopau puupuu o kanaka a me na holeh@i @a.
Na omole waiu hanai keiki a me na o@o wai@,
Na Paakai naha maikai a me na Hahano.
E loaa no keia mau mea no ke Kumukuai K@ i loa ma ka Hale Kauka o HOPEMANA.
Ma Alanui Kalepa, ma nae iho o ka Baneko o Bihopa ma.
987 6m
PAPA, PAPA
AIA MA KAHI O
LEWERS & COOKE !
( O LUI MA.)
MA KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me M@i
E LOAA AI NA
Papa Noua1k1
o kela a me keia ano.
Na Papa Nani a Paa ne ke Kukulu
ana i na Hale!
Na Pani Puka, Na Puka Aniani,
Na Olepelepe, Na Pou, Na O-a,
Na Papa Hele, Na Papa Ku,
A me na Papa Moe nui loa
NA PILI OKA HALE
O NA ANO A PAU.
Na Pepa Hoonani, Na Pena o na Wai a pau,
Na Kui mai ke Nui a ka Makalii,
Na Ami Puka, Na Ami Puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau,
Na Aila Pena, o kela me keia ano
Na Aila Hoomaloo, he lehulehu wale,
Na Aila e ao o na ano a pau.
NA WAIVANIKI
----A ME NA----
WAI HOOHINUHINU NANI!
o na ano a pau loa,
NA BALAKI ANO NUI WALE
A ke hai ia aku nei ka lono i na makamaka a
pau, ua makukau keia mau makamaka
o oukou e hoolawa aku ma
na mea a pau o pili ana
ma ka lana oihana
--@O KA--
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka m@a @ holo ana mawaena o
LAUA a m@ ka @KA KUAI.
E hele mai! @ ma Makamaka!
A e lawa a@ hoi @e oukou makemake
me ka el@ a ma ka maikai!
@45@