Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 3, 15 January 1881 — Moolelo o Kaahumanu. [ARTICLE]

Moolelo o Kaahumanu.

[KAKAUIA E S. M. KAnAKAU.] Koeoa mai ka Panai o ke Kuokoa o Ianuari 1, 1881. Olelo ae la o Kaahumanu ia Hoapilikane a me Hoapili wahine, E kokua olua i na kumu, o ka ai o na koele o Lahaina a me Wailuku. O ka ia o ka loko o Kaipaki ma Molokai, oia na kokua a Kaahumanu i na kumo. O ka mamaki o Hawaii kekahi kokua a Kaahumanu i haawi ai i ulu ka naauao. Olelo mai la o Kaahumanu i na kumu, "O oukou na kanaka ponoi o kuu alii." O ka Moi Kauikeaouli kekahi i kokua me ka hoouna pu i kana mau kumu. O na 'lii kekahi i hoouna mai i mau kumu. Iloko o ka makahiki mua o ka hookumu ana o ke Kulanui; oia ka wa e ola ana o Kaahumanu, ua ike ia ke kiekie a me ka hoohanohano ia o ka naauao a me ke kokua o Kaahumanu. Olelo mai la o Kaahumanu ia D. Malo, "O ko'u manao, e lilo ka noho Kiaaina a me ka hooponopono ana o ke aupuni o kuu alii i ka poe e ao ana i ka naauao." Holo o Kaahumanu mai Maui aku a Hawaii, lawe mai la oia i ka mamaki, a haawi no na kumu o ke Kulanui. Kauoha ia Auwe e lawe mai i ka ai o Wailuku, a haawi na na kumu. Kauoha o Kaahumanu ia Kipa a me Kalohi e lawe mai i ka ia o Molokai na na kumu. Hoi mai la o Kaahumahu mai Maui mai i ka malama o Mei, ua hoomaka ka mai ana ma Maui. I ka hiki ana ma Honolulu, mahoahua loa ka mai ana. Hoi aku la ma uka o Manoa no ka oluolu. I ka malama o June la 5 A D 1832 make o Kaahumanu. O ka mai kumu ke o ka mai. O kona huli ana i ka pono a me kona manao

io i ke Akua, aole ona makemake e hookaumaha hou i ka noho ana o na makaainana. I ka A D 1828 a me 1829 kukala aku o Kaahumanu, e hoonoa ia na kai kapu mai Hawaii a Kauai, aole ia a na 'lii a me na konohiki, aole hoi e ohi i ka ia a na makaainana. Aole hoi mau waa haku e ohi i na upena Malolo, a me na ko-a Kahala, a me na koa ahi. Ua hookou o Kaahumanu i kekahi mau kaumaha kahiko i auhau wale ia e na 'lii. No ka mea, aole na ke alii nui wale no ka auhau, na na 'lii me na konohiki kekahi hookaumaha i ka lakou auhau. Oia mau kaumaha ka Kaahumanu i hoopau aku ai. He noi na auhau a me na kaumaha o na makaainana i hoopau ia e Kaahumanu. Hookahi mea nui ia Kaahumanu o ka hoolilo i ke aupuni o kana alii i aupuni naauao, a i aupuni malama i ka olelo a ke Akua. O na misionari, o na hoahanau ekalesia, o na kumukula, oia na hoaaloha a me na makamaka o Kaahumanu. Olelo mai la o Kaahumanu. E kuu hanai, e noho paa oe ma ka pono, mai noho a hana hewa, ma ka maikai wale no kou noho ana, i noho pu kaua i ke ao pau ole. KA HOPENA. MA na la mua o Dekemaba, ua hoolimalima o Mahoe o Waimanalo, Oahu, i kona mau lio a elua me kekahi mau haole no ka holo ana i Honolulu nei a hoi aku. O ka holo no ia o ua mau haole nei me na lio a nalowale loa a hiki i keia la. I Kona nei o Mahoe i ka Poalua nei e imi ana i na lio, aole nae i loaa a hoi wale.