Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 8, 19 February 1881 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

F.E kahua kaua ma kopenaheoena A KE kaUnakauhale o Ladana, ua hooV malamalama ia ae la ia e na kukui o na a»o a pau. na ahi ka • e lele ana i ka lewa, |rta poaii koa e maki an» ma na alanui, a ua heomao wale ia hoi keia mau hana hoohiwnhiwa a hiki wnle i na hor.» aumoe, akahi no a heokou īa ko lakou hauoli ana m« ka moa nui o ka Haku Nelekona, ka mea nana j rui« aky ia Denemaka ma ka ikaika ona n»ea kao», • oiai ua eueu la maluna o ia kulaiia, aole hookahi o na Adunarala hiena o ti,elani i hoouka i kekahi kaua e like n,e ia ke ano a me kana mau h»na hookelakfla nialuna o ia kahua. Ojai ka Moi i hook<u mai ai ika hanohano oka Visakauna maluna o ka inoa o Neiikona, haawi ae la na Hale Ahaoleio £ »sa ina inahalo ana a me na hoomaikai |>;h. niaiuna oka inoa o Neiekona. Ua hoopiha ia Ihkou me ke kahaka no kana maa t)sns koa maluno. o ia kahua WellWell» a imua hoi o ka Alihikoua Sir Haida Paka, aua oiuolu hoi lakou me ka hoapono ana no na tnea i hanaia. No ka mea, aole e loaa ka lanakila i ko lakou aupuni, ina i hooī .he aku o Nele*onu i ka hae kahea hoailona a ka Alihikaua. He hikiwawe kona oaanao ma na hoolaln ana, a he hooko i kana olelo iloko oka manawa pokole. Maluna o keia hauoli e hina ia nei e keia mau Hale Hanohano, ua ku mai la kela a me keia a k&maili* e like me kona makemake, maluna o ke kumumanao ano nui —"Ka HnkuNelekona ina ke kahua kaua o Kopenahegena." Mmloko mai o na 'Lii a me na Haku maloko o ka Hale Ahaolelo o na Haku, he ekolu ona kanaka kiekie ī kamailio imua oia Haie. a he hookahi hoi mnloko o ka Hale o na Makaaiuana. Ma keia wuhi, e heluhelu kakou no na mea i kamailio ia maloko o ka Ha!e o na Haku. Otai ka Moi e noho mai ana ma kona waLi kiekie. aia hoi imua ona e noho aku ana kona miu Kuhina, na Keiki Aln hanau o ka «ina, na Alihikaua a me na Adimarala kiefcit\ ku mai ia o Adimarala Earl Vincent, ka Alihikaua Kiekie ona Aumoku Beritanin ma ke Keena Kaua ma Enelani, a kamailie pokole iftai la i keia mau olelo : •• O ka hooko pololei ia ana o na kauoha ena alii a ene na koa maluna oke kahun kaua o Kopenahegena, na ia mea e kono ma: aoa īa'u, e haawi aku i ka mahalo o ka hau oli, nooa hana hookelakela a ka Haku Nele kona maiuna oia kahua weliweli. Oiai ai iioko o ko'u ia e h«-loholo ana ma k( Kaiwaenahonua, ua hooukaia ka'a mau ka aa pnikiki imua o na enemi. aole e like m< kei*. O keia kahua kaua o Kopenahegena aole hookahi ona mooleio kaua moana ( £nehini i hoouka ia mali lo o kekahi ons Adimara]« wiwo ole o keia aina, a e ku ho kana mau hana koa wiwo <le i kia hoouia nao no ka haaohano o ko kakou inau aumo ku, a ī haawina hoi no na tausani opio < Enelani, i a6 ia ai lakou ma ke kulann o ki ike a me ke koa. "Oiai aa m« ke Kniwaenahonua e holo bolo ana ika makahiki 1795. e noho an keia kanaka mnlalo o ka'u mau kauoha, h liulana Rear-Adimarala wale no. Ma k

la 1 o Augrate o ia makahiki no, ua hoouka ! iho la oia i kekahi kaua kaulana a me ka | ! wiwo ole ma na kahakoi o Aigupita, a na ia ! , mea i hapai ae i kona inoa—he kanaka kue ; ! keia i na kuhikuhi a kekahi o na Adimnrala i | wiwo ole o Enelani. Ma na oekai o Italia, ua kue aku no oia me ke pale ana i kekahi ; mau kauoha a ka Haku Kita. A i keia mannwa hoi—ke mau nei no ke ano o keia | kanaka, ua kue aku oia i na kauoha a ka Alihikaua Sir Haida Paka, oiai oia maluna o kahua enaena o ke ahi, e paa ana i ka hanohano o ka hae o Enelani imua o na enemi, e hoike ana hoi i ka ikaika o ka Liona Beritania, ma ka wawahi ana aku i ko lakou laina kaua ? a e kapaia hoi ka inoa ha- i kihaki kanawai o keia kanaka, " UA LOKAIĪI KA MAXAO,—AKA, UE lĪOOKAIĪI WALE mo NO O ' nelekona: " 0 keia inoa ae ia a ka Alihikaua St. Vincent i hoopuka ae la, na lilo ia he mau huao!elo makia no un Neiekona nei malunn o ke kahua kaua. O ke ano nui o keia inoa, ua olelo ua Alihikaua nei—ina ua lokahi ka manao o na Adimara!a a pau no kekahi papa kuhikuhi a iakou i hooholo ai, peli e kii aku ai i na enemi, alaila, he hookohi Adimarala paakiki o ka manao, oio o Nelekona. No ka mea, aole i kulike kona manao me ka lakou mea i hooholo ai, uia wale rio • o kana mea i manao ai ua pono ia meu, aloih, o ka pololei iho la ia ī keia kanaka. 1 ka pau ana o keia kamailio a ka Alihikaua Kiekie maloko o keia Hale, ku mai la ka Mea Kiekie ke Keiki Alii o Kalalelana a kamailio pokole mai la i keia mau olelo : '• O ka hoouka kaua ana o na aumoku Beritania mi na kahakni o Denemaka ahoopuehu liilii ia ko kakou mnu enemi, na i;i mea e kono mai ana ia'u e haawi aku i na mahalo kiekie o ka hauoli, no na hana hookelakela a ka Haku Nelekona maluna o īa kahua. Aohe a'u mau olelo e ae i koe, aka, o ke noi wale aku no liin, e hoopakele ae i ko kakou koa, oiai oia maluna o ka aina malihini." 1 ka pau ana o ka Ue Keiki Alii kamailio, ku mai la o Adimarala Haku Huda, a hai mai la i keia mau olelo pokole penei : " Aole e hiki ia'u ke aua iho no ko kakou haawi ana aku ī ke kanaka koa iloko o ke ahi, me na mahalo kiekie ana o kei-i Hale, oiai ka hanohano i ili iho maluna o'u ma o keia mau kanak» la—ka Haku Nelekona a me Sir Haida Paka, ma ke kahua hooknhe koko o Kopenahegena. He mea paakiki no ke aupuni o Enelani ka imi loaa ke kahi mau kanaka e like me keia mau koa, na iHua i hooauhee nku i na aumoku ikaika o Denemnka, oiai ko kakou aina e noho kapekepeke ana me na mana o ka Akau." I ka p.»u ana o na Uumnilio mahalo maloko o ka Haie o na Haku, waiho loa ia aku nei ka mahalo ana o ia Hale iloko o ka Hale o na Makaainann, a ma keia wahi, ku mai la ka Lunahoomalu Mr. Adinetona, a hai mai la ī kekahi haiolelo loihi e pili ana no ke kahua kaua o Kopennhegena, ae heluhelu ia keia mau olelo ano nui penei : j ' Aohe kaua hookahi i hoouka ia iloko o ke kaun huliamahi o na makahiki ehiku, nann i uholu aku ke kaulana a me ka huiali o na mea kaua o Beritanin. He nui wale O kana inau hana koa, kona wiwo ole a me ke kupaa, oiai keia kanaka koa nui w;ile maluna o ke kuhua kaua kaulann o ka Naile, e p«a nna i ko kakou hue ine ka haaheo. Aole no i nno kawa ioa mai mailoko mai o ia manawa, ua hoikeike hou aku la oia i kekahi o kann mau hana koa imua o na aumoku o Deneninka, i mouo īa no ke pale ana i na kahakai o Kopenahegena. Aole oia wale no—i» aole no hoi o ka pau ana ia o kana mau h.m.koa, nka, — 1 Mahope iho o ka wawahi liilu ia ana o ko lakou laina kaua, e hoomauia ana no ke kani kupinai o ka leo o na pukoniahi, huli oe la ka Haku Nelekona a kakau iho la i kēknhi leta kaua kaula- ' na i ka Hooilina Moi o Denemaka, me keknhi hae o ka lanakila i ka manawa i pae aku ai o kana Elele ma nn pipohaku o Kopenahegena, me ka olelo ana .o kana leta k>iua, ina e hoole ia ka mana o ua leta kaulana la, alaila, ua oluolu ioa oia e wawahi liilii aku a e puhi i na aumoku Denemaka i ke ahi malalo 0 konn mana ; a ina ola e hoo* ko io aua. alaila, aole he mana i ke aupuni o Denemaka ke papa mai iaia no ia hana ana pela, oiai ua poe koa wiwo ole la o D<?nemaka ua lako me na mea kaua.' O na haina i loaa mai no ua leta kaua la, ua olelo 'noi ke Keiki Alii ma kona olelo ana mai—' O ka noho nna -maluhia, oia kona iini mau. Ua makemake oia e hoopau ia ke kahe ana o ke koko maluna o ke kahua kaua.' O na hoike a ka Haku Nelekena no kona mau aumoku imua o ka Alihikiua Sir Haida Paka, ua hai ae oia ī ka inoa o Adi- - rnaralu Gariva, o Kenela Stewnrt, a ne lehu- • lehu o n:i aliimoku malalo aku ona, ua kor kua Inkou laia iloko o ua la inea la, a ua a hooko i.i hoi kana mau kauoha e lakou me

.ka pololei. O kana mau hoike ana pela j imua o ka Alihikaua Nui no kona mau ho- : aloha, he hoike ana ia i kona aloha ia lakou, i aole hoī oi i i makemnke iaia wale no ka ' hanohnno e loaa ai, a o ia mou hana aloha j ana pela, na ia mea e hoike mai ana i ke ano j 0 kona kulana oluolu o ka manao, a me ka eleu mau hoi o kana mau hana." Ma keia mau wehewehe ae la maluna, ua hoike mai keia mau Hale Hanohano no ko lakou hoapono ana no ka Nelekona mau h«na maluna o ke kahua kaua o Kopenahegena. Oka Alihikaua St. Vincent, ke poo o na Adimarala a pau, mamuli o kona mana nui, hoouna aku la oia ī kekahi moku kialua e lawe ī kana leta imua o ka Alihikaua Sir Haida Paka, e kahea aku ana laia e huli hoi mai no kona hookolokolo ia ; a he hookahi h- i leta na ka eueu Haku Nelekona, e hookohu aku ana konn Haku iaia, e lawe ae oia 1 ke kulana Ahihikaua Nui o na aumoku ma kahi o Sir Haida. E hoomanao ko makou poe heluhelu ma keia wahi, o keia moku e lawe nei i keia mau palapala elua, aole i loan na aumoku Beritania ma Kopenahegena iloko o ia mau pule elua o kona holo ana aku. No ka men, i kona wa i hiki aku ai ilaila, ua haalele iho na aumoku ia Kopenahegena no na kai o Rusia, a ua hoomau aku no keia moku i ka hele huli ann a hiki wale i ka manawa i loaa aku al ua Nelekona nei, e kalewa hoolai ana he 15 mile iwaho o ka papu o Kasekalona, ma Suedena i keia helu ae. (Aole i pau.)