Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 11, 12 March 1881 — MOOLELO O NA AL O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KA KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA AL O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KA KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

V 1//. MA.\'AO—AKA, UE lIOOKAM B\M.l >U>> yn O • yfILFKOXA.'" — Kjrl St. I'ineml. H'-.um Makaikai iloko oka J3olatika. 4iAS ka H®ka Nelekona e Una hoolai y :**i»e an» ma ke kaikuono o Kopenaheiho ia oia iloko o Weia mau ia po?aa he enaa haina kekahi a ka Adima- > k ?k>e e pane mai ana iaia no knna let » Kku ai 1 ke Keena Kaua o EoeUni, hal« ana o ka pule okoa mahope iho > ma «wa. mi ka ia 17 o Aperila, hooukau ae U ka Haku Nelekona i kana ;•**]. no k« uhai ana aku ī na aumoku K : !mta milaio o S»r Haida Paka i ka Ipuk Kereia. 0 k»>i< hooiol» ana o ua Nelekona nei i » i niinao e hahai aku oia ina aumoku H - h* huakai ano nui ia mawaen'» -i T7ie ka Alihikaua. Ua manao mua ; na wa a piu, aoie ona makemake e no- ! £>u *ku ota malalo o ka mana kauoha o k i Anhikaua. a oia ke kumu nui o kona • ..k o!e nm ae i k-« heieuma o kona moku. na aumoku Bcri(ania i haaieie mai ai i . kahak*! o Oenemaka. Ua oleio ua Ne nei i kekahi minawa, he mea ku i ► nona ka uhai aoa aku mahope ■ a aumoku, a hiki e oia i ke nwa a lakou aku nei mamua o ko iakou hiki ana ss... He mea ku no hoi i ke koa nona, ina r eno o aku a iawe ae ika hapa o kona v. iu aumoku malaio ona, 1 ku.nu hoonauki?otua o ka Aiihikaua Sir Haida. 1 raf» « hookoia ai keia huakai ano nui a ux Neiekana nei lioko o na kai o Kusia, mau» o kona haaieie ana iho i n« kahakai o K v>enahrgen*, kakau mua iho la oia i keia **hi ieta me na huaolelo pokoie na kona : lioha Mr. Davisekona ina Enelani e piii - ■-.i no keia baak»i, penei: He mea hiki wale no ka boi la," wahi a :i Ne ekooa nei maioko o kana leti, w ke :.oo.auwin aku i ka mana kauoha a ka Alihi* kiu» o keia mau aumoku. He mea hou paha ke iohe aku oe, aoie au iloko o kei ■ a mai«io o na kaooha a Sir Haida, aka. ma ko'u manao ponoi iho no. Ua haalele mai o Sir Hald& me na aumoku ia'u, e kuu an.t no ko'a heieuma, a oiuoiu «ku U paha ka manao o oa Alihikaoa U, aoie au i holo pu aku me ia ma kana huakai. He elua waie no :i ; ao wahi moku aoa Aiihikaua la i haawj mai ia'u malalo o ka*u al*k®> » me keu mao wahi moku wale no eiua, e uhai ak« a« au ia Ukou iloko o na kai o Rusia i kfja hora. A ina e ioaa aku lakou iioko o kekahi awa a i kd moana paha. •laiia, o«rao pu kekahi e hoouka i ke kaua me Ukoa, i komu e hookahaha aku ai i ka maoao o ka Alihikaua, aole no ka hoi i haole hope ioa ka Haku Nel«kona, oiai oia i haaieie iho ai ia'u, e lana ana no ma ke kai* kuano o Kopeoahegena/' 0/a> oa Neiekooa nei i hooooa aku ai i ke?a )eta na kooa hoaloh», ma la kakahiak» no bou ioaa mai ia iaia kekahi ieU pane mai ta Keoeia Linaholoma mai, e hoapono mai ana no kana mao hoike kaua oo ke katiua kaoa i haU, koe i na hoike kaua a Komodoa Ftm t a • heluheluia keia ieU ano nui peaei:

" 0 kau mau hoomakaukiu ana e ka Haka a hoouna mai i ka hie o ka laoakila/' a ke Keneia ia N'eieke.na. ' aole ia he mej e h ki ai ke hoahewa aku ia oe e like me ka noonoo o ke kanaka. O kou mau manao a pau, ua hoike niai oe me ke akea oialoko o kau leta kaua, o ka noho ana maluhia. oia wale no na hiohion* o ka noho aloha. Ua hana oe i keia h<ma nui no kou aupuni; a he mea no hoi na kou ai'ia e mailani mai ai i kou inoa. A o na hoike kaua f mekehewa a Komodna Fisa e hnakoi ana Yio : kona mau aumoku, he mea la ua ike maopo- ' po lea i*—he aohee maoli no kem o na au« ! moku Deneraaka malalo o ua lO>modoa la. 0 kou hooikaika kino ann no ke Kuikahi au 1 waiho aku ai imua o ka Mea Kiekie, na ; ia mea e hoike mai ana—e hook īmu hou ! aku an» ka maluhia mnwaena o ke aupuni ] o Denemaka me ke aupuni hai o Beritmia i Nui. Nolaila, me ko'u manao maikni a pau j me ka haahaa, e hilinai au me ka hoapono jmau aku i kau mau hana e kuu Haku." | ftla keia wahi o ko kakou moolelo e na i makamaka, ua hiki mai kokou i ka palena ! hope loa o ka Nelekona mau hana ma ke | kuianakauhale o Kopenahegv»na no na ninau j kaua aupuni, a ma keia wahi hoi kakou e j heluhelu hou aku ai i kekahi o ka Nelekona I uiau hana koa iloko o na kai o Kusia, i ko* ; na wn i hoonaueue aku ai i kela aupuni me j he keiki uuku ia, a nona hoi na aumoku ika- | ika e kiai ana i ka ipuka o Revela, a e heiuj helu la hoi keia eoau wahi me ka hoomaoi pt»po lea m. ! Ma ke kakahiaka o ka la 18 o Apenla, M H ISOI. o ka piha ana keia o na la eono mai ko Sir Haida P.ika haalele ana mai i ua eueu nei e lana malie ana miloko o ke kaikuono, ma ka hora 10 o ua kakahiaka nei, ua haawi ae la k.t Haku Neiekonn i ke kauoha ia Kapena Haki no ka haaleie ana mai i na kahakai o Denemaka, a iioko o ia manawa i; hiu ia ae ai ka heieuma o ka moku, kuu ia | iho la na pea a pau, a hookele ia aku ia ka < ihu o ka moku kaua S\na Keoki m;ilnio o ka mokupuni o Soleteholoma, me kekahi wahi makani kolonahe loa e pa ana i ke kukulu hikina-hema. O keia ihu a ua Nelekona nei e hooholo nei i kona moku, aoie he awa e ae a lakou e hiki aku ai, aka, o ka Ipuka wale no o Kevela. lna o ka hoio keia o ko lakou moku me ka mau o keia makani e pa nēi, alaila,e hiki io e ana no lakou mamua o ka hiki ana aku o na aumoku Beritania i ua awa la. No ka mea, o ka hoio ana o na oumoku e like me keU ke ano, aole e hiki i kekahi mau mnku ke hoomau loa i ka holo ana a haaleie i kekahi, oka, e hoio like lakou i na ivu a pau. A no ka moku hoi o ka' Haku Nelekona, aole ana mea e kaii ai, oiai, oia hookahi wale no ia e au aku nei ī ke kai loa o ka Bolatikn, n waihoia kela mau moku liiln eiua, o lohi nuanei oia ma ka hooholo like anr. i ko lakou holo. a haule hope loa oia mamua 0 ka hiki ona aku o na aumoku e Sir Haida. Oiai ua Nelekona nei i kaalo ae ai malalo o ka mokupuni o Soletehoioma ma ia ouwina la, haiawai iho la oia ma ka moana me kekahi moku kialua Amerika, a na keia moku oia i hai mai aa ike iakou i kekahimau aumoku i kekahi mau la mamua iho, e hoopii ana*ma ko kowa o na mokupuni Soleteholoma me Amaga, a i kona lohe ana i keia mea, hooloii ae la oia i kona alahele, a haawi koke aku la i ke kauoha, e hoopii piliaina aku lakou ma ke kowa o na mokupuni etua. O keia alaheie hou a ua Nelekona nei e hoopii nei, pa pono mai la ka makani mamua pono mai o ka mokupuni, a no ia kumu, aole iakou i hikiwawe i ka puka ana aku ma kela aoao, a hiki waie ī ka manawa i uhi mai ai o ka po maluna o ka moana. Aoie he pa iata makina o keia moku e iike me ko lakou ano mau, ma kn hookohu ana aku i o Ukou e lilo i pailata ina ka hookēle ana i ka moku ma kahi haiki loa o ka aina. aka. ua lawe mai no ua Nelekona nei i kona mau manao koa a me ka pihoihoi nui mo na aumoku o ka Aiiaikoua, o komo e aunnei lukou i kekahi awa e hoouka ai t kekahi kaua ai inamua o kona hiki ana aku, nolaila, ua makemake loa oia e loaa aku Ukou laia e holo ana no i ka moana maluna o kona moku Sana Keoki. Oiai ka pouli nui o ka po e uhi paa nei i ka moana, e pa ana keia makam o ka hooilo roe ka huihui iaona o:e, e hookui pinepine aoa ka ihu o ka moku me na piuku hau e lan» ana »luna o ke kai. ma ka hora 7 pono* o ua po uei, kau aku la ka Ihu o ka moku o ua Nelekona nei īluoa o kek<*hi puu one papau, a hi-o kapakahi iho ia oia ma kona aoao hema. O kela wahi i ili iho la o ka uioku « ua : eueu nei, o kahi oo la i tU mua ai o n» au > moku o ka Aiihikaua Sir Haida, a ,o ko lakou henio koke ana aku no la ma ua la aia . roai ko iakou kulana pihkia «ku. ooiaiia, o i keia iii aoa o ka moku o u« Neiekona nti, aole ia he mea no keia kanaka e hoololi ae

ai i kona mmao aluaiu ona aumoku, aka. aku U o-a i kona waapi e hoomakaukau ia a hookuu i'oko o ke kai. Ona hoaheie ouj Nelekona noi miluni o kooa moku, o Kenela ka Hon. S r Caas Stewart ona koa kuikawa, ame Kipena Bariole o ka.moku kaua poino Beiona. ke haohao nei laua, nowai la ia waapa ana i kauohi aku la e kuu iio-eo o ke ki», a iii?a la kana huakai ana i manao ai e holo aku maluna oua waapa |«. Me keia mau manao pahaohao ona mea a pau. haawi ae la ua ; Neiekona nei i kana kauoha hope loa ia Ka jpena Haki mamua o kona haaleie ana n.ai— e kuu ia na waapa lana nui ilalo, a hookau I aku i na pukuniahi iiona i kumu e mama ae l ai k* moku, a i ka manawa e pii mii ai o ke j j kai, aiaiia, e uhai ae lakou īaia i ka papu o i Kasekaiona ma Suedena. O keia mau hana a ua Nelekona nei imua ! 0 kona mau hoahele, na īa mea i hookahaha j aku iko lakou mau naau, ana ia mea no ! hoi i hoike ae i ke nno paakiki o keia kana-1 ka koa nui wale. He enemi nona aia ma- | mua o kona alahele, aia pu iiaiU kona iini | mau īnawa a pau. I mea e hoike ai ikn j oiaio o kana mau hana, e hoike ana o Kape-! na B'»riole no kana mau hana mamua o kona j haaleie ana mai ia lakou maluna o ka waa-1 pa, a e heluheluia keia hoike me ke akaheie | penei : j '• I ko makou wa i lohe ai no na aumoku ; Bfritania malalo o Sir Haida Paka, ua hoo» i pii aku lakeu e hui me na aumoku o S^ede-1 na ma ka papu o Kaseknlona, nona hoi ka loa mai ko makou ahhele aku ma ka hoomaopopo ana, hehookahi haneri me kanalima mile ke kaawaie, a he iwakaiuakumamaha hoi mile mai na aumoku mai o ka Alihikaua, o keia loa o ka mo»n?» i hoikeia ae la, aole ia he mea no ke kanaka e like me Nelekona keano e kanalua ai no ke alualu ana aku i na aumoku iloko oka pouli nui o k\ po. Ua kaooha ae la oia i kona waapa eono hoe e hoomakaukauia ; he makani anunnu ioa ke pj« ana mainua pono mai; na pauku hau o ka hooilo e lana ana iioko o ke kai, ua | aa loa keia kanaka e alualu aku i na aumo* ku mnluna o keia waapa hamama imua o na ale huihui o ka moana. 4 ' E ku kokoke ana au ma kona aoao i kona wa i haawi aku ai i keia kauoha, ae | kamailio mau ana hoi oia me ka pihoihoiiloko o na hora eono—ua makemake oia e kau koke aku iluna o kekahi ona moku o | ka Alihikaua, no ka mea, ina aole e loaa j nna keia mau aumoku iaia, alaila, aole ka e | loa«i na aumoku o Suedena ma ko innkou alaheie. i mea e hoopau ia ai ke kohihewa no na hana kaulana a keia kanaka, e hai pokole au aku i kekahi o kana mau oleio ia'u, oiai au e ku kokoke ana ma ke aianui pii ma ka aono o ke kiawaena. '• Me kona kali ole iho a ioaa aku kona koioka pumehana, aiaila kau aku iluna o ka waapa, oka, iho e aku ia no oia iiaio a kau ana iluna o ka waapa, a no ko'u ikeana aku iaia iialo, nolaila, kamailio aku ia au iaia e aahu iho i ko'u koloka pumehana e waiho ana mn ka aoao mahope, aka, pane e mai la nae oia i keia mau huaolelo, oiai oia i haalele mai ai i ka moku—' Aole wahi ana, '&ohe O'U anuanu i keia ano makani ; o ko'u manaolana pihoihoi no kuu aina, oia ka mea nana wau e hoopumehana mai.' M I ka pau an* no o keia mau olelo. haawi aku la oia i ke kauoha i kona mau hoe waa> pa, aia manawa ua Nelekona nei iau aku ai i k*a moana ioa oka Boiatika, a mamu\ hoi o kona naiowale ioa anaaku,huli mai U oia īhope. a kuhea mai la ia'u me ka leo nui 1 keia mau hoaoleio : | | •Ua manao anei oe ua puka mai na aui moku Suedena iwaho ? 1 1 Aole i maopopo (ii'u e kuu H»ku.' wahi au ; * Ina ua hoo-! puka io mai lakou iwaho,' wahi hou ana, I alaila, e «lualu aku kakou ia lakou maiuna j o na waapi, ma ke aiahele aku o Kasekaio* 1 j na.' ika pau ana no o keia inau oielo aua ; j Nelekona nei, naiowaie ioa aku ia oia iloko : | o ka pouh nui o ka po." He mea kahaha paha oo ko nrakou poe heluhelu, keia mau nana launa ole • keia Nelekona. He mau hoike oiaio keia oo keia kanaka, aoie hookahi mea n»na e hookuemi mai iaia ihope. lno ka moana. e übi aoa ka , aie ma o a ma»nei, he waapa aole , no hoi he mau lako ai o luoa, • he 24 boi , mile koaa kaawale māi na aumoku mai oka > Ahhikaua, ke mauna nei keia kanaka i kooa I ola maluna o ka waapa i iako ole me na mea t ! kaua. , : O keia huakai a lakou e holo nei,aole ioa ,! lakou i hoomaha iki ma kekahi wahi. E ! pii aoa aie a uhi po maluna oka waapa, . ! aule n»e im he me« oo k«ia kaoaka e kuemi 1 i j mai ai ihope, aka, paa hoomau «e la o» i • kana oheo«na, ae oaaa mau ana hoi oia II iloko oka pouii oka po, me ka olelo aku i > kooa maa kaoaka hoe—ioa aole e ioaa ta , kakou na aumoku i keia po t alaiia, e loaa > ana iakou ia kakoa i keia waoaao."

' lkkō o na hon eooo o ke ia hoe ikaika aoa ka how 1 o ka wanaao o ka la 19, pfli akw la ka waspa oki H&ku Nelekeni ma b loaoo ka inoka kiua Elepaoī, pii aku la oij> iīuna oka oneki, a i ka maoawa i tke ui m ai o ud aliimoku a me Kapena Pole iaia, ka mauao o ua mea a pao, pe j°r \a ;ia i hiki ola oiai at maluoa oka rraj t i harfiama, nona Kā loa e hiki ke kohe : ia aa hookihi haneri mile a oi. U ki huaoleio mua *i puka ako mai ua : nei, e ninau ana—ina ua hooili k_«i inkou iloko q keia mau la ioihi; ai ka hai aoa mai oke Kapena. aoie lakou i hui : tkt me na enem», akahi no a hoi mai ka manao pihoihoi o keia kanaka i ka oluolu a rae | kauiaoao maikai. | Ma ke kakahiaka oka ia 19, huki hou la ;ae ja ka hae Adimarala oua Nelekona neij ia ae ia ma ke kiawiena oka Eiepmi, i a i«e koke mai la ka Aiihikaua Sir Haida i !ka jiae oua Nelekona nei e welo ana ika i maknni, a hio ae ia hoi konā hiki ana aku i | ka po, he huakai ano nui'ioa na lakou e ka* ; ai, oiai iakou i haalele aku ai iaia e j kuu ana .o kona heieuma ma ke kaikuono | o Kopenahegena ma ka la 12 o Aperila. j Aole ipau.