Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 15, 9 April 1881 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA.-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA.-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

. 4 ĪOKAHI KA MAXAO. —AKA. BK HOOKAĪII I walk mo yo o « xelekoxa.' - | —-&rl SL. J _ .... — —

Ka Hhaiui Makaikai iloko o ka Bolatika HOOUNA tka ia ua Nelekooa nei i kmn* !«U pane i ke r.loaln o Sana Pfterot»oro ma ke kakahiaka o ka ia 15, a n»a ke ahiahi o ua la nei. kau ae la ka Haku Nelekona i kana hae hoailona no kona mau a ia manawa lakou i haalele iho ai ka Ipaka o Kevela, a hoopuka mai la | <r»ho he 15 mile mai na kahakai mai o j uU. a kali iho !a likou no kekahi moku kialua e hwe mai tna i na iako ai no keia rt:*u aomoku. O ka inaina o ka Hiku Nelekona 110 ko«. haaieie ana i ka Ipuka o Reveta, ua p ■! mahoahua ae ia ia i na wa a pau no ka ae o!c ia ana mai o kona makemake, e komo »U oia me kona mau aumoku he mni, e xtiakaikai i ke kulanakauhale aiii o Kusia. iaa e komo aku «ia me hookahi wale no moku, alaila. ua ae »a oia e komo aku iloko o ko iakou niau kai kapu, no ka mea, oia ka me» 1 ae ta e ko Kusia mau kanawai kaua moaoa, be hookahi wale no moku o kela a me keia aupuni. e ae ia e komo iloko o Sana Peteroboro ma ke alahele aku o ka Ipak. o Revpia, ina iloko o ka wa kaua, a i c e i ka manawa maluhia paha. O ka ieta a ka Hooiiina E<cepera i paiapaia mai ai i o» Neiekona nei e komo aku oia me hookah; nr«!e oo moku, aoie i kupono keia maoaoalāno ke kanaka e iike me keia Nesekona, aīa wale no a komo pu oia me kona mau aumoku, aiaiia, ae oia e komo. Kaii īho ia ua Neiekona nei iwaho pono o Kereia no kona mau iako ai maluna o koia moka, a iloko o na hora pokoie, ua makau* k«u ae la oa enea a pau, nolaila, hooioli ae ia ua Nelekona nei \ kona kuiana e ku ai, a haawi aka ia i ke kaooha i kooa mau au* nieko, a hooiho poioiei aku ia iakou i ke kaikaono o Kosetoke, a ma ke ahiahi o ka 1* 16, kau ibo la ka heieuma o na aumoku woko o k* kaiknono. O ka hoahele mau o ua Neiekona nei e pa nei no <ne ia, o Keneia ka Hon. Sir ! CW Stewart, e hoike ana oia i na hanA u aa Neiekona nei īloko o ka Boiatika, a me kona aMlama aoa i ka maluhia o kona mau auaoka, a e heloheio ia keia mau hoike a keia Kenela e ko makou poe heiuheiu me ka hoomaopopo. M O na aomoku Beritsnia malalo o na kaeeha a ka Haku Neiekona ma ka Bolaftka," wahi a oa Kenela nei maloko o kana hoike, " oa malama aku «īa me ka maiiani aoa i ka haaohano o kona hae. a me ka eleu e kana mao han\. O na mea enanao nui loa a ka Hako Nelekooa no kona mau aum«ka, aia oo na Lako ai, a me na wai huihuī ] o ka «iaa, a loie hoi he pilikia no kekahi e hiki ke lioohaiahaia iho, ua neie )ako« i sa iako ai no kekahi manaw*. O baa hora mau e ala ai o ke kakahiaka nui, o* ka koia 4 o ka wanaao, a i kekahi maoawa, e k«bb ana o kaoi ka hoa 5; o koM aoaoawa aa«i • boi ai o hooioolu, oia kalnra«ai o ka po, o fn«bope ik» ihoo kekaki «aaawa. O koo« ai kikahiaka ana,

fia ka hora h ponoi o ke kikahiaka a e kokoke mau aku ana hoi i ka hora 6. lioko o kona manawa ai, he mea mau iaia ke kono ana aku i na aiii waapa e paina pu me ia ma kona papakaukau. Ma kona paina awakea, e kono ana oia i na Kapen* a pau o kooa mau aumoku, a o hoohala ia ana hoi ka manawa ma ka noonoo ana, ina he mau kauohi a leta paha i hoouna ia mai e ka Aiihikāua Haku St. V r ir,cent t mai ke Keena Kaua mai o Enelaoi, ma ka hera 8 ponoi o ke kakahiaka. O keia mau alakai ano nui ; ana a ka Haku Nelekooa 1 kona mau ! aumoku, ka eleu a me ka hikiwawe o kaoa i mau hana, e hoomaopopo ia no ia e ka poe i | inakaikai a ike pono i kana mau hana, a i ; ; ike hoi i ka waiwai o ke ala ana o na hora j kakahiaka." ! i ; Ma keia wahi o ko kakou inoolel-.\ e | waiho iki kakou i na aumoku Beritania ma i keia kaikuono, a e heluhelu kakou no na j hana a ke aupuni o Kusia, pehea la e leaa i ni ka maluhia me ke kaua ole. | O ka leta pane a ka Haku Nelekona i ! hoouna aku ai i ke aloalii o Sana Petero- | boro, nana iho la lakou a ike pono i na hua- | olelo ano nui a keia kanaka i kakau aku ai, |a heaha la ka lakou mea e hana mai ai! i Aole e hiki i ka Hooilma Emepera ke booI una wale mai no i kana leta, no ka mea, i aole keia kanaka e manaoio mai ana no 1 kana mau olelo alii, a heaha aku la ka hana ! i koe a keia kanaka, ina aole oia e hoouna j mai ana i leta; waiho hou ae la ke Keiki j Alii-1 keia palapala pane i kona Aha Kui hina, a heoholo iho la lakou, e pono e heokohu ia aku kekahi o no Alihikaua Kiekie ma ka hapa o ka Hooilina Emepera, a nana e hele aku iinua o ka Haku Nelekona me ka mana nui o ke aupuni o Husia, a e hana koke ia ke kuikahi mawaena o na aoao a elua, i pau ai keia pioloke ana o na mea a pau. 1 mea e'hooko ia ai keia mau hana a ke aloalii o Kusia, hoouna mai la ke Keiki Alii Alekanedero i ka moku kaua V«nesa, e iawe ana i ka hae Adimarala Kukini o Tchitchagoff, he Elele imua o ka Haku Nelekona, e noi aku i kona oluolu ma ka hapa o ke aioahi o Kusia iloko o ke kaumaha, e kukala aku imua o ua Alihikuua Beritania la, aole e hele ke aupuni o Kusia iioko o ka hooknhe koko me ke aupuni o | Enelani, aka, e hana koke ia ke kuikahi I iloko o ka maluhia w no na aoao elun. | Haalele aku la ka moku kaua Vmesa ia . Sana Peteroboro, a hooiho poloiei inai la i ka Ipuka o Revela me ka awiwi nui, a i ko lakou wa i hiki ai ilaila, aole ka Haku | Nelekona iloko o Keveh«, nolaila, hoololi ae la ka Adimaraia Kukini i kona alahele, a hoopuka hou aku iwaho o Kevela, me ke kia pololei ana no ka mokupuni o Soleteholoma, me kona manao, ua hoi ioa la ua Nelekona nei i na kehakai o Denemaka. Mamua o ka haalele ana iho o keia Adim»raia Kukini i na palena o Kevela, hoouna mua aku la oia i kekahi lono i ke Kiaaina o Keveia, e hai aku i ke aloalii o Sana Peteroboro, aole i loaa ka Haku Nelekona iaia ma kana huakai, a me he mea ia, ina aole e loaa ana na aumoku Beritania īaia iwaho 0 keia mau kai, aiaila, he mea maopopo loa, ua komo no lakou iloko o Kusia ma ka po o ka la 15. O keia lono i hiki aku ai imua o ke Keiki Alii, i.ole i loaa na aumoku Beritania, he mea ehaeha ioa ia i ka maoao o na mea a pau. Ina ua komo 10 mai keia mau aumoku iloko o ko lakou mtu kai, alaila, heaha aku la ka lakou mea e hana aku ai i keia kanakn. O ka manao kunahihi o na mea a pau no ka loaa oie ana o keia mau aumoku, hooum hou mai la ke aupuni o Rusia ia Kaun» Pahlen, he Elele elua e imi i ka Haku Nelekona, a e hai aku < ka manao o ke aloalii o Sana Peteroboro,—ua mihi no na olelo o kela leta i hoouna mua ia niai ai. O ko lakou iini i keia manawa, ina oia e makemake e komo aku iloko o na kaiknpu o Rusia. ua ae ia oia e komo aku iloko o ko iakou kowa ma na ano a pau ana 1 makemake ni. a e hookipa aloha mai aua* nei lakou iaia ma ke kulanakauhale aiii o Sana Peteroboro. Holo mai la keia Elele maluoa o kekahi enoku kialua hoio, a ma ke awa o Cronstadt, a maiaila roai« hiki ana i Keve!a, aole he mau hiohaona o ka ike ia ana o na aumoku Bent*nia, nolaila, hoololi #e la keia Elele i koaa aUhele, a hahai ako la i ka moku Vioesa o k» Adimarala Kukini, & oiai oia iwaho pooo o Revela ma ke ahīahi o ka la 18, hoi po iho la oia me ka Alihikaoa Kukini e huii hoi mai ana mai kana huakai ' mai, a hai mai la oia iaia aole i ike ia na tamoku Beritauia oaa m kahakai o ka 1 mokupuni o Soleteholoma. Nolaila, hoololi > hou ae la laoa i ko ltua alahele, a hooiho ' pololei aka la i ke kaikuono Koaetoke. ' Ma k» «ratiaao o ka !a 19, kalew» «e la na oioko Kukini eiua iwaho o fee awa, a ike , aku !a i ni aumoku Beritania e lana ana

iloko o ke kaikoono, ma ka hora 9 ponoi o ke kaKahiaka, kuu iho la ka heieuma o ua moku Kukini iloko o ke awa, a ike ia aka la ka waapa o na Elele Kakini e holo aku ana i ka moku kaua Sana Keoki. O keia mau Elele i hiki aku ai iiona o ka moku ooa eueu nei hookipa aku la oia ia laua e like me ka hanohano mau o ka oihana. Mahope iho o na kukai kamailio ana no kekahi maoawa, ua noi mai la na Elele Rukini i ua Neiekona nei, e hoike mai ana laua i na pauku o ke kuikahi a ka Hooilina Emepera i kakau ai, no ka hookuu ana rr.ai i nakoa Peiekane i hoopaa pio ia, a me ka hoihoi pu ana mai i ke poho o na waiwai i hoopoino wale ia. lioko o keia mau la pokole o ka hana ia ani o keia kuik&hi e na Elele Kukioi elua a me ka Haku Nelekona, kakau aku la ua eueu nei i kekahi let* na ka Emebasedoa Beritania ma Bereiina, a e hai aku ana oia 1 ke ano a me ka lolooiahili o na hana a na Elelo Rukini, a penei kana palapala ana aku i kona hoaloha. « ,l I kuu hoaloha maikai," wahi a ua Neiekona nei maloko o keia ieta, " Ua manaolana au, e loaa ana paha ka maikai no keia kuikahi, no ka mea, na ke kanaka kiekie loa i lawe mai na hoike mai ke aloalii mai o Rusia. Ua oielo wale ia ilono o i kekahi manawa, he kanaka ino kanaka holo | moana no ka haoa ana ) keia moa he kui-; kahi, no ka mea, ina i elima minute ka | manawa i ae ia no ke kamaiiio ana, alaila, | ua like ia mau minute me na mahina okoa ; elima." Ma ka la 26 o Mei, oia ka ia hope loa no ka npono ana o ua Nelekona nei i ke kuikahi, ma ka hora 12 o keawakea, kakau pulima aku la oia i kona inoa a me na Eiele Rukini malunn o na pauku o ke kuikahi, a ia oe hoi eka mea e heluhelu nei, ua hiki mai kakou i ka wa e hoopau ia ai o na hana koa a keia kanaka i ke aupuni o Rusid, ma o kona kukala ana aku, he hoaloha maikai ke aupuni o Rusia no Enelani, iloko o ke hanohano o ke kaua, ka waiwni oka maluhia, a me ka hoio o na pomaikai kalepa. [ ka manawa i huli hoi mai ai ua Nelekona nei i kona moku, ia wa i ki ia ae ai na pukuniahi he 21 e ka moku o ka Elele Kukini, he hoailona e hoike ana,—no ka noho aloha o na aupuni a elua. Pili aku la ka waapa o ua Nelekona nei i kona moku, a pii aku la oia iiuna o ka oneki, aia hoi kona mau hoaloha e kali mai nna iaia, ina ua hooko ia mai kona makemake e na mana o Rusia, huh ae la ua Nelekona nei a kuhi pololei aku la kona lima hema i ka moku Kukmi, nana i kipu aloha mai, a pane aku la ia Kenela Stewart i keia mau huaoleio : E Kenela Stewart," wahi ana me ka mino aka hoihoi ana iho, '• Ua iohe anei oe i ka leo o kela wahi keiki uuku i kipu aloha mai nei ? Ano, i keia inanawa,—ua loaa ko kakou kuikahi me ke aupuni o Rusis, E hilinai maluna oia mea hookahi. O ka kakou huakai i Revela nei, aole no ka hoi i ino loa no ka manawa hope, me ko kakou ike pu ana i na kaikapu o Rusia." Aole i pau.