Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 16, 16 April 1881 — Page 3
| This text was transcribed by: | Ikaika Kaliher |
| This work is dedicated to: | Ka 'Imi Na 'Auao o Hawaii Nei Institute |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
$6,000 $6,000
KA WEHE KAOKAO ANA O
NA WAIWAI AWAIWA O KA NANI
HE NUI WALE
NA LOLE O NA KANE, MAI NU IOKA, PILADELPIA A ME EUROPA MAI!
HE WAIOLU NA KUMUKUAI,
A he Kaulike ka Panai ana.
Ke @ aku nei @ i ke lehulehu, e maikai mai i kuu mau Waiwai Nani o Europa me Amerika mai, me ka ninau ole @ keia o ke ku o ke ahua, a i wai pono ia ma keia kaona. He oi loa aku ka haahaa o ka’u kumukuai, no na @ hou maoli. E ao o epa ia mai oukou. E naue e ikemaka no oukou iho, i ko’u mau Waiwai Maemae he nui @ manaka okoa no hoi ka helu papa aku.
NA LOLE HOU O LOKO MAI MA KE KUAI HOOPAKI!
@ aku nei no @, e no@ akahele i ko’u mau Waiwai me na Kumukuai. Aohe o lelo ana no ka hoikeike wale no @ kauoha mai a pau.
CHAS. J. FISHEL
C.O.P. BAZAR.
@ Kihi o na Alanui Papu me Hotele
BENJ H. AUSTIN,
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Alanui Kaahumanu, Helu 13 970tf
JOHN RUSSELL
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
Alanui Kalepa, Helu 32, kihi o Alanui Papu
@ 1002 1yr
D H A KINIAKUA
Ua makaukau oia @ hana i na ano palapala pili kanawai a pau. Palapala kuai. Hoolimalima. Aelike. Oki mare. @ palpala hoopu kipaku aina, no ka uku haahaa @ wau ma ka Hale Kula ma Pulehu, kula apana o @
992 6m
JNO. LOTA KAULUKOU
LOIA A HE KOKUA
Ua makaukau au e lawelawe i na hihia a pau o kela a me @ iloko o na Aha Hookolokolo a pau o keia Au@ no hoi ke hana i na palapala a pau e pili ana @ ka eleu. E loaa no au ma Ileeia Koolau@ Honolulu no hoi i keia manawa.
901 tf
S. B. DOLE
HE LOIO A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA
E @ aia ke lawelawe i na hihia o kela a me keia ano @mua o na Ahahookolakolo a pau a keia aupuni. K@ hana ma Alanui Papu, maluna ae o ka Halekuai o @ Honolulu, Oahu, Iulai 10, 1880 971 tf.
KAKELA A ME HAKI
Ua @ke aku maua @ oukou mau Loto mai ka pili pu ana me ke Keena Kuokea a i ke Alanui Kaahumanu Helu 15, ma @ mai o ka Baneko o Bihopa ma.
Ua makaukau mau maua e lawelawe i na hihia a pau ma Honolulu a me ko na mokupuni. E hooko ia na Palapala Kuai, Hoolimalima a me ka Moraki me ka eleu. He Luna Hawaii Palpala no hoi o W R Kakela. 980 tf
CECIL BROWN
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
A HE AGENA no ka Hooialo ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.
@ 5 Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. 2y
ASA KAULIA,
Loio a Kokua ma ke Kanawai.
Ua makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana maua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E @ au me Koolaupoko, Heeia, a ma Honolulu i kekahi wa H @ a na Kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka @ a me ka hikiwawe
RICHARD F. BICKERTON
[PEKETONA]
LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!
E HELE ANA OIA IMUA O NA AHAHOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae.
Ua makaukau mau ola i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o keia a me kela ano.
Ua hiki no hoi iaia ke haole dala aku ma ka moraki ana ina a na ma ka okupanee haahaa loa.
E ha naia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa.
Keena hana. Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale hauka o Kauka Minuteole
840 ly
J. W. M. POOHEA
He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.
No na kanaka a pau imua o na Aha Apana a pau, a me na Aha Hoomalu o na Apana Hookolokolo Kaapuni a pau o keia Aupuni, a imua o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana ll ma ke keena ma Molokai no na makahiki elua a he Agena Hooiaio Palapala Kepa no hoi no ia Apana. E @ aku no na koii-koi o ko oukou mau makemake me ka @ E loai no au ma “Kalauonaona Home,” a i ole ia, ma @ wahi @ halawai ai.
Ke h@ akea aku nei au i ka lehulehu, ua wehe au i ko’u @ ana he Loio no ka Hui Mahiko o Moanui, Molokai, a e @ no au i ka’u Oihana no ka pono o ka lehulehu mai o @ E ike @ e hea mai e kokua i na pilikia pili Kanawai.
Ma @ hua a kuloa na maka ilalo. 1004 6m
JAMES M. MONSARRAT.
[MAUNAKEA.]
Loio a he Kokua ma ke Kanawai
IMUA O NA AILA HOOKOLOKOLO A PAU keia Aupuni. E lawelawe ana no hoi ma na hana pili i ka hooponopono wai wai, me ka imi ana i na palapal Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai, Hoolimalima a me ka hoaie dala ana.
A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.
Koena hana helu 9 alanui Kaahumanu.
Jan. 3, 1880 944 lv
HOOLAHA AKEA!
AHA MELE MANAWALEA.
I na kamaaina o Honolulu a me ko na kuaaina o keia mau Paemoku. He mea pono ia oukou e
KUAI E I KO OUKOU MAU BALOTA OIAI KA WA KUPONO.
Na ka maua, ke ano emi mai nei ka pahoka nui ana a ka Mai Hepela.
Ua manao maua e kuai aku i na Balota a hiki i ka ia.
26 0 APERILA.
Ke @ nei maua i na hoopono pono ana a helepono ai ka @ ana o keia Aha M@ Manawalea, nona hoi na
MAKANA 500 E HAAWI IA ANA.
E hoomua mai i na Kauoha a pau i ka wa hookahi.
O na Kauoha a pau no na Balota, e @oko ia me ka hooana ia aku ma ka leta.
PIKARINA MA.
1000 tf.
MRS. A. M. MELEKI
MEA HUMU LOLE MAIKAI A ME
Na Koloka, na Holoku ano hou.
104 Alanui Papu, Kuea o Burns
Honolulu, la@ 15, 1881 998 ly
KAUKA BERODI.
(O KE KULA NUI O KANADA)
Ua makaukau au i ka lapaau ana i na kanaka Hawaii no na ano mai a pau. Ke kahea aku nei au i na poe i loohia i ka mai e hele mai ia’u
KEENA OIHANA
Aia ma Alanui Papu, Helu 129, mauka iho o ka Hale Kamana o D. Burrous.
996 tf
Dr. E. H. THACHER.
KAUKA HUKI NIHO
Aia kona keena hana ma Alanui Papu helu 104 1-2 maluna. Malaila oia e loaa ai i na poe a pau i loohia ia me na niho eha. E loaa no oia mai ka hora 9 am a hiki i ka hora 5 pm .
Ua loaa hou kekahi mea huki niho, a o ka poe e makemake ana e huki ia ko lakou mau niho eha, e naue ae i keia hale, no ka uku kupono.
Honolulu, Dec. 01, 1880 993 ly
UA MAKEMAKE IA
NA ILI BIPI,
NA KIWI BIPI,
NA IWI BIPI,
E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou ma@ nei @ H. Haokfeld & Co.
Honolulu, Mei 22, 1880 954 ly
MAKEMAKEIA.
UA MAKEMAKE IA NA
ILI BIBI MIKO HOU
A ME NA
ILI KAO
E haawila ke kumukuai kiekie ma ke dala kuike e
HUGH MACKAY.
Luna o ka Hale Hana Ili ma Kaholaloa, Honolulu.
E kuai ia aku na Huluhipa he nui wale ma ke kumukuai makepono no ke dala kuike.
Honolulu, Feb. 16 1880 951-tf
JAMES HANLON!
AMARA KAPILI KAMAA LIO.
Ua paa ae nei ko’u Hale Amara Hou ma ka welau makai o Alanui Alakea. Mai KAPALAKIKO pololei mai ka’u mau mea paahana a pau; a e kapili no au i na Kamaa Hao o na Lio no ka uku haahaa loa ma ke kuike no ka $1.50 o na kapuai eha, a he pa kaawale hoi no na lio i eha a i mai e holo ai, me ka haawi pu ia o na lapaau ana no ka uku emi loa. 1005 tf
NA KANAKA O HAWAII NEI!
INA I MAKEMAKE
OUKOU E KUAI I
GITA, AKODIANA,
BANJO, OHE, VIOLINA,
PAHU Hookani Nunui a Liilii,
HE PONO LOA IA OUKOU KE
HELE MAI I KA HALEKUAI O
GEO. F. WELLS,
HELU 66 me 68 ALANUI PAPU.
Ke malama nei no au i na Lako Hale o na ano a pau.
Na Noho no $1.00
Na Moe Laau no $7.00
Na Punee nani loa no $15
A me na ka lako hale piha no ke $45.
Ina i makemake oukou i na Mekini Humuhumu lole, e loaa no ia oukou ka.
MEKINI HUMUHUMU AMERIKA
o ke kumukuai makepono, me ka makana he pila Gita maikai a he kii nui paha.
Ua pai iho nei o Mr. Wells he Buke kuhikuhi no ka Huila Humuhumu ma ka olelo Hawaii. A i keia wa, o ka poe e noho ana ma na wahi kuaaina, ua hiki ia lakou ke kuai i ka Huila Humuhumu me ka haawi manawalea ia aku o ka Buke kuhikuhi, a mailoko aku o keia buke e ike ai i na loina o ka humhumu ana.
O na kumukuai o ko makou mau Mekini Humuhumu, mai ke 40, 45, 50 a hiki i ke $55.
I na i makemake oukou i ka Mekini maikai loa me ke pakaukau akea a me ka huila kala, ua hiki no ia oukou ke hoouna mai ma ka leta ia
GEO. F. WELLS ma HONOLULU.
Me ka hookomo pu ike i ke $55. A nana no e hoouna aku me ka buke kuhikuhi a me ka makana i hai ia. Na oukou no e hai mai i ka makana a oukou e makemake ai.
E loaa no na WATI maikai no ka $@.
Na WATI kau hale mai $2.40, $3. $4. A hiki i ka $5.
Na KAULA WATI no ka $1.00 wale no.
Kia no hoi ma keia hale na Laau kii emi loa a ke kumukuai
GEO F. WELLS,
Helu @ me @ alanui Papu. 972 @
MRS S M OLESON.
E ka Nupepa Kuokua e. Aloha oe:-----
Me ke kaumaha a me ka luuluu wau e kakau nei i keia leta walohia ia oe, a nau ia lawe ahonui ae ma na kaiaulu o ko kakou ae kai nei, i ike mai ai na makamaka, na hoa aloha, na makua mea keiki e noho nei, i hoonele ia i ka makuahine ole, na kahu o ke kula e noho nei ma o a maa nei.
Ua oluolu i ka Makua Mana Loa ke kii ana mai a lawe aku la i ke aho o ka makou kumu wahine i aloha nui ia Sophie M Oleson ma ka hora 2:10 pm o ka Poakolu la 23 o Maraki.
Ma hope iho o ka hanau ana i ka laua hapuu hope loa, ua loaa oia i kekahi fiva ikaika loa; ua hooikaika na kauka ma ka lapaau akahele ana, me ka manao e loaa mai ana ka maha, eia nae aole i loaa iki a hiki i kona haalele loa ana mai.
Ua haalele iho oia mahope nei he kane i hoonele ia i ke kokoolua ole me na kaeiki opiopio makua ole e amo hookahi i ke aloha.
Ua haalele aku laua i ko laua one hanau i na makua, na makamaka, a hele mai laua no ka iini e hoonaauao i ko kakou mau opio Hawaii. Malalo o ko laua alakai ana i keia mau makahiki pokole, ua ike ia ka holopono o ka lawelawe ana i ka hana hoonaauao iwaena o kekahi o ko kakou mau kula nei; aole no hoi oia wale no, ala, ua hooikaika pu mai laua e loaa i na opio Hawaii ka pono io no ko lakou mau uhane ma kela ao.
He mau kumu keia i hilinai nui ia e na mea a pau no ka oluolu, me ka manaoia e hoomau aku ana laua i ka lawelawe i ka laua hana, e like me na poohina e noho nei, ao iwaena o ko kakou mau kula nei, eia ka aole ana paha.
Ma ka hora 3 pm o ka Poaha ana ae i wehe ia ai ka halawai ana i kona kino lepo ma ko laua home, a ua lehulehu na makamaka i akoakoa mai; e hoihoi loa ia an kona kino lepo i ko laua one hanau i ike mai ai na kini makamaka e noho mai la i ka aina mamao. No ke kane, a makua o makou ko makou aloha nui e noho nei
Wm GEO KAIHENUI.
Kula Hanai o Hilo
HOOLAHA HOOKO MORAKI
Ma keia ke hoike ia aku nei ka lohe, mamauli o ka mana kuai i hoike ia maloko o kekahi moaki, i kakauia i ka la 14 o Dekemaba 1878, i hanaia mawaena o Iliao Naopala a me kana wahine o kekahi aoao, a me Ricd F Bickerton o kekahi aoao a i hooiaio ia ma ka Buke 57, ma na aoao 392, 393 a me 394 ma ke Keena Hoona Aina, ma Honolulu, ua manao ka mea nona ka inoa malalo iho hooko i ka moraki i olelo ia maaope iho o ka hala ana o ka manawa i ae ia ma ke kanawai, ma ke kuai kudala akea ana i ka waiwai i moraki ia ma Honolulu, no ka uhaki ia ana o na olelo aelike i hoike ia ma ka moraki.
O keia aina i moraki ia, aia ma Kalihi, mokupeuni o Oahu, a i hoike ia ma ka Palapala Sila Nui Helu 1252.
Kakauia i keia la 2 o Aperila 1881
1010 4t RICD F BICKERTON
HOOLAHA HOOKO MORAKI
Ma keia ke hoike ia aku nei ka lohe, mamauli o ka mana kuai i hoike ia maloko o kekahi moaki, i kakauia i ka la 6 o Ianuari 1879, i hana ia mawaena o M@ kekahi aoao @@@@ a i hoolalo la ma ka Buke @8, ma na aoao 67 a me 68 ma ke Keena Hoona Aina ma Honolulu, ua manao ka mea nona ka inoa malalo iho e hooko i ka moraki i olelo ia mahope iho o ka hala ana o ka manawa i ae ia e ke kanawai, ma ke kuai kudala akea ana i ka waiwai i moraki ia ma Honolulu, no ka @haki ia ana o na olelo aelike i hoike ia ma ka moraki.
O keia aina i moraki ia, aia ma Waikiki a me Kapalama Honolulu, a i hoike ia ma ka Palapa Sila Nui Helu 2818 a me 2077.
Kakauia i keia la 2 o Aperila, 1881.
1010 4 t RICD F BICKERTON
HOOLAHA HOOKO MORAKI
Ma keia ke hoike ia aku nei ka lohe, mamauli o ka mana kuai i hoike ia maloko o kekahi moraki, i kakau ia i ka la 15 o mei 1878, i hana ia mawaena o Benjamin Paahiki a me kana wahine o kekahi aoao a me Ellen Richardson o kekahi aoao, a i hooiaio ia ma ka Buke 55. Ma na aoao 102 a me 103, ma ke Keena Hoona Aina ma Honolulu, ua manao ka mea nona ka inoa malalo iho e hooko i ka moraki i olelo ia mahope iho o ka hala ana o ka manawa i ae ia e ke kanawai, ma ke kuai kudala akea ana i ka waiwai i moraki ia ma Honolulu, no ka uhaki ia ana o na olelo aelike o ka moraki i hoike ia maluna.
O keia aina i moraki ia, aiai ma Puiwa, Honolulu i hoike ia aw nei, nona na eka 1,31—100, a i hoike pu ia hoi ma ka Palapala Aila nui helu 1820.
Kakau ia i keia la 2 o Aperila 1881.
ELLEN E RICHARDSON.
Richd R. Bickerton, Loio o ka moraki
1009 4t
HOOLAHA HOOKO MORAKI
MA keia ke hoike ia aku nei ka lohe, mamuli o ka mana kuai i hoike ia maloko o kekahi moraki, i kakau ia i ka la 15 o Mei 1877, i hana ia mawaena o Kamakakoa o kekahi aoao a me Thomas Brown o kekahi aoao, a i hooiaio ia ma ka Buke 50 ma na aoao 200 a me 201, ma ke Keena Hoona Aina ma Honolulu , ua manao ka mea nona ka inoa malalo iho e hooko i ka moraki i olelo ia mahope iho o ka hala ana o ka manawa i ae ia ma ke kanawai, ma ke kuai kudala akea ana i ka waiwai i moraki ia ma Honolulu, no ka uhaki ia ana o na olelo aelike i hoike ia ma ka moraki.
O keia aina i moraki ia, aia ma Kahaluu, Koolaupoko, mokupuni o Oahu, a i hoike pu ia hoi ma ka Palapala Sila nui helu 4134
Kakau ia i keia la 2 o Aperila 1881
THOMAS BROWN
Richd F Bickerton, Loio o ka moraki 1009 4t
HOOLAHA KOMISINA PALENA AINA
KA ILI O KUAILIMA, POHE A ME KILAU, EWA, OAHU.
KE hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo iho , e hoolohe ia ana kekahi noi ma ko’u Keena Hana ma Honolulu, ma ka Poakolu ka la 27 o Aperila, 1881, ma ka hora 10 am ma ka waiho ana mai o Keoni Kapa a me Lavina kana wahine i kekahi palpala hoopii, e noi na o na palena a me ka
ILI O KUAILIMA, POHA, A ME KILAU.
e waiho ia ma Ewa, mokupuni o Oahu e hooponopono kokeia.
O ka poe a pau he mau aina ko lakou e pili ana i na aina Kuailima, Pohe a me Kilau, a i ole, i kamaaina paha i na palena o keia mau aina, ke kauoha ia aku nei lakou e hiki kino mai ma kahi a me ka manawa i olelo ia no ka hoolehe i ka lakou mau hoike.
R. F. Bickerson
Komisina Palena Aina o ka Mokupuni o Oahu
Honolulu, Aperila 6, 1881 1010 3t
HOOLAHA KOMISINA PALENA AINA
KA ILI O HANAPOULI, EWA, OAHU.
KE hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo e hoolohe ia ana kekahi noi ma ko’u Keena Hana ma Honolulu, ma ka Poaha ka la 2@ o Aperila, 1881, ma ka hora 10 am ma ka waiho ana mai o Kuanalewa Harbottle, e noi ana o na
PALENA O KA ILI O HANA POULI,
E waiho ia ma Ewa, mokupuni e Oahu, e hooponopono kokeia.’
O ka poe a pau he mau aina ko lakou e pili ana me keia aloa a Hanapouli, a i kamaaina i na palena o keia aina, ke kauoha ia nei lakou e hiki kino mai ma kahi a me ka manawa i olelo ia no ka hoolohe ana i ka lakou hoike
R F BICKERTON.
Komisina Palena Aina o ka Mokupuni o Oahu.
Honolulu, Aperila 6, 1881 1010 3t
Ma ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni o ka apana elua o ko Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Mrs. Kaohilo Weed no Lahaina, Maui, i make. Ua heluhelu ia a ua waihe ia ka palapala noi o a W W Weed, e noi ana e hooponopono ia ka waiwai o kana wahine Mrs. Kaolalo Weed, no Lahaina, Maui, i make, a e hoohoio ia i na hooiena.
Nolaila, ke kauoha ia aku nei na kamaka a pau, ke pila o ka Poakahi, oia ka la 15 o Aperila 1881, ma ka hora 10 am. ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka ia a me kahi i koho ia no ka hoolohe ona i na nonoi la, a me ma @ ke hoike ia.
ABE FORNANDER
Lunakanawai Kaapuni Apana @, H P A.
Lahaina, Maui, Mar 25, 1881 100@ 3t
Halolelo a S. B. Dole ma ka Heemoe ana i ka Pohaku Kihi o Lunalilo Home.
Ua hooholo ka Moi Lunalilo, maloko o kona palapala kauoha hope, mahope aku o ka make ana o kona luaui makuakane, e hookaawale ia kona waiwai i mea e kukulu ai i Home no na Hawaii i ike ia he pono ke kokua ia no ko lakou ilihune, omaimai a paiupalu elemakule paha.
He mau kumu nana i hoohakalia ka hoala ana i keia hana, o ke kumu nui nae, oia ke koe o kekahi mau pohihihi e pili ana no ke ano maoli o ka makemake o ka palapala kauoha. Aka, ua hookaawale ia ia mau kumu keakea. Mamuli o kekahi olelo hooholo o ka Aha Kiekie iloko o ka makahiki i hala ae nei, e hooholo ana e hoolilo i ka waiwai a pau no keia hana, koe nae he haawina hookahi i hookaawale ia no kekahi makamaka.
Ua hoomaopopo ia ke kahua, a ua hooponopono ia na hana, no ke kukulu ana i na hale. O ke kauoha a ka palapala hooilina, aole e kukulu i hale mai, aka i home kahi e malama oluolu ia na Hawaii i hiki aku i ke ano palupalu, elike me ka makemake o ka mea nana i hoomakaukau keia makana ano nui. He kakaikahi paha ka poe i hoomaopopo iho ka aoonoo piha a ka mea nana i hana keia hana aloha. Aole o keia ka noonoo pupuahulu o ke kanaka e aneane ana e make, a manao hoi e haawi i ka waiwai i hiki ole iaia ke paa iho. He hana keia i noonoo mua ia e ia no kekahi mau makahiki kaawale i kona wa ola maikai, a ua hoopaa oia i keia manao a hiki i ka hopena. O kona mau aina palahalaha, na kuahiwi a me na papu, he waiwai hanohano, ana i ai ole ai, ua haawi hauoli ae oia e hoopaa ia no ka poe pilikia o ka lahui ana i aloha nui ai, he lahui no hoi i aloha a hilinai iaia.
E like me kona noonoo, ua hoao kona poe kahu waiwai e hooko i kona makemake. He mea hou keia ma keia aina, a aole hoi he hiki mua e ukali aku ai i kumu alakai. Ua manao makou o ka hale ano haahaa me na lanai nui a puni, he ano kulike ia me ka noho’na Hawaii mamua ae o ka hale kiekie i pakui ia ka na papa hele oluna. E noho ana ka Luna ma ka rumi mawaena, a e ike pono ana oia ma kela a me keia aoao. Ina e ike na kahu waiwai ua kupono ka lakou hana i ka poe i makemake ia e kokua, he koena dala no e hiki ai ke kukulu ia ona hale hou.
Ua hele mai nei kakou, na makamaka o ka Moi i hala e kokua i kona manao aloha ma ka hoonoho ana i ka pohaku kumu o ke kihi no ka hale e lilo ana i home oluolu no na kane a @ wahine o kona @, a @ kia hoomanao kupono no hoi nona ponoi.
MAIKONISIA
Ua loaa mai ia makou ka leta ma ka lokomaikai o Kauka Hai, ua ae ia mai e hoopuka no ka lehulehu.
APAIANG, NOV. 8 1880.
Rev. C. M. Hyde, D.D. Aloha oe,
Iloko o keia malama, ka eha o ko makou malama o ka noho po ana me na Pegana, me ka hooikaika ana i ka imi i ka olelo lahui a i keia wa, ua makaukau au no ka hai aku i ka lono maikai e pili ana i ka Mea Hoola ma ka olelo Gilipati.
He nui ko’u aloha no keia lahui, no ka nui o ko lakou nele, ua nele ma na aahu, ua nele ma na mea hoonaauao, a he nui ko lakou pelapela, a ua nele pu no hoi ma na mea o ka uhane.
O ke kulana o keia lahui pegana, he oluolu, aole o lakou aao hihiu loa, aka, he hele mai launa pu kamailio pu a pela aku.
A owai la o na haumana o ke kula kahunapule e hele mai ana iloko o keia makahiki ae ke hoi hou mai o Hoku Ao, e aloha ana i keia lahui pegana, a e naue mai e kokou ia lakou?
Iloko o keia wa ke hoomakaukau nei makou no na hana e pili ana i ke kula kahunapule ma Gilipati nei, a ua makaukau kekahi mau kanaka haipule he 13 o keia lahui e lilo i haumana no keia kula.
Iloko nae o keia hoomakaukau ana i keia kula, ua makemake o Rev J H Taylor ia’u e noho pu me ia e kokua i na hana o ke kula kahunapule, a me na mea e pili ana i ka holomua o ka pomaikai karisetiano iwaena o keia lahui.
Ua nui kona olelo mai ia’u e hai aku au i keia mea ia oe a nau e kamailio aku imua o ka Papa Hawaii no ka pono ia’u ke noho pu me ia, no ka mea, o kekahi kahunapule Hawaii e noho nei maanei, oia Rev G Lelo ua haalele oia i ka hana misionari a ke hapai nei oia i ka hana kalepa me na kaina aina.
O na hana a ka Haku ma Apaiang nei, he ano holomua no, aka, he nui ka pegana a ua hookomo ia iloko o ka ekalesia e Rev J H Tayor, elua iloko o ka malama iho nei o Okatoba, o ka nui o ka poe imi, ua kokoke e piha ka haneri aka, aole lakou e hookomo ia iloko o ka ekalesia, ke kali nei no, no kekahi maoawa.
Eia kekahi, o ko maua wahi ukana maluna o Hoku Ao, a makou i holo mai ai, ua hiki pono mai ia me ka maikai, a o ua wahi mea ai, ua komo ia e ka mu aole i maikai pono loa. O ka palaoa, ua komo ia no e ka mu, a he nui ke ino, ina e loihi loa ka waiho ana.
He nui no hoi ko makou launa oluolu ana me Rev J H Taylor me kana wahine, a me Rev A C Walkup a me kana wahine, pela no hoi me ke kapena a me kana wahine. We wish you to come here and visit this kind of people, sometime, if you please.
E hai i ko maua aloha i kou ohana a me na haumana o ke kula kahunapule, a me na hoaloha a pau loa e imi ana i ka lono mai keia aina aku.
Kau keiki iloko o ka Hoku.
S KAMEA MAUNALOA.
P S. Dec 15 1880, o ko’u hale, ua pau na aoao a me ka paphele me ka hamama nae oluna o ke poo o na papa, he 1 ½ kapuai, alaila paa pono me ka hakahaka ole. A o ke pili, oia ka lau o ka puhale.
A ua kokua mai o Rev J H Taylor no ka makahiki e hiki mai ana i pili laau. Ua aie aku no hoi i kekahi o kana mau papa i wahi hale kuke no maua me ka manao ina e hiki mai ana ka’u mau wahi papa hou alaila hoihoi aku kana. Ua manao au e hoouna i na dala ma ka lima o Capt Bray, aka, aole ia i hoi iki mai a hiki iloko o keia manawa a ua pau ko makou manaolana no kona hiki mai, a ke hoouna nei makou i ka makou mau wahi leta ma ka moku Isabela, e hoi ana i Sydney. SKM
NU HOU KULOKO.
O ka manao e pili ana i ka mai hepela a me ka O ana, a keia pule ae puka aku
Ke mau nei no ke kahe ana o ka muliwai ahi a Pele ma Hilo ma kahi he eono mile a oi aku ka mamao mai ke taona aku.
Ma nehinei oia hoi ka Poalima-maikai, ua haawi mai la ka Mea Mana loa ia S. Paniani he kaikamahine mai loko mai o laua.
Ua lohe mai makou, e waiho aku ana ke kahu o ka ekalesia o Kaukeano i kona noho lawelawe ana no ia ekalesia, no ke onawaliwali o kona kino.
I keia ku ana mai nei a ka mokuahi o ka hema, ua lawe mai oia 232 ohua no ka hikina, a i kona holo ana aku, he 72 o kakou mau ohua ana i lawe aku maluna o na wai no Kaleponi.
I ke kakahiaka Poalua nei, oiai ka mokuahi Iwalani e kaalo mai ana ma keia huli o Lae Ahi, ua hanau iho la kekahi wahine mai Kona mai he mau keiki mahoe maluna o kona oneki
Ke hoomaka nei ka hoomoe ana i ke ala hao o Hamakua Hawaii, he ekolu hapaha mile kahi i paa i ka hahau ia, a ke nee la na hana imua me ka awiwi nui.
Ua haawi manawalea ae kekahi makamaka malihini i ke kula Hanai Kaikamahine o Kawaiahou he $2,500 a e hoolilo ia no ke kukulu ana i mau ale hou. E o no ia malihini.
He leta kai loaa mai ia makou na J K Iosena o Hana Maui. E hooh@ mai ana i ka hoouna ole ia o kekahi Kauka no ia apana, oiai hoi ka mai hepela e laha nei i keia wa, a ke kau nei ka weli i ko Hana poe. E hoike ana no hoi ia leta, aole poe olaila i O ia mai ke nui a ka liilii.
Ua hoala ae nei kekahi opio haole he wa hi papa pai uuku nana, mauka ae nei o Monikahane, maluna ae o ka halekuai o A M Meleki, he maemae na mea ana i pai ai iluna o kana wahi mea paahana uuku i ko makou makaikai ana. Ua oluolu oia e launa me na makamaka a pau e kipa ana imua ona ma na mea pili i kana oihana.
Ua hoomaha ka mea kakau moolelo o Nelekona i ka eku ana o kana peni i keia pule, no kona pilikia loa i ka hana a na haku, a ua luhi ke kino, aka, e maalo aku ana no nae ka moolelo i keia pule imua o oukou, a mai uiha no ka nele ana.
E loaa no ka poe heluhelu na haiolelo waiwai elua a Alapaki Kauka a me Simona K Kaai, e pili ana no ka hoomoe ia ana o ka pohaku kihi o ka home o na ilihune Hawaii i ka Poaono i hala, ma ka aoao mua o ka pepa o keia la, a he mau haiolelo hou ae no kekahi ma kekahi wahi e ae o ka pepa.
I ka wanaao o ka Poakahi nei, ua lawe ae o Iosepa Naluhi i kona ola ma ke kaawe ana iaia iho a make loa. O ua Naluhi nei no Maui mamua. Ua noho oia he manawa iloko o ka halepaahao ma Kawa, a pau kona manawa i hoopai ia, noho aku la ma ka aina o Malaihi ma Manoa, ma ke ano ke kanaka hana. O kona mai mau he nahu, a he ikaika loa ke hiki iho, ua olelo oia ua like me ka pahi e okioki ana i kona naau a aneane kaili ke aho i ka eha. Ma ka la Sabati iho nei ua kau hou ua mai nei, a ma ka wanaao ae o ia po, ua kaawe ae oia me ka malo, a loaa aku la i ka poe o ka hale i ke ao ena ae e lewalewa ana, ua make loa. Aloha ino.
E ike ia, o ka makahiki 1881 e naue nei he makahiki ia o na puuhuahelu pahaohao ke hoouluula ia, hoonui ia a a puunaue ia, ina e helu ia mai ka hema a i ka akau a mai ka akau a i ka hema, ua like loa, ina e puunaue ia na huahelu mua elua oia ka 18 me ka 2 e loaa auanei ka helupuka 9, puunaue hoi i na huahelu hope elua oia ke 81 me ka 9 he 9 ka helupuka. Ina e puunaue ia ka 1881 me 209, he 9 no ka helupuka ina e hoonui ia me ka 9, e loaa no elua 9 ka hua loaa. Loa e hoouluulu ia ka huahelu 1 me 8, e loaa auanei 9, a o ka 8 me 1 e loaa no 9. Ina hoi e hoihoi ia ka 18 malalo o 81 a hoouluulu ia e loaa ka huina he 99. Ina hoi e hoouluulu pakahi ia na huahelu 1, 8, 8, 1 e loaa auanei he 18, ina e helu ia mai ka hema a i ka akau, he 18 no, nolaila, o 18 he elua hapaiwa ia o 81. Ma ka hoouluulu puunaue a me ka hoonui ana, ua loaa mai he umikumamaiwa 9, oia hoi hookahi 9 no kela a me keia akahi makahiki e piha pono ai ke keneturia holookoa.
Ma ka Poaha nei, ua make o Mrs. Emma Cluney, a ua hoolewa ia no ia la.
Eia no na kapuai o ka la ma ka ipuka e kiei nei me me ka hahana i keia mau la o kakou.
I ka Poalua nei, ua make emoole iho la o Noa Kepoikai ma Honolulu nei, he kupe a kamaaina oia no na Waie@a. E ike iho auanei kona mau kini, o ko lakou pilihana ua hala. Aloha wale.
E hamama mau aku ana na ipuka o ka Halekuai o Alopeleka M Meleki ma na Poaono a pau a hiki i ka hora 9 o ka po. nolaila, o na makamaka i loaa ole ko lakou hi@laai i ke ao, ua loaa ka manawa no lakou e kaupe mai ai a komo i ka halekuai.
I ka Poaono i hala, ua pepe iho la na manamana lima o kakahi o na paahana o ka hale mahu o Hopper ma, mamuli o ka paa iloko o kekahi wahi haiki, laki loa nae i @ hoopaa mua ia ana o ka mahu, ina paha ua poina ke ola. Eia ka mea pilikia ma ka Halemai, me ka muumuu o kona mau manamana lima.
I ka auina la Poakahi nei, oiai he huakai hoolewa e hele ana ma alanui Alii, a i ke kaalo ana ma ka huina o na alanui Alii me Rikeke, ua hoolele ia ka oili o ka huakai hoolewa i ka pukalaki ana mai o kekahi kaa kikane lio puiwa makai mai, a komo aku la iwaena o ka huakai me ka hook@ ana i kekahi kaa ohua iloko o ka huakai a okaoka liilii iho la; ua pakele na ohua o ke kaa aole i poino, aka, he mau eha malani wale no kai loaa ia laua ma keia ulia.
Ke olelo nei na hookele kaa lawe ohua o kakou, ke emi aku nei ka mahuahua mau ana o na kaa lawe ohua i keia wa i ko @ wa i hala ae, a e pau loa aku ana paha na mea ona kaa i ka waiho i keia oihana mamuli o ka hapa mai o na loaa a nui aku ka lilo. O ke kumu ka o keia hapa mai o na kaa, wahi a lakou, no ke komo ana aku nei o ka uwea telepone iloko o kela a me keia keena oihana a me na home noho, a ua hoomama loa ia na makemake o kekahi a me kekahi mamua ae o ko ka wa uwea olelo ole, o ke kaa nae ke alanui pokole oia manawa.
NO KAHAKAAULANA
KAHAKAAULANA, HONOLULU, OAHU, APERILA 4, 1881
Owau o R. K. Puowaina, ko oukou hoaaloha, a o ko oukou makamaka hoi, i noho au ma Kahakaaulana nei no na poino a me na pilikia i kau mai malua o K. Kaahanui Opio, ka’u kaikamahine aloha nui, nona na @@@.
Aloha oukou a pau. Eia au ma keia wahi mokupuni uuku i ke kai, o Kahakaaulana ka inoa, ua puni oia ia ke akulikuli, a he mau hale nunui o ke Aupuni e ku nei, a ua hoailona ia na hale, ma na helu 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, e like me na helu ma na hale, pela na mai e hoonoho ia ai, ina nui loa ka ino, komo ma ka helu 10, uuku iki iho komo ma ka helu 9 a pela aku, ina oluolu ka mai, komo ma ka helu 1 alaila puka, hoi i ka aina ai ke kaona, na hiohiona o keia kahua, a me ka hoonohonoho ana o na hana, o na luna oia ke poo o na hale, aia ia lakou ka mana o na hana a pau, na lakou e malama i k@ ai a me ka ia, a he alii nui oe, he alii ka mai, he alii ke kahuna. No
ka malama ana o ke aupuni, o ka malama o ke aupuni i keia hana, he hana nui hewahewa loa ia, no ka mea, o na lako mea ai, aahu, na hale noho, na pahu poi, na pipi holookoa paha, ka waiu, na kaa; na lako holoi, kopa, ipukukui, pahu kopaa, aole hiki ia’u ke helu piha e ke kowa no’u; ma ka manao wale o ka mea kakau, ina he mau mahina koe, aneane hiki ole i keia aupuni ke malama. No ka mea, aole i komo maanei ka uku, o na kaa lio , na Lio, na Makai koho e nana mau i na hale, no na la he 15, @60 he nui hewahewa lakou, ka uku o ka Makai holo mau, ka uku o na luna, na nokiai, ka uku o ke Kauka laau ole, ka uku o na haole hope kauka, uku o na kamana hana hale o ke aupuni, ka uku o na Lio hai, ka uku o ka poe hana e pili ana i na hale. N@ kapuahi hao nui, na koke o na lahui elu@ Pake, kanaka, ka uku o na kaa ukana a he nui loa.
Na Paina ana i na manawa ekolu, ki, pa loa, huamoa, kele, palena, kopaa e ai oe a haalele a kuko kahi poe, aole e hoi i ko lakou mau wahi. Na hiona o na mea i loaa i keia mai a ola ae nei, a he mau la koe ko i ka home, he nui na ano, kahi poe he mau puupuu nunui hapala eleele, a o kahi poe, ae uhi paapu, ua like me ka nanahu na maka ka eleele, a o kahi poe he kikokiko, nana aku oe, ku i ka manao he nui na mea i koe ia’u
Nolaila, e kuu mau makamaka a pau o Hana, Huelo, Hamakua-loa Maui, a me kuu mau hoa aloha nui o ke kaona, oiai au e noho ana ma keia kaona hou, ke hai wiwoole aku nei @ ia oukou, mai huna iki oukou i ko oukou ohana a hana maiu mamuli o ka laau huna, a nui mai mahope, alaila, lawe mai i kai nei, o ka pilikia ka hope o ka ohana holo okoa. No ka mea, ua kuhihewa holo okoa loa kakou a pau, a me na haole pu no, no ka lawe ia, a ke hoike aku nei au, i na huna oe i ka mai, a inoino, komo oe ma ka helu 9, i na i loaa oe, o kou ohana paha, kii koke oe i kaa lawe mai, alaila holo mai, ao ke koa, ao ka holo. E na makamaka mai Hawaii, a hiki loa aku i Kauai, i na @ oukou ma Honolulu nei, e hoolohe oukou i keia, o komo oe i ka helu 10, ka helu oi o ka ino, a ko mahalo piha loa nei a@ i ka Moi Wahine, a me ke alii Kah@ Aupuni, no na hana a’u e ike maka nei, a manope, e hai hou aku no au. Aloha oukou, na ko oukou hoa aloha o Kahakaaulane.
R. K. PUWOAINA.