Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 17, 23 April 1881 — Page 3

Page PDF (1.77 MB)

This text was transcribed by:  Rob Mondoy
This work is dedicated to:  Memory of Isabelle Kekaiu'ihala Kökö Kalaola

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

$6,000 $6,000

KA WEHE KAOKOA ANA O

NA WAIWAI AIWAIWA O KA NANI

HE NUI WALE!

NA LOLE O NA KANE, MAI NU IOKA, PILADELEPIA

A ME EUROPA MAI!

HE WAIOLU NA KUMUKUAI,

A he Kaulike ka Panai ana.

Ke kono aku nei au i ka lehulehu, e makaikai mai i kua mau Waiwai Nani o Europa me Amerika mai, me ka ninau ole ino oiai o ka oi keia o ke ku o ke ahua, a i wae pono ia ma keia kaona. He oi loa aku ka haahaa o ka’u kumukuai, no na Lole ano Silika hou maoli. E ao o epa ia mai oukou. E naue e ikemaka no oukou iho, i ko’u mau Waiwai Maemae he nui wale. He manaka okoa no hoi i ka helu papa aku.

NA LOLE HOU O LOKO MAI MA KE KUAI HOOPAKI!

Ke kona hou aku nei no au, e noi akahele i ko’u mau Waiwai me na Kumukaai. Aohe olelo ana no ka hoikeike wale no  E hookoia aku no na kauoha mai a pau

CHAS. J. FISHEL.

C.O.P. Bazar.

Kihi o na Alanui Papu me Hotele

 

BENJ H. AUSTIN,

LOIO HE KOKUA MA KE KANAWAI.

Alanui Kaahumanu, Helu 13. 970tf.

 

JOHN RUSSELL

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI.

Alanui Kalepa. Helu 32, kihi o Alanui Papu

Honolulu, H I. 1002 1yr

 

DHA KINIAKUA.

Ua makaukau oia e hana i na ano palapala pili kanawai a pau: Palapala kuai, Hoolimalima, Aelike, Oki mare, ame na ano palapala hoopu kipaku aina, no ka uku haahaa E loaa no wau ma ka Hale Kula me Pulehu, kula apana o Makawao        992 6m.

 

JNO. LOTA KAULUKOU.

LOIO A HE KOKUA.

Ua makaukau au e lawelawe i na hihia a pau o kela a me keia ano iloko o na Aha Hookolokolo a pau keia Aupuni Ua hiki no hoi ke hana i na palapaia a pau e pili ana i ka Oihana Loio me ka eleu. E loaa no au ma Heeia Koolaupoko ma Honolulu no hoi i kek Manawa.          901 tf

 

S. B. DOLE.

HE LOIO A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

E hiki no keia ke lawelawe i na hihia o kela a me keia ano mua o na Ahahookoiokolo a pau o keia aupuni. Keena hana ma Alanui Papu, maluna ae o ka Halekuai o Likikini, Honolulu. Oahu, Iulai 10, 1880.            971 tf.

 

KAKELA a me HAKI.

Ua nee aku maua ko oukou mau Loio mai ka pili pu ana me ke Keena Kuokoa a i ke Alanui Kaahumanu Helu 15, ma o mai o ka Baneko o Bihopa ma.

Ua makaukau mau maua e lawelawe I na hihia a pau ma i Honolulu a me ko na mokupuni. E hooko ia na Palapala Kuai. Hoolimalima a me ka Moraki me ka eleu. He Luna Hooiaio Palapala no hoi W R Kakeia.     980 tf

 

CECIL BROWN

LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI

A HE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu

Helu 8. Alanui Kaahumanu. Honolulu, H.P.A. 2y.

 

ASA KAULIA,

Loio a Kokua ma ke Kanawai.

Ua makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma Koolaupoko, Heeia, a ma Honolulu i kekahi wa Hooko ia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni i me ka eleu a me ka hikiwawe.

 

RICHARD F. BICKERTON.

[PEKETONA.]

LOIO a he KOKUA ma ke KANAWAI!

E HELE ANA OIA IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO a pau o keia Aupuni ma na ano hihia a pau, ina paha ma ahe @@ a ma na Mokupuni e ae. Ua makaukau mau oia i ka hana ana i na Palapala pili kanawai o kela a me keia ano. Ua hiki no hoi iaia ke haole dala aku ma ka moraki ana ina aina, ma ka ukupanee haahaa loa. E hanaia na hana me ka hikiwawe a ma ka uku haahaa. Keena hana, Helu 23 Alanui Kalepa, elua puka ma o aku o ka hale kauka o Kauka Minateole.        840ly

 

J.W.M. POOHEA.

He Loio a he Kokua ma ke Kanawai.

NO NA kanaka a pau imua o na Aha Apana a pau, a me na Aha Hoomalu o na Apana Hookolokolo Kaapuni a pau o keia Aupuni. A mea imua o ka Lunakanawai Kaapuni o ka Apana II ma ke Keena Molokai no na makahiki elua, a he Agena Hooiaio Palapala Kepa no hoi no ia Apana. E hookoia aku no na koi-koi o ko oukou mau makemake me ka eheu. E loaa no au ma “Kalauonaona Home,” a i ole ia, ma na wahi e halawai ai. Ke hoike akea aku nei au i ka lehulehu, ua wehe au i ko’u hoopaa ana he Loio no ka Hui Mahiko o Moanui, Molokai, a e lawelawe ana no ae i ka’u Oihana no ka pono o ka lehulehu mai a o. E ike ia’u, @ hea mai e kokua i na pilikia pili Kanawai. Ma i nonohua a kulou na maka ilalo.    1004 6m

 

JAMES M. MONSARRAT.
[MAUNAKEA.]
Loio a he Kokua ma ke Kanawai

IMUA O NA AHA HOOKOLOKOLO A PAU keia Aupuni. E lawelawe ana no hoi ma na hana pili i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na palapala Sila Aina, ka hana ana i na Palapala Kuai. Hoolimalima a me ka hoaie dala ana

A HE LUNA HOOIAIO PALAPALA.

Keena hana helu 9 alanui Kaahumanu. Jan 3, 1880 944 lv

 

J.B KAOHI.

LOIO A KOKUA MA KE KANAWAI.

Imua a na Aha Hookolokolo a pau ma ka Mokupuni o Hawaii. a i mua hoi o na Aha Hoomalu a Apana a pau o keia Aupuni. E loaa no au ma Kohala Akau Hawaii.

948 ly

 

He Nui Anei Kou Makemake i na Mekini Humuhumu Lole?

Ina pela, alaila, i kipa mai no ma ka Halekuai

KAKELA A ME KUKE

A malaila oukou e ike ai a makaikai i na ana KEKINI a WHEELER a me WILSON mai ke $40 a hiki i ke $50 ke kumukuai o ka mea hookahi.

Na MEKINI a SINGER, me ke $50 pakahi, me ke ano MEKINI a WILCOX me GIBBS, me ke $30 a hiki i ke $50 ke kumukuai. I mea e pau ai ko oukou kanalua e na Makamaka no ke kupono-o keia mau ano Mekini, e naue mai no me ke kuiho ole, a e ike no oukou hoi 862 tf

 

MRS.A. M. MELEKI.

MEA HUMU LOLE MAIKAI A ME Na Koloka, na Holoku ano hou.

104 Alanui Papu, Kuea o Burns. Homolulu Jan 15, 1881      998ly

 

KALE NILEKONA,

KAUKA LAPAAU,

Keena me ke kihi o Alanui Papu me Hotele HONOLULU.

O na mai o ka Maka, Pepeiao a me ka Puu,

UA MAKAUKAU OIA MA K@ LAWELAWE ANA.     955ly

 

KAUKA EMEKONA.

E LOAA O KAUKA EMEKONA MA kona Keena Hana ma ka Hale Kauka o Dr Hoffman, (Kauka Hopemana) ma ka Helu 2 4 Alanui Kalepa, mai ka hora 9 a 11 o ke kakahiaka, amai, ka hoea 2 a 4 o ke ahiahi.

He keiki keia o ka aina o Hawaii nei, a ua noho oia he mau makahiki ma Nu Ioka, a ua makaukau i ke pale keiki, a ika lapaau ana i na mea mai fiva, na mai maoli a me na mai henui o na ano a pau. Ua akamoi oia ma na olelo elua       981 6m

 

KAUKA BERODI.

(O KE KULA NUI O KANADA)

Ua makaukau au i ka lapaau ana i na kanala Hawaii no na ano ano mai a pau. Ke kahea aku nei au i na poe i loohia i ka mai e hele mai ia’u

KEENA OIHANA

Aia ma Alanui Papu, Helu 129, mauka iho o ka Hale Kamana o D. Borrows.          996 tf.

 

Dr. E. H. THACHER

KAUKA HUKI NIHO

Aia kona keena hana ma Alanui Papu helu 104 1-2 maluna. Malaila oia e loaa ai i na poe a pau i loohia ia me na niho eha. E loaa no oia mai ka hora 9 am a hiki i ka hora 5 pm. Ua loaa hou kekahi mea huki niho, a o ka poe e makemake ana e huki ia ko lakou mau niho eha, e naue ae i keia hale, no ka uku kupono.

Honolulu, Dec 01, 1880.         993 ly

 

E. Cook Webb, M.D.

HOMEOPATIKA.

(Kauka o ka Halemai Homeopatika, ma ka Mokupuni Ward’s. N.Y.)

KEENA OIHANA.-Helu 60, Alanui Papu. Makaukau mau e lawelawe i na pilikia mai o na wahine a me na kamalii,

HORA HANA.-Mai kakahiaka a hora 10 am.-2 a i ka 4 pm. 967 4m

 

MAKEMAKEIA.

UA MAKEMAKEIA IA NA ILI BIBI MIKO HOU A ME NA ILI KAO

E haawiia ke kumukuai kiekie ma ke dala kuike e HUGH MACKAY.

Luna o ka Hale Hana Ili ma Koholaloa, Honolulu.

E kuai ia aku na Huluhipa he nui wale ma ke kumukuai makepono no ke dala kuike.

Honolulu, Feb. 16 1880.         951-tf

 

NA KANAKA O HAWAII NEI!

INA I MAKEMAKE OUKOU E KUAU I GITA,  AKODIANA, BANJO, OHE, VIOLINA, PAHU Hookani Nunui A Liilii, HE PONO LOA IA OUKOU KE HELE MAI I A HALEKUAI O

GEO. F. WELLS,

Helu 66 me 68 ALANUI PAPU.

Ke malama nei no au i na Lako Hale o na ano a pau.

Na Noho no $1.00

Na Moe Laau no $7.00

Na Punee nani loa no $15.

A me na ka lako hale piha no ke $45.

Ina i makemake oukou i na Mekini Humuhumu lole, e loaa no ia oukou ka

MEKINI HUMUHUMU AMERIKA

O ke kumukuai makepono, me ka makana he pila Gita maikai a he kii nui paha. Ua pai iho nei o Mr. Wells he Buke kuhikuhi no ka Huila Humuhumu me ka olelo Hawaii. A i keia wa, o ka poe e noho ana ma na wahi kuaaina, ua hiki ia lakou ke kuia i ka Huila Humuhumu me ka haawi manawalea ia aku o ka Buke kuhikuhi, a mailoko aku o keia buke e ike ai i na loina o ka humuhumu ana. O na kumukuai o ko makou mau Mekini Humuhumu, mai ke 40, 45, 50, a hiki i ke $55. I na i makemake oukou i ka Mekini maikai loa me ke pakaukau akea a me ka huila kala, ua hiki no ia oukou ke hoouna mai ma ke leta ia

GEO. F. WELLS ma HONOLULU.

Me ka hookomo pa iho i ke $55 a nana no e hooana aku me ka buke kuhikuhi a me ka makana i h@i ia. N@ oukou no e hai mai i ka makana a oukou e makemake ai.

E loaa no na WATI maikai no ka $7.

Na WATI kau hale mai $0.50, $1, $4 a hiki i ka $5.

Na KAULU WATI no ka $1.00 wale no.

Eia no hoi ma keia h@le na Laau kii @@i loa o ke kumukuai

GEO. F. WELLS,

Helu 66 me 68 Alanui Papu    972 3m

 

Me na Eke Leta mai ka Hikina loa mai i ike ai makou i na hoohiuhilu o na hookipa hanohano ia ana o ke Alii ka Moi Kalakaua ma ke Aupuni Empera o Iapana. Ua hai e mai na pua o ke kula ma na wahi a pau a ke Alii e kipa aku ai. E ike ia ka moolelo oia mau poloai aloha ma kahi wahi o ke pepa o keia la.

 

Aha Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Paeaina Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o Lauahi k. no Waikiki Honolulu o Oahu i make. kauoha ole-  Imua o ka Lunakanawai A F Judd. Olelo kauoha e hoolaha aku no ke noi ana mai e koho i Lunahooponopono waiwai. Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kapahu w o Waikiki Honolulu o Oahu e hoike mai ana o Lauahi k, no Waikiki, Honolulu, Oahu, ua make kauoha ole ma Kahakaaulana, Honolulu Oahu, ma ka la 26 o Feberuari 1881, a e noi ana e haawi ia ka palapala hooko lunahooponopono waiwai ia Kaphu w, o Waikiki, Honolulu, Oahu, a e koho i lunahooponopono kuikawa. Ua kauoha ia o ka Poalua ka la 8 o Mei 1881, oia ka manawa i koho ia no ka hoolohe ana i ua noi la, imua o ua Lunakanawai la, me ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili e hoike mai i ke kumu, ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua no. A o keia olelo kauoha e hoolaha ia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ke Kuokoa, nupepa ma Honolulu. Kakauia ma Honolulu, ko Hawaii Paeaina, i keia la 19 o Aperila, @.@. 1881

A FRANCIS JUDD, Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie.

A @o@@, Hope Kakauolelo.            1011 3t.

 

OLELO HOOLAHA.

O ka poe a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o Hah Lee, ke hoike ia ku nei lakou e waiho koke mai i ka lakou koi iloko o ekolu pule mai keia ia ku, o hoole mau loa ia aku lakau, a o  ka poe i aie i keia waiwai, ke kauohia ia ku nei e uku koke mai ia  C AFONG.

Agena Kalepa Pake.

Honolulu, Aperilia 16, 1881   1011 3t.

 

KALE KULIKA

LUNA HOOIAIO PALAPALA KUAI,

Molaki, a me na palapala oia ano.

LUNA HOOIAIO PALAPALA

Aelike mawaena o na Haku me na Kauwa.

Luna Haawi Palapala Ae Amre

Ma ke kihi o ke alanui Moiwahine me Kaahumanu, kulanakauhale o Honolulu, ko Hawaii Pae Aina.         906 tf

 

KA MOANI ONAONA!

A ME KA PUIA MAU O HOPEMAKA I KE ALA!

Eia me a’u i keia wa na Wai-ala Moani hou loa, Na Aila Lauoho Pahee maikai, NA BALAKI a me na KAHI PAU OHO o kela a me keia ano.

Na Laau Papaau o kela a me keia ano,

Na Kopa holoi ili aala auau,

Na Kopa hoopau puupuu o kanaka a me na holoholona.

No omole waiu hanai keiki a me na omo waiu,

Na Paakai naha maikai a me na Hahano.

E loaa no keia mau mea no ke Kumukuai Emi loa ma ka Hale Kauka o HOPEMANA.

Ma Alanui Kalepa, ma nae iho o ka Baneko o Bihopa ma.

987 6m

 

C.C. Coleman.

Amara a he Mea Hana Mekini

Kapili Kapouai Hao Lio a me ka

Hana ana i na Kaa Lio, &c.,

Hale Hana ma ALanui Alii, e kokoke la i ke Alanui Pau       905 tf

 

MAKEMAKEIA

Ua makemake ia ka poe me ILI KAO MALOO a me na ILI BIBI, a pela hoi me na ILI MIKO o na ano a pau, e kuai ami i ko lakou mau ILI me makou, a e haawi no makou i ke KUMUKUAI KIEKIE LOA o ko kakou Makeke

C BREWER & CO. (Burua Ma.)

Honolulu, Sept 29, 1880         996 tf.

 

UA MAKEMAKE IA

NA ILI BIPI, NA KIWI BIPI, NA IWI BIPI,

E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke nei e H. Hackfield & Co.

Honolulu, Mei 22, 1880.         964 1y

 

PAPA KUHIKUHI MANAWA HOLO O KA MOKUMAHU HAWAII “LIKELIKE,”

KAPENA KING.

Poalua, Aperilia 5, hora 5 pm  Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Aperilia 12, hora 5 pm            Hilo

Poalua, Aperilia 19, hora 5 pm            Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Aperilia 26, hora 5 pm            Hilo

Poalua, Mei 3, hora 5 pm        Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Mei 10, hora 5 pm      Hilo

Poalua, Mei 17, hora 5 pm      Kaapuni ia Hawaii

Poalua, Mei 24, hora 5 pm      Hilo

Poalua, Mei 31, hora 5 pm      Kaapuni ia Hawaii

Poalua, June 7, hora 5 pm       Hilo

Poalua, June 14, hora 5 pm     Kaapuni ia Hawaii

Poalua, June 21, hora 5 pm     Hilo

Poalua, June 28, hora 5 pm     Kaapuni ia Hawaii

 

AOLE AIE NO NA UKU OHUA?

            Ke hoole ia aku nei ka aie no na uku ohua, a ke hoike ia aku nei i ke akea, in a he mau paiki, ukana a puolo hooili ko lakou e pono e hoailiona ia me ka moakaka pono; aohe no e ae ia ka lawe ana i na ukana, paiki a me puolo i hoailona ole la ke ole e kakau ia ka loaa ana mai.

 

HE KUIKE KA UKU UKANA.

            Ma na ukana a pau a na makamaka, e pono e uku mua ia. A e hookoia no na kauoha no ka lawe a hiki i kahi i makemakeia. A e malama ia no me ka makaala na ukana, paiki a me na puolo, lio, pipi a me ka hoki.

           

E hoaiona ia me ka moakaka na Pahu Rama a me Waina.

 

            O ka poe no lakou na ukana o keia ano e pono e hoailonaia me ka moakaka, a i ole e kakaula me ka moakaka ka loaa ana mai o ka poe no lakou keia mau waiwai.

            O na koina no na pilikia a me na poho, e pono e hoike koke ia mai iloko o ka malama hookahi.

            Aole e ae ia na hookele kaa, na keiki a me na mea like, e pii iluna o ka mokuahi i ka wa e pili mai ai i ka uapo, aia wale no a pau na ohua eepakeke i ka lele.

            No ke ake nui e hoopomaikaiia ka lehulehu kaahele, ua hoololi ae nei ua on a o Likelike i ka Papa Hoike Manawa o ia Mokuahi e like me maluna.

 

Ma ka Hale Oihana e loaaʻi ua Palapala.

            Aole keena o hope e lilo, aia wale no a kaa mua mai ka uku moku. Aole e ili ka hewa no na paiki, ukana a puolo paha, ke ole e kakauia ka loaa ana mai. E hookaaia ka uku ukana ka wa e noiia aku ai.

WAILA MA.

 

KALAKAUA MA IAPANA.

HOOKIPA ALII KILAKILA.

 

            O ka huakai au moana a ke Alii ka Moi mai Kapalakiko ae no Iokohama, Iapana, ua ulolohi iki mamuli o ke pakuikui o ka makani mamua mai. Ma ke kakahiaka wanaao hora 2 o ka la 4 o Maraki, ua ike ia aku na kukui o na hale kukui o na aekai o Iapana e oili mai ana i ka iu, a i ke ka@i’na o ka hora 5 oia kakahiaka, halulu ana ka heleuma o ka halelana Oceanica i ke awa, me kana ukana ilihia ma kona umauma.

            I ka wa a ka mokuahi Oceanica me kana ukana ilihia maluna ona e hookomo aku ana i ke awa, ua aahu koke ae la na moku kaua Rusia elima, elua Beritania, elua Farani a ekolu moku kaua Iapana e ku ana iloko o ke awa me na hae mai mua a hope, a me ko lakou mau kanaka iluna o na i-a, me ka panai pu ana mai i na pu aloha alii. Holo mai la kekahi alii kiekie o ke aupuni iluna o ka moku, a hoike aku la i ke Alii ka Moi, he ukali oia mai ka Emepera; ia wa ua lawe ia aku la ka Moi a me kona mau ukali mai ka moku aku a no ka aina. I ka waapa alii i pae aku ai, ua mele mai la ka puali puhi ohe i ka leo “Hawaii Ponoi” a ua haawi pu mai la hoi na puali koa e ku laina ana i na pu aloha i ke alo. Lele aku la ke Alii a me Kona mau ukali a kau aku la iluna o ke kaa Emepera a lawe ia aku la no kahi hale hooluolu o ka Emepera.

            O na alanui keia, ua hookeke i na kanaka, a ua kukulu ia na makai ma na alanui no ke pale ana aku i ka lehulehu e pulama mai ana e ike i ka lakou malihini alii. Ma na wahi he lehulehu wale o ke kulanakauhale, ua ike ia e pulelo like ana i ka eheu makani ka hae Hawaii a me ko Iapana. He hoike ana mai no ia, i ka noho pili aloha oia aupuni me Hawaii.

            I ke komo ana aku a ka huakai Alii iloko o ka hale noho o ka Emepera, ua hoolauna ia mai la na alii o ka ohana alii me lakou. He la ua nae ia a e haule nui ana ka hau. I ke ahiahi oia la, ua haawi aku la ke Kiaaina o Kanagaira i ke kauoha, e hoolele ia na ahi kao a e hookani ia na mea kani hoopahupahu ma ke alo o ka hale.

            Ma ka la 8 o Maraki, haalele ke Alii ia Iokohama ma ke kaa ahi no Tokio, me ka ukali hele ia ana he umi mau aliikoa kiekie I ka hiki ana o ke Alii ma keia wahi, ua pulama ia aku Oia e kekahi poe kanaka o o ke kulana kiekie he lehulehu wale. Haalele iho la ke Alii i ke kaa ahi a kau aku la ma ke kaa Emepera a lawe loa ia aku la no ka Halealii. O na alanui, ua kukulu laina ia me @@puali koa no na mile elua ka loihi, a mahope aku o na koa ka lehulehu i hele a paiahaa.

            I ke Alii i hiki ai i ka Halealii, ua launa mai la me Ia ka Puuku, a nana i lawe aku a i ke keena hookipa. Mahope iho o ke Alii Kona mau ukali, a mahope aku o lakou ka lehulehu o na poo aupuni.

            I keia wa ua hoolauna ia aku la ka Moi me ka Emepera a lulu lima pumehana ino la Laua, a Kona mau ukali aku mahope. Kono mai la ka Emepera i ke Alii e ukali aku iaia, a nana i alakai aku i ke Alii i ukali e ka lehulehu ma kekahi keena okoa aku.

            Ma keia keena ka Emepera Wahine, e noho ana mu ka aoao o kekahi pakaukau, a hoolauna ia aku la ke Alii imua ona. Ma ka aoao o ka Emepera Wahine e ku ana kekahi opio kaikamahie Iapana nohea, nana i kamailio mai i ka olelo Beritania me ka moakaka, -me he puana leo la no o ka wahine Beritania. He kaikamahine oia na ke Kuhina o na na Aina e.

            Nana i unuhi mai i na ninau a Ka Emepera Wahine no ko ke Alii ola kino, a me Kana huakai kaahele mai keia mau Paeaina aku.

He umi minute ka loihi o keia kukai kamailio ana me ka Emepera Wahine. Mahope o ka haalele ana iho o ka Moi i ka Halealii, ua lawe ia aku la Oia i kekahi Halealii hou aku o ka Emepera.

            I kekahi la, ua makaikai aku la ka Moi i ka hale hoikeike lahui o na mea i hana ia, i kekahi la ae, makaikai aku la Oia i ke Keena Paipalapala Aupuni nona na lima hana he ekolu tausani ka nui. A ua makaikai pu loa aku oia i ekahi o na luakini kaulana loa o ka poe Buda.

            Ma ka la 8, ua ukali hou aku la Oia i ka Emepera, no ka hookahakaha paikau o na koa he ehiku tausani. Ma ka aina awakea o kela a me keia la a ke Kamahele Aukai i luakaha iho ai ma ke Aupuni Imeperiela, ua kono ia aku he mau heluna o ka poe kiekie o ke Aupuni i mau hoa’i e hoomuimui ai i ka Lani a Hawaii.

            O ka hoomoa ia ana o na mea ai ua hana ia ma ke ano Farani, ua maoli no i ka mikioi ka hana ana. A o na rumi o Kalani Kauliluaikeanuowaialeale i noho ai, oia no na rumi a Gen Kalani i noho ai, i kona wa i hiki ai i Iapana. Ma na kaha’na @a a me ke ahiahi, o ka wa ia e hoonanea ia ai ke Alii, me ka hula kahiko o Iapana maloko o ka rumi pala, a me na hana keaka akamai.

            I kekahi ahiahi, ua kaha ia mai kekahi mau kii me ka hikiwae loa ma ke alo o ke Alii, he eono poe kahakii, me ka noho no iluna o ka papahele.

            Ma ka la 9 ae, ua hoomakaikai ia aku la ke Alii iloko o ka halekula kaua moana. A maloko o ka rumi hoomaamaa, i hoohalike ia me ka aoao o kahi moku kaua nui, a ua kukulu ia hoi maluna o ka lihi o ke kaikuono o Tokio, a malaila e hoomaamaa ai i ke ki ana i na pukuuiahi nunui. Mai keia wahi aku ua lawe hou ia aku la ke Alii iloko o ka pa pua Imeperiala e hoopuni ana i ke kulanahale o Tycoon o ka wa kahiko, e hoomakaikai ia ai, ano k@ manao no o kamaaina o houpu lewalewa auanei ka Malihini, nolaila, ua pahola koke ia mai la no na hikina ai ono, maloko o ka hale hooluolu o ka Emepera ke hiki i ke kau, a ua kukulu ia hoi keia hale ma kekahi wahi nani loa, iwaena kon@ o ka pa pua.

            Ma ia hope iho, ua lawe hou ia aku la ke Alii e hoomakaikai iloko o ka halekoa o na koa kiai o ke kino o ka Emepera, a ua paikau no hoi na koa imua o ka Malihini.

            Eia ka mea kupanaha, he mea hoi i maa i ko Iapana: Ina ua ahewa ia kekahi mau koa no ka hewa liilii, a ua hoopaahaoia, alaila, e hookuu ia ana ia poe pio. Pela hoi i kahea ia aku ai na poe pio, ua hookuu ia lakou mai ko lakou noho pio ana, ma o ka hiki kino ana aku o e Alii ka Mai imua o lakou.

            Ma o ka la 9 o Maraki, ua haawi ia he aha hoonanea keaka maloko o ka hale keaka Iapana imua o ka Moi. O ke alanui keia ma ke alo o ka hale keaka, ua owela i ka malamalama o na kukui. Maluna ae o ka papahele e ku mai ai ka poe keaka, e k@u ana na hae o Iapana a me ko Hawaii nei i hele a luhiehu i na lau lipo o ka wao. O ke anaina wale no o keia aha hoolealea, oia na poo aupuni kiekie o a Imeperiala he lehulehu i akoakoa mai. Ua hoomakaukau loea loa ia na mea hana keaka no ka uniki ana imua o ka Moi. O ka paku keaka a ke anaina e ike mua aku ai, oia ka paku i hoikeike ia imua o Kenela Kalani, i hoowehiwehi ia me na kahiko o ia aupuni ma kekahi anaina hoolealea i haawi ia no kona hanohano o ka hiki kino ana, a pela imua o ke Alii ka Moi.

            Ma ka la 10 ae o Maraki, ua holo hou ka Moi no Iokohama ma ka auina la, a luakaha pu me ke anaina haipule o ka luakini Kristiano Iapana. I ka makahiki 1842, ua lulu na ekalesia a pau o ka Paeaina o Hawaii nei he hookahi tausani dala no ke kukulu ana i keia luakini a ka Lani Moi i komo ai ma Iapana. O keia la 10 o Maraki oia ka la hoomanano o ka hoolaa ana i ka Betela o ke Akua. Ua kono ia ke Alii ka Moi e hiki kino laila, a pela Oia i hooko ai. Iaia i komo aku ai i ka paehumu o ka luakini, ua lawe ia aku la Oia i ka awai, a ma ka paia loko o hope o ka luakini; ua kakau ia i ma hua palapala moakaka i haku ia mai na lau lipo mai o ka waokele penei: HAWAII IA IAPANA 1853. IAPANA IA HAWAII 1881.

Maluna ae o ka awai, e kau mai ana i kapaia ka huaolelo “Aloha,” mahope o la pule’na, ua haawi mai la o Kauka T W Kulika he haiolelo e lipi ana no na lulu dala ana a na ekalesia o Hawaii nei. Wahi ana i pane mai ai, mamua ae o ka haalele ana a ke Alii ka Moi KALAKAUA ia Honolulu, ua hiki kino ae Oia a me ka Loio Kuhina a me Kale Kauka i ka hoolaa ia ana o ka luakini Pake e ku nei ma Honolulu; a ano, ua hiki kino mai nei Oia a me Kona mau ukali no ka hoomanao ana i ka hoolaa ia ana o ko kakou luakini Ianapa nei.

            Pane hou mai la oia, ua nui ka olioli o na kanaka no ka oluolu ana i ke Alii ka Moi KALAKAUA e hiki kino mai ma keia hana maikai; a nolaila, ua ku mai la iluna kekahi luna Iapana o ka ekalesia, a heluhelu mai la ma ka olelo Iapana i kekahi olelo hoalohaloha i ka Moi, a ma ka inoa o na Kristiano Iapana a pau, makana ia aku la i ka Moi he Kauoha Hou ma ka olelo Iapana. Ku ae la ka Moi iluna a pane aku la.

            “He mea hauoli nui No’u ka launa pu ana me na Kristiano a pau o Iapana, a ua hauoli Au no ka oukou makana, a he mea hoi ia no na Kristino o Ko’u aupuni e olioli nui ai ke hoea aku ka lohe no ko oukou holomua.”

            Mahope o ka pule ana, ua malama ia he launa paina ma kekahi keena o ka hale, ilaila hoi kahi a na keonimana a me na lede o ka oihana misiona i hoolauna ia ai imua o ka Moi. I ka hora 7 o ke ahiahi oia la, hele aku la ke Alii ka Moi i ka halawai a me ka ahaaina a ka Hui Malu Alii Masons, a ma ka hora 10, huli hoi aku la Oia i ka halealii ma Tokio.

            Ua hoopihoihoi nui ia na Kristiano Iapana o Iokohama no keia hiki ana aku a ka Moi io lakou la, a ua nana aku lakou Iaia me ka manao, aole e kipa ia ana ko lakou kulana haahaa e kekahi Mea Kiekie, aka, i ko lakou ike ana i ka hialaai o ka manao o kekahi o na Moi o ka aina e, e komo i ko lakou luakini me ke kamailio ana imua o lakou a lawe aku i ka lakou makana he Kauoha Hou mai ko lakou mau liam mai, ua kapae ia ae la ia mau noonoo olalau. Ua olelo ae kekahi o na misionari, “O keia kipa ana a ke Alii i ko lakou luakini, he koo ia e hooikaika ana i na Krsitiano Iapana.

            Ma ka la 11 ae o Maraki, ua kipa aku ke Alii i ke Kulanui Imperiala o ka poe Eneneginia. Maloko o kekahi keena o keia kula ua hoonoho ia kekahi haole Beritania e hoopaa i na hoohakui ana a ke olai; a ma na wahi he lehulehu wale o ka Emepire, ua hookahua ia na mea ana, e hoike ana i kahi, ka naue ana a me ka mau ana o ka hoonaue ana a ke olai. Ua malama akahele ia na pepa palapala aina e hoike ana no keia mau mea. Maloko o keia keena ua kukula ia kekahi aha no ke ao ana i ke ano o ke olai no ka poe Iapana a me na aina e.

            Ma ka la 12 ae, ua makaikai aku ka Moi i ka hale hana pepa o ke aupuni, kahi i hana ia ai na pepa nota banako maikai loa i like aku me ko na wahi e ae. Mahope o keia makaikai ana, ua kipa ka Moi ma kekahi hale hana pepa ponoi o kekahi keonimana Iapana, a mai laila aku i kona hale noho, a ua kahiko ia me ka nani ma ko Iapana mau ano. Ma na makaikai ana a pau a Kaulilua, o ke kaa alii o ka Emepera wale no Kona kaa, me ka ukali mau ia e kekahi Alii Emeperiala hookahi. Ma kahi a ke kaa a Kaulilua e holo ai, ua lehau na kapa o na alahui me na makaainana Iapana. Aole he mau nupepa puka la o Tokia, aka, i ka hiki ana aku nei o ke Alii ka Moi ilaila, ua hoea ae i kela a me keia la na pepa e hoike ana i kahi a ke kapuai Alii e makaikai aku ai.

I ke ahiahi oia la, ua hookipa ia ke Alii ma kekahi papaaina i hoomakaukau ua e ke Kanikela Hawaii Iapana aoia o Mr R W Irwin. O keia keonimana he hoalauna aloha loa ia me na poo aupuni kiekie o ka Emepire ua aloha ia oia.

            Mahope iho o keia nanea ana a ke Alii ma keia papaaina, ua hoi aku la Oia no ka Haleealii, oiai e hooikeike ia ana maloko o kekahi keena o ka Halealii ka hula ana o ka wa kahiko o Iapana. He eono ka nai o ka poe hula, a ua aahu i lakou me na kahiko o na makahiki elua tausani i hala, a i ko lakou hula ana, ua ane like loa no me ka hula olapa o Hawaii nei. O ka lakou mau pila (ipu hula) he mau mea o ka wa kahiko loa. O kekahi o keia mau ipu hula he ehiku haneri makahiki ke kahiko, a o ko kekahi he akahi tausani makahiki. O ke kumukuai o ka aahu hula o na kanaka eono he $15,000.

            I kekahi la ae ua makahiki aku la ka huakai Alii i ka heiau oa ka poe Buda a paina pu me kekahi Keiki Alii Imeperiela ma kona Halealii, ua akoakoa pu mai ma keia papaaina na Kama Aliiwahine i kahiko ia me na aahu Iapana nani. Maluna o ke pakaukau o ke keena hookipa nui, he papahi pua me ka huaolelo “Aloha” waenakonu, i hana ia mai na opuu pua keokeo mai, a pela no hoi iluna o na mea hoonani a pau o ka papaaina.

            Mahope iho o ka papaaina, ua lawe ia aku la ka huakai Alii i ka hale aina nui o na ‘lii a ilaila i pahola hou ia mai ai he papaaina i luhiehu me na ono Iapana ma ka hora 3:30 oia auina la, a ma ka hora 9 o ka po i hookuu ia ai na luakaha ana a ke anaina. Mamua ae o ka noho ana o ka papaaina, ua aahu iho la ke Alii ka Moi a me Kona mau ukali i ko Iapana mau kahiko. Ma kekahi poo o ke keena aina, he iwakalua poe himeni i mele mai a me ka poe e hula ana. Ua malama ia keia mau hoonanea ana me ke akahele o hookahi wa e pau like ai me ka papaaina. I ka po ana ino, o ka homua e hoopuni ana i keia hale, ua hoomalamalama ia me na kukui pepa Iapana, a iluna o kela a me keia kukui pepa, ua pena ia ka Hae Hawaii a me ko Iapana.

            Ma ka la 4 ae, ua paina pu ke Alii ka Moi a me Kona mau ukali me ka Emepera ma kona Halealii Imeperiela. Mamua ae o ka luakaha anon o na hoaai, ua hookau aku la ka Emepera ma ka umauma o ka Lani a Hawaii i ke eka hanohano i ka “Puka’na La.” I ke Alii ka Moi i haalele iho ai i ka Emepera a huli hoi aku la no Kona Halealii. Ua halawai mai la me Ia kekahi leta mai ka Emabasedora Rusia, e hoike mai ana i ka make ana o ka Emepera o Rusia. Ma ia po iho he aha hula kai haawi ia e ka Hui Masonio o Iapana no ka hoohanohano ana i ka huakai a ke Alii, aka, aole ke Alii i hiki aku iloko oia aha hula, mamuli o ka lono kaumaha i loaa mai iaia no ka Emepera o Rusia.  O na makana i haawi ia aku e ka Emepera o Iapana i ke Alii, he mau makana maikai loa.

            Ke nee awiwi nei ka huakai Alii me ke kaahele ana, a e hookau lua iki ana paha lakou ma Sanahai, Kina, no elua la wale no. He maikai ke ola o ke Alii ka Moi ma ka aina a me Kana huakai aumoana.

            He telegarama kai hiki mai i Iapana, i kakau ia ma Sanahai, o ka la 5 o Aperila mai ka huakai Alii mai me keia huolelo hookai “Maikai.”

            Mamua ae o ka haalele ana mai a ke Alii ia Iapana, ua makana hou aku ka Emepera Iaia he kea hoohanohano hou, nona ke kumukuai i hiki aku i ka $4,000; a ua panani aku ke Alii ka Moi i ke kea hanohano o Kamehameha ma Kona aoao ia ka Emepera.

 

            Ua puka ka mai hepela ma ke kula kahunapule, a ua hoomalu ia ke kula no keia mau la.

 

            Ua puka ae nei kekahi mai puupuu hepela ma ka hale pupule.

 

            Ua hoi mai nei o Poka, kekahi haele kamaaina o kakou, mai Kaleponi mai maluna o ka mokuahi Kulanakauhale o Nu Ioka.

 

            Ke laha ae nei ka mai hepela ma Kakaako.

 

            E O! e O! E pono e wiki na mea a pau i koe i ka O ia. Mai hoohakalia. Mai kanalua, e O koke. E O ano, i pelekana i ka mai.

 

            Ikaika maoli o Pelekuki, ko kakou Luna Leta nui, ua komo ae oia i ka Hale Leta ma ka hora 10 o ka po la Sabati iho nei no kana hana, oia me kona poe lima hana a ao ia po a po iho o ka Poakahi.

 

            Ua hoike ka Ahahui Opio o Waialua imua o na hoa o ka Aha Euanelia i ka pule i hala ae nui. Ua mahalo ia na hana o keia Ahahui malalo o ke alakai ana o ko lakou makua ka Rev S E Timoteo