Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 17, 23 April 1881 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

IA IuKAHI KA MASAO,—AKA, Jū£ HOOKAHI walk mo yo o • •• —JEarl St. r>')icrn<.

Ka Hhakai Mikaikai iloko 0 KA Bolatika OKA h&n* itt am o ke kuikahi e ka Haku Nelekona a me ka Adimarala Kukmi ma Kosetoke, o ka hiki ana mai ia i ka hopeoa o ka Nelekono mau hana koa īioko o na kai o Kusia. O ke. mihi ana mai 0 ke aloalii o Rusia a me ka lakou mau noi iaii, e kala mai no ka iakou mau elelo i kakaa la ai maluna o kela leta, un hai aku !a ua Neiekona nei i kona manao oiaio, aoie no ona manao e hehiku aku i na kai o Ko>ia, ioa he noa wale no ia mau kai i na aupuni a p«u, a oo ke kapu ana, nolaila, ua manao oia, o kc ku ana o kona mau aumoku 1 ka Ipuka o Kevela a me ke noi aku i ke iloalii o Kusia e makaikai aku oia i ko iakoa kalanakauhale. —he noi ana ia me ke ano hoaloha ole, a o ka hopena oia mea, ua ike no oia i kana mea e hana aku ai ina e hoole ia aoa kona makemake. Oiai ns aumoku Heritania ma ke Kaiknoeo o Kos«toke iloko o keia mau pule pokole, lawe ia aku la ka iono o ko Nelekona hiki ana ako iiaila, he huakai ano nui loa i«r*ena o lakou. O oa kanaka koikoi o ke kolanakaohale o Mekelenabuga, holo ma i« lakoa maluna o na waapa he iehuiehu «r«Je, • hoopuni ae la i ka moku kaua Sana Keoki, me na ieo hauoli e huro ana i ua Neiekona nei, a oiai oia e ku ana m» ka oorkt, iawe ia mai la oa Buke Hoomanao Ohana a kakau aku la oa Neiekona nei i kena iooa ma ka aoao mua o ka lakou maa buke. O Keoela s>tewart, ka hoahele mou no o sa Nelekona, e hoike ana oia i kana mau ha&a a me kona ano iloko o keia manawa, penei : • 4 Ma Resetoke," \Tahi a ke Keoela i ka Al hikaua ma Enelani, " ilaila kahi i hoike ia ai k« nui o ka Nelekona mao hana kaulana, a iloko lilo ako o kekahi kulanakauhaie o Makeirnaboga. 0 na kanaka o ke kolanakauhale, oa lawe mai lakou i na B«ke Hoomanao he lehulehu waie, a ua kak ao ako ota \ kona lima kakao maa ba aoao ekahi o kela a me keia Buke. O ko iakoo oao waapa, e hoe ana lakou a puni ko&a Bo)ra, e boro ana me na leo hauoli b«i, i kaaa e hiki ai ia lakou ke ike lihi wale aka m i ke ano o keia kanaka kaulana nōi «ra)e. Aole oia ī lele iuka oiai makoa iioko o keia kaikuono. *0 kona ola kino, aoie he aoo oloolu enaikai iki, a o keoa maaao, oia mao no iloko o na wa a O keia leta a Kenela Stewart t hoouna aka ai ia Adimaiak St Viocetot, na ia mea, i hoaoo ako i ka manao maikai o ka Alihi* kasa« O ka Nelekona mao hana koa a pau aa aa kakakai o Kopeo|h«geoa a iloko hoi o ea kai o Koaia, na ta mao mea i boo kikaki ab s ka maoao o oa mea a pao ma Sa»Saoi, aok e loaa ia lakoo kekahi o na kaeaka koa i boooka i kekahl mau kaua e kiko m* louaa. O ka hai ana ako o ko KeaeW, «a)t aoo loaikai o kooa ola kiao, m āa k ßsn, manao ae la ka AUhikao«i be

mea maikai nona ka hooana hou ana ako i AdimiraU hoa, a e kahea oku i ka Haka | Nelekona e huli hoi mai no Enelani no kona : ola kino. O kekahi kumu nui o kona kahea ana • mai i ka Haku Nelekona e huli hoi koke | akd ī Enelani, ua maopopo no paha i ko makoa poe heluhelu ka hoomanao ana ae i ka uwapo pakui a Napoliona i hana ai ma Bolona, a no ka hiki ole i ka Alihikaua St. hilinai aku i kela a me keia, nolaila, kakau iho ia oia i keia ieta aloha no ke kahea ana aku i ka HaKu Nelekona, a e heluheiu ia keia palapala me ke akahele penei: j u E kuu Haku aloha," wahi a ka Alihii kaua maloko o keia leta, 11 JVle ke kaumaha j o ka manao i ka iohe ana mai, no ka nawaliwali loan» kou ola kino iloko o kela mau kai anu. O ka imi ana aku i pani no kou hakahaka, aole ia he hana hikiwawe ke hooko aku, no ka mea, aole au i ike i kekahi kanaka kupono iloko o ko kakou mau aumoku kaua, koe wale iho no oe a me Kapena Trowbridge, no na hana kaulana me ke koa 0 kau mau alakai ana i kou mau aumoku i ke kahua kaua i hala iho nei, a na ia mea hoi i hookau aku i ka hanohano a me ka mana, aole i maa i ka hanohano o ko kakou mau aumoku,— ♦ Ua Lokahi ka manao, aka, he hookahi wale iho no o Nelekona.'" 0 keia l3l#Mi ka Adimarala Kiekie i kakau ai, hoounKaku la oia i ka moku kaua Eulosa, e lawe ana ia Adimarala Sir Morice Pole, e holo oia a loaa na aumoku Bentania ma ka Bolatika malalo o na kauoha a ka Haku Nelekona, e haawi aku oia 1 ka leta kahea a ka Alihikaua St. Vincent iaia, a i kona wa e haalele aku ai i na aumoku, e lawe ae oia ī ka mana nui o na aumokn Beritania malulo ona. 1 ba manawa i haalele iho ai o keia Adi* marola ia Enelani me keia mau kauoha, ma ka la 12 o lune, lona aku la na aumoku Beritania e lana ana no i ke kaikuono o Kiobe, a i keia wahi, i haawi ia aku ai ka leta kahea a ka Alihikaua i ua Nelekona nei no kona bv\i hoi ana raai i Enelani. O ka manao paa o ua Nelekona nei i na wa a pau, aole oia e haalele i kona mau ! aumoku, a hiki i koniT wa e ike maopopo ai 1 ka hoomau ia ana aku o ka maluhia e na aupuni o Denemaka, Suedena a me Rusia. A o keia leta kahea hoi a kona Haku iaia e j huli hoi aku no ka nawahwali o kona kino, | manao ae la oia, he mea maikai nona ka hoi j ana e hanu hou i na ea oluolu o kona aina j hanau, mamua &ka noho ana iloko o keia mau kai mea, aole he enemi o kekahi mau aupuni e kue mai ano iaia. i Mamua o kona makaukau ana e haalele ! iho i kona mau aumoku i aloha ai, kahea j ae la oia i na aliimoku a pau e akoakoa mai j iluna o kona moku Sana Keoki. He maaao nui kona e hai aku ana imua o lakou, a i ae mai lakou iaia me ka oluolu e haalele īho i kona mau hoaloha, alaila, ae io oia e hoi aku. Ma ka hora 9 o ke kakihiaka, ua akoakoa ae Ja na mea a pau maluna o kona moku, e lana kokoke ana kona moku nana e hoihoi aku i Enelani, ku mai la ka Haku Nelekona iluua a we he ae la i kekahi leta ana i kakau | ai i kona manao, a hai mai la oia i keia mau i huaolelo imua o kona mau hoaloha me ka eehia, penei: l * Ua oluolu ka Haku Nelekona e hai aku i kona mau hoaloha," wahi a ua Nelekona nei imua o keia anaina, " no ka loaa ana mai o na kauoha mai ke poo mai o na Haku Adimarala, e kauoha mai aoa ia'u e hoi aku, mamuli o ke ano nawaliwali o ko'u ola kino. Aka, oia mau kauoha i hoouna ia mai īa'u e kona hanohano, ke hai aku nei ka Haku Nelekona i kona mau hoa Adimarala, na Kapena, na aliimoku a me na koa o kona mau aumoku, aole oia e waiho wale iho oo la lakou, ke ole oukou e ae mai ia'u me ka oluolu no ka hoolana hoo ana i ko'u ola kino. A ke haawi pu aku neī hoi au j ke kiekie o ko'u mahalo i o'u mau hoaloha i hoomanawanu i pu me au iloko o na hora o ke kaua, a me ke kulana hoi o ke koa a lakou i kupaa ai no ka hanohano o ko kakou Moi a me ka aioa hanau. Mai loko mai o na kanaki holo moana kaulana loa o Enelani he 18,000, he mea ia na'« e kaena •e ai, aole hookahi o na Adimtrala iloko e keia hora, i hookumu i ka maluhia roe kekahi mau mana nai e like me keia. I lro*o wa e hiki aka ai imua o ko kakou Keena Kaua, e hoike aku ana au ma ka hapa o kua mau hoaloha, no ko lakou hoo* iohe a me lea hooko pololei loa i oa kaooha i haawi ia aku ia lakou e hana, a inm hot he mea oluolu i ke Akua Mana Loa ka haiwi a n a mai i ka oluolo maikai o ko*a ola, a!aila ma keia roua aka, e haaheo nuanei au i ka hai hoa aa* ako me ko'a man hoaloh& iloko o ka hanohano o ke kahaa kaoa, no ko kokua a mo !ra hapai ana ae i ka iaoo o ko kakoo aapunl, a o ko Beritania maa

aumoku kaoa Alii hoi ka oi pookela a puni ke ao holookoa. 44 Owau no, o ko oukou hoaloha, ,4 Nelekona." £ ka pau ana o keia mau 01010 a ua Nelekona nei, ua hoopiha ia ka pouwai o kela a me keia i ka ehaeha ilihia no na olelo aloha i poka mai ko lakou alakai mai, oiai oia e haalele iho ana ia lakou inalalo o kekahi alakai hou aku. Jp kela ame keia o luna ona aumoku, ua iulu lima aloha hope loa iho la lakou, oiai oia i wehe ae ai i kona papale i kona maa hoaioha, a iho aku Ia oia iluna o ka waapa i ukali ia e Kapena Haki, a iloko oia manawa i huki ia iho ai ka hae Adimarala o ua Nelekona nei i kona wa e holo la no ka moku kialua Kite. Maiuna o keia moku i huki hou ia ae ai ka hae o ua Nelekona nei, a haawi ia ae la ia mea e na leo buro o na koa maluna o na aumoku, a i ka hala ana o ka hapalua hora mahope iho hoopuka aku la ka moku kialua iwaho o ke kaikuono, me kekahi makani kolonahe e pa ana mai ka akau mai, a e huli hoi ana ua Nelekona nei e ike i ka aina hanau. Ma na la hope o lune, kalewa ae la ke kamahele holo moana iwaho o ke awa hoolulu moku o Yarmouth, Enelani. Aole i pau.