Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 19, 7 May 1881 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

: 4 l OKAiīl KA BE lĪOOKAHI walk mo so o ' s\elekoxa: " —Earl St. Vvicent. OKEIA leU a ua nei i hoouna kka ai īloko oka Hale ona Haku, no kooi kae ana i na hoomaikai i pahola ia mai imua ona. oa keia m*u mea i hoike aku i kew H»ie. aole he kanaka hookahi elike me kria Nelekona ka paakiki ma kana mea i ai e hooko, e haawi la na makana na kona mau hoaloha i hoouka i ke kahua kaua o Kopenahegena i hala. Oka mau oka manaa lili hanohano o kekahi o keia poe, ua waiho pu wale ia keia mea eka Hale ona Haku. O ka hiki mau mai o nn lono i Enelani. um manao wale ia, iloko ona mahina eono m.» keia la aku, e makaukau pono loa ai ka uwapo p»kut a Nipoliona, no ka holo ana mai «awaena o ke Kowa Pelekane. na keia mea e hoopioloke mau ina mea a pau ma Eoelani, ahea la hoomakaukau o Enelani ia•a ihoe paleaku i na enemi, ina e hiki mai ka hora a lakou i manaoai e holomai. 0 Hale o na Haku, noho hoomau iho la ka h«iawai pinepine nna iloko o keia mau la pokole, owai la ke kanaka kupono a keia Hale e hilinai ai, nana e alai aku ina ene* m> mai ko lakou mau kahakai aku. O ka inoa h®okahi o ka Hiku Nelekona, ka mea naoa i wawahi hihi iku kalāioa ka« ua ona aumoku o oenemaka f aole e hiki i n* hoa o keia Hale ke holoi ika hanohono o keia alakai ana, a aole no hoi e loaa ke kaaaka i like kana mau hana koa me ka Nerko»a, i kooa wa i pailata aku ai i na au« moku Beritania iloko oke Kaikuono oka Bolatik«. O keia mau mea i hai ia ae ia, iawe hoo ia mai la ka inoa o ka Haku Ne!e« kona. a hooholo hoa iho ta keia Haie, e haafi hoa aku i na hoomaikai ana o keia Hale no ke kahua kaua o Kopenahegena, i ka Haku Nelekona a mt kona mau hoaloha, maloko o kekahi ahaaina lealea nui e haawi ia ana e ke kulanakauhale o Ladana. O keia mau hana maalea a pau a keia poe e haawi lakou i kekahi ahaoina, ina ke aoo hoomahmali aku ia Nelekona, i kumu nona e oluolu mai ai a lawe ae i na aumoku Beritaoia no ke pale aku i ka uwapopakui a Napoliona, ua kuhihewa lakou e loli ioi kt ma&a* oka Haku Nelekona. Haa< wi akn nei keia Hal« ioa hana a pau ne kei% ahaaina maluna oka Haku Meia Eamer, a oaoa e kono aku i ka Haki Nele« kooa ma kooa aoo Alihikaua Kiekie no na auaoku. £ haawi ana ke kaiaoakauhale e Ladaoa i kekahi ahaaioa nui, oo ka hooma oao a&a ika Haku Ne!ekona a me kona i&au hoaloha, no ka la i hoouka ia ai ke kt> hoa kmoa ktulana o Kopenahegcna. Uoko mai oia tnau la pokole, ua makau kaa ae la ka ahaaina ī manaoia, e haawi afe« aoa ate ka hanohaoo (M oke kulana kaahak la o Ladaoa ika Haku Nelekona omi kaki ooho o ka Hako Meia, a iloko.o ke ia ahaaiea, ua koeo ia oa mea a pao e heU ae bo ka Mauoli pu ana ik« mea none ka la kaoohaoo. Oka pakpak kooo aka Hako Meia u Milihii i hoiko la nalona ae oei, oao*

hoomau iho ia ua Nelekona nei ia mea, a hooholo iho la i kona manao, aole o kon« kono ia ana mai e bele aku i keia ahaaina hoomanao, be mea ia nona e hoololi ae ai i kona manao noi t ke Keena Kaua o Eoelani, e haawi ia ona mau makana no na koi o kona mau aumoku i hoouka ai i keia kaua; a 1 o!e ia, o ka haawi ia ana mai o keia aha* aina hanohano i kumu nona e lawe ae ai i ke aiakai ona aumoku kaoa Beritania ma ke Kowa Pelekane ; -aole ! aole loa !! O ko» na mau hoaloha i hoeha ia maluna o ke kahoa Kaua, me he mea la e maalo mau ana lakou mamua o kona alo i na wa a pau. O kona n)au koa e kiai la i ke Kaikapu o ka Boiatika, o na koa e waiho eha ana iloko o na halemai, kau pakahi mai la lakou imua o kona maka, aole e hiki iaia ke heie i keia ahaaina i haawi ia no ka hanohano o ke kahua kaua o Kopenahegena ; no k& mea, aoie kona mau hoaioha pu me ia. Nolaila, paie aku ia ua Nelekona nei i ka hanohano o keīa ahaaina hoomanao, a hoi hope hou aku ia oia i keia mau olelo ano nui, imua o ka Haku Meia o Ladana, penei : O na manao au i kono mai ai ia-u, ,? wahi aua Neiekona nei, ,i e hele aku e kipa ma ka popaaina au i hana ai me ka hanohano nui, me na hoa oka Hale o na Haku, he mea hiki ole ia ia'u ke hooko aku. oka haawi ia ana mai ia'u o ka hanohano no ka hoomanao ana i ka h i hoouka ia ai o keka* hi ona kaua kauiana ioa o ko kakou aina, ke hai aku nei ka Haku Neiekena i ka Ha> ku Meia o ke kuianakauhale o Ladana, ua hoowahawaha ia anei na Adimaraia, na Kapena, na Aliikoa ame na.koa wiwo ole o keia mau aumoku ī hoouka i keia k.\ua paakiki me ka ikaika, a make iakou iloko o ke koko, a loaa hoi ka lanakiia maiuna oke kahua kaun, oia iho la anei ka makana hanohano e loaa ia iakou maike kulanakauhaie aku o Ladana ? ina he mau mea ano e kekahi i hana ia e iakou, a ī ole, hooko oie ia paha na kauoha maluna o ia kahua weii* weli, ke hai aku nei au me ka manao raaikai, aole he kaua 1 hoouka īa ena aumoku kaua o Eoelani iloko o keia mau makalimi ioihi oke kaua ana,' a owai la ka mea hiki ke kue mai ? Nolaiia, ina ooe o Sir John Eamer, ka Haku Meia o Ladana, e pono oe e kapa iho i ka inoa o kau papaaina ma kou inoa, alaiia, e kipa auu au ma kau papaaina hanohano; aoie hoi au e-hiki aku ī ka papaaina i haawi ia mai e ke kulanakauhaie 0 Latiana ma ko'u inoa, oiai ko'u mau hoaloha, a owau hoi ko iakou aiakai, aoie i lona na hoomaikai ia mai no ia kaua e ke kuianakauhaie o Ladana.'' 0 keia ieta a uu Neiekona nei i kakau ai, hoouna aku la oia imua o ka Haku Meia o Ladana, oiai iakou e kali ana no kona hiki aku, aka, i ka manawa i hiki aku ai o keia leta imua ona, ua hoohokn ia ko iakou mau manaoiana ana no kona hiki aku. 1 ikawa i lohe ia ai ka huli hoi ana inai o !ka Haku Nelekona i Enelani, ua hoouna mai ia ke Suietana o Tureke i kekahi metaia kaua moana i hoopaa ia me kekahi iipine uiauia, he makana k\ekie na ia Moi i ka Haku Nelekona, no kona kupaa a me ka wi|wo oie maiuna oke kahua kaua o Kopena- [ hegena i haia, | O keia makana ia ana mai o Neiekona e ke Suietana o Tureke, he mea nona e haa- | heo ai ma ka inoa oke aupuni o Tureke, !na ia aupuni ī hoomanao mai iaia no keia | kaua i haia, a o kona aupuni ponoi hoi, aoie i nana ia na koa o ia mau aumoku i hoouka ai i keia kaua. Noiail». i panai no keia mau hana maikai a ke Saletaoa o Tareke, kakau iho ia ua Neiekona nei i keia leta na Mr. Admetooa maloko o ka Haie ona Haku, a e'hai aku ana oia i keia mau olelo ano nui maiaio īho nei e piii ana i keia makaoa, penei: « lna oke Alii ka Moi, H wahi aoa Neiekona nei maioko o keia ieta, «"a i ioaa na hoomaikai o ka hanohano inai ke Suietana mai • na Tuteke,;i iawe »a mai hoi no ke kau ana mai ia iipine medala kaua moana ma ko'u umauma, oa makaokau au e panai aku no ia hana lokomaikai, ma ka lawela\Te ana iloko o kona mau aumoku. Aki. o keia mea i haawi ia mai ia'u me ka hanohano nui, a i hoomanao ia hoi no ia hana e kela aupuni, aoie ka hoi e loaa ka hoomaaao ia mai e ke kulanakaohale o Ladaoa no ke kahua kaua kaulaoa o Kopenahegeoa, he kaua i hoouka ia me ka haoohano o na mea kaua, a he makana keikie loa hoi na aa koa o keia «nau aumoku ī ke aupuni o ®oelani." O keia leU a ua N(riekona nei i heluhelu la ai imoa o keia Hale, be mea ia na iakou e imi hoo aku ai i komo maikai e hiki ai ka ooi aku i ka Haku Neiekooa, ina oia e oluoiu mai e iawe koke ae i ke alakai o oa aumoku ma ke Kowa Pelekaoe. No ka mei, 0 ka owapo pakui a Napoliooa e haoa ia nei 1 keia maoawa, ua hiki ia ke haomaopopo ia % iloko o oa poie pokoie waie no ( e makaokao ai iakou Qo ka hoakai holo mai i EoeHoi.

O keia mau mea e hana ia nei ms na ka< hakai o Faraoi, na keia mea hookahi e hookunahihi nei i na mea a pau, pehea !a lakou e hana ai, a iawai ia hoi lakou e hihna ai e pakele mai ka nee papa ana mai ona enemi. No ka hiki ole ia lakoa ke koho koke ae i ke kanaka kopono i kaoiana ai o Enelani, nolaiia, ua hapai hou ia ae la ka inoa o ka Haku Neiekona iloko o ka Hale e na Haku, e haawi aku keia Hale i kekahi mau inoa hanohano, i kumu nona e oluoiu mai ai mai kona kue ana mai la lakou, aka, o keia hana loloiahili wale no a keia Hale īa Nelekona, lohe iho la nae oia ika hooholo ana, kakau hou aku la oia me ka hikiwawe ia Mr. Adinetona inaloko o ka Hale o na Haku, a e hai aku ana oia i keia mau oleio ano nui malalo iho nei, penei: "lJa manaoia paha, ina oia ke kumuha* na," wahi a ua Neiekona nei, "aole ioa au e ae aku i na hoohanohane ina he hanohano no ke Duke Pelekane; a no kekahi mau bumu e ae, o ko'u Haku St. Vincent ka mea hookahi a'u e hilinai ai maiuna o kona mau manaolana maikai." Ma «eia wa4)i o ka kakou mooielo, e pau ai ko kakou kamailio ana no ko Neiekona inau la ma Enelani, a e heiuhelu aku hoi kakou mai keia helu aku, no kekahi mau kahua kaua ianakiia hou aku a keia Nelekona ma na aekai o Farani. He lehuiehu wale paha ona poe heiuheiu i lohe wale i ka Uwapo Pakui a Napohona i hana ai ma Boiona me ka hoomaopopo ole ia o ke ano o ia huaolelo. Ma keia wahi malalo iho nei, e hoike aku ai au i ke ano o ia huaoleio Uwapo Pakui a me ko iakou mau kulana ma na aekahakai o Farani, a i pau ia i ka hoomaopopo ia e na poe heluhelu, mai poina hoi oukou i ka inoa o ke pukonakona Haku Neiekona, ka olaii nana i kuekaa akuna ale kawahawaha o ke Kowa Pelekane, a hiolo ua Uwapo Pakui ia iloko o ka hohonu i keia helu ae. Aoleipau..