Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 22, 28 May 1881 — Page 1

Page PDF (1.54 MB)

This text was transcribed by:  Healani Huch
This work is dedicated to:  "Bebe" Almyra Haunani Huch Saunders

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPE KUOKOA:

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

BUKE XX. HELU 22             POAONO, MEI 28, 1881                           NA HELU A PAU 1017.

 

KA NUPEPA

kuokoa me ke Au Okoa

I HUHA.

NA OLELO HOOLAHA:--O na Olelo Hoolaha @@la laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; elua puka ana, he $1.50; @@ hookahi mahina, he $2.00

NA KANIKAU A ME NA MELE:  He10 Ken@@a ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.

HOOLAHA MAU:  E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha makaua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

          E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopuka kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

          E hoouna pololei mai i na leta i ka Nupepa Kuokoa.

MOOLELO O NA LA

O KA

Haku Visakauna Nelekona,

KE DUUKE O BERONETI.

 

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA

BERITANIA,--A ME KO ENELANI

MAU PAPU LAAU, &c.

 

UA LOKAHI KA MANAO,--AKA, HE HOOKAHI WALE IHO NO O 'NELEKONA.'"--Earl St. Vincent.

 

O KA olelo kauoha a ka Haku Nelekona i haawi aku ai i kona mau aumoku e hoomakaukau ia no ke kipoka ana aku i na kauhale o Bolona, ua makaukau ne la na moku kipoka pahu ma ka nuku o ke awa ma ke ahiahi o ka la 3 o Iulai.  Ma ke kakahiaka nui o ka la 4 ae, ua ike ia aku la ka hae hoailona a ka Haku Nelekona e kau mai ana, a iloko o ia manawa i ki papa like aku ai na moku liilii e lana nei ma ka nuku o ke awa i na moku kao palahalaha e ku ana iloko o ke kaikuono, a me na hale lole o na puali koa Farani e ku ana ma na wahi kiekie.

          O ke ano o leia mau hana a Nelekona, ua makemake oia i na moku ka o palahalaha o Napoliona e puka mai iwaho, mamuli o keia kipoka ia ana o ko lakou mau aumoku.  O ka ikaika o keia mau aumoku Beritania e kalewa nei malalo o ka Haku Nelekona, aole loa ia he mea hiki i ka ikaika o na moku kao Farani ke puka mai iwaho a hoouka i kekahi kaua.  O ka mau o ke kupinai pinepine o na pukuniahi e kani mau nei, oia ka mea nana i hoopoulu ae i ke kaikuono o Bolona, a hiki ole ke ike ia aku kona mau kapa kahakai, a iloko o kela a me keia manawa e kani papa like ai o na pukuniahi o keia mau aumoku, lele pololei aku la lakou a loaa pono aku la he heluna nui o na kao palahalaha e lana ana, ua lohe ia aku la ka leo o na koa Farani e uwa ana, e lele ana iloko o ke kai, e au ana iuka o na kahakai, oiai ko lakou mau kao lana e piholo ana iloko o ka hohonu iloko o na sekona pokole loa.

          Ma ka hora 10 o ua kakahiaka nei, kau hou aku la ua Nelekona nei i kana hae kahea hoailona i na aumoku liilii, a huli hoi mai la lakou i ko lakou kulana mau e kalewa ana waho o Bolona.

          I ka manawa i pau ai o keia kipoka ia ana o na aumoku kao palahalaha, kukala ae la na koa Farani, he elua wale no mau wahi moku i poino, a aole ka he wahi kauaka hookahi i eha.  Ma ka nana ana aku hoi a na koa o na aumoku Beritania a me ka lakou helu ana, ua ike ia aku he 24 ka huina o na kao e hoopuni ana i ke kaikuono o Bolona, mawaho ae o kekahi mau moku liilii, mamua o ke kipoka ia ana o uka.  I ka wa i pau ai o ke kipoka ia ana, ua ike ia aku he ekolu mau kao nui a me kekahi moku ua piholo iloko o ka hohonu, a o ke koena iho o na kao a me na moku liilii, ua pau loa lakou i ka hoopuehu liilii ia iuka o na kahakai, a he lehelehu wale o lakou ua ili iluna o na wahi papau.

          Kali iho la na aumoku Beritania iwaho o Bolona no ka puka mai o na aumoku kao palahalaha o Napoliona no ka holo ana i Enelani, aole nae lakou i hoike mai i kekahi hiohiona o ia ano e puka mai ana lakou iwaho.  Iloko o na pule elua o keia kalewa hoomau ana o na aumoku Bertania, he mea ia no ka Haku Nelekona e pii ino loa ai o kona ukiuki no keia kiai makaala ana.  I mea e hooko koke ia ai kona mou manao koa a me ka wiwo ole, ma ke ahiahi o ka la 15, haawi hou ae la oia i kekahi kaouha, e hoomakaukau ia na waapa kaua no ke kii ana aku e kaua i na aumoku kao palahalaha iloko o ke ka ikuono.

          O keia mau ha@a a Nelekona e manao nei e hoouka hou ia kekahi kaua maluna o na waapa iloko o ke kaikuono o Bolona, na ia mea i hoike ae i kekahi o na hana koa loa a keia kanaka.  O kana huakai maluna o na waapa imua o na papohaku o Santa Crutz, a ku ai kona lima akau i ka poka, ua hoohalike ia keia kaua waapa o Bolona me kela kaua.  No ka mea, iloko o ia kaua, i pau ai kona mau waapa i ke auhee imua o kela papohaku, a he elua hapakolu o kona mau koa i pau i ka make, a iloko hoi o ke kaikuono o Bolona, i auhee hou ai na waapa kaua o ka Haku Nelekona mai ua poka i ki ia mai e na puu kiekie, a he hookahi hapalua o kona mau koa i pau i ka make.  A no na enemi, ua pau loa na kao palahalaha i ka nahaha, a ua piholo iloko o ka hohonu he heluna nui o lakou.

          Ma ka hora 11 o ua po nei, o ua po nei, haawi hou ae la ka Haku Nelekona i kana kauoha hope loa i na waapa kaua no ka hookomo ana iloko o ke kaikuono me na mahele eha, a hookohu aku la oia ia Kapena Phillip Somerville, nana ka alakai ana i ka mahele mua, o Kapena Edward T. Parker, i ka mahele elua, o Kapena Issac Cotgrave, i ka mahele ekolu, o Kapena Robert Jones, i ka mahele eha.  O keia mau mahele eha o na waapa kaua, ua kokua ia lakou e kekahi kao nui e lawe ana i na pukuniahi liilii he 15 malalo o Kapena John Conn, me kekahi mau puali pukaa kuikawa.

          O ke kaikuono o Bolona, he awa ino ia no ka hookomo ana o na moku i ka po, oiai na nalu e haki mau ana iluna o na lae oioi.  O ka ikaika o ke a-u e hoi ana ihope, a me ka pouli nui o ka po, na keia mea hookahi i hookauliilii ae i ka laina pololei o na mahele eha e hookomo nei.  Ua olelo ia iloko o ko lakou papakuhikuhi, e hahai kela a me keia waapa ma kona mahele ponoi iho, a ina lakou e ike koke ia ma ko lakou alahele, ua makemake ia na koa a pau o na waapa kaua, e hoe me ka ikaika imua o na kao palahalaha, a e hoouka i ke kaua me ka oioi o na elau a me ka oi hoi o ka pahikaua, oiai ka waapa nui me na pukuniahi liilii, e hoolana iwaenakonu o ke kaikuono, a e kipoka aku i na hale lole o na koa Farani e ku ana ma na wahi kiekie.

          Hoomau aku la na waapa Beritania i ka hookomo aka iloko o ke kaikuono akea, a i ko lakou wa i kokoke aku ai ma kahi he elima haneri anana ke kaawale a oi, ua ike koke ia mai la lakou e na kiai o na kao palahalaha e lana nei, a hookani koke ia ae la kekahi bele hoailona, a i ka hala ana o na minute pokole, ua ki koke ia mai la na waapa kaua Beritania e hookomo aku nei, e na poka pukuniahi he kanalima a oi, mai na puu kiekie e ku kokoke mai ana, a loaa pono mai la ka mahele eha o na waapa kaua Beritania me kekahi poino nui, oia hoi ka hulihia ana o ko lakou mau waapa.

          O ka mau o ke kani kupinai o ka leo o na pukuniahi, a me na poka e helelei nei ma o a maanei, na ia mea i hookauliilii aku i na waapa i o a ianei.  O na alakai pakahi o keia mau waapa kaua, ua pihoihoi pakahi lakou, a nolaila, ua holo aku la kela a me keia ma kahi ana i makemake ai.  O ka mahele mua malalo o Kapena Somerville, holo pololei aku ia oia ioka o Bolona, aka, no ka ikaika loa o ke a-u e pale ana iwaho o ke kaikuono, nolaila, ua ko hele ia aku la kona mahele i ka hikina o Bolona, a malaila keia Kapena i hoolana ai a hiki i ka wanaao o ka la 16, ike pono aku la oia i kekahi moku nui e lana ana he mau haneri anana mamua iho ona, a o keia moku i hoike ia ae la, ua lawe pio ia mai ia e keia Kapena iloko o na hapaha hora ekolu, a ua lawe pio hou ia aku hoi ia e na koa Farani i ka manawa i ao loa ae ai.

          O ka mahele elua malalo o Kapena Parker, ua komo pololei aku la kona mahele iwaenakonu o ka kao palahalaha, a ua hoouka oia i keia kaua pouli o ka po me ka hanohano o kaua alakai ana.  Ua hoolele aku oia he elua haneri koa marina iluna o na kao Farani, a e hili ana hoi lakou i na enemi me ke kulai ana iloko o ke kai, a iloko o ka hapalua hora mahope mai o ia manawa, ua hookui aku la ka waapa o keia Kapena me ka moku o ke Komodoa Farani Etienne Pevriewx, ua lawe pio ia mai na mea a pau o luna, a i ke ao koke ana o ua po nei, ua lawe pio hou ia aku no ia e na koa Farani e ki mau nei i na pukaniahi ma na wahi kiekie, a ua pakele aku hoi kela Komokoa Farani, a pae iuka o na kahakai o Bolona.

          O ka mahele ekolu malalo aku o Kapena Cotgrave, ua hookomo aku kona mahele waapa mawaena konu o na enemi, a ua hoouka oia ia keia kaua me ka wiwo ole o kona mau koa, a he lehulehu wale o na waapa kao i lilo pio mai malalo ona, a hiki wale i ka manawa i ao ai o ka po, a lilo hou aku la no i na enemi, a ua like hoi ke kaua ana o kela mahele ekolu me keia mahele elua i hala ae la.

          O ka mahele eha malalo o Kapena Jones, aole e hiki i kona mau laina waapa ke hoopii aku i ke kulana o kela mau mahele e hoouka la i ke kaua.  O ka nahaha ana o kekahi mau waapa iluna o na kuanalu e poi mau ana, a me ka mau o na poka pukuniahi e kani ana mai luna mai o na wahi kiekie, aole i loaa ia lakou he manawa e imi ai i ke ala, oiai ka pouli nui o ka po e uhi ana, nolaila, o ka mahele eha malalo o keia Kapena, ua huli hoi mai lakou i ke kulana o na aumoku e kalewa nei ma ka wanaao o ua po nei me ka hoouka ole i kekahi kaua.

          Mailoko mai o na waapa kaua he 60 mai ke nui a ka hilii, he 20 wale no mau waapa i pakele mahunehune mai, a ua piholo aku hoi ko lakou kao lana iloko o ka hohonu e lawe ana i na pukuniahi liilii me na koa pukaa.  O na waapa i nahaha ole, hoihoi mai la lakou i na koa e waiho eha ana mai ke kahua kaua mai o a enemi, a pili aku la i na aumoku ma ka hora 8 o ke kakahiaka.

          O keia kaua i hoike ia ae la no ka uwapo pakui a Napoliona ma Bolona, ua hiki mai no ia i ka palena hope loa o kona manaolana ana e hiki oia i na kapa kahakai nani o Enelani.  Aole he kaua paakiki e ae a ka Haku Nelekona i hoouka ai ma ka moana e like me keia ma Bolona a me ka mokupuni o Tinilefa.  Ua olelo ia, ina aole paha i kii ka Haku Nelekona i kela uwapo pakui a Napoliona i hana ai, alaila, he mea paakiki ia ke olelo ae, aole e hiki ia Napliona ke holo mai i Enelani.  O keia leta malalo nei, e hoike ana ka Haku Nelekona i ka papa hoike o kona mau aumoku imua o ka Alihikaua Kiekie ma Enelani, a e heluhelu ia hoi keia hoike me ke akahele penei:

                                      "Medusa, ma na Kahakai o

                                      "Bolona, Augate 16, 1801

          "Ma ka nana ana aku i na kahakai o Bolona a hoomaopopo aku, he mea paha i ku i ka pono ka hoouna ana aku i mau mahele o na waapa kaua e kii e lawe pio mai i na kao palahalaha o na enemi.  I ka makaukau ana o na mea a pau, ua haalele mai na mahele o na waapa kaua i ka Medusa i ka hapalua o ka hora 11 o ka po o ka la 15 o Augate, a mamua o ka hora 1 o ka wanaao o ka la 16, ua hoomaka ke kipu ana iloko o ke kaikuono.  No ka pouli nui o ka po, ua kaawale a nahaha ko lakou mau laina kaua, noaila, aole i hui kekahi o na mahele kaua me ka mahele waapa o Kapena Parker.  No ia kumu o ke kakaawale ana o ko lakou mau lama kaua, ua nui na waapa i poine, a ua piholo hoi he heluna nui iluna o na kuanalu.  O ke kipu ana o na enemi mai na kahakai mai a me na wahi kiekie, ua hoomau ia ia mea iloko o na hora loihi.  Aka, e ae mai ia'u, no ka hanohano o keia kaua ana, maluna iho o'u na hoino a pau e pili ana no na poe i hoino ia.  Ua hoao au e kipoka aku i na kahakai o Bolona i kumu no lakou e puka mai ai, aka, aole nae lakou i puka iki mai, nolaila, ua hoouna aku au i na laina o na waapa kaua e komo a e lawe pio mai i ka laina kaua o na enemi.

          "O keia kaua i hoouka ia me na enemi, ke hoike aku nei au me ke kaumaha o ka manao no kekahi o ko'u hoaloha oiaio, oia hoi o Kapena Parker, ko'u Lutanela huki hae Frederick Langford, ua ku laua i kekahi poka pukuniahi, a eia laua ke waiho nei me ka ehaeha nui, me ko laua mau koko e kahe mau ana iloko o ka popilikia.

                                                          "Haku Nelekona,"

                                                          Aole i pau.

 

KO NA OPIO.

 

Ua manaoia o na mea i hanaia e ka poe i hala, oia kekahi alakai no na mea e hanaia ana o keia au, a o ke au a hiki mai; nolaila, o ka hahai ana i ka moolelo o kekahi o na kanaka naauao a kaulana, oia paha kekahi o na ala e alakai ai i na opio Hawaii, ma ke ala o ka lanakila; nolaila, e hoao ana ka mea kakau e hoike i kekahi oia poe.

          HOWELL. E JACKSON, hekakaolelo kanawai oia ma ka oihana, a ua hoohuu maikai ia mai oia mai ke Kulanui mai o Tenesi Komohana, a mai ke Kula Kiekie mai hoi o Viriginia.

          I ka wa kaua o Amerika, ua haalele oia i kana hana, a lilo iho la i alakai no kekahi puali koa o ke aupuni hui; a i ka pau ana o ke kaua, ua hoi hou oia ma ka oihana loio ma ke kulanakauhale o Memphis.

          Ekolu makahiki a oi i hala aenei, oia kekahi mea kaulana loa no ka holo ana no ka noho lunakanawai kiekie o ka mokuaina;  a ua noho oia ma ia kulana no na kau elua.  I keia wa, oia kekahi o na lunamakaainana, o ka mokuaina o Tenewi; a oia kekahi lala o na komile koho, a me Aha Hookolokolo.

          "HON. M. H. CARPENTER,oia ke Luna Senate mai Wisiconesina, Amerika Huipuia.  Ua hanauia oia ma More@own, Veremoleta.  I ka makahiki 1843, ua komo oia i ke kula ao kaua o kiko komohana (West Point), no na makahiki elua.  A mahope iho ua noho oia i ke ao kanawai mal@ o Rufus Choate, kekahi o na kanaka @@ kanawai o Amerika Huipuia, a hiki @@ kona lilo ana i hoa no ka Papa Loio o Bosetona.

          I ka makahiki 1848, ua hoi aku oia e lawelawe ma @a oihana loio ma ka mokuaina o Wisiconesina; a no na makahiki lehulehu, oi @@oio apana o ka mokuaina, a ma ia kulana oia a hiki i kona lilo ana i Luna Senate i ka makahiki 1869;  a i ka pau ani o kona manawa, ua hoi hou aku oia e lawelawe i ka oihana loio ma Wasinetona, a hiki i kona koho hou ia ana i Luna Senate no ka mokuaina o Wisiconesina.

          HON. WM. D. BLOXHAM, oia ke kiaaina i keia wa@a kiaaina hanau hoi o Felorida, ua hanauia i Iulai 9 1836, oia ka Poaono.  He mahiai ka hana a kona makuakane, a oia wale no ke keiki kamakahi a kona mau makua, ua loaa ia ia ka hoonaauao maikai ia, mai ke kulanui mai o Wiliama a@mg Mere, oiai oia i ka 21 o kona mau makahiki.

          No ka ikaika kupono ole o kona ola kino, aole oia i hoomaainaa nui ma ke kanawai.  Ua lawelawe oia ma ka oihana mahiai e like me kona makuakane, a hiki wale i kana kohoia ana i hao no ka Ahaolelo, kuhi ana i hoike ai i kona mau noonoo ho@@nu.

          I ka makahiki 1870 i hala, ua kohoia oia i Lutan@la Kiaaina, a mamuli o kona hoole ana, ua hoopii oia imua o ka Aha Kiekie i n@@amu o kona hoole ana a loaa iho la iaia he olelo hooholo e hoapono loa ana ia ia.

          I ka makahiki 1872, oia ka inoa a ka aoao Demokarata, no ka noho kiaaina, a ua ike maopopo kona mau hoa'loha, ua koho ponoia oia; aka, o O. B. Hart ka inoa a ka aoao Ripubalika ka mea i hoonohoia i Kiaaina.

          Elima makahiki mahope iho, ua hookohu aku ke Kiaaina Drew@a i Kakauolelo no ka mokuaina; a oia ke kulana ana i paa ai a hiki i kona koho ia ana i kiaaina i ka makahiki 1880 iho nei, a ma ka la 4 o Ianuari iho nei oia i poniia ai, imua o na hoa o ka Ahaolelo; na Luna Aupuni, a me na makaainana he lehulehu.

          Ua hoike mai ka haiolelo i haawiia e ke kiaaina i ke aloha aina a me ke aloha lahui; ka pokole me ka moakaka; ka makau ole me ka oiaio; e hoike mai ana hoi i na mea i hai ia no na makahiki eha e hiki mai ana, a aohe mea i lohe i nele i ka mahalo i na mea a pau i hoikeia.

          KENELA J. F. HARRANFT.  Honauia Dec 16, 1830.  Ua hookuu maikai ia mai oia, mai ke kulanui hui (Union College) mai i ka 1853, hookahi makahiki mahope iho, ua hookohu ia oia i hope makai nui no kona okana aina hanau; a i ka 1859, ua lilo oia kekahi lala o ka papa loio.

          I ka 1861, oiai ka wa a Linekona i hoopuka ai i ke kauoha no 75,000 koa no ke aupuni, o Hakarana ka mea i hookohuia i kenela no ka regimena mua; he lehulehu loa na kaua ana i komo kino ai, a no kona wiwo ole ma kekahi o keia mau kaua ana, ua lilo oia i Major Generala i Mar. 25, 1865.

          I ka 1872 a me 1875 oia ka mea i kohoia i Kiaaina no Penesilevania, a i ka pau ana o kona manawa, ua hookohu aku ka Peresidena Hayes ia ia i Luna Leta Nui no ke kulanakauhale o Piladelepia, a hiki i Iulai 15, 1880, ka wa ona i hookohuia mai ai i Luna Dute no ke awa o Piladelepia, a oia no hoi ke Generala Nui o ka Puali Kiai o Penesilevania; a ma ka la i poniia mai nei o ka Peresidena Garfield, oia no ke Generala o kekahi mau koa 6,000.

          I ke kau koho inoa a ka aoao Ripubalika i ka makahiki 1876, no ka noho Peresidena, ua waiho ia mai ka inoa o Hakarana e kona mau hoa'loha, a hiki wale i ke kohoia ana o ka inoa o Hayes o ka hapa nui o na hoa.

          Ma na wahi a pau a Hakarana i hookohuia mai ai, ua hana oia me ka pololei, a oia ka mea nana i haawi aku i na mahalo kiekie i kona aina hanau.

 

KA POWA MENEMENE OLE.

 

          Ma ke kulanakauhale o Nu Ioka, i ka makahiki 1867 a ma ka malama o Novemaba, ua haina iho la kekahi haole nona ka moa o Kamika i kona wahine ponoi, ma ka pepehi ana iaia a make ma ke ala loa.

          I ka loaa ana aku o ke kino make, ua kiheahea ke koko ma kana kino a puni; a i ka imi ia ana o ka mea nana i hana i keia pepehi kanaka, na ike ia iho la o kana kane ponoi mamuli o kona nalowale me ka ike oe ia o kona wahi i hele ai.

          Ua hoolaha koke ia ae la keia lohe ma ke kulanakauhale a puni, me ke telegarapa pu ia ana ma o a maauei o ka aina, me na hoolaha makana kiekie no ka hopu ana a paa kona kino.

          Aka, he mea e walohia ai ka naau me ka ehaeha, ka halawai hou ana aku me ka hoao hou ana a keia kanaka e kumakaia i ke ola makamae o kekahi mau opio ekolu, oia kana mau keiki.

          O keia kanaka, he kane elua ia na keia wahine i make, a na kana kane mua keia mau keiki.   I kona wa i nalowale ai, ua lawe pu aku oia i na keiki me ia me ka manao e hooko i ka make maluna o lakou ma kekahi wahi mehameha kanaka ole iloko o ka ululaau; aka, aole nae i hooko ia ia manao hehena ona.

          Iaia i pepehi ai i kana wahine a make ma ke ala loa, ua hoi aku la oia a hiki i ka hale, kauoha aku la i na keiki e hoomakaukau, oiai, e lawe aku ana oia ia lakou i kekahi wahi kulanakahale e halawai pu me ko lanou mama, aia oia ilaila i hele ai.  Ua kaulua iki nae oia i ka hele ana i ka wa ao, ua manao oia aia a uhi mai ka poeleele alaila hele; aka, paipai ikaika ke keiki hiapo iaia e hele koke. O ke ala a lokou e hele aku ai, he ululaau mehameha polikua no ia, a ma keia wahi i manao ai o Kamika e mohai i ko lakou mau ola me kona lima menemene ole; aka, aole ae o na keiki, ua hopohopo lakou.

          Ua manao wale ia, ua manao no oia e pepehi i na keiki i keia wa, no ko lakou ae ole ana i kona makemake e kali iki.  Aka, ua hoololi nae oia i kona manao,a hele wawae pu aku la me na keiki i ka wa ao a hiki i kekahi wahi kauhale, he elima mile ka manao mai ka hale aku.  Ma keia wahi i haalele ai oia i na keiki, a kau aku la ma kekahi kaa ahi a holo aku la a nalowale me ka loaa ole o kona kino.  Aka, i ka loaa ana o na keiki makua ole, au lakou i hoike mai ka moolelo.

 

KA LA EPA O APERILA.

 

          I kekahi kaa ahi e holo ana mai Nu Ioka aku a i Wasinetona, maluna oke alahao o Peniselevania, ua kau ia kekahi rula paa i na ohua, aole e ae ia kekahi ilio ma ke kaa lawe ohua.  I kekahi la, oia ka la i o Aperila, oiai ke kaa e makaukau ana e holo, ua hoahu mua ae la na ohua o kekahi kaa, a loaa kekahi ilio kii nui, lawe aku la lakou a waiho aku la malalo o ka noho'na, me ko lakou noho hamau ana.  Aia hoi, ike mai la ka luna kiai ukana a haawi palapala hookaa o na ohua, i ka noho o keia ilio nui malalo o ka noho'na o na ohua o ke kaa; he kuleana kona e kipaku ai i kela ilio, oiai, ua kue ka ohua nona kela holoholona i ka rula i kau ia.

          Nolaila, hele mai la ua luna nei a i ka poe ohua e noho ana ma ke kaa a ke kii ilio e waiho nei, hoike mai la i kona kuleana e hookaawale aku i ka ilio.  Aka, pane aku la na ohua, aole e loaa aku keia ilio ia oe.  A no ke kue o na ohua i ke kauoha, ua lawe ae la oiai i kona mana, komo aka la ia iloko o ke kaa, kukuli iho la ilalo a kahea aku la i ka ilio, "Pulu, Pulu, hele mai," me ka panapana aea o kona lima.  I keia wa, ke uumi nei na ohua i ko lakou aka; a no ka puka ole mai o ka ilio, lalau aku la ia me kona mau lima a paa i ka pua-i o ke kii ilio, a alako mai la iaia iwaho a kaikai ae la iluna me ka paki ana i ka papahele.  I keia wa, ua hu ae la ka aka o na mea a pau oluna o ke kaa, no ka puni ana o ka luna kiai kaa ia lakou ma ka la 1 o Aperila.

          Hoakaka.--O ka la 1 o Aperila, he la ia a na haole i hookaawale ai, la e epa ai i kela a me keia ma ke ano e lealea ai; ua kapaia April Fools Day.

 

MAIKAI KA HOI KAPAPA

A ME

KA LAAU O KOU HALE!

NO HEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA MA I

Nana aku no hoi ia la

Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

I ka ua mea hoi o ka neui

Na PAPA!  Na PAPA!

A ME

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU

 

Aia ma ke kihi o na

 

ALANUI PAPU me HOIWAHINE

HONOLULU

MALAILA E LOAA AI

E LIKE me ka MAKEMAKE

NO KE

KUMUKUAI MAKEPONO LOA

 

PAPA, PAPA, PAPA,

Na Papa Huluhulu,

Na Papa Manoanoa,

Na Papa i kahiia

Na Papa Kepa.

Papa Hole Keokeo,

Papa Hole Ulaula.

NA LAAU, NA LAAU

Na Kua,

Na Kaola.

Na Aaho,

Na Molina

Na Peapea

Pine Huluhulu,

Pine i kahua

Na Papa a me ua Laau Ulaula

Pili ulaula,

Pili Keokeo,

Pani Puka,

Pani Puka Aniani,

Ipuka Aniani

Puka Olepelepe.

PENA O NA ANO A PAU

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

Aila Pena,

Aila Hoomaioo

Waniti, Pate.

NA LAKO O KELA AME KEIA ANO

Na Ami Puka Hale.

Na Ami Puka Pu.

ANIANI

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU I O KAKAAKO ma PUULOA

          No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi loa.  O na kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no ia lakou, e hooko koke ia ae ia me ka lawa pono.  E kipa nui ilaila e ike i ka oiaio.                                                                                90 tf5