Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 22, 28 May 1881 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KE KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

l'A 1.0K.U1l KA MAXAO,-AKA, UE HOOKAIII wale mo xo o • " —Kart f'tncent. O(CA olelo kauoha a ka Haku Nelekona i haawi aku ai i kona nuu aumaku e hoomakaukau i« no ke kipoka ana aku i na kauhaie o Bolona, ua makaukau ne la na moku kipokn pahu ma ka nuku oke awi ma ke ahiahi okala 3 o lulai. Ma ke kaUahinka nui oka la 4 ae, ua ike ia aku la ka hae hoailonu a ka Haku Weiekona e kau mai ana, a iloko o la manawa i ki papa like aku ai na moku liiln e lana nei ma ka nuku o kc awa i na moku kao palahaluha e ku ana iloko o ke kaiKuono, a me na hule lole o na puali Fardiii e ku ana ma na wahi kiekie.

O ke ano o ko«u mau h«na a Nelekonn, ua makeniake oia i n« moku kao palahalaha » Napoliona e puka mai iwaho, mamuli e keta uipoka ia ana o ko iakou mau 0 ka ikaika o keia mao aumoku Beritanta e kalewa oei mnlalo o ka Hnku Nelekona, ao* le loa ia he mea hiki i ka īkaika o na moku kao F»rani ke puka mai iwahe a hoouka i kekahi kaua. Oka mau oke kup\nai pinepine o na pukuniahi e kani mau nei, oia ka mea nana i hoopouli ae i ke knikuono o Bolona, a hiki ole ke ike iaaku kona maukapa kahakai, a iloko o kela a me keia manawa e kam papa like ai o na pukuniahi o keia mau aumoku, lele pololei aku la lakou a loaa po« no aku la he heluna nui o na kao palahalaha e lanu ana, ua lohe ia aku h\ ka ieo ona koa Farani e utfa ana, e lele ana iloko o ke kai, e au ana iuka o na kahakai, oiai ko la* kou mau kao lana e piholo ana iloko oka hohonu iloko o na sekona pokole loa. Ma ka hora 10 o ua kakahiaka uei, kau hou aku la ua Nelekona nei i kana hae kahei hoailona ina aumoku liilii, a huli hoi mai la lakuu i ko iakou kulana inau e kaiewa ana iwaho o Bolona.

I ka maoawa i p»u ai o keia kipoka ia ana o na aumoku kao palahalaha, kukaia ae la na koa F»rani, he elua wale no mau wahi raoku i poiuo, a aoie ka he wtht kauaka hookahi i eha. Ma ka nana ana aku hoi a na koa o na auinoku BeriUma a me ka lakou heiu ana, ua >ke ia aku he 24 ka huma o na kao e hoopuni ana ī ke kaikuono o 6o!ona. mawaho ae o kekahi mau moku lulii, mamua o ke kipoka ta ana o uka. 1 ka wa i; pau ai o ke kipoka ia ana, ua ike ia aku he | ekolu mau kao nui a me kekuhi tno*u ua pihoio iloko o ka hohonu, a o ke koena iho o na kao a me na enoku liihi, ua pau ioa ia* kou i ka hoopuehu Imlu ia iuka o na kahakai, a he lehuiehu waie o Ukou ua iii tiuaa o na wahi papau. Kali iho ia ua aumoku Beritauta twaho o Eolona no kn puka mai o na aamoku kao p&* lahalaha o Napoliona no ka holo ana i £ne> iani, aole nae iakou i hoike mai i kekahi hiohiona o la ano e puka inai aua lakou īwaho. lioko o na pule elua o keia kaiewa hoom*u ana o na aumoku Berit*nia» he mea i» no k» Haku Nelekona e pu u\o ioa o kona ukiuki no keia kiai makaala aoa. I mea e hooko koke ia ai kona mou manao koa a me ka wiwo ole, ma ke ahmh» o k*|a 15» ha&w* heu ae la oia i kekaiu kaouha, e hoomakau-

kau ia na waapa kaua no ke kn aku e kaua i n% aumoku kao pahh-ilaha iioko o ke kaika'ono. O keia mau ha*a a N«lekona e manao nei e hoouka hou sa kekahi kaua maluna ooa waapa iloko o ke kaikuono o Boiona, na ia mea i hoike ae i kekahi o na hana koa ioa a keia kanaka. O kana huakai maluna ona waapu imua o na o Santa Crutz, aku ai kooa hma akau ika poka Y ua hoo* haiike ia kēia kaua waapa o Boīona me kela kaua. No ka mea, iloko oia kaua, i paa ai kona mau waapa i ke auhee imua o ke'a papohaku, a he elua hapakolu o kona mau koa i pau i ka make, a iloko hoi o ke kaikuono 0 Bolona, i auhee hou ai na waapa kaua o ka Haku Nelekona mai na poka ī ki ia mai ena puu kiekie, ahe hookahi hapalua o kona mau koa i pau ika make. Ano na enemi, ua pau loa na kao palahilaha i ka nahaha, aua piholo iloko oka hohonu he heluna nui o lakou. Ma ka hora 11 o ua po nei, haawi hou ae la ka Haku Nelekona i kana kauoha hope loa i na waapa kaua np ka hookomo ana i!o--ko oke kaikuono me na mahele eha, a hooWohu aku la oia ia Kapena Phillip Somerville, nana ke alakai ana i ka mahefe mua, o Kapena Edward T. Parker, i ka maheie elua, o Kapena Issac Cofgrave, i ka mahele ekolu, o K*pena Robert Jones, ika mahele eha. O keia mau maheie eha ona waapa kaua, ua kokua ia lakou e kekahi kao nui e lawe ana 1 na pukuniahi liilii he 15 malalo o Kapeni John Conn, me kekahi mau puali pukaa kuikawo. O ke kaikuono o Bolona, he awa inoia no ka hookomo ana o na moku i ka po, oiai.na nalu e haki mauana iluna o na lue oioi. O ka ikaika o ke a-u e hoi ana ihope, a me ka pouli nui oka po, na keia inea hookahi i hookauliilii ae i ka laina pololei o na maheie eha e hookomo nei. Ua' olelo ia īloko oko lakou papakuhikuhi, e hahai kela a me keia waapa ma kona mahele ponoi iho, a ina lakou e ike koke ia ma ko lakou alahele, ua makemake. ia na koa a pau -o na waapa kaua, e hoe me ka ikaika imua o na kao palahalahn, a e hoouka i ke kaua me ka oioi o na elau n me ka ei hoi oka p.ihikaua, oiai ka waapa nui me na pukuoiahi liilii, e hoo' lana iwaenakonu o ke kaikuono, a e kipoka aku i na hale lole o na koa Farani e ku ana ' ma na wahi kiekie.

Hoomau aku la na waapa Beritaniu i ka hookomo aka iloko o ke kaikuono akea, a i ko lukou wa i kokoke aku ai ma kahi he eiima hanen anana ke kaawale a 01, ua ike koke la mai la lakou e na kiai o na kao palahalaha e lana nei, a hookani koke ia ae la kekahi belo hoailona, a i ka hala ana ona minute pokole, ua ki koke ia mai h na waapa kaua Beritania e hookomo aku nei, e na poka pukuniahi he kanalima a oi, mi i na puu kiekie e ku kokoke mai ana, a ioaa pono_mai la ka mahele eha ona waapa kaua Beritania me kekahi poino nui, oia hoi ka hulihia ana 0 ko lakou mau waapa. O ka mau o ke kani kupinai o ka ieo o na pukuniahi, a me na poka e helelei nei ma o a maanei, na ia mea i hookauliilii aku i na waapa i o a īanei. 0 na alakai pakahi o keia mau waapa kaua, ua pihoihoi pakahi lakou, a noUula, ua holo aku la kela ame keia ma kahi ana i makemake ai. 0 ka njahele mua malalo o Kapena Somerville, holo pololei aku ia oia iuka o Bol<ma, aka> no ka ikaika loa o Ke a-u e pa!e ana iwaho o ke kaikoonei nolaila, ua ko hele ia aku iu kona maheie i ka hikma o Boiona. a malaila keia Kapena 1 hoolana ai a hiki i ka wanaao o ka la 16, ike pono aku ia oia i kekahi moku nui e lana ana he mau haneh anana mamua iho ona, a o keia moku i hoike ia ae la, ua lawe pio i* mai ia e keia Kapena lioko ona hapaha hom ekolu, aua lawe pio hou ia aku hoi ia e na koa Farani i ka manawa i ao loa ae ai.

0 ka mahale elua malalo o Kapena Par-1 ker, ua komo pioiei aku ia koun maheie i iwaehakonu o ka kao paiahalaha, a ua huouka oia i keia kaua pouli o ka po me ka hanohano o k*L& alakai ana. Ua hooieie aku oia he elua haneri koa marina i f ,una o.na kao | Firam, a e hili ana hoi iakou i na enemi rae ke kuiai ana iioko o ke kai, a iioko o ka hapaiua hora uiahope mai o ia maoawa, ua hookui aku ia ka waapa o keia Kapeaa me wa moku o ke Komodoa Faraoi Eiienne Pevriewx, ua lawe pio ia Hiai na mea a pau j o luna, a i ke ao koke ana o ua po nsi, ua | lawe pio hou ia aku no ta e n& koa Farani e j ki mau nei i na pukaniahi ma na wahi kie- ( kie, a ua pakele aku hoi kela Komokoa Fa- j raoi, a pae luka o na kahaknī o Bolona. | O ka mahele ekolu malalo aku o Kapena | Cotgrave, ua hookomo aku kooa maheie wa-j apa mawaeoa konu o na enemi, a ua hoouka | oia i keia kaua tne ka wiwo ole o kona mau koa, a bt lehulehu mh o na waapa kao : li- j Jo pio mai malalo ona, a hikt w*te t ka raa-; oawa i ao ai o ka po, a liio hou aku la no i oa *nemn a ua iike hoi ke kaaa aoa o keta j

rcafcese ekalu me k?;a enahele eiua i hala ae Sa. O ka maheie eha maliio o Kapena Jones, aole e hiki i kona nnu hma waapa ke hoopii aku ike kulana o keia mau mahe'e e hoouka h i ke kaua. O ka naluha aaa okekahi mau waapa iiuna ona kuanaiu e poi mau ana t a me ka mau o na poka pukuniihi e kani ana mai !uoa mai o na wahi kiekie, aole i loaa ii likou he manawa e imi ai i ke a!a, oiai ka pouli nui o ka po e uhi ana, nohiia, o ka mahele eha maialo o keia Kapena, ;ua huli hoi mai lakou i ke kulana ona aui moku e kaiew i nei ma ka wanaao oua po nei me ka hoouka ole i kekahi kaua. ; M.iiioko mai ona waapa kaua he 60 mai ! ke nui a ka liilii, he 20 wale no mau waapa I i pakele mahunehune mai, a ua piholo aku i hoi ko lakou kao lana iloko o ka hohonu e | lawe ana i na pukuniahi liilii me na koa pu- | kaa. Ona waapa > nahaha ole, hoihoi mai la lakou i na koa e waiho eha ana mai ke kahua kaua mai ona enemi, a pili aku la i na aumoku ma ka hora S o ke kakahiaka. O keia kaua i hoike ia ae la no ka uwapo pakui a Napoliona ma Bolona, ua hiki mai ! no ia i ka pilena hope loa o kona manaolana | ana e hiki oia i na kapa kahakni nani o Ene- ! lani. Aole he kaua eaea ka Haku iNelekona i hoouka ai ma ka moana e like me keia nu Bolona a me ka mokupuni o Timlefa. Ua olelo ia, ina aole paha i kii ka Haku Nelekona i kela uwopo pnkui a Napoliona i hana ai, alaila, he mea paakiki ia ke oleio ne, aole e hiki ia Napoliona ke holo mai i Enelani. O keia leta malalo nei, e hoike ana ka Haku Nelekona i ka papa hoike o kona mau aumoku imua o ka Alihikaua

Kiekiema Enelani, a e heluhelu ia hoi keia hoike me ke akahele penei: "Medusa, ma na Kahakai o ) "Bolona t Augate 16, ISOI J kk Ma ka nana ana aku i na kahakai o Bolona a hoomaopopo aku, he mea paha i ku i ka pono ka hoouna ana aku i niau mahele ona waapa kaua e kii e lawe pio mai i na kao palahalaha o na enemi. Ika makaukau ana o na «īea a pau, ua haalele mai na ma'hele o na waapa kaua i ka MedusaJ ba hapalua o ka hrra 11 o ka po o ka la 15 o Augate, a mamua o ka hora 1 o kn wanaao o ka la 16, ua hoomaka ke kipu ani iloko o ke kaikuono. No ka pouli nui o ka po, ua kf\a\*ale a nahaha ko lakou mau laina kaua, noaila, aole i hui kekahi ona maheMe kaua me ka mahele w.iapa o Kapena Parker. No ia kumu o ke kakaawale ana oko lakou urtku laina kaua, ua nui na waapa s poina, a ua piholo hoi he heluna nui iluna o na kuanalu. oke kipu ana ona enemi inai na kahpkai mai a me na wahi kiekie, ua hoomau ia ia mea īloko ona hora loihi. Aka, eae mai ia T u, no ka hanohano o keia kaua ana, maluna iho o'u na hoino a pau e pili ana no na poe i hoino ia. I3a hoao au e kipoka aku 1 na kahakai o Bolona i kumu no lakou e puka mai ai, aka, aoie naelakou i puka iki mai, nolaila, ua hoouna aku au i na laina o na waapa kaua e komo a e iawe pio mai i ka iaina kaua o na enemi. "O k«ia kaua i hoouka ia me na enemi, ke hoike aku nei au me ke kaumaha o ka manao no kekahi o ko'u hoaloha oiaio, oia hoi o Kapena Parker, ko'u Lutanēla huki hae Frederick Langford, ua ku laua i kekahi poka pukuniahii a eia laua ke waiho nei me ka ehaehe nui, me ko laua mau koko e kahe mau ana iloko o ka popilikia. "Haku Nelekona.' 7 Aole i pau.