Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 23, 4 June 1881 — Page 1

Page PDF (1.59 MB)

This text was transcribed by:  Kara Dumaguin
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XX . HELU 23           POAONO, IUNE 4, 1881.     {NA HELU A PAU 1018.

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUHA.

NA OLELO HOOLUHA ; - O na olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana ; elua puka ana he $1.50; no hookah mahina, he $2.00

NA KANIKAU A ME NA MELE: He 10 Ke@el@ ka uku no ka lalani hookahi, ua like me $1.00 no 10 lalani.

HOOLAHA MAU : E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha ma@ua ae ok awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

            E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopuka kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mele ke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

            E hoouna pololei mai i na leta i ka Nupepa Kuokoa.

 

MOOLELO O NA LA

-O KA-

Haku Visakauna Nelekona,

KE DUKE O BERONETI.

 

E KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA

BERITANIA, - A ME KO ENELANI

MAY PAPU LAAU, &c.

 

UA LOKAHI KA MANAO, - AKA, HE HOOKAHI

WALE IHO NO O ' NELEKONA.'"

-Earl St. Vincent.

 

HOOLANA iho la na aumoku Beritania iwaho pono o ke awa o Bolona, me ke kali ana ina e hoomakaukau holo mai ko keia poe Farani mawena o ke Kowa Pelekane, a i ka hala ana o na pula pokole, aole no he may hiohiona e hoike mai a@a no lakou, nolaila, kaulana ai keia kaua i hoouka ia me na kahakai o Bolona, - na ka Haku Nelekona i kipoka aku na kao kaua o Napoliona a me na kauhale o Bolona, ma ka la 16 o Auga@e, 1801, a haulehia kana moeuhane mau e hiki oiai i Enelani, malalo o ke alakai ana ake kanaka nana i olali na ale ino o ka moana.

            Lawe ia aku nei keia lono a hiki i Enelani, ua pau na kao kaua a Napoliano i ka nahaha ma kona may kahakai ponoi, akahi no a hoi mai ka pioloke nui ana o ke kulanakauhale o Ladana no na mea i hana ia mamua aku, a me na hana kue hoi a na poe lili hanohano ia Nelekona maloko o ka Hale o na Haku. I mea e hooko ia ai keia may h@na a lakou, e haawi aku  na hoohanohano ana no na koa o keia mau aumoku, kahea aku la k@ Alihikaua Kiekie i na aumoku Beritania malalo o ka Haku Nelekona, e huli hoi mai oia mai kona kulana hana mai.

            I ka loaa ana mai o keia kauoha i ua Nelekona nei e huli hoi aku oia i Enelani, waiho aku la oia ina aumoku a pau ma na kahakai o Bolona, e Kiai a e paniku hoi i ua awa la, a o na koa i eha iloko o keia kaua ana o na waapa, hoihoi pu mai la ua Nelekona nei ia lakou maluna o kekahi moku okoa aku no Enelani.

            Huli hoi mai la ua Nelekona nei mai na kahakai mai o Farani me ka hooko i kana mea i olelo mua ai imua o ka Hale o na Haku, a me ka ahiahi o kekahi la ae, kuu aku la ka heleuma o ka moku kaua Medusa ma ke awa hoolulu moku o Portsmouth.

            I ka manawa no i ku aku ai, haawi ae la ua Nelekona nei i kana kauoha no na poe e waiho eha ana, a lawe ia aku la lakou i loko o ka Halemai Garinawita. Iloko o na la a pau, e hele mau ana ua Nelekona nei e nana i kona mau hoaloha, ina ua loa@ ia lakou kekahi wahi manawa oluolu o ko lakou ola kino. O kana mea aloha loa iloko o na poe e waiho eh@, oia kekahi o kona mau aliimoku o Kapena Parker, ka mea nan@ i alakai na mahele kau@ o na waapa Beritania iloko o ke awa o Bolona. Ua loa@ oia i kekahi eha kukonukonu, oia hoi ke ku ana o kona uha i kekahi poka pukuniahi, a e waiho ana oia iloko o ka nawaliwali loa.

            O kona makuakane, e noho kokoke ana oia ma ke poo e kana keiki i ka manawa i lele loa ae ai o kona hanu. O kekahi elele o ka Halemai, lawe aku la oia i ka lono pilikia o Kapena Parker a hiki imua o ka Haku Nelekona, a i kona lohe ana i keia mea, na ia mea i hookaumaha aku i kona manao, no ka hoomanao ana i kana mau hana, oia hoi ka hooko ia ana o na kauoha i ha@@ ia aku ai iaia e hana. I mea e hoike ai i ke aloha uuluu o ka Hoku Nelekona i keia Ka pena, e heluhelu ia keia leta malalo iho nei i kona kakau ana aku ia Kauka Baird o ka Halemai penei:

            "O ka ike ana i kana keiki aloha Parker," wahi a ua Nelekona Nei maloko o keia leta, "he mea kaumaha luuluu loa aku ia o ka manao i ko'u lohe ana mai no ia lono pilikia, aka, e hoomaikai ia ka inoa o ke Akua. E noi aku ana au ma ko'u ano hoaloha, ina e oluolu ia mai e oki ae i kona lauoho, a e haawi ia mai ia'u. Na'u e malama, a e kanu pu ia no hoi me a'u, heaha la auanei ka manao o kona makuakane? E lilo mai au i mea hoowahawaha ia, ina aole au e hoike aku i ko'u komo pu ana aku me ka ohana o ko'u hoaloha iloko o ke kanikau. Ua kaana like makou me na ino o kela mau kahakai iloko o ka oluolu o ka noho aloha, a e poina ole ai hoi au i ko'u olelo ae no na mea e pili ana i keia Kapena wiwo ole, 'aloha ino oia!' A i kona makuakane hoi, 'auwe kana keiki i haalele mai i kona makuakane.'"

            O keia leta a Nelekona i palapala aku ai, na ia mea i hoike ae i kona manao oiaio i kona mau hoaloha. he aloha loa oia ia lakou, a ma lakou lano hoi i kue ino loa ia ai oia e ka Hale o na Haku ma na helu mua loa aku nei. I makana no ka hoomanawanui ana o keia Kauka i ke Kapena i hala a me na koa e waiho eha ana, haawi manawalea aku la ua Nelekona nei i kekahi lei dala no ia luhi, e hoomanao ana no na poino i loaa ia lakou mana kahakai o Bolona. I ke Kapena hoi i make, hele kino aku la ua Nelekona nei e hoohanohano i ka manawa hope loa, a oiai lakou maluna o kona ilina puanuanu, haule iho la kona may waimaka ma kona may papalina, i ka manawa e hookuu ia ala ka pahu o keia Kapena wiwo ole iloko o ka luakupapau.

            Ma keia wahi, e hoomanao ko makou poe heluhelu, eia no ko Nelekona hae ke kau nei no iluna o kona moku, a he hoike ana hoi ia, aole oia i hookuu ia aku mai keia kaua ana, a aole no hoi oia i huli hoi iki i kona wahi kauhale uuku ma Bonehama Tope. O ka elua o na Nelekona, o ke noi aku i ka Hale o na Haku ma o Mr. Adinetona la, e hookuu mai iaia mailoko mai o ka oihana, a e kuu oia i kona hae Adimarala no ka huli hoi hana i kona home. Aole ona makemake e noi aku i ka Alihikaua Kiekie, oia hoi kela Haku Meia mua o Ladana, no ka mea, he ukiuki loa oia i kela kanaka, a e ole wale no kona Haku mua Earl St. Vincent e aua mai iaia e kali iki kona manao huhu, nolaila, hoouna aku la oia i keia leta ano nui iloko o ka Hale o na Haku penei:

            "Mailoko ae o na manaolana maikai o ko'u puuwai," wahi a ua Nelekona nei "ke hoomaikai aku nei au i ka Hale o na Haku, no ko'u hooko ana i ke kauoha hanohano'i haawi ia mai ia'u, a me ka loaa ana hoi o ka haouli o ka maluhia i ke kulanakauhale o Ladana. Ua manao au, e loaa mai ana na haina no keia mea, mai a'u a me ko'u mau hoaloha maikai, no ke kiai makaala ana i na aekai o Enelani, kue i na kanaka Farani i hoakoakoa ia ma na kahakai o Bolona, no ka hehiku ana i ko'u aina. E ku'u hoaloha Adinetona, ua hana au me kaikaika me na koa o kela may aumoku, a ua huli hoi mai nei au e hoolana ae i ko'u ola kino aka ke'ua mai nei hoi ko'u Haku St Vincent, e mau no ka wa ma ko'u kulana aole e huki i ka manawa e kakau ia ai o ke kuaikahi. Ma o keia kanaka hookahi wale no, e hili@ai ai au i kana mau olelo, a e hooko hoi au i kona makemake iloko o ka manawa pokole e like me ka hiki ia'u ke hana."

            O keia leta a ua Nelekona nei i hoouna aku ai iloko o ka Hale o na Haku, ua heluhelu ia ia mea imua o na hoa, a ua ike ia ka hilinai ole o keia Nelekona i ka lakou mau olelo. O ka makemake o na alii o ka Hale o na Haku, aole e hookuu e ia Nelekona mai keia kulana aku a hiki i ka manawa e kakau inoa ia ai o ke kuikahi me ke aupuni Farani, no ka mea, ke noho nei no lakou me ke pioloke no kela mau kao palahalaha a Napoliona ma Bolona, malia o hoomakaukau hou mai no oia i ke kaua mahope aku. No ka hiki ole i keia Hale ke hoouna aku i kekahi haina no kela leta noi a Nelekona, o hilinai ole mai no auanei oia, nolaila, i kanaka kiekie loa ka mea nana e hai aku ka haina o kana leta. O Mr. Pite, ma kona ano he Kuhina Nui no ka @loi, kakau aku la oia i keia mau olelo i ka Haku Nelekona, penei:

            "Aohe au mau olelo e ae, aka, o ka hoomaikai wale aku no ia oe e ku'u Haku," wahi a ke Kuhina Nui, "a no ka pomaikai pili laula o ka lehulehu, ke kukala @kea aku nei au i ko'u manao, no ke kiekie kaulana o kau mau hana koa no ka maluhia o ka aina, e kau ne kou hae Alihikaua no ke Kowa Pelekane a hiki i ka manawa o kakau ia ai o ke kuikahi. E nana aku oe i kou mau aumoku, a e haawi aku no oe i kou mau kauoha, ina ua hiki mai lakou iloko o ke awa hoolulu me ka maluhia; a no ka wanawa hoi e pau ai, e hahai ia mai no auanei kau huakai i kou home me na pomaikai he nui wale, ka hanohano a me ka houli o kou ola."

            Ma ka la 22 o Okatoba, huli hoi aku la ka Haku Nelekona i konawahi kulanakauhale uuku, a hui aku la oia me kona may hoaloha Wiliama a me Emma Hamiletona. Ma ka ia 29, lawe ae laka Haku Nelekona i kona noho Visakauna maloko o ka hale o na Haku. He inoa hanohano e ae kekahi i hookau ia aku maluna ona, he Berona Nelekona no Hileboro, no kana huakai i kipoka ai i na kao palahalaha a Napoliona.

            O keia au hou o ka manawa e hele nei, ua loaa iho laka maluhia mamuli o ka hana ia ana o ke kuikahi me keaupuni Farani. O keia kuikahi nae i hana ia ai, aole no i ano laelae loa ke alahele no na moku Farani ma ka moana. O ka haawi mau ia o ke kauoha i na aumoku Beritania ma ke Kaiwaenahonua, e malama a e kiai i na moku kalepa waiwai e holo nei, na keia mea i hookahaha aku i ka manao o ka Haku Nelekona, aia ka hoi a hana ia ke kuikahi i kumu e loaa ai ka maluhia, eia ka aole no e loaa ka maluhia no na waiwai kalepa e holoana. No keia leta ano pili i keia kumuhana, a hoouna aku la ia Sir B. Boothby, oia hoi kekahi hoa o ka Hale o na Haku, a penei kana palapala ana aku:

            "Eia kakou iloko o ke au maluhia o ke ao malamalama me na aupuni a pau o ka honua nei," wahi a ua Nelekona nei, "a koe wale iho no ka Haku Garinevile, Wipndham, a me kekahi may hoa e ae. Ua ike paha lakou i ka waiwai oke kuikahi i hana ia ai, a owau, aole au i ike. Owau ka Haku Nelekona, he hoaloha oiaio wau no ka maluhia, a he makau ole hoi i ka uwahi o ka pauda. A no ko'u ano iho, e hoike aku au i na kanaka o Farani, aole loa kakou i hana ino wale aku ia aupuni, a ina i manao o Farani w lawe ae i ke kulana o ka ikaika no ke pale ana mai i ka holopono o na waiwai kalepa, alaila, he mea pono iaiai ke hoike koke mai. O na kanaka a pau loa ma Farani, aole loa kakou i hana ino wale aku ia aupuni, a ina i manao o Farani e lawe ae i ke kulana o ka ikaika no ke pale ana mai i ka holopono o na waiwai kalepa, alaila, he mea pono iaia ke hoike koke mai. O na kanaka a pau loa ma Farani, a pela pu no hoi me keia aina, ua makemake lakou e holopono na kalepa waiwai ana mai kekahi awa a i kekahi. I na ua loaa he mana oi aku ia Farani no ka hana ino ana i keia hana waiwai, ke hilinai nei no keia may Kuhina maluna o keia kuikahi paakiki, a ua poho wale no ka manawa o kela may aumoku e kiai la i no moku kalepa iloko o ka manawa maluhia. Ina e hana ino io ia ana keia kuikahi e lakou, e waiho anei kakou aole e uhaki ae i ka maluhia no na mea i hana ia?"

Aole i pau.

 

Moolelo o ke Koa Kaulana

KEOKI WASINETONA

Ka Alihikaua Pookela Loa no

ke Kuokoa o Amerika.

 

KAMUA O NA KANAKA KOA, - A O KA

MAKUA HOI O KONA LAHUI,

&c., &c., &c.,

 

Ke Kaua Hulimahi o Amerika.

            O NA la opio o Wasinetona i keia manawa, pii mahuahua ae la kona akamai a me ka naauao, kona may noonoo maikai a me ka oiaio, ahoomanao ae la oia no kana mau mea e lohe mau ai i kona mau la kamalii, - ina e holo ika moana, alaila, e loaa na ea maikai o ke ola kino. No ka nui loa o kona makemake e holo oia iluna o na moku, o kona kaikuaana ponoi, noi aku la oia i ke alakai o na aumoku Beritania e malama ana i na kahakai o Amerika, e ae mai e lawe ia Wasinetona opio iluna o na moku kaua, a e ao i ka oihana kaua moana.

            I ka lohe ana o Wasinetona i keia mau hana a kona kaikuaana, ua makemake loa oia no kona lokomaikai o ke noi ana aku i ke alakai o na moku kaua Beritania, e ae mai iaia e holo e ao i ka oihana kaua moana. Nolaila, i mea e hooko ia ai kona makemake, na holo aku la ua Wasinetona nei iluna o ka moku, a hoolilo ia iho la oia, he alii waapa iloko o ia manawa.

            Oiai o Wasinetona e holoholo aua maluna o na moku kaua, o kona makuahine e noho ana me ke kane ole, a o kana keiki punahele noi aia iluna o ka moku kahi i ao iaai, a e like no paha me ka ano mai o ne makuahine makee keiki, ua nui loa kona aloha iaia, mali paha, o h@ounauna ino ia mai oia maluna o kela moku kaua, nolaila, koi hou aku la kona makuahina iaia e hoi mai iuka o ka aina, a pela iho la i pakole ai na la o ka Wasinetona ao ana i ka oihana kaua moana.

            Oiai@uia ma ka aina, hoi hou aku la no oia i @a@@ hana mua he Ana - Aina, me ka hoomanawanui @@a @ na pili@kia ae pui @@e loko o na makahiki ekolu o kona hoomana@ana i keia oihana, hoomaka ae la na koa @@@ani a me na Ilikini e hono ana mana mokuaina hema o Amerika e kipi @@@ kanaka Pelekane e hono ana ma kekahi m@@ mokuaina mai. Nolaila, i ka hoomaka ana o keia onene kaua o na aoaol elua ua kukulu ae la na kanaka o ke Panala@@ i kekahi mau puali koa, a o Keoki Wasinetona he 19 wale no ona may makahiki iloko o keia manawa, koho ia aku la oia e alakai i kekahi hapa o keia pualikoa hou, a pela iho la i loaa ai ia ia ke kulana iloko o na puali kaua aina no keia aluaoa ana.

            Iloko o keia manawa, o ka makahiki 1751 ia, he hapa o Amerika ua lilo mai i ke aupuni o Enelani, a he hapa hoi i ke aupuni Farani, a o na kanaka oiaio hoi o ka aina o na Ilikini, e kue mau ana lakou i na Pelekane, a i na koa Farani joi i kekahi manawa.

            No loko ae nei o keia may kaua i loaa ai ia Wasinetona opio, he may haawina kula koa a me ka akamai kaua aina. No ka mea, mahope mai o ia mau makahiki loihi,ua kipi iho la na koa Farani e noho ana ma na mokuaina hema i na koa Pelekane e kiai ana i ko lakou Panalaau, a poha ae la ka leo o ke kaua mawaena o na aupuni alua, a e noho ana ua Wasinetona nei he kulana kiekie iloko o ka mokuaina o Vaginia, a ua hoouka ia he lehulehu wale o na kaua paakiki no kekahi mau makahiki loihi, a iloko o ia manawa pu i@@@@@ ae ai o Wasinetona ka mea nona keia moolelo, - he kanaka koa oia a me ka wiwo ole imua o ka enemi. I mea e hoike aku ai i kekahi o kana mau hana koa, mahope iho o kona hoouka ana i kekahi kaua hahana me na puali koa Ferani, kakau iho la oia i keia leta maluna o ke kahua kaua na kona kaikuaana, a e heluhelu ia keia leta ano nui penei:

            "Maluna ae o na mea mana a pau, a me ka lokomaikai oke Akua Mana i ka hoopakele ana mai ia'u i na ulia o ka manawa, ua lele pololei mai he eha mau po ka pukaupoohiwi a puka pu ma ko'u kuka a he elua o'u mau lio i make maluna o ke kahua kaua; a iloko o ia manawa pu, ua pakele no au aole i eha, aka o ko'u mau hoaioha, e haule ana lakou ana lakou iloko o ka make ma o a maanei o ko'u aoao."

            O ko Wasinetona kaikuaana i keia manawa, make iho la oia, a waiho iho la i kona waiwai a me kona home ma Mauna Vanona, Vaginia, no kona kaikaina. No ka loaa ana iaia o keia home, nolailu, ua noho paa loa oia i keia mokuaina, a no kela mau huakai wiwo ole ana i hoike mua ia ae nei me na puali koa Farani, ua ike ia kona koa imua o ka enemi a me ke eleu o kana alakai ana, me ka hooko pololei loa i na kauoha, nolaila, ua hookohu koke ia aku la oia - he Alihikaua no na puali koa hui o ka mokuaina o Vaginia.

            I ka manawa i hooholo ia ai ke Kanawai o na Poo Leta e na Hale Ahaolelo o Enelani i ka makahiki 1764, kukala ae la ua Wasinetona nei, "he mau hana hookaumaha wale no ia i ke kuokoa oke Panalaau a hiki wale i ka makahiki 1774 hui ae la na kanana koikoi o ka aina ma Piledelepia, a kapa iho la i ko lakou Ahaolelo he Congress, o Wasinetona kekahi hoa o keia Hale no ka mokuaina o Vaginia. Iloko o na mea i hana ia iloko o ua Hale la, ua huli ae la na mea a pau, a hoapono aku la ikana mau kuhikahi. Nolaila, i ka makahiki 1775, poha ae la ka leo weliweli o ke kaua mawaena o Enelani a me kona Panalaau, huli ae la na kanaka mai o a o ka aina, a koho aku la ia Keoki Wasinetona, i Alihikaua Nui ma ke poo o na puali koa o ke Panalaau.

            O ka inoa o Wasinetona, aole i lohe ia i enelani a me na wahi e ae o Europa. Ua hooikaika mau oia iloko o na okana aina Pelekane i ke kua ana i na puali kaua Farani mailoko aku o Amerika. E ha kaka ana oia he Pelekane, a e kokua hoi i ka hanohano o ke aupuni Panalaau o Enelani, a iloko hoi o keia manawa, he kanaka Pelekane wale no keia poe, kua aku la nae o Wasinetona i ke aupuni makuahine o Enelani.

            Ua leulehu wale na palapala noi a na kanaka o ke Panalaau i kakau inoa ia a noouna ia aku i Enelani, e noi ana lakou i ke aupuni makuahine, e haawi ia mai ka maluhia, ke kuokoa a me ka pono o ka lehulehu. Ina o keia mau mea a lakou i noi ai a i hooko ia mai e ke Alii ka Moi Keoki III, ina la iloko o keia la, ke mau nei no ke aupuni o Amerika he Panalaau no Enelani, a he lahuikanaka hoi malalo o na Kumukanawai o ke aupuni Moi. A e like me ka mea ihoike mua ia aku, aole i ae ia keia mau noi a na kanaka o ke Panalaau iloko o na Hale Ahaolelo o Enelani, n@laila, ku ae la na mea a pau a hele aku la iloko o ka hookahe koko weliweli no ke kuakoa o ko lakou aina.

            Mau@li o ke koho ia ana aku o Keoki Wasinetona he Alihikaua no na puali kaua o ke Panalaau, ua hooikaika oia e lawe mai ia lakou mai ko lakou mau kulana ano ole, oiai, o ka hapa nui o keia poe, aole i ano maamaa loa i ke hele ana imua o ke kahua kaua. Mailoko no o keia kulana kapekepeke o kona mau puali kaua, ua lawe ae la oia i ke kulanakauhale o Bosetona, a me ka puu o Bunker Hill me ka hookahe ole ia o ke koko o na koa, a iluna o keia wahi, i kaulana ai keia puu a me ka inoa o Wasinetona, ilaila kahi i kipoka ia mai ai na waapa kaua Beritania, a kipaku ia mai na aumoku kaua mailoko mai o ke awa ku moku o Bostona.

Aole i pau.

HE WAHI MAI POHIHIHI.

            Ua hoi ke ae ka nopepa Journal i ka moolelo o kekahi wahine i ke ku ia ana o kona wawae i ke kuikele, me ka imi ana o na kauka i ke kumu o kona mai, penei ka hoike:

            I kekahi la, e pulumi ana keia wahine i ka hale, ua ku iho la kona wawae i kekahi kuikele i haule ma ka papahele, a komo loa aku iloko o ka io o kona wawae; ua kii koke ia ke Kauka e hele mai e unuhi i ua kui nei, aka, aole he wahi meheu i loaa i ua kauka nei no keia kui; aka, aia no iloko o kona wawae.

            Ua nui ka hui o kona kino, a uo eha mahina kona waiho ana ma kona wahi moe; iloko o keia mau mahina, he ekolu kauka hoi i kii ia, a ua moke nui i ka huli aole nae he loaa; iloko o keia wa, ke hele loa iho la ke kino o ua wahine nei i kau wahi o ka pilikia, aka, ma o na mana lani, ua pakele oia a ua hoi hou kona kino a i ka mau, me ka hemo ole nae o ke kui.

            I keia wa oka loaa an o ka oluolu iaia, aole ona hoeha mau ia e keia kui, aka, he manawa no nae e ike ana no ia i ka eha; ma kona hoomaopopo iho, me he mea la ke pii mau nei keia kui iloko o kona opu.

            He elima makahiki mahope mai, ua ma @e ola i ke kane, a ua hoohua ia mai ekolu opuu mai ko laua puhaka mai. I kona wa i hanau ai i ke kolu o na kei ki, ua ike iho la ia aohe hoeha hou o ua kui nei iaia, ua oluolu loa kona kino a ua hoi hou mai kona ola kino a i ka mau - he mea haohao loa keia ia ia, no ka mea, i ka wa e ano e ai ka makani ia wa oia e ike ai i ka hui o ua wahi kui nei ma kona opu, aka i keia wa, ua oluolu mai kai kona kino.

            I kekahi la oiai oia'e hoauau ana i ua keiki nei ua ano e kona helehelena, e oni may ana oia, e uwe mau ana, no keia mau hiohiona i loaa ike keiki, ua pono ole ka manao o kona makuahine; aka, hoomanawanui aku la no ka makuahine i ka hoauau ana; a hiki kona lima ma kekahi uha o ke keiki, ua nui loa ae la kona uwe me ka oni ana; i keia wa ike iho la ka makuahine i kekahi mea loihi eleele ua puka loa kekahi aoao iwaho, lalau iho la oia a hukui aku la, hemo ae la ua mea eleele nei - nana pono iho la oia a ike iho la o ke kui i ku au i kona wawae, oia no keia mea eleele ana i huki ae ai mai ka uha mai o kana keiki; hoomanao ae la oia i na hana a keia kui i kona kino a me kona pakele ana a me ka pakele pu ana o ke ola o kana keiki; nolaila, lalau aku la i ka Mea Mana Loa no Kona hoopakele ana i ko laua ola.

            Nolaila e na makamaka, ua ike ae la kakou i na hana a na kauka a me ka holopono ole ana o ka lakou mau hana; a ina paha i mare ole oia i ke kane, ina la paha ua poino kona ola; a hiki i keia wa, ke hai mau nei keia wahine i kona moolelo a me kona huki ana i ke kui me kona lima ponoi, aole hoi me ko na kauka ike.

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA

-A ME-

KA LA AU O KOU HALE!

NO HEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA MA

 

Nana aku no hoi ia la

            Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

                        I ka ua mea hoi o ka nani

Na PAPA!       Na PAPA!

-A ME-

 

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU

 

 

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU me MOIWAHINE

HONOLULU

MALAILA E LOAA AI

E LIKE me ka MAKEMAKE

- NO KE -

KUMUKUAI MAKEPONO LOA

 

PAPA, PAPA, PAPA,

            Na Papa Huluhulu,

                        Na Papa Manoanoa,

                                    Na Papa i kahiia

                                    Na Papa Kepa,

                        Papa Hole kekeo,

                        Papa Hole Ulaula.

 

NA LAAU, NA LAAU

Na Kua,

            Na Kaola,

                        Na Aaho,

                                    Ne Molina

                                                Na Peapea.

Pine Huluhulu,

            Pine i Kahiia

NA Papa a me na Laau Ulaula

            Pili ulaula,

            Pili Keokeo,

            Pani Puka,

                        Pani Puka Aniani,

                        Ipuku Aniani,

                        Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

            Aila Pena,

                        Aila Hoomaloo,

                                    Waniti, Pate.

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO

            Na Ami Puka Hale.

                                    Na Ami Puka Pa.

ANIANI!

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

            No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, o loaa aku no ia lakou, o hooko koke ia ae ia me ka lawa pono. E kipa nui ilaila e ike i ka oiaio.

90 1@@