Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 23, 4 June 1881 — Page 2

Page PDF (1.90 MB)

This text was transcribed by:  Krissie Morris
This work is dedicated to:  No ko`u kumu `olelo Hawai`i, Kumu Lehualani <3

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Ma ke Kauoha.

            Kaua ola Papa Ola. Hon@@@he. Iune 5,1891. @ o ke @@@ @@@ na @@ @@ l@@ e hoike ana a@ie loaa iki o ka @@@ wau po@@ ohana I ho@@@ la I ka mai ka@@@ ana Kala-@@. @@@@@@@, ka paipahia ia aku mai na mea a pau e makemake @@@ e @@@@@@ @@ le i nap o@ e @oho ma Kalawae. Molokai, e ha@@k@@ @e i p@@@@@@ me ia @@@@ mai i @@ lako a paa ia @@@@@ a me @@@@@@@@ ma A@@@@ e ka Papa Ola ma ko laua K@ a Koa, @@@@ ma H@@@@o@a. HAP CARTER. P@@@@@@@@@ o ka Papa Ola.

 

HOOLAHA PA AUPUNI

            Ka @@@ ke h@ikeia aku nei o ka Pa Aupuni mea no nei au H@ua@a@@@k@. Maui o@ ho@oee ia oe nei a hiki ma ke ka@@@@ o Paa. Mea mai@@@ ka Laua Pa Aupuni O K Kapa@ @@@@@ @@ ka laua e p@@ ana ia @@@aea @@@. JNO. O DOMINIE. Anaka o @a@i. HAP Carter. Ha@@@ Kalalaloa. Lahaina, Maui Mei 23 1891.

            Ea ho@kekeia aka o W C Lanei Luna Alauai no ka Apani o Ewa, Waianae, Waiakea, Koolauloa a me Koolaupoko, mokupuni o Oahu. HAP CARTER, Kahina Kalalaloa. K@@@a Kalalaina, Mei 5 1891.

            Ua h@@k@aia aku o J Nakaleka i kela la i Komi@kaa no na ala a me ka Poeo Wai no ka mokipuai o Mokukai, HAP CARTER. Kahiua Kalaiakua. K@ena Kalalaloa, Mei 17, 1891.

            Ua ho@kuhaia aka o G B Palakeo i keia ka i Ap@@a kaawi Pahapala Ae Ha@e no ka Apana o Kawaihau, mokupuni o Kauai. ma kahi o H W Pokalo i kapaeia. HAP CARTER. Kohina Kalalaloa. @@@@ Kalalaloa, Mei 17, 1891.

 

Na Pauku o ke Kanawai Kivila e pili ana i ka O ana.

            PAUKU 309. E hoonoho ke Kuhioa Kalaiaina, mamuli o ke kuhikuhi ana o ka papa Ola, i kekahi kanaka kupono i Luna olima ma kela Moku Kiaaina keia Moku Kiaaina o ka Aupuni, a e loaa i ua Luna la la uku i hookaawale ia nana e ka Ahaolelo, i kela manawa keia manawa, a e hiki no i ke Kuhina Kalaiaina e hoopau aku i ua Luna la ke manao oia pela.

            PAUKU 310. E koho kela luna keia luna olima, i ekolu wahi kupono ma kela Apana kola keia Apana kula maloko o kona moku, no ka hana ana i ka olima; a e hoolaha aku oia i kela manawa keia manawa i kona manawa e hiki aku ai ma ua mau wahi la, e olima i na mea a pau i hele mai imua ona, na mea hoi i olima oleia mamua; a i kona manawa h@@@ e hele hou ai malaila, e nana i ka pala a me pala ole o na lima o ka poe ana @@o ni.

            PAUKU 311. Na ka makuakane a nakuahine paha o ke keiki, maloka o na malama eono, mahope iho o kona hanau ana; a ina ua make, a mai, a ua hele ma kahi e aku paha, ka makuakane me ka makuahine, alaila, na ke kahu, kahu hanai, a mea nana e malama paha i ke keiki, e lawe aku iaia i ka luna olima e o ia, maloko o ua malama eono mahope o kona hanau ana, a i ole ia, ma ka manawa e hiki mua ai ke lawe.

            PAUKU 312. Ma ka walu o na la mahope iho o ka olima ana o kekahi keiki, e lawe hou ka makuahine, makuahine, kahu, a mea nana e malama pahu, i ua keiki la imua o ka luna, i hiki iaia ke nana a maopopo ke ko a ma ko ole o kana hana.

       PAUKU 313. Ina ua maopopo i ka luna ua ko ka olima ana, alaila, e haawi aku oia i ka makuakane, makuahine, a mea e ne paha nana e malama i ke keiki, a me ka uku ole, i palapala hoike no ka olima ana, a e kakau hoi oia maloko o ka @uka hoomanao ana e malama ai no ia mea.

            PAUKU 314. Ina ma kekahi manawa ua manao ka luna olima, aole i makaukau ke kino o ke keikei i laweia mai imua ona e olima ai ia manawa, alaila e hiki no iaia ke hoopanee aku i ka o ana a i kekahi manawa mahope, a olelo aku oia i na makua, a i ka mea nana e malama paha, e lawe mai i ke keiki ma kekahi manawa hou o ia.

            PAUKU 315. E hele na luna ma na wahi a lakou i koho ai no ka hana, ma kela hapalua keia hapalua makahiki, a i na manawa e ae ke kauohaia aku e ke Kuhina Kalaiaina, a e ka Papa Ola.

            PAUKU 316. O ka makua, o ke kahu, a mea e ae paha, nana e malama i ke keiki, i hana ole e like me ka olelo o ke kanawai e pili ana i ka olima, e hoopaiia oia ma ka uku hoopai i elima dala; a na ka mea nana i hoike mai ka hapalua o ia dala.

            PAUKU 317. E malama na luna olima o i @uke pololei no ka lakou mau hana, a e hooili aku aku lakou pakahi i ka palapala hoike i ke Kuhina Kalaiaiua, i kela makahiki keia makahiki. HAP CARTER, Kuhina Kalaiaina.

KE KEENA HOU

O Ka Nupepa Kuokoa.

            MAMULI o ko makou noi ia aua mai e Dilinahama ma e imi aku i KEENA HOU no makou, oiai ua haiki ka Hale no kana mau ukana. Nolaila, ke Kauleo aku nei makou i ko makou mau Makamaka a pau e ake ana e loaa makaou. Ua haalele aku makou i ko makou Keena Mua i maa ia oukou, a na uoo ae nei i ke KEENA HOU maluna ae o ka Hale Kauka o MINUTEOLE ma ke Kihi o Alanui Papu me Kalepa. A malaila makou e launa aku ai me oukou e ka lehulehu ma na mea pili i ka makou Oihana Hoolaha.

 

            I ka Lehulehu. –Ke hoike ia aku nei ka lehulehu, o ka poe a pau e hele ana e piepiele ma ka la 11 ae nei o Iune ma ke kahua o Kapiolani Paka, e auhau ia ana lakou e na kuleana i kel a me keia e manao ana e piepiele ia la, ke waiho ue i ka lakou noi ia C E Williams i keia mao la. E loaa ao na halola komo iloko o ke kahua heihei maluna kiai puka ma ka uapo no na kaa, na lio, a me ka poe koela wawae.

 

KA NUPEPA

Kuakoa me ke Au Okoa

i HUHA.

 

No ka Makahiki, @2. Kono Mahina, 01. Daia Kuike ka Bula.

 

K O M I T E H O O P O N O P O N O.

SAMUELA KAAIKAULA HEZEKIA AKA.

 

POAONO, IUNE 4, 1881.

            Ma ka nana ana i na lahui like ole e komo mai nei ma ko kakou ne mau kaiaolu, ma ke ano paahana a i poe hoolaupaie hoi i ka aina, me he mea la aia iwaena o na Pake a me na Pukiki na ouli o ko kakou noho ana lahoi ma keia mua iho. Ke hopo nei ka nupepa Paeaina no ka mahuahua ana mai o ko Europa mau lahui, aka, he makau kumu ole paha ia. He oiaio no ke hele mai nei kekahi o ia mau lahui; aka aole paha lakou e hookahua paa loa aua ia nei. E ko ia ana ko lakou mau manao e na hana kumu waiwai a me na aina palanala o Kaleponi a me Oregona, a me me ko laili mau noho ana aupuni maikai. A loa e pau na olelo ae like i ka hooko ia na kumu hoi i hiki mai ai keia poeEuropa, aole paha lakou e paa ana maanei.

            O na Pake ua hele mai lakou aohe me na wahine, malaila ko lakou hemahema. Aohe pono ka lahui ke ole na wahine. Aka, ma ka hana, ua waiwai ka aina i ka Pake. Ua mahi ia ka aina ikiola ia e ke kanaka Hawaii, a uahoohua ka honua i kona hua, malolo o na lawelawe ana o na Pake.

            He lahui maikai na Pukiki e hele mai nei. He mikiala ma ka hana. Me jhe mea la e noho paa ana lakou ia Hawaii, a e lilo anai poe kupa no ka aina, a o ko lakou pe mamo ke lehulehu ana iwaena o keia mau moku o ke kai. O ko lakou hele ana mai me na wahine a me na keiki, he mea ia i ku i ka pomaikai o ka aina.

 

NA MAKAI.

            UA hele makou ma na kulanakauhale nui o na aina e. Ua makaikai makou ma na alanui o ia mau kulanakauhale i ke ao a me ka po, a o kekahi o na mea i haule ole i ko makou mau inaka, oia na makai ma na alahui a me na huina alanui. O ka hana o ia mau makai, oia ka malama ana i ka maluhia o ka lehulehu a me ke kokua ana i ka poe hele ma na alanui ke loaa kekahi ulia poino. I na e pilikia ana kekahi lede ma ka huina o kekahi mau alanui no ka piha i na kaa a me na kanaka, aole e nele ka hele kok ana mai o ka makai e kokua. Ina e hapai ae oia i kona lima, o ke ku koke no ia o ke kaa, alaila e alo pono ana ka makai i ka mea hele wawae a kau aku ma kahi i makemake ia, a hookuu aku la me ka maluhia. He oluolu lakou i na malihini a he kokua ke hihia ma ke alanui. Aohe makou i ike he makai e noho ana ilalo ma ke alanui a puhi haka ana, a e hiamoe ana paha. He makaala, he eleu e kokua ana i ka lehulehu.

Ma keia kulanakauhale o Honolulu, ua ike ia kekahi  mau makai e noho wale ana ma ke alanui, a e moe ana i kahi wa. He mau pule i hala ae nei, ua ike ia kekahi makai i hoonoho ia e kiai i kekahi hale e hiamoe ana ma kapa alalnui, o ka hra elua ia o ka auina la, a ua pauhia loa keia makai i ka hiamoe. He mea hilahila keia, a he mea pono ole ke ike ia iwaena o ka lahui i oleloia ua naauao.

            Aole makau i hapai i keia ma ke ano imihala, aole loa pela. Aka he ake ko makou e ike na makai Hawaii i ka lawelawe kupono ma ka lakon oihana. O ka malamaana i ka maluhia o keia kulanakauhale i keia wa, ua ana no hoi ina keia mua aku. O ka makaala, ka eleu, a me ka ike maoli no i ka hana o ia oihana, oia na mea e pono ai. A ua ake makou e ike i ka hoomau ia o na makai Hawaii iloko o ia oihana. O ka like, ka makaukau ma ka oihana a me ko hana pono oia nua nei na mea e paa ai lakou.

            Aka, ina e palaulelo, a hiamoe i ka wa i haawi iaa e ku waki, a kolohe paha, e lawe ia auanei ka oihana mailoko aku o na lima o ka poe e hana ana pela.

 

KA LAHUI.

            HE mea maopopo lea i ka poe noonooakahele, eia ka lahui Hawaii iloko o ke au holo hookahi ma ne klahui e ae o ku honua nei. Ua kipa mau mai ma na kau i hala, a ke kipa lehulehu mai nei iloko o keia mau makahiki na lahui e ae o ka honua nei, a ke hookahua nei maluna o na aina o Hawaii nei. Mailoko ae o na aina o ka hikikina i paapu i kanaka, mailaila ae ke kahe anu o ke au iloko o na makahiki i hhula ae nei, a e hele ana i ke Komo hana. Mai na aina ae o Europa, i kekahi manawa, he mau @au@ani poe limahana kai pae ae i na awa nui a Amerika Hui i kela a mea keia pule, o na ano a pau, na kane, na wahine a me na keiki; a ke hoopiha nei ia lehulehu ma na wahi a pau o ia aina. A mai ke komohana mai hoi, ua naha ka mano o Kina, a ke kahe awae mai nei ko laila mau miliona, Ma na kapakai a me na ala loa o Amerika ko lakou lehulehu e hele nei, he mau wahi hunahuna wale no ka i pue mai i o kakou nei; iloko nae oia uuku lele ka hauli.

            Iloko o keia peepapa ana o na lahui o ka honua, a iwaena hoi o na nuli kamahao e hookau mai nei maluna o na lehulehu o ko na aina e, heaha la o Hawaii uuku? Me he wahi ukulii la iluna i keia opu akoakoa o ka waenakonu moana; aka aole o kona ujuku he mea a haule ai kona nani, ke paa pono oia i ka makana i haawi ia mai. Aole hiki ia Hawaii ke hoohuli i ke au o ka manawa, aole hiki ke hoi i hope. Aohe pono ke pauoho a uwe no “ka pili i ka paia” e like me ka Paeaina iho nei o ka pule i hala. He komo ana keia ilokoo ke au miki me na lahui e ae. He pono e hookanaka ma kahookele ana.

            Aole paha i poina i ko makou poe heluheluo Simona P. Kalama. He kanaka noeau ia iwaenao keia lahui, a ua akamai oia ma ke kilo ana i na ouli o ka lahui. He mau makahiki ae nei i hala, maloko o kona hale wa Kunawai, ua hai mai oia ia makou i kona manao no ka lahui Hawaii. Penei kana pane: “he mea hiki ole i kuu lahui ke ku hookah, eia na haole mai na aina e mai, me he mea la e mahuahua ana lakou;eia me lakou ka ike, ka waiwai a me ka ikaika, a o ka pono no ka lahui kahiko o ka aian, oia ka hoohui pu me na haole ma ka noho ana, hana ana a me na noho ana a pau o ke aupuni, me he lahui hookahi la.” O@@ke ano o kana mau olelo, a ua mahalo makou i kona ike.

            Ina aole ke kokua ana o na haole ma ua hala kahiko ke kuokoa an@@@ keia au puni. Ma o ke kookua ana o na haole i paa ai ke kuokoa o ko kakou aina aloha a hiki i keia wa.

            He mea pono i ko makous pue heluhelu ke noonoo akahele i keia mau mea, a e hoolohe i na alakai ana o ko kakou poe makamaka oiaio, na haole i ike ia a i kamaaina ia kakou he maikai, aohe o na malihini kuewa wale. He pono ke hilinai ia ko lakou ike a me lakou aloha ma ka hookel ana ia kakou ma ke ano aupuni, a me na hana kuloko a pau o ka aina. E lawe mai ia lakou i poe hoa kuku, a e hana ka lahui ma ke ano e hiki ai ke hilinani ia mai e ka poe naauao o na lahui i malamalama mua. O ka hilinani ia mai o ka lahui Hawaii e ka poe naauao o na aina e, he hanohano nui ia,a he kooikaika e mau ai ke kuokoa o ka aina.

 

He Wahi Pane Pokole

            Aole paha i poina i ko makou poe eluhele na kama ilio ana a moakou, he mau pule i hala ae nei, no ka mea a ka Pae aina i hapai hou iho nei iloko o ka pule i hala, e pili ana no ka papa Ola a me ka mai puupuu hepela. Ua hoike ako makou i kekahi mau kumu i hiki pono ole ai kahi mau hana o ka Papa no ka hoopau koke ana i keia mai, a i mea e hoala ai i ka noonoo pono iloko o ka waihona manao o ka lunahooponopono o ka Paeaina, ua pane aku makou o ua lunahooponopono nei no kekahi i ee aku maluna o na rula o ka Papa a komo aku la i kahi i hoomalu ia, a hele aku la iwaena o ka poe mai; u ahoopuka makou i keia, aole no ke kue i ke kanaka, aka, no ko makou ike o ua Paeaina nei kai kamailio nui no na rula me ka hoahewa ikaika no hoi no “ka haihai ia o na rula,” wahi ana. Pehea la e kulikani ke kamailio ikaika ana o ka pepa ma ka hoopana an i na rula mahop o ka hele ana aku o ka lunahooponopono a ee aku maluna o ua mau rula nei? Aole makou i kamailio no kekahi mau hoakanaka ene, no ka mea, aole makou i ike ia wa i ke kumu e kamailio ai; aka, he mea hiki no ia makou ke puana ae i keia wa, aole no makou i apono loaa i ka hele ana o Polepe ma a me kahi poe e ae iwaena o ua mai nei; a o keia hoapono ole, aole ia he hoino, aole ia he kuee, he hoike ana ia i ka like ole o ko makou manao me ko lakou la, oiai aole makou i ike i ke kumu e hele ai. Aka, ina he kumu kupono, ua pono no.

            No ka haole i holo i Hawaii mahope o ka hoomalu ia no na la pokole, ua lohe pono makou, ua lawe pu oia me na pono a pau o ka hoomalu hana maluna iho o kona kino. Ua noi no hoi kekahi mea e ae e hele ma ia ano hookahi, a ua ae is aku no, aka i ka wa i hai ia aku ia ia na rula o ka hele ana, aole oia iaa e hele, ua aho ka noho i Oahu nei mamua o ka hele ana malalo oia mau”rula oolea” wahi a kona noonoo.

            He mea hiki no i na Papa a me na Aha o kelu a me keia ano ke hoololi i ko lakou mau rula ke ike ia ke kumu kupono. O ka mana hana na rula a me na kanawai, he mana hiki no ia ke wehe ae a hoololi iho, e like me kona ike i na kumu kupono o kona lawelawe ana.

 

AHA MANAWALEA NUI!

            E weheia ana ka Aha Manawalea Nui ma ka po o la POALIMA, IUNE 10,1881, MA KA HALE MELE HOU! He 300 na Makana a he @200 o ka Ha@@@@. Kekahi kuke i na @@@@@@ o pau e , a @eaole na Makanamaikai, oia na Paha Piano, na mea@@la a me ka palapala holo kaapuni o ka mokuahi Li@@@@@e. KAHINA MA.

 

HOOLAHA

O ka poe mea dala e waiho mai ana ma ko maua @@@a ma ka la i e lakai e hiki mai ana, ina ao ka malama ana a i ole ma ke kikoo, ke @o@@oia aka nei lakou, na lakou pono na e hoike ae ao la mea i ka Lana H@@@ o ka la@@@ mae apena ina. Ua ainae ka mai makou e ka Kokua Waiwai a waiho aku i ka Lana H@@@ i ka papa lana o ka poe hoaku dala me ke kumu o ka @@ina dala e waiho ana ma ka maka a me ma ka la lolalai. BIHOPA MA.

 

Ka Oihana Kinaiahi o Honolulu

KE KOHO ANA I NA LUNANNUI!

            Ke koho aua i na Luna Nui o ka Oihana Kinaihi o Honolulu no ka mkahiki e hiki mai ana, e malama ia no maloko o ka Hale Kaawai o ka hui Mechnic Helu 2, ma ke ahiahi Poakahi, Une 6, 1881. E hamama ana ke koh ana mai ka hora 7 a i la hora 9. Ma ke Kauoha. C. T. Gulick, Kakauolelo Oihana K.A.

 

LA O KAMEHAMEHA!

            Ka heihei nui loa ana ma KAPIOLANI PAKA Iune 11, 1881. O na Keonimana malalo iho, o lakou na Komite o na hana o ka La: C.E. WILLIAMS, ROBERTS LISHMAN, KAPENA A.M. TRIPP, J.H. BLACK, H. WEBB. C.E. WILLIAMA Lunahoomalua a me Puuku. J.E. WISEMAN Lunahoomalu Kakauolelo.

            KE poloai aku nei makou i ka lehulehu e nana ana i ka Papa aku nei makou i ka lehulehu e nana ana i ka Papa kuhikuhi o na lealea o ka La Kuluaia o ka NA I AUPUNI KAMEHAMEHA, e malama ia ana ma Kapiolani Paka i ka 11 ae nei o Iune, e puka aku nei i keia la; e malama ia ana na lealea me ka maikai i loa i ike ole ia mamua i na kau heihei i hala. Ke hoomaukaukau nei na Komite o na Lealea o ka La, i na hana ano hou a me ka hoomaiau ana a alaneo i ke kahua; a o keioa kekahi o na heihei kilakila loa e malama ia ana i oi aku imua o kona mau mua, me ka hoolawa ia o kela a me keia i na wahi kupono e luakaha aai a hauoli i na lealea me ka uiha ole.

            Ke manaolana nei na Komite, e loaa ana ia lakou na poe hookomo mai i ko lakou mau lio he lehulehu wale i kulike i ko lakou makemake iho, no kekahi o na lealea o ka la kulaia, a e komo pu mai ana ka lehulehu e hapai like i ka hoohiluhilu ana i na lealoa o ka la, e poina ole ai i na ikoi o na puuwai o kela a me keia ke hoomanao ae no ka la 11 o Iune. Nolaila, e wiki, e au, ano ka manawa e hoike ia ai na Ewe Lio holo o Hawaii, imi ia ke Kukini mama nana e lehai na pa me he eheu manu la, a e koke hoi i ke kahua loa me he puhi la ka pakelo.

PAPA KUHIKUHI HANA:

EKE O OAHU- $40. Heihei miula, no na miula a pau, hookahi mile, kaumaha like ole kona hololio; uku komo $4.

EKE A KA MOIWAHINE- $150. Heiei holo, hookahi mile; no na lio a pau i hanau ia iloko o keia Aupuni; uku komo $15.

EKE O HONOLULU- $125. Heihei holo, hapalua mile, no na lio a pau, e lawe kela a me keia lio i 100 paona; uk koma $12.50.

HEIHEI LIO KEA, Makana Medala, holo kiau, noa i na lio kea a pau. 2 eo ana iloko o 3 holo ana.

EKE A KA LEHULEHU- $150. Heihei kaa kiau, hookahi mile; 2 eo ana iloko o 3 holo ana, noa i na lio a pau; uku komo $15.

EKE A LUNALILO- $150. Heihei hol, hookahi mile, no na lio a pau; uku komo 15 dala.

EKE A NA KAMALII- $40. Heihei holo, no na lio keiki a pau aole maluna aku o 13 kikoo lima ke kiekie, hookahi mile, e lawe kela a me keia lio i hololio nona iho, uku 1 dala.

EKE A KAMEHAMEHA- $200. Heihei kaa holo kiau, hookahi mile, 8 eo ana iloko o 5 holo ana, noa i na lio a pau; uku komo $20.

EKE O KAPIOLANI PAKA- $100. Heihei hole. hookahi mile; noa i na lio a pau malalo o 3 makahiki. e lawe na hololio i na kaumaha kaulike; uku komo $10/

KE A KA HOOLINA MOI- $175. Heihei holo, no na lio a pau o hanau ia iloko o keia Aupuni. Hookahi mile, 2 eo ana iloko o 3 holo ana, kaunaha like ole na hololio; uku komo $17.50.

EKE A KA MOI- $200. Heihei holo. Elua mile ka loihi. Noa i na lio a pau; uku komo $20.

EKE LEALEA- $25. Heihei hoki, noa i na mea a pau. na ka hololioo kekahi hoki e holo ka hoki o kekahi. Na ka hoki hope loa ka eo: uku komo $1.

EKE ANALEDE- $15. Heihei Lele Pa. Hookahi mile, noa i na lio a pau, no na lio wale no i hanau ia ma keia Aupuni, kaumaha like ole na hololio, eha pa e lele ai, uku komo $15.

EKE KUKINI LELE PA- $35. 200 iwilei noa i na mea a pau, uku komo $2.

EKE HOLO KUKINI-$25. 200 iwilei, noa i na mea a pau, uku komo $2.

            He hookuku kukini kekahi no 20 iwilei ma ia la. O na kukini lele pa a me ke kukini hoio, e hana ia ka wa e hoomaha ai ka holo ana a na lio.

            Ma na heihei kaa a pau; he 150 paona ke kaumaha o ka mea nana e kau ana, o ka lole o ka poe e kau ana na lio, e kulike no ia me ka hoike ma ka palapala hookomo o na lio.

            E hoomaka aua ka heihei ma ka hora 9 am. He mau wahi piepele e waiho nei no ka hoolimalima, aole e ae ia kekahi mea e kuai i kekahi mea ai ma ke kahua ke ole e loaa aku na hookohu mai na komile hoonohonoho. He 20 kapuai huinakolu ke ae ia e hoolima no $10.

            E komo na lio a pau i hanau ia ma Hawaii nei, ma na heihei a pau o ka la, a o na lio mai na aina e mai, e komo wale no lakou ma na hehei i “NOa i na mea a pau.”

            Ma na heihei a pau, ekolu mau lio e hookomo ia, a elua o lakou a helo.

            Ma ka Poaono, ka la 4 o Iune, hore 6 pm, o ke ahiahi, e pani ia ai ka puka no na lio hookomo mai.E waiho ia inoa o na lio e hookomo ia ana i ka heiei ma kahi o C E Williama (Mika Uilama) ma Alanui Papu.

            E hoike ia aku na Makana o kel a me keia heihei, ke ike ia aka lawa o na haawina i lulu ia ma keia mua iho.

            He eono wa;e no mau keena i koe no na lio ma ke kahua o Kapiolani Paka. O ka poe o ako ana no ko lakou mau lio e kukulu ai i ka la 11 o Iune, e hoike koke ae ia C.E. Williamai keia wa.

            O na haawina dala no keia a me keia heihei, ua makaukau ma ko makou lima i manauake ia mai e kekahi mau Hui a me kekahi poe e @@. Ua manoalana makou noho no e @@@@ ke kokua ana mai o kekahi poe i ka lakou haawina no na hana o ka la, no ka mea, o kekahi keia o na heihei maikai loa i ike ole ia mamao ma Hawaii nei. A ke manolana nei makou, o na hoohilahila ana i kela la 11 o Iune, e h@@@@@@@ mau ia aku ma keia @@@.

            E kuai ka ake no na palapala no la ka@@ @@@ i ke kahua heihei a me na wahi i hookaa@ole ia no ka hookuauama ma la la. A o na wahi no na lio a me na kaa e komo aka ai i ke kahea, ua hookaawakea i no ka ponaiaai o ka poe e k@@la wawae ana a me ka kuul@@@ pu.

            AOLE e ae ia na Lio e kakele wale ma ke Kahua Heihei, koo wale no na Lio i hookoma ia no ka heihei a i loaa ka apono ia e ke komie. E ae ia no ka poe mea Lio no ka hoomaamaa ana, ke waihio ia ae ko lakou mau inoa ma ke Keena o C E Williamas.

 

KUPONO NO KA POE MAHIAI,

Na Ona Mahiko A Me Ka Lehulehu

Ua loaa mai iau ke kanakamai ia Sam’l @@@@@ E@@, o Kohaka Akau, mokupuni o Hawaii, e kuli aku ma ke k@@@ia ma kona wahi Oihana ma ka POAHA, KA LA 23 O IUNE, MA KA HORE 12 AWAKEA. NA AINA WAIWAI MALALO IHO E PAA NEI HE MAU AINA HOOLIMALIMA, KULEANA A ME NA HALE.

            O ka aina malalo iho, ke pili pa la ia me ka mahiko Hora eo kooaka H@@@ E@@, i mahele ia e kekahi pa kau mane ua na kuleana elua.

            Apana1.- Kealahewa; kuleana, nona na eku i ano ia he 293, a i kukulu ia iho hei me na hale. Hookahi hale noho nona no keena euno, 1 hale i mau keeni, 1 paa i ka papaale a i uhila i ke pili hao. O keia mau i hamo ia i ka pena nooa ka huhouu, 20X15X110. He mai pa holoholona no ka lio a me ka pipi, a he mai eka aiana hoolimalima hoi he 1,400, ua hoolimalima ia ma ka aku aahaa malalo iho o ke dala hookahi no ka eka. Malama o keia aina aia e punau i ikukola ia me ka pauma wai e hiki he hoaina ia 1000 poo holoholona i ka la.

O KEIA AINA HOLOOKOA.

Ua hoopuni ia me ka pauwea a me na pou laau ulaula, a i okua e ke alanui Aupuni iloko o na mahele akea ekolu nona ka loa o ka puuwea w hoopuni aoa he eiwa mile.

KE KULEANA MA PUEHUEHU.

            Apana 2. Ka aina e ku la la Hotele o Kehaa, He hale keia e elua hale, iluna a ilalo, no ka loa 50X47, nona na keena 6 o ka hale ilalo, a o ka hale iluna, he keena akea holookoa i hana ia me ke awai, na paku i pena ia a me ka paku opiopi nani, a pela aku. Ua kukulu ia keia hale i ka hapa hope o 1881.

            Apana 3. Hookahi hale nui i hoolilo la i hale amara, nona ka loa 36X40, a me ka hale moe noan na keena elua, a me ka hale kuke e pili pu mai ona.

            Apana 4. Hookahi hale nui, he hale waiho ukana, nona ka loa 42X26, a me ka hale kamana, nona ka loa 36X30, a me kekahi hua wai nui i hamo la i ka puna mahope o ka hale.

            Apana 5. Hale noho nui nona keena 9, elua mau hale hou aku i paa i ka papahole no laua na keena he 16, me ka hale kuku a me ka rumi holoi a auau me ka lua wai nona ka nui 30X12X8.

            Apana 6. He mau hale okoa elua me alua keena pakahi a me ka hale kuke.

O KEIA MAU WAIWAI A PAU.

            Ke waiho la ma Puehuehu, ke kiko waena o ka hana iloko o ka apana. Ua hoolimalimaia ka aina no 12 makahiki e hoomaka ana mai Iulai 1 1881 aku.

            Apana 7. O keia aiana aia ma ke awa pae o Honoipu nona ka eka hoolimalima hookahi, he 11 makahiki o ka hoolimalima i koe, a ua kukulu ia hookahi hale noho i paa i ka papahole, hookahi hale no na kanaka, nona  ka loa he 24X16, he pa hanai moa nui me ka hale moa, he pahu hao wai nuie, he napo akea, he hiu ukaua nui me ka alahao. Aia no hoi ma keia wahi he punawai.

HE LOAA MAKEPONO ANA KEIA.

            I ka poe e makemake ana ana e loaa na aina a me na kuleana maikai no ka huli loaa ana. oiai, ke holo mua nei ka homoe ia ana o ke alahao o Kohala, a e komo mai ana mawaenao ka apana 1, a e pii ino auanei kona waiwai, ina ma ke kanu ko a oihana e ae. E moe ana no hoi ke alahao ma kahi koko ke i na aina o Honoipu a me Puehuehu. He kuai hoemi loa ana keia, no ka onawali o ka haku mea aina, nolaila, ua manao oia e waiho i ka lawelawe ana a hoi aku i ke one hanau.

            Ne na mea i koe aku ninau ia. SAM’L STAINES.

            Ka haku waiwai, a i ole, ia THOS J HAYSELDEN, Luna Kudala.

 

$10.00 Makana.

            E HAAWIIA no ka makana maluna ae i ka mea e loaa ai a hoihoi mai kuu hipi wahine eleele i kuni ia me keia kuui W. R., i auwana a aihue ia paha mai kou wahi aku. S B DOLE.

 

OLELO HOOLAHA

            E IKE auanei na mea a pau ma keia, ua kapuloa ua apana aina o Maluae k i make i ka aina e, e waihol ma Honuaula, Mau, oia o Maluaka, Mooiki I a me Mooiki II. A ke papa loa ia aku nei na mea holoholona, aole e hookuu wale maluna o ua mau aina nei Ke pepa pu ia aku nei ka poe e mahiai ana maluna o ua mau aina la. KALAWAIA MALUAE w. Huelo, Maui, Mei 20, 1881.

 

HOOLAHA HOOKO NORAKI

            KE HOIKE ia aku nei ma keia, mamuli o ka maua kuai i hoikeia maloko o kekahi palapala moraki i kakauia ma ka la 25 o Aperila, 1876, i hanaia e Kaopa w a me Kenau kana kane o Ewa, Oahu, ia Alex. J Cartwright o Honolulu, Oahu, a i hooiaio ia ma ke Keena Hoona Aina, maloko o ka Buke 46, ma na aoao 40 a me 41, no ka uhaki la ana o ka olelo aelike ma ua palapala moraki li i olelo ia, o na pono, ke kuleana a me na pomaikai a pai o ka aina ma ku moraki i oleloia, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea mahope iho ka hala ana o ka manawa i aeia ma ke Kanawai, no ka uhaki ia ana o ka olelo aelike o ka palapalamoraki i oleloia. O ka waiwai i hoikeiama ua moraki nei, aia ma Waipio, Ewa, Oahu, nona na eka 4 Helu 813 L. O. A. 124 W. W. ALEX. J CARTWROGHT.

            Kikila Baraunu, Loio no ka Moraki. Honolulu, Mei 21, 1881.

 

HOOLAHA KUAI MORAKI

O KA AINA MA MAKAWAO, MAUI,

            MA ke kauohaa Samuel Staines, o ka moraki i hoike ia maloko o kekahi palapala moraki, i kakai ia Okatoba 16 1879, i hana ia e Kahoaka a me H Chamberlain ia Samuela Staines i olelo ia, ua kauoha ia ai au e kuai aku ma ke kudala akea ma ka POANO, KA LA 18 O IUNE 1881, ma ka hora 13 awakea, ma kou Keena Kudala ma Honolulu. Kela apana aina a pau e waiho la Makawao, ma ka mokupuni o Maui, ihoakaka piha la ma ka Palapala Sila Nui helu 2885, nona ka ili 33 eka.

            No na mea i koe e ninau ia KIKILA BARAUNU, Loio no ka Moraki, a lole, la E P ADAMU, Luna Kudala. Mei 16,1881.

 

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

            Ua hookohu ia mai au e ka Aha Kiekie i kunahooponopono no ka waiwai o Emma K CLuney o Honolulu i make. Ke kahea aku nei au i ka poe a ka mea i mak i aie ai e waiho mai i ka lakou noi iloko o na malama eona mai keia la aku, o hoole mau loa ia aku lakou ke hoike ole mai i ko lakou noi. JOHN CLUNEY, Lunahooponopono Waiwai. Honolulu, Mei 18 1881.

 

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

            Ua hookohu pono la mai au e ka Hon F S Lyman Lunakanawai Kaapuni Apana 3, i lunahooponopono waiwai no Waipa o Kaupakuea, Hilo, Hawaii, i make, nolaila, o ka poe a pau he mau koloa ko lakou i ka waiwai ka mea i make, ke hoike ia aku nei ka lohe, e waiho mai i ka lakou mau koi me na hooiaio kupono iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole mau loa la aku lakou, a o ka poe a pau he mau aie ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hookaa koke mai i ka make e waiho ana ma ka lima o kekahi mea a mau mea paha, e hoihoi koke mai iau. LKE LOE, Lunahooponopono Waiwai. Pepeko, Hilo, Mei 18 1881.

 

HOOLAHA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

Waiwai o D Pohakahi o Waialua, Oahu, i make.

            KE hoolaha ia aku nei i na mea a pau, no ka mea, ua koho ia ka mea nona ka inoa malalo ino i lunahooponopono waiwai, no ka waiwai o Daniela Pohakahi o Waialae, Oahu i a pau o ale laia, e hookaa koke mai, a o na mea a pau he lukana ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e pau a pau ole la nei, e hoike mai ia lakou iko imua o’a ma ke Keena Loio o Kakela me Maki ma Honolulu iloko o na malama eono mai keia la aku, o hoole mau loa la aku lakou. KAHAWAII COLLINS, Lunahooponopono waiwai o D Pohakahi, Kakela a me Haki Ma Loio. Honolulu, Mei 21, 1881.

 

OLELO HOOLAHA.

            E IKE awanei na mea a pau, ke haole nei au, mai keia la aka, i ka kuai moreaka a Kapes w. me K @@@@@@@@@ a, ae keia po alima e waiho mai ma Kahehana, Honolulu, Oahu, oia, na kuai au me Kapea w, i keia aiea, i ka ka 3 o Sept 1873 a ma keia kuai mau o maua me keia Kapea w, ua lilo loa ia’u, a me ko’u maa h@@@@@a, a na poho o ka pau mea dala i lalo ia Kapea w. a ma F S@@@@@@nei k, e kii no lakou i ka la koudala, mai keia la aka, na ka oleio o keia olelo honiaha, ke kau mai au i ko’u inoa. D KAUILA. Kahehuna, oHonolulu, Mei 21, 1881.

 

HOOLAHA HUI.

            O NA mea nona ua laua malalo nei, ka hookaha nei lau, ua haa iloko nei laua i Hai malalo o ka looa Ho Ten Chow & Co, no ka lawelawe ana ma ka Hale Inu Kopa ma ke kihi o na alanui Kalepa no Alakea, Honolulu. A wehe ia ana ua hala keia hope ia ma ka Puakahi la 23. HO TEN CHOW AH YOUNG. Honolulu Mei 21, 1881.

 

HOOLAHA AKA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

NO KA MEA, ua koho pono ia ka mea @@@ @@ @@ @@@lo a ka Hoa A Fernader, Lunakanawai K@@@ o Hau Lunahooponopono ao ka waiwai o Noa Kapuka @@ W@@@@ nei ka @@@@@@@ e paa aea i na Pa@@@@ia a me @@ @@@@@@ o N Kepoanai, e hoihoi koke mai ia’u, o ka ole @@@ @@ hookaa koke mai ia’u, a o ka poe hoi ana i @@@@@@ @@ ia Bila a ma na Moraki paha, e hoike mai i ka lakou @@@ @@@ hooiaio pono ia iloko o na mahina eono mai @@@ a @@ @@@@ ananei i mea ole. W EVERITT. Lunahooponopono Waiwai @ @@@@@. Wailuku, Maui, Mei 18, 18881.

 

KUAI A NA KOMISINA,

            Mamali o kekahi olelo hoohel i hoopaka ia @@@ Lunakanawai Kiekie Hou C U Harris, o ka Aka Kiekie na a la 6 o Ianuari 1880, o hoonana ana ia’u e @@@ aka na @@ adala akea, i na waiwai paa a pau o Charles Kanana @@@@ e kuai aku no au ma ka POAKAHI, KA LA 6 O IUNE 1881.

            Ma ke alo o A Kiolani Hale, ma ka hora Hawaii, @@@ bo, ka pomaikai a me ke kuleana o C Ka@@@@ @@@@ iloko o ke Ahupuaa o Waipio, mokupuni o Hawaii, nona ia @@ kanu raiki 165, a me 155 eka i paa i ke kaau.

            Ile mea eka 3,340 na kanawai, na loko la a me ea loa @la @@, @@, no lakou ka kaina pau o na eka @ @@@ i paa @@@@ ka hoolimalima, a e paa ana Deiemaba 31, 1881, no $800 ka hoolimalima o ka makahiki, e hookaa ana ma ke kakou ua a me kela hope makahiki, a na ka poi i hoolimalima a me na auhau a pau o ka aina.

            Ua pakui pu ia aku ma keia maluea ae, ke mea ia @@@ kapa ia Lei Koele o Umi, nana ka ili @@@@@ aka, e @@@ @@ @ aku aname ke Ahupuaa, aka, aole mae keia @@@@@@@ ina a.

            A ma ia manawa hookahi na a me kahi auna ae ekahi ia aku ana na pono, ka pomaikai a me ke kuleana. @@@@@ na i make, iloko o keia mau waiwai paa e wahi le ma Kuahuki, Mani, e komo pu ana o Wailamoa Ilikea, ana au i 47-51 eka.

            O ke Ahupuaa o Alapuni, nona ka ili @@@ @@ eka. O ka @lau maluno o alaenui, nona ka ili aneane 1,500 eka ka lua wahikuui.

            Hoakaka- O ke Ahupuaa o Waipio, he @@@ @@@ @@@ raiki maikai loa ia iloko o ka poleloa nei, a pea pe @@ @@ @@ ka poao kai lawaia.

            O Wailamoa Hikina a me ka anau malalo o Alaeoa. @@@ na mahiko, a ke ku nei ka hale wili malaiia, o keia @@@@@ aina maikai.

            He kuike ke kamukuai, a o oa paiapala, no ka mea noho ka lilo. E ike ia na kio keia mau aina mo ka keakau ka ke Keena o. W C PARKE. Komona. Honolulu, Mei 8, 18881.

 

            MA ka Aha Hookolokolo Kiekie o ka Aupuai Eawau KALAKAUA, ma ka lokomaikai o ke Aiai, i ka Hawaii Paeaina, Moi: Ia William C Parke @@@@@@@, lanaka o ke Aupuni a me kona Hope-Aloha: Kela nona a ila nei oe e kii aku ia Kameahaikku, o Waimea, Kaua. @@ @@@ kue, e hoike mai oia me ka pane ana mai ola ka palapala iloko o na la ho iwakalui mahope iho o ka hookola ia ana o keia, e hele mai oia imua o ka Aha Hookolokolo Kiekie ma ke Kau o Aperila 1 olelo ia e malama ia ana ma ke K@@@@ @@@@ kolokolo o keia Aha ma Honolulu, ma ka mokupuni o @@@@@ ma ka Poakahi, ka la 4 o Aperila ma ke hora 10 am e hiki mai i ke kumu mamuli o ke noi a @ Aukai ka  mea hoopili ae ole ia ai kana hoohalahala no kana noi e waiho po ia aku nei.

            E paa pu oe i keia palapala me ka hoike piha ana mai ka mea i hana ia e oe no kei hihia.

            Ikea, Hon Charles C Harris, Lunakanawai Nui o ka makou Aha Hookolokolo Kiekie ma Honolulu, i keia la 9 o Ma@@@ 1881. (Kakau Iunaia) A ROSA. Hope Kakau@@@@.

           

            Aole na olelo o keia palapala i hooko ia ma ka loaa ana i Kamehaiku @@, ma kahi i oleloia maluna aom @@ai. Na @@@@he aku oia ia Waimea he eiwa makahiki ae nei i hau a @@@@@ wahi e noho nei i keia manawa aole i ike ia. (Kakau Inoai) W C PARKE. Kanaku.

 

Honolulu, Oahu,@@.

            Ke hoike aku nei au me ka oiaio, o na olelo maluna o na no ke kope oiaio a pololei o ka palapala hoopili i hoopuka a ma ka hihia Oki Mare o S Aukai k, kue ia  Kamehahau, a me ka hoike a ka Ilamuku i oleloia, a mamuli o na kumu @@ke a ka Ilamuku, ua kanoha ka Aha i keia hihia ma ke Kaa o Aperila iho nai 1881, e hoomau ia aku a hiki i ke Kau e Iulai ae nei e hiki mai ana 1881,a no ia mea, e paina i hope o keia palapala hoopili e like me ka mea i hoalaka ia ma oa @@lo maluna ae no ka hoike ana ma ke Kau o Iulai.

            No ka olalo o keia,ke kau nei uau i ku’u pulima i keia la 1 o Mei 1881. JNO E BARNARD. Kakauolelo o ka Aha Kiekie.

 

OLELO HOOLAHA

            O wau o ka mea noua ka inoa malalo nei. Ke papa ia aka ni na kanaka a pau, nole e hookuu waie i kolakou mau holoholona o kela a me kela ano maluna o kua aina e waiho la ma Papaaloa, Hilo, Hawaii. O ka mea e kue i keia e hoopii no wau ma ke kanawai. K E KUA. Kaiwilahilahi, Mei 3 1881.

 

UA MAKEMAKE IA,

NA ILI BIPI,

 NA KIWI BIPI,

NA IWI BIPI,

            E haawi ia no ke kumukuai kiekie o ko kakou makeke uei e. H. Hackfeld & Co. Honolulu. Mei 22, 1880.

 

KO BIHOPA MA BANAKO MALAMA DALA!

            E MALAMA NO MAUA I KE DALA O na kanaka maloko o ka Banako, penei:

            Ina hoomoe mai ke kanaka hookahi i na dala @@@@ a @@ i mai paha. Alaila, e uku mana i eono hapahaneri ukupanee makahiki, mai ka la o ka lawe ana mai a hiki i ka la o koea uhi ana, ke waihoia ke dala hoomoe i ekolu malama a keu paha. Aole ukupanee e helu ia no ka hakina o ke dala hookahi, aole no hoi no ka hapa malama.

            Ina ohi koke oia 1 kana dala, aole i hala na malama ekolu aole ukupanee.

Ina i manao ke kanana e ohi i kana dala, e pono ke hioike e mai oia ma ka Banako manao ohi, i kanakolu a mamua o kona ohi ana, a o kano kekahi ke laweia mai.

            Ma ke kikoo wale no a ka @@@@ dala e haawi ai i kana, a ka Huke kekahi ke laweia mai.

            Ma ka la mua o Sepalemeba i kela makahiki a i keia e ko uluulu ai i ke dala, a e huipuia ka ukupanee me ke kumupu o na dala hoomoeia no na malama ekolu a keu, a mahuahua, ke kumupuaa e loaa i ka ukupanee.

            Ina oi aku ke dala hoomoe mamua o $300, alaila, hoohoo pu ka olelo.

            K weheia ka Hale Banako i na la hana a pau. BISHOP & Co.

 

C. C. Coleman.

Amara a he Mea Hana Mekiai

            Kapili Kapnai Hao Lio a me ka Hana ana i na Kaa Lio, &c., Hale Hana ma Alanui, e kokoke la i ke Alanui Papu.

 

NA KANAKA O HAWAII NEI!

INA I MAKEMAKE OUKOU E KUAI I

            GITA, AKODIANA, BANJO, OHE,VIOLINA, PAHU Hookani Nunui a Liilii, HE PONO LOA IA OUKOU KE HELE MAI I KA HALEKUAI U. GEO. F. WELLS, Helu 66 me 68 ALANUI PAPU.

            Ke malama nei no au i na Lako Hale o na ano a pau,

Na Noho no $1.00

Na moe Laau no $7.00

Na Punee nani loa no $15.

A me na ka lako hale piha no ke $45.

            Ina i makemake oukou i na Mokini Humuhumu loloe, e loaa no ia oukou ka MEKINI HUMUHUMU AMERIKA o ke kumukuai makepono, me ka makana he pila Gila maikai a he kii nui paha.

            Ua pai iho nei o Mr. Wells he Buke kuhikuhi no ka Huila Humuhumu ma ka olelo Hawaii. A i keia wa, o ka poe e noho ana ma na wahi kuaaina, ua hiki ia lakou ke kuai i ka Huila Humuhumu me ka haawi manawalea ia aku o ka Buke kuhikuhi, a mailoko aku o keia buke e ike ai i na loina o ka humuhumu ana.

O na kumukuai o ko makou mau Mekinni Humuhumu, mai ke 40, 45, 50, a hiki i ke $55.

             I na i makemake oukou i ka Mekini maikai loa me ko pakaukau akea a me ka huila kala, ua hiki no ia oukou ke hoouna mai ma ka lei ia GEO. F. WELLS ma HONOLULU. Me ka hookomo pa iho i ke $55. A nana no e hoounaaka me ka buka kuhikuhhi a me ka makana i hai ia. Na oukou ao e hai keia i ka makana a oukou a makemake ai.

E loaa no naw WATI maikai no ka $7.

Na WATI kau hale mai $2.50, $3, $4 a hiki i ka $5.

Na KALA WATI no ka $1.00 wale no.

Kia na hoi ma keia hale na Laau kii emi loa a ke kumukua. GEO. F. WELLS, Hole @@ me @@ Alauni Papu.