Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 27, 2 July 1881 — MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI. KA KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c. [ARTICLE]

MOOLELO O NA LA O KA Haku Visakauna Nelekona, KE DUKE O BERONETI.

KA KAUA ANA O NA AUMOKU KAUA BERITANIA,-A ME KO ENELANI MAU PAPU LAAU, &c.

.I . 1 // \ t Vl v -.{,v |. UF. /lo>)KAlfl *• i/./: //" y>> " ■ \ki.i:kos.\: " — /itr/ X'. IV.'J< ko U iko'.i huo.n ik;i una c na ti- iuhehi iiw kei;\ wahi :ii>u o ko kaknu i. ko noi nka nei au i ko oukou oluolu, i" >uuopi>po ioia keia Mokuni IX okn iiikn .Ni'lekonn imua o kakou i keia \v/>. N ki ii ! oielo ia nuloko o keia m;tu i ii:.)o!ei-t o kem kMiiak;! ko». o ka hunki; a k.i Haku Nelekoni i hoouk;i ai i ke ka- ; >n.i ka L:>e o Taliip!tlnka, oia ka huakni pi'okelu !o.i 0 ke koa ; ka huakai pmmaeke koko a ke abi wiwo ole ; kn hu.ikni i n a; e n;i nii\kfi o Kurop;i. ao!e h" kaua ■'ik i i i e like :ne ia ; ahe huakai ho> KtU'!.ini eha »heo ai a hiki iloko o kei > ■ iii i ī kau ii'i Koh ii);i ni a!e o kn moa- «> kn >a mik'.oue o Koelani, oi» i' ; k> mea e «naalo uī iu ana ma ka ma- ■ k i iliku Neīekona; oka inoa o ko::a M . .•'!) i i.ihu ikana'<a a me kona mau tui- ■ v.i. o'.a kaoa e inipoi mau am» \keao * po, m > kiiu hinkai imi i n>» aumoku i» • .i» !;•»; i p»;-.i k» poepi-e hikuu. A m >iu- > .< vi aī ;un nna i kona aupu »i, i ,r .. •. iii a:i ,>uu i h\ • a «noana o K"ropa " wni i .v lvih ma ni aie " ka inoa ':i i!• a!a a: ia lU'lnna o k.» ooeki (> ko »».>k j i'iona. a e ka!ie»w ti ana ke kok»> !o .• o ii:» nei me ka ehneha .K>»> ki uukif. O kou4 make nna, he » » m k» Lihuik\n.»ka o Knelani i k,»ni- . ; »; • >ko o na la i hala «ku ia me ka iuu- . ; o ka mea. o ke koo ui o ia aupuni; o - ;vik.!niahi hookahi wak» no la e heie ai .» o ka enemi; n o k\ Hekili nu-moan» » »> i;a ,»o.\'oku Beritania e kuehu > '■>■> ok> monna. O keu Kaua o Ta- >•».» > W ikou e he;u!»fUi ;\ko tw, aole t« N a k.\ua uuV;u. a aole no hoi he wah» a o 010 a kakoa e oleio ae ai, aka, he . i i';ok-» o ka ikaika o na mei kaua <\ . - «i ,v w oie ona uiak.ii. Ona k»ui n • • H» Ncit>ko.'ia ma ke kahui kaua o ka V-.e a u.e Ko;>enahejieni. ao'e i hei ! » ia »a »V. Ui kau » :ioko o keia kau » o k » hiuiehia sa .ii!i o k: ia kanaka koa. Ma keia wahi. e hou..uka m kikou t ka heiuheiu ana i ka heiu iu'.h ioa o keia kaua. a e hoomnopopo ho ; na heluhelu. nawai 10 ia i kau «a Kuia ma >. i u e o kn moHua .'} MOKUNA IX. Kk KAKUA KAUA KAUI.ANA ma KA LAE TAKAr.VKAGA. MA ka \\ 16 o Me», makahiki ISO3, wa. walo hoa ae Sa Wa leo weiiweii o ke ka- > i ;n aupum o Eurapi. a he hoom«kuok.īu ktua in»ana oui km ike ia aku ma m o Far«o . U.t uh«ki ae U o Fanw <n.i,Uio o m knuoha a Napolion» i ke kuika!n o Ainiem, i h«na n ;i»o o fce k«pok» :a ana o na kao paiaha'.ana ma Boion*. \d ke jjo ole ana o kona makern*k> hiwi i Eoelani, noiaila, ua manao ke Keneia Faran\, e Uwe hou ae ke aupuni Farani i kewahi *i.Ui o Euelanl i ku nu e hele ai oia» i fc<kaaa eu' me na «umoku Farin« hou « k*jMU ū. O ke kabua kau » o k* N»)le i i»aI», oia ke k*ut nana i hooneoneo .tWu ia F«r»n{, aohe en* u?4u moka kaua. a auiiaki» n.ii nae o ia maoaw» a piha keia uihu «hA»biki elima tx% (awa hou o Far«oi i namo-

w;iun ano hou. 3 <v aleo \io\ fca iks ka rn .mui o n .i moku } p-pehi a - N? ek-ni !,r|:l A;kup m. O keia mau aujnoku Far*.ni 1 i» ' i<l ii. !aiīC' e . : s aic;u : k* h.tnon:;no 3 e.e Wi m-ma o ks K-ti;r.ieiia".onua »:i t a,o <j hkou, a e hoimanao h?; ko makou poe h'-- : urielu, mai ! aiU mai keii hua&lel'i n-v--nnn. (i'. Kne.an; e Rm;i na aie o ka mo^m. Me r iua nnu awm nno nui iiokoo keia kao* puni n Eur.">pa, oia h i o B«resa a mo r<>u!ina. He hookahi haner: m? kinalima t.iusarn koi FarAiii, un pihikui oa papu o Toulana no na aumoku kaua Faroni. Ua iawe ae likou i keia awa o Tou'ana, oia ko lakou awa hooluiu no ke Kaiwaenahonua a nooKohu »ku la o Nipoliona i ka hinohano 0 ka Aiihiknua no ke»a mau aumoku Farani, in ilaio o ke alakn ana a Adi;narala Mons. 1 La Touche Trevi!!e, oia hoi ki Ad;maraia nana i aiakn na k.iopnlahaiaha a Napoliona 1 īiuhee ;i: ma Bo!ona. .M i koi.i w.ihi, e wnho kakou i na aumoku F.irani i ke awa o TouUna uj maknukau inau i nn wa n piu, a e heluheiu hoi kakou i ko .Neiekona heie ana mai e hookuku ma ka ikaika, nawai l.i e noho alii ke Kaiwaenihonua. I ka piihoia ana ue o ke:a omamalu kaua mawaena o Eneiani a r ne Farani, noho hou 'ho ia ke aupum iloko ok i iio >mak.-iukau -aua nui, no ke pal-» «na aku i na enemi mai kona mau kahakai aku, a ine ka hoopake!r:.m hoi i kona niiu ma ka hiwin» a me ke komohaiii. He ekolu Alihikau.i .« ke Kauvaen<ihoriua i keia manawt m iakou o aiakai nei i na aumoku B 3 ritani.t, oia hoi na Kear-A(lun\nla Bickerton, CornWiili)s a me C;unpbeil. O ka Aln Kuhina o Eneīan». hiki o!e iho !a no ia lakou ke hilinai maluna o Ueia mau Adimarala ekolu, nolaila, hanwi ia aku !a ke kauoha i ka H»ku Nelekona e huki ae i kon i lue Adimarala maluna o ka moku kaua V ctory no ke Kaiwaenahonua, he Alihikaua Kiekie no Ue alakai ana i na aumoku Ber>tania mi ka moana. i ka manawa i loaa mai ai o ke:a kauoha ia Nelekona mai ki Aha Kuhma mai, he hookahi ana huakai i koe ina ki monna, a ina e loaa iaia k-i lan-ikila, aliiiia. e noho loi oia i ka aini me k:i inoa hanohai»o nui. He «'h i la mahopo iho om man?iw:i. ma ka la t?0 \l-' , k m ak' u «'a ka Haku NHekona mnlu* na o k.i \ ictory. a huki la ne 11 kona hae Alihik.-iua maluna o keia moku no ke Kiiwaeimhonua. E hoomanao hoi ko makou heluhelu i ki mo;i o keia moku, ok:u> J, inuhuhi ! A m.iiuna o ki oneki o keta inoioi i kahe ai ke koko o ka Ha*u Neleko(i t, M«> punahele a he anlimih hoi na la mo ai ī !a.v» 4 lu' !e >\i ia\a ma ka moma iloko o na makahiki elua. U ke Aiii ka .\loi a me ka iahuikanaka halooioa o Enehm, haa\vi mai la lakoa i na hoonuiiku an» u\ Neiekona no kona iawe am ae i alaka» o na aU'noka Ma ke kakahu*a ■» ki la *JO, ioaa mai lv »a Nolekona na pa'ipala hooanikai no keia huakai mai Ue ku-i.ikauh.iie m u o Lulina. Ma ka auwiu» ii o u» ia nei, haile.e aku li u i Neleko na oei i kona home ma Matone, e noho am kona ohaua, koni hoaioha ma ku Emt Hamretou-» i me kana kaikamahme har» ti. ho !o uiai ia oia i kai o ka uwapo o Portsmooth i ukaii la e kon» hoaloha ke Duke o KiUlehana, a ī k hm wa i kau ai iluna o ka wiapa, haawi »e U n.i kan.ika i na lej nuro he nui wil- 1 oo keia kmaka, hoio pololei ako ia kona wiapi a pih aku ta i:u k.i noio o ki iuoku, pu iku ia oi* liuni a hui aku U oia me kam a kane aloha Kipena Hiki, a haaieie »ho l» iakou i ke awa hoolulu moku o Portrmonth ma ka nora 5 o ke ahiahi no ke Kowa FV(C«ane. L ko o ui ia eaa o keia noo;hoana, ma ka auwina U o ka U 24 o Mei, hui aku la ka H iku Ne ekona me ni aumoku Beritania iw.iho o ke awa o Touiana, a l we at la oia i ke alak.it ant om au noku ma'alo ona. 0 kana bana mua no ke pauiku i kea.va o Toulana, hoouna aku la oia ia Kear-Adi-um.iia CampbeU im uoa o k*a moku k*ua Canop;»es, o Kapena Sir Ku'hanl Strdchan maluna oka muku k iua Donegai, a o Kapsna Wiliiam Parker maluna o ka Amezona, e hoio Ukou a e ana me ke kaha ann i ke ku o waho o na paiena o ke awa o TouUn», a nono iho )a ia ua Nete*ona aeia me ka nui o aa moku, he kmaono miiee k*iewaana ivr«ho pono o Toulana. 0 ! » kauoh* i haawi ia aku at t keu mau moku. e k.ai lakou i oa aumoku uoko o ke ; awa me ka holoholo mau ae mawaho. i kaiuu e puita koke xn«» ai o eia aumoku farant j tvy*t»o. Aka, o keia mau manaoUnaaoa no na «umoku Farani, aole ioa Ukou i puk* iki mai īwaho iloko o kek*hi mau bora loihi. Ma ke ahiani o kekahī U ae, akuhi no a pa mai kahi makan» koionahe ioa mai ka akau nai, no'aiU, ua hoopuka koke mai li ua aumoku Farant he elima ko lakoo nui iwahoo ke awa, * ma kahi he ekoiu haneri anana ke | kaawaie mawaeoa o na aoao «ioa ua hoomaka

•ho la lakou e k*ua m? ka ska:-*3. Ua hooniau >ku k*n maa moku 6-rntaasa eko-u ; ke k'! ana I ni enem', a hiki wale i k» ir>inawa 1 nahaha «i ko lakou miu pal*Wai a hele iei kekahi mau s-a doko o kekai, no'!a:la hoohuii ac ii na raoku Ber:tan'a ekolu e ho lo nvaho i k?h: e kalewa nna ka H«tku Neiekona a me na aumoku, ua aiuaiuaku keia tnau aumoku Farani la iakou, a no ka na- ■ poo ē ana o k;t '», noiaiia, huh hoi hou aku ia iakou i'oko o ke awa o Tou{ana. Ho!o poioleiaku nei Weia mau moWu ekeiu iwaho o ka moana, a ma ka hora 2 o ka wanaao, hu; aku ia iikou me «a heiuna e nn aumoku Bent.inia, a hai aku ia lakou i ka uiea hou, oa puka mai na aumoku Farani iwaho o Touiana, noiaiia. o keia mau iono i hiki aku imua o Wa Haku Nefekona, haawi Woke ae ia oia i ke kauoha i na aumoku, a hoopii poiolei aku ia iakou i ka nuku oKe awa o Touiana, ina e hiki ia iakou ke ike lfhi aWu, aia ia ihea keia'enau aumoku Farani kahi i holo ai. i ke ao ana ae o keia po, aole Ukou i ike ī kekahi hoailona no keui mau aumoku Farani ina ua puka 10 mai laUou iwaho, a po keia ia. iohe hou iho ia ua Nelekona nei, ua hoi hou no na moku Far>in\ iloko o Touiana, nolai!a, hoopau hou ae la oia i kona iohe mua, a hoi aku ia no oia i kona kulnna mau, he kunuono miie iwaho o te awa o Touiana. Oiai iakou e kalewa nei iioko o keia mau mahina ioihi, hoouna h< u aku ia ka Haku Neiekona he ekoiu mau moku iiilii e hoio a kaiewa iwaho o ke awa o Touiana, e Wipoka aku i kekahi ona papu o 'Pouiana, i kumu hoonaukiuki i ka Adimaraia Farani, a puka mai oia iwaho me kona mau aumoku. Nolaila, o keia mau numoku iiiiii i oieio ia, kaiewa hoomau iho ia iakou iwaho o ka nuku o ke awa o Toulana iioko o na puie ekolu. O ke aupuni o Sepania, no ka makau i ke kaua, a me ka noho man « nui ana ae oke aupuni Farani iioko o ia aupuni, hoouna mr.iu aku ia he heiuna nui o na tausani o na koa i na o Touiana, h hnomakaukao ia hoi na aumoku kaua Puniolo iloko o ke awa o Kndita, nn ke kokua ana ī na aumoku Farani iloko o Touhna. O ke kanikeia Beritania e noho ana ma ke kuianakauhaie o Madeneiii, lohe iho la oia no keia mau hana m.iiu a ke anpuni Sepania no kona (u= u aumoku, nolaila, hoouna aku h oia ī kekahi leta ia Neiekona iwaho oka moana, a e hai aku ana ke Kamkela iaia,—eia ke aupuni o Sepani'» We hoomakaukau nei i ke uam kue ia Eneian», ak >, ao'.e lakou e kuk•<»\* koke aku ana i ke kau» a hiki i ka manawa e ku m;ii ai o keUahi mau moku kaiepn me na iako kaua ame na koa mai Amenka mai. Xoiaila, o keia mau iono i hiki aku ai iauu o ka Ha ku Nelekooa, nana ae ia oia i kona iiīau wahi moku he ehiku wale no ko lakou nui e kue aku ai i na aumoku o keia mau aupuni. I mea e hooiaio ia ai keiamau hana maiu a ke aupuni o Sepnnia. hrouna aku la W.i Haku Neiekona ia Rear-Adunaraia Hon. Alex. Kokerana maiuna oka moku kaua Northu ( nberiand, nana ke niakai ana ī na aumoku ehiku, e kiai iwaho o ke awa o Ferola, he eiima mau moku F«rani a iie ehiku moku Paniolo lioko o ke Kaikuono. Aia iloko o ke awa o Kadita, he ekolu moku Fanini a me eiwa moku Pnnioio, hookohu aku ia ka Haku Neielona i« Vu*e-Adimarala Ssr John Orde maiuna o k« moku kaua Giory, nana ke aiakai «na i na moku eono «waho i» keia awa. O keia mau Wulana like ekoiu. kaiewa iho ia keia mau aumoku iwaho o Wa mo«n», mai ke kanaono ai ke kanawaiu mile i kekahi manawa ka loihi mai ka a;na mai. . lole i puu.