Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 33, 13 August 1881 — Ke Kauaka Lawaia a me kana Wahine. [ARTICLE]

Ke Kauaka Lawaia a me kana Wahine.

I kekah» manawa i hala kahiko aku lū, | aia no, ma kapao kekahi kahakai, e ku una ; kekihi wahi pupupu no kekahi kanaka ia- | waia a me kana wahine; a o ka hana inau a ] ua Unaka la i na la a pau o ka hele aku | ma kahakai e lawaia ai. No na la iehule* hu. ua heie mau aku oia a ma kapa o ka wai olmolmo e pahola ana imua ona. ] I kekahi kaknhiaka ana i hele ai i ka lawai«, ua hookuu ioa aku ia oia i kana aho a i im papnku o ka hohonu, a i ka manawa ana i huki inai ai i ke aho, ua iou mai ia kekahi i-u i kapaia he Paiaunuda (Fioun* der). A oieio mai ia ua Faiaunuda nei ia-1 i«, Ke noi aku nei au ia oe e ke kaaaka ia* wuia e hookuu mai ia'u, no ka mea, aole au he ia (uaoii, aka, he Keiki Aiii hoohauli. Heaha la auanei ka'u pono e hana aku ai nou ina oe e huki ana ia'u mailoko aku nei o ka >Vti ? ina oe e hoao una ia'u e ai, aole ue t* ike ana i ka ono; noiaiia, e hooKUU hou mai la'u iloko nei o ka wai, i au hou ae hoi au. Auwe, wahi a ke kanaka, aohe pono ia oe e oieio mai i kekahi olelo hoopunipuni e I like me keia, no ka inea, aole ioa au e hoo* j k«u ana i ka in hiki e kainaiiio e iike me ; oe. A i kona kamailio ann i keia mea, hookuu aku la oia i ka ia lioko o ka wai, a oiai oia e iuu ana iialo, ua moaii aku mahope ona he laina koko. Alaila, ku ae ia ua kanaka Uwaia nei a huli hoi aku ia i ko iaua wahi pupupu haie, kahi a kana wahine e kali «na non». Ninau aku iu ka wahine i ke kane, Aoie anei i loaa la oe kekahi inea i keia la e kuu kane ? O, wahi a ke kane, ua ioaa ia'u kekahi falaunuda, ka mea i olelo inai ia'u he Keiki Alii hoohauoii oia, nolaila, ua hooiei hou aku au iaia iloko o ke kai e au. Ninau hou aku ia ka wahine, Aoie anei oe i makemake iaia i kinohou ? Aoie, wahi » k* kane. Auwe, wahi a ka wahine; oia kekahi o na mo ioa, a oia anei hoi kekahi o na kumu e noho loa ai kaua ma keia wahi pupuP > iio ka mannwa mau ioi; he pono ioa ia oe e uiakemake i kekahi wahi hale maikai mamua o keia. E hele nou oe a e kahea aku iaia; a e hai aku hoi laia, ua koho kaua e ahona e loaa ona wahi haie uaaikai •• inanr,ua o keia, a no kt*ia mea, e loaa ana 09 ia «a oe. Auwe, wahi a ke kane, pehea ia e hiki ai •a'u ke hana i keia mea. Pehea hoi, wahi a ka wahine; he pono loa »a oe ke hopu hou aku iaia, a mamua o kou hookuu ana aku iaia e au, e hoohiki mai ana auanei oia e hooko » kau mea e noi aku a<, noiaiU e awiwi oe. Aole i oiuoiu ka manao o ke kane no ke« »a mea a kana wahine i kauoha ikaika m«i ai iaia, aka, me ka «aanao oie i keia mau «»ea, ua ibo aku ia oia i kahakai. I ka mauawa ana i hiki aku ai i kahakai, ua hoopaiiiohao la ou ma ka iki* ana aku, he uliuli a meiemeie ka waihooluu o ke k*i, a ua oi •e hoi ke oliooliuo mamua o kaua ano e ike mau ai; oolaila ku iho la oia tu* kapa kahakai a paue aku la: "E baiaunuda, e FaUun>ida uu iee k«i K h«le koke inai oe io'u nei, inea, o kuu wahme ka le<ie Isabeia Ke makemake nei oia i ka a»e® a*« i maka'a ai ke hai aku/' ia wa. hoea maī ia k« «a e au mai ana i oft * U, a pane mai la, Hetha kou maken»** uo'u ? Kahaha, wahi a ke kanaka. i hopu hou aku nsi au ia o«, oo ka mea, ua ol*!o mat wahiot ia'o, he p«no au • haī aku i

ko'u makemake ia oe mamua o kuo haokuu ana aka ia oe. Aole o>a i makemake ei oho hoa ma keia wahi haie pupaka, aka ke makemake nei oia e ioaa ena wahi haie m- j ni ae. j £ hoi aka oe i ka hale, wahi a ka falau-! ! nuda, a ua makaakau oia rae ia mau mea a ' pau. ■ ia wa, huii ae ia ke kanaka lawaia a hoi; aku ia no ko laua wahi pupupu hale; aka, j , iaia i hiki aku ai, ua hoopahaohao ioa ia ; | oia; no ka mea, na kahi o ko laua pupupu j 1 hale, e ku ana kekahi haie nani, a mamua | 0 ka puka raa ke aio, e noho ana kana wa- ; hine maluna o kekahi noho maikai. | Lalau mai la ka wahine i ka iima o kana 1 ; kane a olelo mai ia, £ komo mai a e nana, ; aole anei keia he maikai maoli ? Alaila, komo aku la iaua iioko o ka hale, a ike iho ia ! iaua i kekihi ru:oi hoakipa maikai ioa, a me 1 kekahi wahi kuke mnikai, a he rumi nui j : hoi me kekahi moe nam e ku ana, a me ke- | ; kahi wahi maiama o na mea hiln i hanaia a | : ahu kinohinohi i ka pap* o Apua; na ipu tini a me na ipu hao he nui wale, a me na | mea maemae a nani o na ano a pau. A ma ke kua o ka haie, aia no kekahi pa ; nui, me na moa he iehuiehu; a i ka nana aku me he mea la oia kekahi ona kihapai > nani loa, no ka mea, ua piha oia me na hua lai o kela ame keia ano. £ nana, wahi a | ka wahine, aoie anei keia he mea hoohauoli i inai ? | Ae, wahi ake kane, e iike me ka moha* ; ha maikai ana mai o keia inau mea, pela no | auanei ka loihi o kou hoohauoli ia ana mai ! me iu mau mea. | £ noonoo kaua no keia mea, wahi a ka wahine; a uhohoi aku ia e hiolani. He anahuiu na la paha i hala ae, a pane mai ia ka wahine, £ kuu kane, o keia haie i o kaua, ua ane uuku ia no'u; a o ka pa a me ke kihapai ua uuku loa; nolaila, he mea | pone ioa i ka Paiaunuda e haawi mai ia kai ua i haie nui ae mamua o keia, a ke makemake nei hoi au e ooho ma kekahi haie alii pohaku; nolaila, e hele oe a e noi aku i ka Falaunuda, e haawi mai ia kaua i Kakela. Auwe e ka wahine, wahi a ke kane, ua iawa maikai ioa keia haie no kaua, a no ke aha ia oe e makemake nei e ioaa ona kakeia no kaua. £ heie oe i keia wa, wahi a ka wahine, a e haawi koke mai no ka Falaunuda la oe ia mea. I Aoie eka wahine, wahi ake kane, ua ha- | awi tnua mai ka Falaunuda ia kaua ī hale i ; kupono, a ke minao nei au, ina paha au e hele hou aku ana i ona la, aiaiia ehuhu mai «na ou> ia'u. Mai makau oe, wahi a ka wahine; e hooko mai ana no oia i na* mea a pau a'u e makemake ai, me ka oluolu loa, nolaila, e hele oe e hoao. Ua hoonaukiuki ioa ia ke kane ma kona naau no keia inea, q aoie hoi oia i makemake e heie, a oieio iho ia oia iioko ona iho, 'aele i pono keia mea,' aka, mahope loa, ku ae ia oia a heie aku la. ! kona manawa i hiki aku ī kahakai, ua ano omaomao eieeie hoi a hakumakuna, a aohe ka nanaina uliuli maiuna ona eiike me mamua, aka, he pohu ioa nae i keia wa, noiaiia, heie aku la oia a olelo aku la. "J£ Falaunuda, e Faiaunuda ma ke kai, £ hele koke mai oe imua o'u nei. No ka mei o kuu wahine ka lede isabela, Ke imkemake nei oia i ka mea a'u i makau v ai ke hai aku." £*. heaha kou makemake i keia wa, ws-

hi a ka Falaunuda. Kahaha, wahi a ke k»oaka, me ke ano makau. Ke inakemake oei ka wahioe e noho ma kekahn kakeia nui i haoa ia tne ka pohaku, E hoi oe a ka hale, a e ike no oe ia mea ina ke ato o iho o ko olua poka, wahi a ka ia. Huii ae 'a ke kanaka Uwaia a hoi aku la » ka halr, a aia hoi ma kahi i ku mua »i ko la«a wahi hale mamua, maiaiia kahi i ku ai kekahi kakeia nui i hana u me ka pohaku, I a i«ta i hiki aku ai i kauhale e noho raai | ana no ka *«hine ma na anuu o ke altj:ii, a | kahea mai ia ua wahine nei ī ke kane e ko> ; mo aku iUko, a oiai ua wahine nei e paa | ana i rfa iima o ke kane, pane mai la oia, e ! nan% kaua i keia mau mea a pau. Alaili. huli ae la laua a heie kaapuni ae la i ka hale, e nana aaa ma na wahi a pao, a ike iho la Uua aia no kekahi keena hooluana nui iloko o ka hale, me na pakaukair mahala e ku an», i maiaila hoi he leholehu ioa na kaowa e hoomaemae ana, a.m lakou i hoopiha i na ruoii me na noho guia a me o* mea guia o na ano he iehulehu; aae na aniaoi naea maikai hoi a nunui, ma na paia o na rurai. a ua hoooMukai k\ na rumi a pau ma ke ano o ka papa akahi. A inawaho o ke haie, aia no &« p# nonuī, kahi e holo ana nft iio nani a me na hīpi; a aia 110 hoi he mau kaa bok> leaiea o ke ano inaikai toa; a me keia man mea nani a p»o ai» 00 kekahi kihapai nani i hoopihaia mt

na pua nani o me na laaa hui he lehulehu, a aia no hoi kekahi kaia papu nui he hooLahi mile ka loihi, 1 paapu me na dia, na bip j kaao & me na hipa, i hele a l«wa ka make* make o ka mea e iini ana la mau mea. 1 Aole anei keia he nani maoli, wahi a ka j wahine. Oia, wahi ake kane; e like me ks j mau ana o ka nani o keia mau mea, pela no j e loaa ai ia oe ka oluolu no ia mau mea» alaila e makemake hou ana oe no kekahi j mea 1 oi ae ka nani. j E noonoo pu kaua no keia mea, wahi a ] ka wahine, a rae keia kumumanao, uhohoi I aku U laua e hiamoe. ! 1 kekahi kakahiaka ae, ua aia ae la ua ■ wahine nei i ke kakahiaka nui, a nana aku j la oia i ka aina inaikai e pahoia ana imua o kona mau maka. Aole i aia koke mai ke kane i kela wa, a ku iho ia ua wahine nei me ke kaka i kona iima a kahea aku la. G aia, a heie mai maanei nei ma ka puka aniani a e nana, aoie anei hoi au e pono e iiio i Moiwahine no na aina a pau ? E hele oe a e oieio aku i ka Faiaunuda, ua hooholo kaua e iiio i mau Moi. Kahahu e ka wahine, wahi a ke kane, heaha īho ia ke kuiuu o ko'u pono ana e makemake e iiio i Moi ? Aoie, wahi a ki wahine, aoie oe i makemake, aka, e pono no au e lilo i Moiwahine. E heie oe a hai aku i ka Faiaunud» pela. Auwe, 110 ke aha ia kou makemake ana i keia mea ? Aole e hiki ia'u ke kamniiio aku no iā mea. No ke aha ka mea e hiki oie oi ? E heie oe i keia wa, no ka mea, he pono ioa au e lilo i Moiwahine. ia wa, huii aku ia ke kane e hele me ke ano kanaiua, aka nae, ua lanakila na koi ana a kana wahine. A iaia i hiki aku ai i kahakai, ua ano e ka nanaina o ke kai, no ka mea, ua heie a eleele, a ua ooioku na ale, a ua puni hoi na wahi c kokoke ana me ke ea hohono. Aka, ku iho la oia a pane aku ia e like me ka mea i maa mau iaia i ka i ana: «'E Faiaunudtt, e Falaunuda ma ke kai E heie koke mai oe io'u nei, No ka mea, o kuu wahine ka lede Isabeia Ke makemake nei oia i ka mea a'u i makau ai ke hai aku." Heaha kona makemake i keia wa ? wahi a ka Falaunuda i ninuu mai ai. Eia, wahi aoa, e lilo oia i Moiwahine. E hoi oe i ko olua home, a e ike no oe, oia ke kuiano i ioaa iaia i keia wa, wahi a ka ia. m la wa, huii ae ia oia a hoi aku ia, aia hoi me ka pihoihoi nui, iaia i hiki aku ai i ka hale, ua nui hou ae la ka haie, me kekahi j hale kiekie e ku ana, a he puka maikai hoi ma ke aio, a mamua mai o ka puka, e ku ana kekahi wahi kupono i ka hoonioana me na koa he nui, me na pahu kani, a me nn mea hoolealea o na ano he nui. A iaia i komo aku ai iloko o ka hale, ike iho la oia, ua hanaia na mea a pau mai na mabala maikai ioa mai, a me ke guU, me na paku nani loa hoi, i hooluuia me ke gu* la. A iaia i komo aku ai ma ka rumi hoo* kipa o ka hale, ike aku la oia i kana wahine e noho ana maluna o kekahi Nohoalii i hanaia me ke guia a me ke daimana, me ba Leiaiiigula hoi ma kona poo; a mc ke kupee hol i hanaia mai na pohaku nani ioa mai ma kona iima; a ma kona mau aoao e ku ana kekahi mau kil like oje. ua oi ae kekahi mamua o kekahi. Aale i }>au.