Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 45, 5 November 1881 — Page 1

Page PDF (1.57 MB)

This text was transcribed by:  Andrew K. Akao
This work is dedicated to:  Analu Akao - Halau Hula`O Kupukalau`ie`ie

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

POAONO. NOVEMABA 5, 1881. Nov. Correct. {NA HELU A PAU 1040.

 

BUKE XX. HELU 45}

 

            KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

            I HUIIA.

 

NA OLELO HOOLAHA:--O na Olelo Hoolaha he 10 laina kakau lima, he Hookahi Dala no ka puka mua ana; elua puka ana, he $1.50; no hookah mahina, he $2.00

 

NA KANIKAU A ME NA MELE: He 10 Keneta ka uku no ka lalani hookah, ua like me $1.00 no 10 lalani.

  HOOLAHA MAU: E hoomanao na makamaka a e hookomo mai i na olelo hoolaha mamua ae o ke awakea Poaha, i ole e kaukai ia aku a kekahi pule ae.

  E hoomanao e na lehulehu, aole e hoopuka kekahi Olelo Hoolaha, Kanikau a me ke Mel eke ole e hookaa mua ia mai ka uku.

  E hoouna pololei mai i na leta i ka Nupepa Kuokoa.

 

            Na Hoahanau he Umikumamalua.

 

  I kekahi wa i hala loa aku nei, aia no e noho ana me ka hauoli kekahi Moi a me kana Moiwahine, a na laua main a keiki he umikumamalua, he mau keikikane wale no nae lakou a pau.

   A i kekahi la i aku la ka Moikane i kona hoa, lua o keia keiki umikumamakolu a kaua au e hapai nei, a e hanau mai he kaikamahine, alaila, e pepehiia na keikikane he umikumamalua a kaua, i nui ai hoi ka waiwa o ka kaua kaikamahine, a i lilo ai hoi ke Aupuni iaia wale no.

  Alaila, kauoha aku la oia e hanaia i umikumamalua pahu kupapau, a e hoopihaia lakou a pau me na oka laau, a e hookomoia hoi i uluna ma kela a me keia mea o lakou; a i ka makaukau ana o keia mau mea a pau, ua waihoia aku la ua mau pahu nei ma kekahi rumi, a @ ia aku la ka puka a pau, a haawi a@u la hoi oia i ke ki ka Moiwahine, me ka papa ikaika ana aku iaia aole e ha ii keia mea i kekahi kanaka e ae.

  Aka, ua kaumaha loa ia ka manao o ka makuahine o na keiki i keia mea, nolaila, ia mau ia mai, he uwe wale no kana hana i ka la a po, a nolaila, ua ulu ka haohao iloko o Beniamina, oia ka inoa o ka laua keiki muli loa, ka mea hoi e noho mau ana ma kona alo i na wa a pau, a pane aku la oia i ko lakou makuahine aloha, E kuu mama aloha, heaha la ke kumu o kou mea i hele ai a laumaha ke nana aku. I aku la ka makuahine. E kuu keiki aloha loa, aole au i na e hai aku ia oe i keia mea.

  A no keia pane a ka makauhine, ua hana iho la o Beniamina ma ka mea e oluolu ole ai ko lakou makuahine, a hiki wale i ka he le aka o ka makuahine e wehe i ka puka i hunaia ai na pahu kupapau, a hoike mai la iaia. Alaila, pane mai la ka makuahine me ka le aloha, E kuu Beniamina aloha la, o keia mau pahu kupapau he umikumamalua au e ike nei, ua hanaia nou iho a me kou mau hoahanau he umikumamakahi i koe, no ka mea, ea, ina au e hanau ana i keia opu o`u a he kaikamahine, alaila, e pepehiia ana oukou a pau loa, a e hookomia iloko o ke a mau pahu kupapau.

  A oiai oia e haaloulou ana i ka uwe i ka wa ana ia hai aku ai i kana mau olelo i ke keiki, ua hooluolu aku ke keiki iaia me keia mau mamala olelo aloha, Mai uwe oe e kuu mama aloha, e malama no makou ia makou iho, a e mahuka aku hoi ma kahi e.

  Aka, pane aku la ka makuahine, E hele oe me kou mau hoahanau he, umikumamakahi ma na ululaau, a e pu hoi kekahi o oukou ma ka la@a kiekie loa e nana mai ma kaha oioi o ko kakou kakela nei. Ina au e hanau ana a he keikikane, alaila e kau aku no au i hae keokeo, a ia wa oukou e hoi hou mai a@@ ka hale nei; aka hoi, ina au e hanau ana a he kaikamahine, alaila e kau aku ne au i hae ulaula, alaila e hele loa aku oukou me ka awiwi e like me ka hiki ia oukou, a na ke Akua e hoopakele mai ia oukou. I na po a pau, e ala no au a e pule aku i ka Haku no oukou, i loaa ai he ahi no oukou e hoomehana ai i ka wa hooilo; a i ole hoi e hooheheeia oukou i ka wa kau, e ka wela o ka la.

  Mahope koke iho o keia, haawi aku la oia i kona hoomaikai ana i kana mau keiki a pau, a hele aku la lakou i ka ululaau. Ua kiai pakahi lakou i keia la keia la maluna o kekahi laau oka kiekie loa, e nana ana i kahi oioi o ke kakela.

  I ka hala ana o na la he 11, ua hiki mai la i ko Beniamina manawa, alaila ike aku a oia i kekahi hae i ke kau i ke kau ia ana ae, aka aole ia o ka hae hoohauoli, o ka hae ne e hoomokumokuahua ana i ko lakou noo noo, a oia hoi ka mea e hoike mai ana, e pau ana lakou i ka pepehi ia.

  I ka lohe ana ona hoahanau i keia mea, ua puni ia iho la lakou i ka inaina, a i iho la, e loaa anei ia kakou ka make ana mamuli o keia kauwa wahine. E hoohiki kakou a e hoopaa ia kakou iho, i ka wa e loaa ai kekahi wahine, he pono e hookah ia ko na koko.

  A hoomau aku ia lakou i ko lakou hele ana iloko o ka ululaau, a i waenakono o ka ululaau, loaa iho la ia lakou kekahi wahi hale pupupu i hoonani maikai ia a aohe hoi he mea e noho ana iloko. a hooholo iho la lakou, e noho lakou maanei, aka o oe e Beniamina mamuli o kou ano opiopio loa a palupalu loa, he pono no oe e noho ma ka hale e kiai ai, i ko makou wa e hele ai e imi i ai na kakou.

  Alaila, hele aku la lakou iloko o ka ululaau, a ki aku i na hea, na manu, na kuhukuku, a me na mea e ae a pau e loaa ana ia lakou.

  I ka loaa ana o keia mau mea a pau, hoi aku la lakou i o Beniamina la ko lakou pokii, a nana hoi i hoomoa i keia mau mea, i mea e hoopau ai i ko lakou houpo lewalewa.

  Ma keia wahi pupupu lakou in oho ai no na makahiki he umi me ka oluolu maikai.

  I keia wa, ua nui ne ke kaikamahine i hanau ia e ka moiwahine, o kona ano he oluolu loa, a he nani hoi kona nanaina me ka hoku gula hoi ma kona lae.

  I kekahi la, i ka wa i hoike ia ai na lole o keia ohana alii, he mea haohao loa i ke kaikamahine ka ike ana i kekahi mau palule he 12 e kau ana ma kekahi wahi, a nolaila, ninau aku la oia i kona makuahine, “no wai la keia mau palule, no ka mea, he liilii loa lakou a kupono ole no papa?” Alaila, hai aku la ka makuahine me ka naau kaumaha, i ka i ana aku.

  “E kuu kama aloha, o keia mau palule ea, no kou mau kaikunane no ia he umilumamalua.”

  Ninau aku la ke kaikamahine opio. “Aia la hoi mahea ko`u mau kaikunane he umikumamalua, aole loa wa i ike iki ia lakou, a lohe la hoi.”

  I aku la ka makuhine, `o ke Akua wale no ka mea i ike ia lakou, no ka mea, ua auwana aku lakou ma ka ili palahalaha o ka honua.”

  Alaila lawe aku la oia i ke kaikamahine opio, a wehe aku la i ka rumi i waiho ia ai na pahu kupapau he 12 a me na mea a pau e pili ana i hoomakaukau ia ai, a i aku la oia.

  “O keia mau pahu kupapau he 12 ea, ua kauoha ia e hana no kou mau kaikunane, aka, ua mahuka aku la lakou me ka nalo wale loa, mamua o kou hanau ana, a hai aku la oia i na mea a pau e pili ana i na mea e hana ia ana i keia mau pahu kupapau.”

  Alaila i aku la ke kaikamahine opio. “Mai uwe oe a kaumaha hoi kou nooaoo no keia mea, no ka mea, e hele aku no wau e ike i kuu mau kaikunane,” a me na palule ma kona lima, ku ae la oia a hele pololei aku la i ka ululaau.

  I kela a me keia la, ua mau no kona nee aku imua ma kana huakai, a i kekahi ahiahi hiki aku la oia ma kekahi wahi hale nani a oluolu, a komo aku la oia iloko, a ike aku i kekahi keiki opio, i ninau mai iaia penei. “Mai hea mai nei oe, a e hele ana hoi oe i hea?”

                                                                                                                        (Aole i pau.)

 

            KA LIONA ME KA IOLE.

 

               HE OLEOLE NANE.

 

  Ua puoho ae la kekahi iole mai kona hiamoe ana, ma ka holo ana o kekahi wahi iole ma kona papalina. Hopu ino aku la ku ka liona me ka huhu i kahi iole me kona manao e pepehi iaia; aka, @oi mai la nae kahi iole me ka leo hoomalimali me ka olelo mai, mai pepehi oe ia`u. malia paha, o haule oe iloko o ka pilikia, alaila he hiki paha ia`u ke kokua ia oe.

  Akaaka hoohenhene aku la ka liona i kahi iole me ka olelo aku, heaha kau wahi pono e hana mai ai ia`u, ka mea ikaika a pakela hoi o ka mana maluna o na holoholona a pau, aka hoi, e hookuu no au ia oe, aole nae no ka manao e loaa mai kekahi kokua mai ia oe mai e kahi iole nawaliwali a naaupo; a me ia mau olelo a ka liona, hookuu aku la oia i ua wahi iole nei.

  Aole i liuliu iho na la mahope, ua paa iho la ua liona nei i ke pahele a ka poe hahai holoholona, a oiai oia e uwo ana me ka leo nui no kona pilikia i ka make ke hiki mai ka poe nana ua pahele nei, lohe aku la ua wahi iole nei i ka pilikia o ka liona, kokolo aku la oia a ma kahi i hoopaaia ai ke kaula, akiaki iho la oia me kona mau wahi niho nawaliwali a hiki i ka wa i moku ai ke kaula i hoopaaia ai ua liona nei. Ku ae la ka liona nei a nana mai la i kahi iole; a pane aku la ua wahi iole ne ii ka liona, Ke ike nei oe, aole i ka mea kino nui a @ka ike ka hiki ke hana i na hana nui, aka o na mea kino liilii a nawaliwali no kekahi, aole na kekahi liona kino nui a ikaika i hoopakele ia oe, aka, na kahi iole nawaliwali. A mihi mai la ua liona ne ii kahi iole ana i kappa ai he nawaliwali a me ka naaupo.

                       

Manao pili.

 

  Ke ike nei kakou, o ka mea a ka liona i kappa ai he naaupo a he nawaliwali, me ka olelo aku, heaha kau e hana mai ia`u e kena wahi iole naaupo; oia ka mea ona i pakele ai mai ka make mai. Pela no kekahi poe e kappa nei i kahi poe he opiopio, he naaupo, aole ana wahi pono e hana mai no kakou, makehewa ka hoolohe ana i kana, aole he waiwai. E ao o like me ka liona i akena no kona ikaika, a ua oki nae e uwe ana me ka leo nui.                                                  S. L. D.

 

KA HOAO ANA O KA MANU IWA

E HOOLILO IAIA IHO I

ALII NO NA MANU.

 

HE OLELO NANE.

 

  I kekahi Manawa, ua hoouna mai la o Iupita (he Akua no ka poe Helene) i kehi o kana mau elele e hele a e hai aku, ua makemake oia e hoonoho i alii maluna o na manu, a o ka manu nani loa o na hulu, oia ke lilo i alii.

  I ka lohe ana o ka Iwa, ua olelo iho la oia, pehea la ao e lilo ai i alii, no ka mea, aole he maikai loa o ko`u hulu. Noonoo iho la oia i kana mea e hana ai a hooholo iho la oia, e hele oia ma na ululaau a me na kihapai e huli i na hulu helelei o na ano a pau. Ua hele aku la oia me ka huli ana me ka hoomanawanui, e alo ana i na hihipea o na ululaau  me ka hoomanawanui ana no kekahi mau la loihi, a ua loaa no iaia na hulu like ole o na ano manu a pau.

  A i ka hiki ana i ka la i oleloia, ua akoakoa mai la na ano manu a pau imua o Iupita, a oiai na manu e akoakoa ana, ua ikeia aku la ka Iwa e hele mai ana me na ano hulu like ole a pau @ana ona, a ua kohu pono no ka olelo, “Ua hele a kau ka Iwa he la makani.”

  A i ka nani ana o Iupita i na manu a pau loa; aole i loaa kekahi @ i like me ka Iwa ka nani a me ka pau o na waihooluu o na ano a pau maluna o kona kino; a ua kohoia iho la ka I wai Emepera no na manu. A i ka wa o Iupita e makaukau ana e hookau ma ii ke Kalaunu maluna o ka Iwa, ua pa mai la kekahi makani puahiohio maluna o na manu, a pau loa aku la hulu o ua wahi Iwa ne ii hookohukohu ai i ka helelei, a koe ihola no kona mau wahi hulu halepolepo. I ka ike ana o na manu a pau, ua hooho ae la lakou,

            “Maunu ka hulu o ka Iwa e!

             Maunu ka hulu o ka Iwa e.”

  A i ka ike ana o Iupita i keia hana apuka a hoopunipuni, ua kena aku la oia e houia ua wahi Iwa Hana Akamai nei, a hookolokolo ia iho la a ua ahewaia, a o kona hoopai e hukihukiia kona mau hulu a koe na hulu i ka puapua, a aole hoi oia e ae hou ia e lele i ka wa malie, aia wale no a he wa makani, i mea e akaka ai nona ponoi no kona mau hulu, i ole ai oia e kii i na hulu like ole o na ano manu a pau.

Manao pili.

 

  Kea o mai nei keia olelo nane ia kakou, mai imi i ka hanohano i loaa i kou makamaka, a mai hoao e a@hu me na aa hu o ka hookamani, o hiki mai auanei ka Manawa e pau ai ua mau hookamani ala i ka ikeia, a hilahila oe.

  E na kanaka opio mai hoohalike me kahi Iwa hookohukohu i ka hulu o hai, a i ka wa i pa mai ai ka makani, hooho na manu a pau loa,

            “Maunu ka hulu o ka Iwa e!

             Maunu ka hulu o ka Iwa e.”

 

MAHALO PIHA.

 

  Ma ka la Sabati iho nei, oia ka la 9 o keia mahina ua malama ia ma ka luakini o Pokela, ka ahaaina a ka Haku, malalo o ka hooponopono ana a ka mea e kakau nei, he maluhia ke anaina a ma ka pau ana o na hana, ualo ia mai la na anoano a ke aloha, oia hoi $8.50 me 1 kiaha dala, ua kupono loa ia no kahi elalesia opiopio, oia hoi o Paia.

  Ma keia mau haawina lokomaikai, i hoike ia ae la maluna, ke waihe aku nei au i ko`u maalo nou e ka ekalesia makua, ma o kou luna a me ka Mrs Gelina me na hoahanau, oiai ua hoike pono ia main a hua a ke aloha mai loko mai o na naau, he hoike maopopo io ia no ka pono karisitiano, ua onipaa.                                                                                                           Rev. J P Kuia.

 

 

KO WAIALUA MAU ANOAI.

 

  Ua mahuahua na haumana Kula Sabati, ma ka himeni haole ka nui o ke mele.

  Ua mahuahua ke anaina pule, me na olelo paipai hoolana o ko laila kahu.

  Ua nui no na opio; ua pane ae kekahi mau hoahanau, e hoouna hou ma ii mau haumana i ke kula kahunapule.

  Ke malama nei ko laila poe i na halawai po, ma kekahi keena o ka luakini; ua piha pono ia halawai ia po i na opio o Waialua.

  He oluolu ka noho ana o na hoahanau me ke kahu; ua hoaia na hoahanau he hale no ke kahu, ke ku nei ka hale me ka maikai. Ke hui pu nein a hoahanau oia apana, e kukulu i luakini hou no lakou. He apana aina oluolu o Waialua. Oluolu no na kamaaina.

                                                                                                                                    D. W. A.

 

NO HAMAKUA, HAWAII.

 

I kuu Kilohana Pookela, ka Hiwahiwa o ke Aupuni, Welina kaua.

  Akahi no au a hoonua i wahi mea hou no kou kolamu, no kea no o na mea e hanaia nei ma keia apana, o ka`u noi ia oe e hoopuka aku i keia.

  No na Alanui.—Ua maikai na alanui o hamakua nei, aole e like me mamua ka pelapela. Ua mahalo nui ia o Chas. William no kaua mau hana makaala ma kana apana hana.

  Ua make ma ka mahiko a Notley ma Paauilo, hookah keiki nona na makahiki 8, i pii ia e ka huila o ke kaa ko ma ke poo a naha pu ia wahi ma ka @ la 16 o keia malama.

  Ma ka ia 18 o keia malama no, ua pau i kea hi kekahi mau eka ko a ua Notley nei.

  No ka hana a kekahi makua Hawaii no kana lei he keiki.—Ua hana oia i palapala kepa no kana kaikamahine me…., no 5 makahiki, no 10 dala o ka mahina, ua lilo nae i wahine aloha na keia mea. E ninau mai paha auanei oukou heaha la ke kumu o keia makua o ka hana ana pela? Eia, no ka puni hanohano, puni dala, puni waiwai, hookiekie, haalele ke aloha o ka paa nan ii loaa mai mai ko laua puhaka mai, ua haawi aku i ke kina o ka haumia a me ka make, na laua e kupalu kela pua nani o ka lahui.

  He oi no hoi keia o ka makua puni hanohano, no ka mea, ina e kamailio ia aku, eia ka ia la, “Ka, heaha ka hewa, no ka mea e hoi ana au i Luna Nui no ia wahi. Nolaila, ua hiki no.”

  Nolaila, ea, e o`u mau io a me kuu mau iwi, mai hoohalike me keia hupo ke kuai i ka pua i makauaia mai e na lani, no kahi dala. Ua ike oukou. O ka puni waiwai ka mole o na hewa a pau.

  Me ke aloha no,                                                                                                        J. K. N.

  Hamakua, Hawaii, Oct. 21, 1881.

 

NA MEA HOU O PAPAIKOU, HILO.

 

E Nupepa Kuokoa e. Aloha oe:--

  E oluolu kou Kapena e hooili iho i ka`u wahi ukana ma kahi kaawale o kou mau kolamu a e pane hikiwawe ae ma na ipuka hale o Hawaii.

  Ma ka la 8 o Oct., ua kaiehu ae la na Norewai e noho hana ana ma Papaikou. No keia kumu: Ua olelo o Hitchcock ma e hana i hapalua la ka helu, eia nae, ua hana na kanaka e ae o ka hapalua o ka uku pau, no ka Manawa i hana ia 2 me ka hapa hora. O keia poe Norewai ua hana no 6 hora, o ka 3-S o ka uku pau kai pau@ a i kaohi aku ka hana o na luna hana, he ole ka maliu ia mai, kea e no heo ana.

  Ma ka la 13 o Oct., ua hiki main a Papaikou nei ka Ilamuku Nui o ke Aupuni Hawaii W C Parke, me ke kanikela Norewai, e ninaninau a e nana pono i ka oiaio o ka hoopii ana a keia poe imua o ko lakou Kanikela. Ma neia mau kumu: 1 No ka ino o ua mea ai. Ua hele laua nei e hoao i na mea ai, ua mahalo loa ia na Haku, aole hewa. 2 No ka hpa la ia o kahi poe o lakou, a ua helu piha ia kekahi poe. Ma ka hoolohe pono ana i ka ike a na hoike, oia keia: Ua kaupaona like ia ka haawina hana maluna o lakou pakahi, e like me ka like o ko lakou uku, e like me ka nui o kahi i pau o ka hana i kekahi mea pela no ka helu la e loaa iaia. O keia mea nae he hapa la i ka ike Kanawai hohonu o Hoa. D B Wahine ma, ua kue maopop ka ia i ka manao o ke Kanawai, oiai ua hanaia e lakou ke Kanawai he 10 hora hana o ka la. Mahalo piha.

  I ka la 17 mai, ua hoole hou keia poe aole e hele i ka hana, no lakou ka heluna @a 74 a ua hoopii ia a ua hoomoeia ua poe nei ma ka keena o ka poe hewa; i hoomoeia paha ilaila i ka puka ana mai o W C Parke, ina no o ko makou Maiki Nui, hoihoiia aku la no i ko lakou kauhale ponoi e moe lolii ai, me ke ao pololei aku o na Hitchcock, na loea kanawai o Hilo e hooko pololei oia i ka mana a ke Aupuni i kau aku ai maluna ona, eia ka ia nei, mahope haunaele; o ka haunaele ka ka mea i makau ia, aohe ka he maua ona e pau ai o ka haunaele. Aole au i poina i na hana a Mr. Jares ko makou Makai Nui i na makahiki i hala, he malama he makau ole i na enemi. Ina paha o ka E G Hitchcock ma keia oihana, alaila, ua a kea hi a ke Kanawai ma Hawaii nei, pela ko`u manao koho.

  I ka la 18 ae, ua kau aku la na pohaku a ke Kanawai maluna o lakou pakahi, a ua hoihoiia mai e hana pono i ka hana a na haku a pau ka Manawa kepa.

  Ma ka la 19 ae, ua mai iho la he 30 o keia poe, no ka, hooheleia i ka hana. I ka hora 7 a m, ua puka mai ke Kauka; ua nana pono ia ka mea mai oiaio, ua hoohele ia i ka hana he 27, a 3 mea mai oiaio.

 

  Me ka haahaa,                                                          James Kanaeholo.

 

Farani.

 

  No ka hoomau o ke aupuni o Tureke i ka hoouna ana i na puali koa i Tripoli, ua hoo @li aku nei o Farani in na hoahewa ana maluna o ka Porte no na hana knee a kipi ina eala io ae ana.

 

Sepania.

 

  Ua hoike ae ka Moi o Sepania i kona ma nao kaumaha no ka make ana o Gafila ka Peresidena o Amerika Hui a me kona manao kaumaha no hoi no Amerika Hui.

  Ua hoapono ia na manao o ke kuhina o na papalaau o Sepania, no ka huakai imi ia waenakonu o Aferika e homaka an aka hua kai imi mai ke kaikoono o Guinea ma ke komohana.

 

KAUKA EMEKONA.

 

 Ma ka la mua o keia malama ae, ula o Novemaba 1, e nee ana o KAUKA EMEKONA mai kona Keena Hana ma ka Hale Laau o Hopamana a i kona wahi noho ma Kakopua, huina o ke Alanui Kukui me ke Alanui Papu.

  HORA HANA.—9 a 11 o ke kakahiaka; 2 a 4 o ke ahiahi. E loaa no ia ke kaheaia ma ka uwea telegarapa.                                                                                                                    1038 2m

 

OLELO HOOLAHA.

 

AOLE e hookaa ka mea non aka inoa malalo iho i kekahi mau aie i hoaie ia ma kona inoa a i kakauia paha ma kona inoa mai keia ia aku.                                                                J R Mills,

  Honolulu, Oct. 12, 1881.                                                                                           1038 2t

 

HOOKAPU KAI LAWAIA.

 

  KE papaia aku nei ka poe a pau, ua hookapu loa ia ka hele ana e lawaia ma ke Kai Lawaia ma HALAWA no H. A Kahanu a me Lui. i hoolimalimaia ma ii ko makou Hui Ayan & Co. A ua hookohu aku makou i hope no makou oia o Maukeala, a o ka poe e kue ana i keia a loaa aku i ko makou hope, he mana no iaia ke hoopii i ka mea i koe i keia hoolaha ma ke Kanawai.

                                                                                AYAN & CO.

  Honolulu, Oct. 6, 1881.                                                                                           1036 4t

 

KUAI KUDALA.

 

    Mamuli o ka palapala Sila ohi i hoopuka ia e ka Lunakana wai Kiekie A F Judd no Jno Kupau o Laie Koolauloa i hoopai la no ke poho o Aiau pake o Waialua ka mea hoopii no na dala he 141 8b, ma ka olelo hooholo a ka aha hookolokolo kiekie ma ka la 5 e Aug i hala, ua ohi au, a e kuai ana i ka mea i oi aku ke koho ana, ke hiki aku i ka la 21 o Nov, hora 12, ma Laie-maio, Koolau o Oahu, i keia mau waiwai malalo nei, 2 halelaau maikai maloko o ka pahale o Kupau e noho nei, koe ka halelaau i olelo ia no Mahakea @, I hale kahu imu, 160 apana papa hole 1870 kapuai, 48 apana laau kua hale a me kekahi mau papa huluhulu 8 a me na apana papa laau e ae, o keia mau waiwai ka`u e kuai ana, ke hookaa ole ia mai mamua na dala. na koina, ko`u mau lilo a me ko`u mau hapa haneri.                                                 JESSE AMARA, Hope Lunamakai.

  Waialua, Oct. 21, 1881,                                                                                           1039 2t

 

HOOLAHA A NA LUNAHOOPONOPONO WAIWAI.

 

  OIAI, ua hookohuia main a mea nona na loaa malalo iho e ka Lunakanawai Kiekie L McCully i mau Lunahoponopono Waiwai no ka waiwai o Kapolei w, o Kamoiliili, Honolulu, Oahu i make, a Kahu Malama no na Keiki oo ole a ka ,ea i make. Nolailai ke kauohaia aku nei ka poe a pau he mau koina ko lakou i ka waiwai o ka mea i make, e hoike koke mai iloko o na malama eono mai keia @a aku o hole loa ia lakou, a o ka poe hoi a pau i aie ma ii ka mea i make e hookaa mai lakou i na Lunahooponopono ma Kamoiliili.

                                                                        MRS. MIKAHALA KAEO,

                                                                        SAMUEL KAEO.

                        Na Lunahooponopono o ka Waiwai o Kapolei w, i make, a Kahu Malama no na Keiki oo ole.  1036 4t

 

HALEKUAI KAMAA BUTI

A ME

KAMAA HAAHAA!

No ka mea non aka Inoa malalo.

MA KA

HELU 114 ALANUI PAPU!

Ma Keia Aoao mai o ka Haleilo Pantheon.

 

  O ka loaa ana mai nei no ia o na waiwai o na Lede a me na Keonimana, oia hoi na Kamaa Buti, na Kamaa Haahaa. Na Kamaa o na keiki o keia a me keia ano. He nani na kinohinohi, he nu hou no ka M H 1881.

  O na kamaa i humuhumu maoli ia e a’u a me ko`u mau paahana, he nani, he paa, he loihi ka Manawa e komo ai mamua o ko kekahi mau hale e ae. E wiki E au!! Eia ka nani ia.

  O na Kamaa nahaehae, e humuhumuia no ma ke Kumukuai waipahe.

  O na paahana o ka papa ekahi na paahana o kuu hale, aole he mau paahana ioio.

  O na kauoha main a mokupuni a me ko ke kulanakauhale nei, e hookoia no me ka hikiwawe loa.

  E kipa mai e na makamaka. E hamama no ka ipuka o ko`u hale ma na ahiahi a pau.

                                                                                                FRANK GERTZ.

            1034 3m@

 

KALE NILEKONA.

KAUKA LAPAAU,

Keena ma ke kihi o Alanui Papu me Hotele

HONOLULU.

O NA MAI O KA Maka, Pepeiao a me ka Puu.

UA MAKAUKAU OIA MA K LAWELAWE ANA.

@6@                                                                                                                                       ly

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA

A ME

KALAAU O KOU HALE!

NO HEA LA?

KAI NO HOI NO KAHI O

 

WAILA MA!

Nana aku no hoi ia la

            Ohi ka Io o ka Laau o Makawao

                        I ka ua mea hoi o ka nani

 

Na PAPA! Na PAPA!

            A ME

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU

 

Aia ma ke kihi o na

 

ALANUI PAPU me MOIWAHINE

            HONOLULU

MALAILA E LOAA AI

            E LIKE me ka MAKEMAKE

                        NO KE

KUMKUAI MAKEPONO LOA

 

PAPA, PAPA, PAPA,

Na Papa Huluhulu,

            Na Papa Manoanoa

                        Na Papa i kahiia

                        Na Papa Kepa.

            Papa Hole Keokeo.

            Papa Hole Ulaula.

 

NA LAAU, NA LAAU

Na Kua.

            Na Kaola

                        Na Aaho,

                                    Na Molina

                                                Na Peapea

Pine Huluhulu,

            Pine i kahiia

 

NA Papa a me na Laau Ulaul ?

            Pili ulaula,

            Pili Keokeo.

            Pani Puka,

                        Pani Puka Aniani

                        Ipuka Aniani,

                        Puka Olepelepe.

 

PENA O NA ANO A PAU

 

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui.

            Aila Pena,

                        Aila Hoomaioo,

                                    Waniti, Pate,

 

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO

            Na Ami Puka Hale.

                                    Na Ami Puka P@

                        ANIANI!

 

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

 

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

  No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae la, no ke Kumukuai Emi loa. O na kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no ia lakou, e hoolo koke ia no ia me ka lawa pono. E kipa nui ilaila i i ike ka oiaio.                                                                                                      905 tf