Ka Nupepa Kuokoa, Volume XX, Number 47, 19 November 1881 — Page 2

Page PDF (1.74 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Hawaiian Historical Society

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ma ke Kauoha.

Hoolaha o na Hoololi i manao ia o

  ke Kumukanawai, e like me ka

  Hooholo ana o ke Kau Ahaolelo

  o 1880.

    J. M. MONSARATT, Kakauolelo.

 

HE HOOLOLI

I manaoia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai

  i haawiia e ka Moi Kamehameha V

  ma ka la 20 o Augate, M. H. 1864, i

  hoohooholoia a aponoia ma ka la 13 o Mei

  M. H. 1868 e like me na olelo o ka Pauku

  80 o ia Kumukanawai.

  E hoololiia a ma keia ua hoololiia no ka Pauku 56 o ke Kumukanawai, a penei e heluheluia'@

  "Pauku 56.  E ukuia ka Poekohoia e na makaainana no ka lakou hana e like me ka mea i oleloia ma ke Kanawai no loko ae o ka Waihona Dala o ke Aupuni, aole no nae e hoonuiia keia uku i ka makahiki i hooholoia'i ka olelo e hoonui i ka uku, aole hoi e kaulia kekahi Kanawai e hoomahuahua ana i ka uku o ka Poeikohoia mamua o na Dala Elima Haneri no kela me keia halawai ana o ka Ahaolelo."

  Ke hooiaio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hooholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana i ka la 9 o Iulai, M. H. 1880.

                    JAMES M. MONSARRAT,

                                        Kakauolelo

 

HOOLOLI

I manaoia no ka Pauku 61 o ke Kumukawai

  i haawiia e ka Moi Kamehameha V

  ma ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka

  Pauku 80 o ia Kumukanawai.

  E hoololiia a ma keia ua hoololua ka Pauku 61 o ke Kumukanawai i haawiia e ka Moi Kamehameha V ma ka la 20 o Augate, 1864, e like me ka Pauku 80 o ia Kumukanawai, ma ke kapae ana i na huaolelo "elima haneri" a e hookomo ana ma ia hakahaka "elua tausani" a me kapae ana i na huaolelo "elua haneri me kanalima" a e hookomo ana ma ia hakahaka "hookahi tausani" a penei e heluhelu ai i ua Pauku la:

  "Pauku 61.  Aole no e kohoia kekahi Lunamakaainana ina he pupule a he hupo pahu, a ke ole ia he kanaka malalo o ka Moi, a ke hiki ole aku oia i na makahiki he iwakalua-kumamakahi, a ke ike ole hoi i ka heluhelu a me ke kakaulima, a ke maopopo ole hoi iaia ka helu waiwai, a ke ole hoi oia i noho ma keia aupuni i ekolu makahiki, a o ka makahiki hope mamua iho o kona kohoia ana, a ke ole hoi o na waiwai paa hihia ole iloko o keia aupuni e like me elua tausani dala, a i ole ia, o kona loaa nae i kela makahiki keia makahiki aole i emi malalo o na dala hookahi tausani i loaa no loko mai o kekahi waiwai, a o kekahi hana kupono ma ke Kanawai paha."

  Ko hooinio nei au, o ka Bila Kanawai maluna, ua hoeholoia e ke Kau Ahaolelo o ko Hawaii Pae Aina ma ka heluhelu akolu ana, i ka la 9 o Augate, M. H. 1880.

                         J. M. MONSARRAT,

                                               Kakauolelo.

    1039                                         2ms.

 

HOOLAHA A KA PAPA OLA E PILI

ANA I NA LUALIIHII, KIOWAI.

KAHI E KAHE AI

NA WAI INO, &c.

 

  O na wahi i hoikeia ae la maluna a me kekahi mau wahi e ae kahi e ku mau ai na wai, na lepo maea a me na wahi ano like e hoopilikia ia ai ke ola kino o ka lehulehu, e hoomaemae koke ia e ka Papa Ola ma o kona Agena la, malalo o na lilo o ka mea nona ua wahi la, a o ka mea paha i kuleana ma oi @ahi la; a ina e hoomaemea ole ia iloko o na hora he 48 mahope iho o ka hoikeia ana aku i ka ona o ua wahi la a mea kuleana paha e ka Papa Ola, e hoopii ia no i kulike ai me ka Pauku 10 Mokuna 59 o ke Kanawai Kivila.  A ina ua manao ka Agena o ka Papa Ola aole he hiki ke hoomaemae pono ia, e pani koke ia ina he lua ua wahi la, a i ole, e hoonee ia.

  Mai a mahope aku o keia la, o na lualiilii, na lua opala, a me na lua wai ino e hanaia aku ana ma ka Apana o Honolulu nei iloko o ka poai i kau palena ia, oia hoi o ke Kahawai o Nuuanu ma ka Akau, Alanui Kula ma ka aoao mauka, Alanui Victoria ma ka Hema a me ke alo o ke kulanakauhale, e hauaia me ka paa loa i ole e komo ole ka wai; a o na luawai waiho wale iho no a me na mea ano like maloko o ka poai i kaupalena ia, e pono e makaala loa ia i ka wa a ka Papa Ola a o kona Agena paha e hoomaopopo ia aku ai i ka mea nona ua wahi la.

  Eha mahina mai keia la aku, o na lualiilii a me na ano like aole i makaala in a aole no hoi i hoomaemae kupono ia iloko o na mahina eono, e pani koke ia, a o ka poe e malama ana ia ano lauliilii a me na mea ano like, e hoopii ia no ma ke Kanawai.

  O ka poe a pau e kue ana i keia rula malana ae, e hoopaiia no i na dala aole e emi iho malalo o HOOKAHI HANERI DALA, e liko me ka hoakaka ma ka Pauku 285 o ke Kanawai Kivila.

  O ka Rula 4 o na hooponopono a ka Papa Ola i hoaponoia ma ka la 30 o Augate, 1879, ma keia ke hoikeia aku nei ua hoopau loa ia.

                                  H. P. P. CARTER,

1035 3t                Peresidena o ka Papa Ola.

 

Ma he Kanoha.

 

  UA oluolu i ka Moi me ke kuka pu a me ka ae ana o Kona Aha Kukamalu.  ka hoomanao ana i Kona La Hanau Kanahakum@-malima ma ka haawi ana aku i na pomaikai kalahala Alii no ka poe nona na inoa malalo iho:

  Kawiki, ma ka oluolu o ka Moi, ua hoihoi ia kona pono kivila.

  Kawahaokaale, ma ka oluolu o ka Moi ua kalaia.

  W J Noa, ma ka oluolu o ka Moi, ua kalaia.

  J M Kaneakua, ma ka oluolu o ka Moi, ua kalaia.

  J B Silloway, ma ka oluolu o ka Moi, ua kalaia.

  O ka hoopai o R R Lavender e hoopaahaoia no ka manawa he eha makahiki no ke karaima he lawe ola, ua oluolu i ka Moi ka hoemi ana mai i kona hoopai hoopaahao no elua makahiki.

  O ka hoopai o M Mendoza e hoopaahaoia a pau ke ola no ke karaima he puhi hale, ua oluolu i ka Moi ka hoemi ana mai i kona hoopai hoopaahao no umi makahiki.

                                          H. A. P. CARTER,

     142 3t                                  Kuhia Kalaiaina.

 

KEENA KALAIAINA,

                                      Honolulu, H. I. Nov. 18, 1831.

  Ke hoikeia aku nei i ka lehulehu, ma ka la 1 a mahope aku paha o ia la o Ianuari, M. H. 1882.  he hoikeike kukui me Molokai make kihi komohana he kukui a F@e@nel o ka Helu 4 me kekahi Panana.  O ke kiekie o keia kukui mai ka iliwai o ke kai he 50 kapuai a e ikeia no e kekahi moku iloko o ka wa malie ina he 11 mile kona mamao mai keia kukui aku.  Ua pen @ keokeo ia ka puo'a, he kukui ulaula.  Malalo iho e ikeia ai na wahi e ikeia ai.

  1--Lae Ahi N  80'   Kom.

  2--Makapuu N 66'     "

  3--Mokapu N 51-1/4' "

  4--Kihi Akau Komohana o Molokai N 8' Hik.

  5--Kihi Aku Komohana o Lanai S 56' Hik.

 

  UA oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana iho i keia mau inoa malalo iho.

  Honorable ALBERT FRANCIS JUDD, i Lunakanawai Kiekie no ka Aha Kiekie a me Aupuni, ma kahi Honorable C C Harris i make.

  Honorable LAWRENCE McCULLY, i Kokua Mua, ma kahi o Honorable A F Judd i hookiekie ae.

  BENJAMIN HALE AUSTIN, I Kokua Kiua, ma kahi o Honorable L. McCully i hookiekieia ae.

  Halealii Iolani. Nov. 5, 1881.                            1041 3t

 

  O ka Poakolu, ka la 16 a NOVEMABA nei, oia ka La Hanau o ka Moi, e malamoia ana la i la kulaia no ke Aupuni, a e paniia ana na ipuka o na hale oihana Aupuni a pau ma ia ia

                                H A P CARTER, Kuhina Kalaialua.

  Keena Kalaiaina, Nov. 3, 1881.                      1040 3t

 

  UA hookohuia i keia la o Mr. Louis Kahlbaum i Agena Hooiaio Palapala Aelike o na Paahana no Koloa, Kauai.

                                H A P CARTER, Kuhina Kalaialua.

  Keena Kalaiaina, Nov. 7, 1881.                      1041 3t

 

                                       PAE AINA HAWAII,       }

                                                      HONOLTLU.  }

I ke Kakauoielo o ka Aha Kiekie o ko Hawaii Pae Alna;

                                                                Me ka Mahalo.

  Mamuli o ka mana i haawila mai ia'u ma ka Pauku 842 o ke Kanawai Kivila a mamuli o ko'u manao ana he mea keia i ku i ka pono.

  Ke kauoha nei au e malamaia i KAU KUIKAWA o ka Aha Kiekie i oleluia ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, e hoomaka ana ma ka POAKAHI, LA 21 o NOVEMABA, M. H. 1881, no ka hoolohe ana i na hihia ma ka Baneko, a ke kauoha ia aku nei oe e hoolaha aku i keia kauoha.

                          IEEA ko'u lima a me ke Sila o ka

SILA.                          Aha Kiekie o ko Hawaii Pae

                                    Aina ma Honolulu I oleloia i

                                  keia la 9 o Novemaba, 1881.

                             A. FRANCIS JUDD,

  1041 2t               Lunakanawai Nui o k a Aha Kiekie

 

KUAI KUDALA O NA LAIKINI AWA.

E kuaiia ana ma ke kudala akea ma ka POAHA la 1 o Dekemaba, 1881, na Laikini Awa malalo no ka loihi o ka manawa he HOOKAHI MAKAHIKI mai ka la 1 o Ianuari, 1882.

OAHU.

Honolulu......................................................3

Koolaupoko.................................................1

Koolauloa....................................................1

MAUI.

Lahaina........................................................2

Wailuku.......................................................2

Makawao.....................................................1

Molokai me Lanai.......................................1

HAWAII.

Hilo..............................................................1

Kona Akau...................................................1

Kona Hema..................................................1

Hamakua......................................................1

Kau...............................................................1

Puna..............................................................1

Kohala Akau.................................................1

Kohala Hema................................................1

KAUAI.

Linue.............................................................1

Koloa.............................................................1

Waimea.........................................................1

Hanalei..........................................................1

Kawaihau......................................................1

  O na Laikini o ka mokupuni o Oahu, e kua ila ma ke alo o Aliiolani Hale ma ka ia i hoikeia maluna.

  Ko ua mokupuni e ae, e kuaiia ma kela a me keia apana e like me ka papa hoike maluna.

  UKU KOMO.--No Honolulu. $500 no keia a me keia laikini; no Hilo, Lahaina a me Wailuku, $300 no keia a me keia laikini; no na apana e ae, $100 no kela a me kela laikini.

  MANAWA.--E uku mua ia he 25 pa keneta i ka wa e haule ai ka hamare, a e lilo no na dala i uku mua la ke ole e hookaa ia mai ka uku piha o ka laikini iloko o na la he 10 mai ka la i kuaiia ai.

                  H A P CARTER, Kuhina Kalaiaina.

  Keena Kalaiaina, Nov. 7, 1881.               1041 3t

 

KEENA WAIWAI,               }

     Honolulu, Oct. 28, 1881.  }

    Ua hookohuia na mea nona na inoa malalo iho i mau hoa no ka Papa Hoopii Auhau o M H 1881.

OAHU.

Honolulu.......................................J O Carter. D Kahanu

Ewa & Waianae..........................S Previer, S K Kuhano

Waialua..........S N Emerson, H N Kahulu, J F Anderson

Koolauloa ..............................J L Naili, J W Kamealoha

Koolaupoko....................................M Rose, G Baranaba

MAUI.

Lahaina..................................H Dickenson, J O Kawehe

Wailuku................................G Armstrong,  W P Kahale

Makawao........................D Crowningburg,  C K Kapule

Hana...................................................M Pico, J Gardner

Molokai & Lanai.....................J W M Poohea, D Kailua

HAWAII.

Hilo.................................C E Richardson,  O T Shipman

Puna.....................................J N Kamoku, J M Kealawaa

Kau...........................................G W C Jones, J Kauhane

South Kona................................J Kuaimoku, J W Smith

North Kona.....................H Cooper, C Kaiaiki, H Weeks

South Kohala.......J W Kuakini, W H Daniels, Z Paakiki

North Kohala...................Geo. F Holmes, T J Hayselden

Hamakua........................S F Chillingworth, D F Sanford

KAUAI.

Hanalei..............................C Bertlemann, Jas. M Gibson

Kawaihau......................................W H Rice. D Makaliu

Lihue............................................E Lindermann, S Kaiu

Koloa..................................L. Kahlbaum, S W Kauanoe

Waimea...........................................G B Rowell, F Bindt

Niihau............................................J Kaika, J W K aapun

        Kakauinoala

                               J. S. WALKER, Kuhina Waiwai.

 

RULA 34.

  KE Kauohaia aku nei aole e aeia ka mea nana ka Palapala Hookohu Lunakanawai Apana piha, e lawelawe i ka hana Loio ma na Hihia Karaima, imua o kekahi Aha Hookolokolo Apana @ Hoomalu paha.

         NA KA LUNAKANAWAI O KA AHA KIEKIE

                      J@O. E. BARNARD  Kakamolelo.

  Honolulu, Oahu, Oct. 25, 18@1.                  1039 3t

 

HOOLAHA O KA HALE LAPAAU O

KA PAPA OLA.

 

  E weheia ana ka Hale Lapaau o ka Papa Ola ma Kikihale mai ka hora 9 a hiki i ka hora 11 o kakahiaka o kela a me keia la, malalo o ka lawelawe a hooponopono ana a Kauka Fitch (Pika), ma ka makalua o Kauka Emekona.  Ua oluolu oia e halawai me ua poe i loohia ia me na mai.

  Honolulu. Nov. @, 1881.    (9)    1040 tf

 

Ma ke Kauoha.

 

  Ua @laola i ka Mei ka hookoh@ ia Hi@ Ex. WILLIAM NEV@S ARMSTRONG i Loi@ K@hina ma ka@i o H A P Carter i waiha mai.

  Halea@ I@i, Honolulu, Nov. 5, 18@1.     1042  3@

 

KUAI O KA HOOLIMLIMA O NA

AINA AUPUNI.

  MA ka POAKOLO ka ia 30 o Novemaba ma ka hora 1@ o ke awakea ma ke alo o Ali@i Hale e k@a ana ma ke kuiaia akea ka Hoolimalima o na Aiea Aupuni p@kahi no UMI MAKAHIKI e wai@o la ma WAIAN@LW, apana o Kooia@pok@, mak@puni o Oahu.

  1--Kela a@ana aina ou ke Aupuni Hawaii i @keia ma @a inoa o APE@ mo@a na eka $5-100.

  2--KAANIE @ 73-100 eka.

  3--KUA@KEN@  7  25-100 eka.

  4--KE@OPALI 34-100 eka.

  5--KEPAPA@LA@ 17-100 eka.

  6--MAKA@KE@A 59  40-100 eka.

  7--POAHAWAI 1-3 31-100 eka.

O ke ano o na aina maluna a me kekahi mau ni@ao e @ ke Keena Aina o keia Keena.

                                H A P CARTER. Kahi@ Kalaiai@

  Keena Kalaiaina, Honolulu, Nov. 25, 1881.       1042 4t

 

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

1 HUIIA

 

No ka Makahiki, $2.     Eono Mahina $1.

                                    @

Daia Kuike ka Rula.

 

POAONO, NOVEMABA 19, 1881.

 

KA AHA KIEKIE.

 

  UA ike mua ko makou poe heluhelu ma ka hoolaha ua piha ka Aha Kiekie i keia manawa, i hoohakahaka ia iho nei ma ka make ana o ka Hon C C Harris i hala aku la iloko o Iulai o keia makahiki Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana ia Hon Albert Francis Judd i Lunakanawai Nui no ua Aha nei.  He kanaka i kamaaina i ko Hawaii nei a puni; he keiki oiwi no ke one Hawaii, ma ke kula nui o Yale kahi i hoonaauao ia ai. he ku la kaulana ia a he mau keiki e ae no kekahi i hoonaauao ia iloko o ia kula, ma ke kula ao kanawai o Harvard kahi a Ka uka i hoomakaukau ai ma na ike kanawai.

  Ua hoonee ia ae ka Hon Lawrence McCully i kokua mua, he kanaka no hoi keia i kamaaina i ka lahui no na makahi ki loihi i aui hope ae nei, a iloko no o ke kula hookahi me Kauka kahi i hoona auao ia ai.

  O ke kokua alua oia ka Hon B F Au stin (Aukina) hoahanau o Aukina e noho mai nei i ka mahiko ma Onomea, Hawaii.  He kanaka keia i hele a @oo iloko o ke kanawai, he iwakalua a oi na maka hiki o kona lawelawe ana ma ka oihana kanawai ma Nu Ioka, ua olelo ia, ua maa loa oia ma na kanawai e pili ana i na hui hoopaa waiwai, a me na hui hoo paa ola.

  O keia mau kanaka a ekolu e noho nei ma ka Aha Kiekie o ke Aupuni i keia wa, he poe i hilinai nui ia no ka pololei a me ka hoopono o ka lakou mau lawelawe ana, a ua ike maopopo ia ko lakou aloha i ko kakou nei aina.

  Ma na kau i hala ua loaa i ko kakou Aha Kiekie ka mahalo ia a me ka hilinai nui ia.  Ua lawe ia no hoi kekahi o kona mau olelo hooholo wawaena o ko na aina e me ka mahalo ia e ka poe ike kanawai, ma ka nana ana i na ouli o keia mau kanaka e noho nei, aole no e haule ana ko lakou mau hooikaika ana malalo o ka lakou mau hiki mua, no ka malama ana i ka ihiihi a me ka inoa maemae o ua aha nei, ma ke ano he aha hooko i ka pono a me ke Kaulike mawaena o na mea a pau.

 

KA LA HANAU O KE

ALII KA MOI.

 

  MA ka hora 6 o ka wanaao Poakolu nei, ua ki ia mai na pu aloha he 21 mai Puowaina, he hoike ia o ka La Hanau keia o ka Moi.  I ka hiki ana i ka hora 8 a oi ua kai huakai mai la ka hui Kaawai Helu 4 iloko o ka Pa'lii e haawi aku i ka lakou Makana Medela, oiai hoi o k@ piha ana ia o ka noho ana o ku Moi he 20 Makahiki ma ke ano he Hoa Hoohanohano i ua Puali nei.  He makana no hoi ka kekahi mau puali e ae.

KA HAIOLELO ALII MA KAWAIAHAO.

  I ka hiki ana i ka hora 10 ua hiki ae ka Moi a me ka Moiwahine i ukali ia e Kona Kaikuahine Likelike, R Keelikolani, J O Dominis, A S Cleghorn, ka Puuku, C P Iaukea, J Boyd me A Rosa.

  Ua wehe ia na hana ma ka himeni ana mai a ka Papa Himeni a me ka pule ana a ka Rev H H Paleka, a mahope iho ua ku mai ka Moi a puana mai la i Kane Haiolelo Alii, penei:

  E O'U MAU MAKAAINANA:--Ua aneane e hala na mahina he umi mai Ko'u wa i halawai hope ai me oukou ma keia wahi.  Ma ia manawa ua hoike aku Au ia oukou i Ko'u manao e hele no ka pomaikai o Ko'u ola kino a e imi i ka naauao a me ka ikaika no Ka'u oihana ma ke ano he Makua no oukou, a e hooholomua i ka pomaikai o ka aina ma ka huli ana i lahui kupono no ka noho pu ana me kakou a kokua pu mai ia kakou i ke kukula ana i Aupuni e mahaloia mai ai no kona kuokoa.

  Ua noi aku hoi Au ia oukou ma ia manawa e haawi i Kuu Kaikuahine, ke Kahu Aupuni, i ke aloha a me ka hoolohe, a oukou i haawi mau mai ai la'u.  A ua hooke oukou ia leo.

  A ma Ko'u hoi ana, ke hoomaikai nei Au i ka Mea Mano Loa, me ka ukaliia e ka oukou mau pule, no ka hoopakele ana la'u mai na ulia poino o ke kai a me ka aina, a ke makemake nei Au e hoike aku i Ko'u mahalo ia oukou no ke Aloha Alii a me ka hoolohe a oukou i hoike aku ai i ke Kama Aliiwahine ke Kahu Aupuni a me ko oukou hookipa aloha ana mai la'u.

  Oiai Au i kaawale aku, ua laha ae kekahi mai ino mawaena o oukou.  Ua kaumaha Ko'u naau no ka poe i loohia i ka poino, a me na mea a pau o oukou e uwe nei no lakou.  Ua olioli hoi Au i ke kaohi ia ana o keia mai, a aole hoi i laha aku ma na mokupuni e ae.  Iloko o keia wa o ka pilikia ua kupaa a ua hoolohe oukou.

  Ma Ko'u kaahele ana, ua puni loa la'u ka honua a ua ike i na aina a kakou e heluhelu a e lohe mau nei.  Ua ike Au i na hoike na o ka nani, ka ikaika a me ka waiwai, aka ua ike pu hoi i ka nui o ka pilikia, ka ilihune, a me ke kaumaha, a ma Hawaii nei Ko'u puuwai i na manawa a pau.  He poino a he pilikia ko na Aupuni a pau, aole nae poho o ko lakou manaolana, a pela no hoi kakou o Hawaii nei.  Me ka naauao a me ka wiwo ole kakou e hele ai imua, oiai o keia mua aku o kakou ua piha i ka manaolana.  Ua haawi nui Au i Ko'u noonoo no ka lahui a kakou e manao aku ai e hui pu mai me kakou.  E waiho mai ana Kuu Komisina Hoopae Limahana i kana hoike no ka makou mea i ike ai, a ke manao nei au e hoomaka aku ana ke Aupuni e lawelawe no ka hoopae ana mai i mau kanaka hou.

  E hoomahuahua ia ka heluna o ko kakou lahui, a o ka poe a kakou e poloai aku ai e noho iluna o keia aina me kakou, e malaina pono ia lakou i kulike me na kanawai a me na kuikahi o kakou.  Oiai kakou e malama ana i ko kakou mau pono, o na kanaka ponoi o ka aina, e hana kakou i ka pono a me ke kaulike i na mea a pau e hoohui mai ana i ko lakou noho ana me kakou.

  Ua lohe oukou i Ko'u hookipa maikai ia ana e na poo Aupuni o na aina e.  O ko lakeu mau lokomaikai a me na hoohiwahiwa ua komo kuhohonu iloko O'u.  I Ko'u hiki ana ma Iapana, ua lohe Au me ka ehaeha i ka make ana o Ko'u hoahanau maikai ka Emepera o Rusia, a i Ko'u hiki ana ma Nu loka, e makena ana ka lahui o ko kakou hoalauna lokomaikai ka Repubalika o Amerika no ka Peresidena Garfield.  Ua kaumaha Ko'u manao no keia mau mea.

  E o'u makaainana, ua hoihoi mai ka Mea Mana Loa la'u a hui me oukou, a eia hou kakou ke hooikaika pu nei no ka pono o Hawaii.  E kokua pu mai oukou me A'u.  Na Ko'u Aupuni e malama i ke ola o ka lahui, e malama nae oukou i na rula o ke ola kino, e malama i ke ola o ka oukou mau keiki, e kapae aku i ka hewa a me ka haumia, a pela e kokua ai la'u ma Ka'u mau hooikaika ana no ko oukou pomaikai.

  Mahope iho o ka pau ana o Kana Hai olelo Alii, ua kamailio mai ke Kuhina Kalaiaina i ka Haiolelo Alii ma ka olelo haole, a pau kana, ua himeni hou mai ka Papa Himeni a ua hookuu ia na hana ma ka pule hookuu a Rev H H Paleka. 

  Ma Kawaiahao mai, ua holo loa mai ke Kaa Alii a i Aliiolani Hale, a maho pe pu mai na Kaualio. na Puali Koa hui na Keiki Puhi Ohe a me ka lehulehu a piha kui o mua iho o Aliiolani Hale. U@ hele mai na Luna Aupuni o ko na Aina e, kekahi mau Luna o ke Aupuni a me kekahi poe hanohano e ae e ike i ke Alii a mahope iho, ua hele aku la na Makaainana e lulu lima a haawi hoi i ko lakou Aloha i ka Moi, a hookuu ia na hana ma ka hora 1 a oi.

  I ka hora 4 a oi o ke ahiahi he Heihei Waapa kai malama ia mawaena o Kanoe lani me Miha a oia ka pai@na hope o na hana lealea ma ia la.

 

HOOLAHA A KA LUNA

HOOPONOPONO WAIWAI.

  UA hookohuia ka mea nona ka inoa malalo e ka Aha Kiekie i Lunahooponopono no ka Waiwai o S B Burrows o Honolulu i make.  Nolaila o ka poe i kuleana i ka waiwai o ka mea i make ma ka moraki a me kekahi ano e ae paha, e hoike koke mai lakou i ka mea nona ka inoa malalo iloko o na mahina eono, o hoole mau ia lakou, a o ka poe i aie i ka waiwai o ka mea i make e hookaa koke mai me ke kaulua ole. ia

                                    ALEX. J CARTwRIGHT,

        Lunahooponopon o ka Waiwai o S D Burrows i make.

  1042 4t

 

  MA ke keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu, ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka waiwai o Waipa k, no Hilo, Hawaii i make.  Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala o Lee Loy, ka lunahooponopono no na waiwai o Waipa k, no Hiko, Hawaii i make, e noi ana e aponoia kana hoike hope a e hooholoia ka waiwai i na hooilina, a e hookuu iaia mai ka oihana Lunahooponopono.  Nolaila, ua kauohaia o ka Poakahi, oia ka la 19 o Dekemaba, 1881, i ka hora 10 o kakahiaka, ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka manawa a mekahi i kohoia no ka hoolohe ana i ua noi la, me na mea kue ke hoikeia.                                          F S LYMAN,

                        Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.

  Hilo, Hawaii. Novemaba 7, 1881.              1042 3@

 

  Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolo o ko Hawaii Paeaina.  Ma ka waiwai o K H Umiamaka k, no Maulili, Hilo, Hawaii, i make.  Ua heluheluia a ua waihola ka palapala noi a Wahau ka wahine mare a E H Umiamaka k, no Maulili, Hilo, Hawaii, i make, e noi ana e hoonohoia o E

Kekoa i lunahooponopono no na waiwai o ka mea i make.  Nolaila, na kanoha ia i ka poe a pau i pili o ka Poakahi.  oia ka la 19 @o Dekemaba, 1881, ma ka hora 10 o kakahiaka ma ka Hale Hookolokolo ma Hilo, Hawaii, oia ka manawa a me kahi i kohoia no ka hoolohe ana i na noi ia, me na mea koe ke hoikeia.                                        F S LYMAN,

                        Lunakanawai Kaapuni Apana Ekolu.

  Hilo, Hawaii. Novemaba 7, 1881.              1042 3t

 

  AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina.  Ma ka hooponopono waiwai.  Ma ka hana o ko waiwai o HENRY A. KAKA@ i make. Olelo kauoha e koho i mau Lunahooponopono no ke kuai ana i kekahi ma@ waiwai paa.

  Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a me na hoike a Robert Hoapili Baker a me John T Baker. na Lunahooponopono i hookoh@ia no k@ waiwai o HENRY A, KAKANU i make, e noi ana e kualia kekahi m@ waiwai paa o ka mea i make e waiho @ ma Kai@a, Waikiki, Oahu, a e noi ana i  kekahi kumu no ka ae ole ia e k@ai.

  Ua kamohaia o ka poe a pau i pili i ua waiwai nei e hoike mai ia lakou ma keia Aha i ka Poalua la 6 o DEKEMABA. 1881, ma ka hora 10 o kakahiaka ma Honolulu, malaila a ma oka hou ia, e paiia keia olelo hoo@ha @no 3 pule mam@a o ka la e hooloheia ai @a noi ia ma ka "Nupepa Kuokoa" he nupepa i paiia a hoopekaia ma Honolulu.

  Kaka@ia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. Nov. 14, 1881.

                                      A FRANCIS JUDD.

IKEA:                                 Lunakanawai Kiekie.

      A Rosa, Hope Kaka@lela.                  1042 3@

 

  O ka p@ a pau e p@a nei @e mau li@ a he mau pip@, he wai wai no THOMAS M@EK, me kona hao kuni e p@a ana, ke pap@ ia aku nei aole e hoano e a h@okah@ ia ma@ hao kuai a kuai aku hoi i na lio a me na pipi malalo o ke ano kolohe.

                          H G CRABBE (Papai), Luna Hooko a

      Luna Hooponopono o ka Waiwai o Thomas Meek i make

  Honolulu, Iulai 15, 18@1.                      10@ 6@

 

NA LAKO HALE !  NA LAKO HALE !!

HE EMI LOA!  HE EMI LOA !!

He Hoemi Nui i na Kumukuai,

            MA KA HALEKUAI O

          C. E. WILLIAMS !

Ka Halekuai Nui, Emi, a Maikai hoi o na Lako Hale. ma ka Paemoku

o Hawaii nei, i kukuluia i ka Makahiki 1859.

 

  Ua loaa mai ia makou na Lako Hale he nui wale a e kuaiia aku ana me ke Kumukuai Haahaa i oi ae ka emi mamu@ o na Halekuai e ae.  Malalo e ikeia ai ka inoa o kekahi ma: Lako Hale:

            Noho Laau  .75, Noho le $1.25, Na Moe mai ka $5 $7 a pii aku.  Na Bela Moe mai ka  $2 a pu aku Noho Koki $15 a pii aku, Aniani 25 a pii aku.

            Na lako o na rumi moe, oia hoi:  Moe, Pela. Pahu ime me ke Aniani. Pakaukau holoi maka, Pakaukau, Elua Noho me hookahi Noho Paipai, o keia a pau loa no $35 wale no.  Hulu lei, laau o na K@i, na Kaula kau Kii o @a waihooluu like ole. na Kui kau Kii a pela aku.  Ka paikini hou ioa o na ano KAA BEBE. he $10 wale no.  Ka Mikini  Humahumu Lole a Williams," he mikini hou, maikai e hoohanaii nei a n@ C. E. WILLIAMS wale no e kuai nei.  He emi he 35 wale no dala.

            Eia pu no hoi he mau @a Kaa hou no ke kuai emi ana aku.  Eia pu no hoi me makou he heluna nui o na Pahu Kupapau o na ano a pau i kinohinohi@a me na ano kinohinohi hou loa.  He Elua Kaa Kupapau i makaukau no ka hoolimalima me ka emi loa.

  Mai hoonele e na makamaka i ke kilohi mua ana i ko makou mau waiwai mamua o ke kuai ana ma kekahi mau halekuai e ae.  A mai poina i ka Halekuai kahi e loaa ai keia mau waiwai maluna aia no ia ma ka Halekuai o

                                     C. E. WILLIAMS,

     1042 4t                           Helu 111 Alanui Papu

 

OLELO HOOLAHA.

  EIA ma ko'u pa waiho Kaa Kikane ma ke Alanui Kaiepa me Moiwahine he mau Eke PAAKAI no ke Kuai ana.  O ka poe a pau e makemake ana e hoolako ia lakou iho me na PAAKAI, e loaa no ma keia wahi me ke Kumukuai Haahaa.

                            C P WARD, (Pepee.)

     1041                                   3ms.

 

OLELO HOOLAHA.

  NO ka mea, ua pau ka hoolimalima o Kima Pelekane ma maluna o ka alua o Waipio, Ewa Oahu.  Nolaila, ke kauohaia aku nei na poe mea LIO a holoholona e ae paha a pau, e lawe koke aku i na holoholona mai ka aina aku, iloko o na la he IWAKALUA, o hopuia no ke komohewa.         A F JUDD.

                                  Kahu Malama Waiwai no Airine Ii.

  Honolulu, Nov. 12, 1881.                    1041 4t

 

KUAI O KA WAIWAI PAA.

  Ma ke kauoha o J C Cluney a me J Manuel, e kuai aku ana ka mea nona ka inoa malalo ma ke kudala akea ma ke Keena Kudala ke hiki aku i ka hora 12 awakea o ka

POAONO, LA 26 O NOVEMABA, 1881,

na apana aina waiwai paa malalo iho:

  1--Ili Aina o Pahao e waiho la ma Waikele, Ewa, Oahu, no na na apana elua, Apana 1, he 12 53-100 eka.  Apana 2, he 1 84-100 eka, Palapala Sila Nui 5563,  Ua anaia na palena.  He hookahi hapalua, he aina Laiki. No 10 makahiki hoolimalima, e hoomaka ana mai ka la 1 o Iune, 1879, no $50 hoolimalima o ka makahiki.

  2--Aina ma Punaalana, Nuuanu, Honolulu.  He elua apana aina, he aina kula a he hookahi eka aina Kalo.  He 7 eka a me 524 anana kuea, Palapala Sila Nui 7148 Ia Moa.  He 10 makahiki hoolimalima o keia aina ia Pala, mai ka la 1 o Mei, 1878 no $36 hoolimalima o ka makahiki.

  AINA HALE.--Ma ka aoao komohana o ke Alanui Kalepa a me Alanui Alakea nona ka ili 147 anana kuea me Elua Hale noho, Hale Kuke a me Hale Kaa, me na Pono Wai.

  Palapala a me na lilo i ka mea kuai

                                     E. P. ADAMS,

1041 4t                          Luna Kudala.

 

OLELO HOOLAHA.

  E ikeauanei na kanaka a pau, o makou o ka poe hui i hoolimalima i ka aina Kanewai a me na wahi e pili ana.  Piliamoo me Kiokapu, ma Manoa o Oahu.  Ua kapu ka hele ana o na ano holoholona a pau maluna o ua aina la a me na kanaka, i na i komo a hele wale kekahi holoholona a mau holoholona, a kanaka paha, alaila e uku ia i 1 dala no ke poo.

                             PAHIELE & AKAU Pake, Na Luna.

  Oct 27 1881.                                   1039 2@

 

Halekuai Ili hou o

HUG MACKAY

 

Ka mea hana Ili akamai o Hawaii nei.

A@a malaila na Ili o kela me keia ano i

hooluu ia me ka nani lua ole.

E uku no au i DALA KUIKE no na ano II.I a pau. ina

ILI MALOO A MAKA PAHA,

no ka auhaa kiekie ke lawe ia mai I o'u nei.  E@oaa no au ma

ko'u Halekuai Hou o

WEHE KA OLU!

  Ma Halemahoe, Alanui Moiwahine, e huli pololei ana ke alo ke Alanui Kaahumanu.

  O @a'u ia e kauleo aku nei i na makamaka e naue mai i o'ulei.

                                     1024     Iulai 13  tf

CHRISTIAN  GERTZ

Mea  Hana  Buti

----ME----

NA KAMAA MAOLI!

Alanui Papu, makai o ke Keena o Lui & Dickson

KE HAI AKU NEI OIA I NA MEA A PAU

Ua hoi mai oia mai Kapalakiko mai,

Ilaila Oia i ohi kino mai nei i nu waiwai

nani a paa o kana oihana, a ke

waiho ia aku nei no ke kuai

ana no na kumukuai

o ka manawa

HE MAU WAIWAI PIHA O NA BUTI

Na KAMAA HAAHAA a me na ano kamaa

no na Lede.  Na Buti, na Kamaa Haahaa

a me na ano kamaa e ae a pau

no na Keonimana.

NA BuTI & KAMAA HAAHAA

A ME NA ANO KAMAA E AE A PAU

NO NA KAMALII!

NA KAMAA O Na ANO HE NUI

O NA KAMAIKI OPIPIO

  O @eia ma@ me@ a pau a@ h@neia me ke akamai l@ a me ka paa o @a @no ho@ lo@, a ke h@ia ia aka nei ia ma@ mea e like me ka mea i olelo ia

     E lawe ia no na kauoha mai @a Mokupuni @e ka @i @a me ka e@u.                   @

 

HALEKUAI KAMAA BUTI

----A ME----

KAMAA  HAHAA !

No ka Mea nona ka Inoa malalo.

----MA KA----

HELU 114  ALANUI  PAPU !

Ma Kela Aoao mai o ka Haleho Panih@.

  O ka loaa ana mai nei no ia o na waiwai o na L@de a me @ Keonimaoa, oia hoi na Kamaa Buti, na Kamaa Haahaa  N@ Kamaa o na keiki o keia a me @ia an@.  He nani na k@ nohi, he nu hou no ka M H 1881

  O na kamaa i humuhumu maoli ia @ a'u a me ko'u mau pa@hana, he nani, he p@a, he loihi ka manawa e komo ai mamua o ko kekahi mau hale e ae.  E wiki E au ! ! Kia ka nanila

  O na Kamaa nahaehae, e humuhumula no me ke Kumukua. waipahe.

  O na paahaua o ka papa ekahi @a paahana o kuu hale, aole he mau paahana lolo.

  O na kauoka mai na mokupuni a me @ ke kul@akauha le nei, e hookoia no me ka hikiwawe @

  E kipa mai e na makamaka.  E hamama no k@ ipuka o k@'u hale ma na ahiahi a pau

                             FRANK GERTZ.

    1034  3ms

 

HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO

WAIWAI.

  Ua hookohu pono ia mai ka mea nona ka inoa malalo iho e ka Aha Kiekie i Luna Hooko Kauoha a Luna Hooponopono o ka Waiwai o THOMAS MEEK o Honolulu, ke hoike aku nei i na kanaka a pau ia aie i ka waiwai o ka mea i make. e uku koke mai me ka hakalia ole i ka mea nona ka inoa malalo iho; a o ka poe hoi e paa nei he mau waiwai no ka mea i ma ke ma ko lakou lima, e hoike koke ae i ka Luna Hooponopono me ke kali ole.  O ka poe hoi he mau koi ka lakou no ka waiwai o ka mea i make, ke hoikeia aku nei e waiho mai i na hooiaio kupono i ka Luna Hooponopono iloko o na malama @ono, o hoole maula aku lakou.

                            H G CRABBE (Papai), Luna Hooko a

    Luna Hooponopono o ka Waiwai o Thomas Meek i make

  Honolulu, Iulai 16, 1881.                          1026 6m

 

OLELO HOOLAHA.

 

  Maikai ka hoi kou Paa Lole?

          Nohea la kahi i loaa ai ia oe?

                   No kahi o

ROBSON & SORRENSON,

      ma Alanui Papu,

                               Keena o McINTYRE.

1022                                  6m.

 

HOOLAHA HOOKAPU AINA.

 KE papa aku nei au i na mea a pau, aole @ hookuu wale na holoholona o na ano a pau, ma ko'u mau nina o PALIKEA a me Kaaleo, ma Maemae, mokupuni o Oahu, e like me ka lio, hoki, pipi, puaa, piula, a me oa manu kaka a koloa paha. e manaola ai no ka hoopilikia ana i na mea kanu.  O na poo a pau e kue ana i keia, ua makaukau mau ko'u hope o NANEANA, e hopu a lawe aku i ka Pa Aupuni, e like me ke kuh@ kuhi a ke Kanawai no na holoholona komohewa.  E lilo keia i Kanawai paa no ko'u mau aina. mahope iho o ka hala ana na la he 30, mai keia la 22 aku o Okatoba, 1881.

                                    CHARLES H KEAWE,

  Kapumoo, Oct. 21. 1881.             103@ 3@

 

HOOLAHA A NA'LUNA HOOPONOPONO

WAIWAI.

  No ka mea. ua hookohu pono ia mai na mea nona na inoa malalo iho nei e Ka Hea Hanohano  A F Judd, Lunakanawai o ka Aha Kiekie, i mau Luna Hooponopono no k@ Waiwai o Kaehukulani k, o Pa@oa, Honolulu, Oahu, i make @uoka ole Nolaila, ke kaheaia aku nei ka poe a pau i ai@ i ka mea i ma ke, e hookaa koke mai.  Pela hoi me ka poe a ka mea i make i aie aku ai, e hoike koke mai i ka lakou mau bila me na hooiaio kopono iloko o na malama eono mai keia la aku, a i ole e hoole mau loa ia aku no.

                                        D H KEKUM@ k.

                                        MRS. KAHOOMAKUA w

          Na Luna Hooponopono o ka Waiwai o Kaehu@u@

                  make k@uoha ole.

  Honolulu, Oct 14, 1881.                              10@ 1m

 

HELE MAI HOOKAHI !

Hele  Mai  a  Pau  Loa !

EIA KA NANI LA

----M A----

HALEALOHA !

K@ Halekuai Poh@ku o ku mei m@

Monikuhune, ma ka Huiu@ o @

Alanui Papu a me Hotele.

 

  KE hoo@ako mau ia nei ia Halekuai me na Loke na@i o keia a me keia ano, a me na mea hoohinohinoni i na paikini o a@ wahine a me ko @a kamalii, i ku i ka iloi o kela a me k@o aola, a eia ua mau mea hoonoan@la.

  Na Silika mae ole o keia a me keia ano o ka Aina Pua, na Iole hapa silika o na ano he @ wa@, n@ ma@ o na ano a pau, na hapa lii@ na makak@ wae paahoehoe. na nahemake, na ka@, nu p@, na kalakoa, na alapia, na kalepa, oa @wai, na hoh@ala, na veleveta, na keokeo paina, na keponale paica, na @pine, na lihilihi maoli a ma na lihilihi kuawe@, oa mea paa o na wahine, oia na muumuu komo lole a me na m@nmu@ moe po, na palekoki h@ a a me na pale koki lihi lihi aoi, na leia-i silika e na ano a pau, na hainaka silika n@i a @i@i  Na Lole o na Kane, na @olewawae paina, kaki mia, huluhulu. @ kuka @oloa a ekekei o na ano a pau, na lole paa o na kamaliiwahine a me na keikikane.  Na papale wahine o keia a me keia ano a me @a oha o lu@, @a papal@ keiki, na papal@ kane.  Na ka@a@  wahine me ko na kamahi, na ka@  Na kakini wahine o na ano a pa@ a me na kakini pua @li@ a ma ka aoao no na kaikawahine, na kakini o na keikikane a m@ ko kanaka mak@ o na ano a @u.  Na mamahi @ika nunui a liilii o na ano h@ lehulehu wale.  Na pale hoioi wawai he eni wale eia ma@nei.

  I mea e maopopo ai ia oukou e na @oa @ha. na oluolu ia ke komo ana mai maloko o Halea@, a e @na pono i ike pono i ke au nei a me ke au @, a e loaa ao me ke kamaku@ oluolu.  O keia m@ waiwai i hal@ oe la maluna. e hiki mau mai ana m@ keia a me keia ko ana mai o na mokuahi.

                                                 GOO KIM.

  Honolulu, Oct. 11  18@1

                                                       1009  6@