Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 3, 21 January 1882 — HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI! KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI, A O KE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI!

KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI, A O KE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA.

3[3VVA hou ka p;he a haalele wale. A loyf he hou keia i keia pihe uwa, k» ianei hana no ka ninau, A heaha kela c uwa liou inui la ? He pihe heenalu. Ko, lealea mai !u ka hoi au e iho e nana, wahi a Hiiiei. Ia manawa, olelo mai 1« ke kupunawahine, mai ih» oe, o make <«e. Aole i upu iho, poha hou ana no um pihe, o ke kolu ia, kaiunei huna no ka ninau, Ke uwh hou mai nei no ua pihe, he heen;»lu no pnha ? wahi a Hiilei. Aole, he pihe houhou ihe, wahi a Kahela. Pehea ka hana sna oia mea, wahi a Hiilei./Olelo nku ke kupunawahine, Mai iho oe o ui ike aUunei i«e, no ka mea, ia oe no a he<no a|tu mawaho aku nei o ka hole o k >ua la, le make malaila;| ma kela ulm'u aku (a make 110, iho aku oe ma ia aiu aku, he make no, he make wa* le no keia e waiho mai nei la a pau loa, nolailu, inui iho oe, o i'.e oh? aku auanei au ia oe: Ua awuhia ke alanui, u» hiu hohono ke kuamoo. Eia nae, ua kau e mai ka haiiaike kupunawahine. uo Kuahailo, no ka mea,.ke hele kuapunī nei kela i ka lewanuu, i ka lewaUni, ka f)ia iiuna, ka paa ilalo, ka hookui «ne ka halawai; a no ka nele o Kuahulo i ka me* ole a kona alelo manainana e alapahu ai, nolaila, manao iho la kela e hele mai ma kona ano kanaka e imi ai i mea nona e ola ai kona p iloh; a oia ka Kahela i aua aku ui ia Hiiiei, ao/e e iho i kai o Honualewa, ke kahua hookahakaha o Kanikaniauia ma laua o Kauaekeeke, na kanaka kaul-mu oia mnu la; aka, o ko Hiilei manao, ua piakiki loa ē iho i kai, nolaila, nonoi hoomuuo aku la no i kona kupuuawahine. Ma keia wuhi oko knkou mooieio e na makainaka, ke kokoke aku nei kakou e hehi pono iluna o ke kahu » o ka mea no na keia kaao. A mahope iiio o ua papaleo ana a Kaheia me Hnh'i, ua ae aku la o Kahela i kana puiakaumaka (Hnlei) e iho. me kana maa oleloio no nae, om keia: Ke ōe aku nei au ia oe e iho, eia nae ka'u kauoha ii oe; he n&oi hoi kena ke paakiki la no hoi oe i ka iho, o olelo wale no kau e hooiohe ai, no ka inea, o keia mau !o, o na la hele mai keia o Ku <h iilo e imi i me i ai nana, nolaila, e iho & hiki aku i»e i kai ae nei la i na kukui, he makt ma!aifs, no ba mea, ke upu inai nei ko Kuahaiio mmao ia oe e loaa oe iaia, mai makau nae oe o make oe. A haia mm in wahi, iho aku no oe a haia mai ke aiu, i ioaa ole n oe, pii aku no oe, a īna e loaa ia oe iiuna aku o ke ahua, mai makau oe o make oe; no ka mea. ina e ike mat keia ia oe, e hookuu mii ana keIk i na kino akua ona, oia ka moo. makau ino no ka hoi, wahi • Hnlei. Ae, mukaa nae oe t make oe, wahī a Kahela. A pehea ka pono, wahi a Huiei. E umi ka inakau, no ka mea, e hookuu mai ani keia ia kino* a paa pu oe, aiaita, he mahalo wale no kau t ka hele ou a piha i ka moo, e olelo iho auanei oe, auwa kā hoi ka mea maikai e! Alaila, e manao mai aoanei kela aole oe i makau,

aUila huaa aku keh ia kino ona, a hookuu h»u kela la kino una oia ke enehe; i pii auaoei ke enuhe a piha pu oe mai luna a |.«10, o kau nn ka mahalu i ka maikat, pela no oe e hana ai a pau na kino o Kuahrilo, roe kou makau ote, qo ka mea, o kau kane ia ku kaua ika m«ku. He ae wafe no hoi ka ka moopuna. I k» pau ana 110 o i:a oteKi a ke kupunawahine, u ko ianei liuliu iho la no ia i ka iho./la manawa, kii aku la ua kupun.iwahine nei i kana mau mea maik\i i waiho ai no kn moopuna, ka pa-u ma'o o lei anuenue, hookakua no hoi a paa, hoa kn luuohoH inmkai, i alawa iho ka hana, me he mea la e i ae ana ke ala o ka palni noho maunii o ka pohinii ua kea, nau ka eh» o keiu l\. o ko la nei &u ae la no ia iho ana. I nuna aku ka han » o Kohels, urt hela kela pali ke kua mahma ke alo. iho la hoi ka papuhi lei lehua o luna 0 Kuulaahia, oki ka h.ina, aohe puu aohe kee; a pela piha i puana ae ai o Kahela 1 keia mau laluni mele penei: Nani na lehua o ka piliwai a ka manu, Nani na pua o ke Aeae, Nuni na laau o U e o ana i ka paii. O ko ianei kaha oku la no ia iho ana. A hiki keia i ka uiu kukui, uloolo ae ia ko ianei mau maka ma o a maanei, he ole ka ike aku. Hoomnu aku la 110 keia i ka iho a hala ke alu, ike aku la keia i ke ku o ka ea o ka makmi, me kohi ki« lihune ua e hoohelelei iho ana, hoomau aku la n<i keia i ka iho; ia manawn nae a ianei e kaukoe la i ka iho me ka mau no o ka ua lulii, poha mni la ka la me kona wela, nana hoi i kuehu aku na paka ua liilii, loaa pono ilio la keia i ka la, hele keiH nonoula i ka la ke oho ka mauu. A hoea ana keia iluua o ke ahua, oia no ke ahua e nana aku ai ia kaij ia manawa, lohe aku \n keia i ka nehe o kapuai mahope, i alawa ae ko ia nei hana, eia ka h# eepa, me ko ia nei manao la hoi ona ki T no hoomaku'uka'u o Kuahailo, ka hele oia nei a knnahiiii, hoomanno ae la keia i na olelo a ke kupunaw<ihi<te, huli aku la no keia iho ana. Aole i upu iho ia mau kapuai oke ko-i ana aku, lolie hou no kei i 1 ka halulu, i alawa ae ka hie, eia ka he puōhihio; ia manawa, pili pu iho la keia i ka makw'u no ka poina ole mai o n 1 olelo a ke kupunawahine. Iu manawa koke no, oka iiiki iho la 110 ia o ka hekili; puiwa ne la keia, me ko ia nei hoopuka ana ae 1 ka ia nei mnu olelo kaukau me ka nui o ka makau penei, Heah 1 la knu oka hana ana me nei, kai nn ua ike iho la no, hele niai 110 hoi ma ke ano kanaka, 01 hoi he kokoolua a he iehulehu akula hoi; ao- ! le, owau wale no ia e iho nei, hoo<naka'uka'u hoi oe ia'u; me ko ia nei hoomau ana i ka nana, aole nae he ike ia aku, ko ia nei ku ae ia 110 ia iho ana. 1 Elua no ka ina wawae oia nei, i ke kolu, > e iliki iho ana ke olai, No ka mau no o ko ia nei makau, haule iho la no keia no ho. me ko ia nei mauao nui, n ka ike kanaka aku, he ole nae ka maoln kanaka nni; i aiawa ae ko ia nei hana, ike aku la keia i ka naueue o keia mea nui me he 60 nui panopino ia e uhi ae ana i ka malamalnma o k*t la, nana aku opaipai lua; |eia ka he aupuni hou aku 00 ia, mo ka | lima no o Kuahailo, a o ka inoa o keia aupuni, o K<ih«krtfkaeō, he oi :iku o ka I mnkau. la manawa n'o ala nei i ike aku iai i ua aupuni nei, he iike me kekahi [ apana pepa iniua o ka pu ihiohio, ka wiI ii'na iho o ka puahiohio o oa aopuni nei a pouh ka ia, a no ka nui makiu, ia ms- | nawa, meule aku la keia a waiho ilalo. laia nei e waiho nei me he make la, I ua ike aku la keia i ke kino uhane o Ka- : huli kona kupunakune, a lohe aku la i 1 kana mau olelo hoolana penei: £ kuu ; moopuna, mai makau oe no ka mea au e | ike nei, aole ia he mea e #e, o ka mea no : na a olua 1 kamuho ai me ko kupunawa- ; hine, oia no keia mau ouli kupaianaha : au e ike nei. ! E na makamaka hoohialaai o keia mo- ; olelo, mai hanhao k»kou no ka ike ole : ana o Kihuli t ka iho aua a ka moopuna [ 1 kai, no ki mea, aia no ia imua. • oia ka raei i ike ole ai ia Hulei i ka iho ana. (Aole i pau.^)