Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 11, 18 March 1882 — KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA. HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI! KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI, AOKE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA.

HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI!

KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI, AOKE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA.

M -\HKI,K 11. iii «tU*!o .i 'ni l»īikumalnnc nei, f| kii w<t li no kt»l» |iii nu ». la munawa H t h ti «ku N ua kiiiknnahme nei, Alia f ■ j< ■. ik i, o ala mai auunei Uuu inakuas » ,• V. » u.ake »« u. Kr uiai nei p*h» ookou no ka hai . . i » ka ino» o keia kaikamahine. \, : ,« i, :t«» O k\i moi o keia kaikamnhi- .• t . •. .. ii!> n Hooiiaiiaikapiiknakiua, oia no ki.kun.ihine htapo u Kuihailo. A i!īi. u.i >ke m»i l» ua kaikainahine neO »i k.m hak'i kaikuii»ne no ke»«; nolaila, hai » t , i !» k»« k iiNu.ihme i ko luun makuakane, A•;» ru« k-i uiakuakane o k iua 11 ke moe kau a li, ini ua ike mai la u te, nlaila e in.ike a.-ii» «>e. |';\ne aku \a o KeHUuuulaokalani, Kni no ho\ i inr*i nu hoi kan* no ka »n>»ke, he tiv»Ue aku no hoi kn'u; ina no hoi no ka inmkai he niaikai iku no hoi ki'u. N » ka p .akiki I. a o Kennmiuhokuiam i ki h»>l*\ nolaih, un hoiopono ole k.i ke kai« kunhi:ie m«u kuhiUuhi, oi;»i. ua hooko uku la o KiMinniu'aokalani* inamuli o ke aloha makm. Ka» no la hoi he j ono, eia k* ooie. I n i nne e pii 'la, ua ike e mai li o Kuahailo, nulul». hoohuli ne la oia i kona nlo ilui .i, a puln ne la i ka mnkani o kona mau puk» ihu nuiiui i ka lewa. Ia monawa koke nt» i pu ae ai ka makani a kiekie iluna a ho mikn ni;ii e p« pololei mai ma ko ia nei wahi r j>!i !tku liei. He mnoawa ole, ua tu\h; a in.ii u ka hui iaau me ka naheleheU\ o k;i ku kii ea, pouli k-i lew.i. īhn Ki nae o Kennimulaokalani, ua po- - i iei !.■:» < lo o a Hoonanaikipaknakaua. no--I.»\.i i'ii'i.i iho )a o Keaniniu nokalani penei: Kn iin hm <» ka ike mai ko ka makua o ka pou.t h,» iuMki he ohaoha mai hos o kuu ke» iki ;jv i,.-!» he waimaku ka mea hnawi ma\ »•.» k t v v ) op» a o kn lepo ka mea haawi m»\ |\ i, waie iho la no keia e olelo neil I» n rmva no ana e hoomau ia i ka pu a ki-ko-.o io» » ke kumu o ka »nuu, he wahi k;ip>i a uo v» la ha»lo, ia koke no i ••ku :j oi;\ i kii huelo o Kualuilo e kii ai na hh nei e make; nolaila, hoommao #p > ki-M i ke o'i a Keaukt i kona man.iwa iwo.ma o kM moAiia, a in» \a mea i hoohauoi\ r. .n i kona mana-i e hakaka pu no ia me ko».-,A uu„uakane » h»ki i kona make an-a. i*. hookokoke aku Sa oia m.i ka aoao luiu ,> ua laau ne» n ke M»ikuAhine » o'elo mai ai i ko laua nnnnwa i kahakui, laia no e ku ana iiulniU, o k- manawa no ia i hook kokt" lo» m»i ai o ka liuelo n Ku ihnilo e uhu mai () h. O «•» ia nei manawa no u i hou »i i k«na lau i ka honua. ia wa koke no i kak.a ai ka honua holookoa o K* < w.»riqu, a kaa ae la o Kalewnnuu mr he hui a >vru la, a ua ae la Ve ab» a puoi «> Kf nmiii(aok«Uui ( aohe n*e loaa mai » ka hue ;i ! o Ku«>haiio. Ia iwe ana m a « o Kuahailo ua hiki ole ? kona kino moo ke pepehi it KeaniniukokaU"i, o kotu inanawa no u i hookahe m*i ai » kona kino koko, me konn manao e kinai i ke ahi o kahi a KeanimuUokalani e ku aku nei. .■ 1® hoi i ike akuai i ke k*he ma ma , 0 ma j j olfo u ō j 0 waha o K «hailo, o ko ia oei no ia * unuhi hou ae ai i k«na ptUu, a »a umoki kou *oa »ho, naueue ke kumu o Kalewanuu, • kahuii iho U kc »lo o K«lew«nuu ilalo. ** i alake ae ai o Ke-ininiul «okalani m« koi o ka aiaa, kau ana kei»; ko ii nei

honho-i iho h no n i ka pnUa ant, o ka wa no -.f\ j hoo-n'ika hou nai ai Wa a ana a ke ke »hi, aie ks nunw nae ho; uj raake o Kuahailo, e.a ka aole. I fj-ir«a ftk«j nu»ne; Wa ham, e hamama ma> am ka w?»ha o o k« hele o ke a-!uns a pa i ka lanī, o ke a*la!o hoi oei e hele mai ana imua oii nei, o ke aielo hoi, oia no o ka hta kukui la ka minamana, o ioko aku hoi o k* puu, kohu halau kau was, ina no e nie ia an* kom wahi kino, aoie e puun, no ka mea he oi aku o ka nui. Aka, 0 Keaniniuiaokalani ia manawa, aohe makft'u iki i panee mai a ke alelo me he ai- ; na 'ia; ko ia nei nianiwa nn ia ī unuhi ae ei 1 kar»i laau palau a oniu ne li ma kana lima hema, me ka inauao |.i hoi e ike mii ka ma-' 1 kuaknne, he ole ho« ka ike mai. Ke hele aku nei keia »ne ke uno o ke koa, n»e he I mea la ua noi«» i ke koa mamua, kona hele ! ana e ike i kona «n tkuakane. | ' 1 keia inmawa no anu e kokoke uku nei j e komo pono iloko o k* o kom wa no ! > ia i hou ih > ni i kana p.ilau ma kahi kokoke | i ke a laio, nia hoi ka wa i a koke ae ai o j ; ke nhi. ia ike nna o Kuahailo ua komo po-1 nn kona hoa paio iioko o kona wnha palau-.j , «ielo, h oom ln »ho la oia e upoi i kona wn- i hn; e uh«u ae ano o Keaniniulaokalam i ' kann palau, pa no ma ka hono poo, moku I i pu; a ma U>thi o kana iaau i ko;no i ka ho- | nua, ua noha ae la ka honua, a kaawale ka- ; hi aooo, peia no hoi kahi aoao; o ke kino moo hoi o Kuahailo, ua lilo i iehu a naiowale īho la. Manao iho la hoi keia ua mike, eia ka aole; he kino hou aku no ka kekahi, oia ke j enuhe. O keh kino hoomaka'uka'u o Kua- i hailo, he mea ole lo?» iaia nei; a pau keia kino i ke kiola ia i o a ianei. me ka manao ole ia, alaiia. hoea mai ia he koko; oia no na kino hookalakupua o Kunhailo i ka wa i ioaa ai ia Hiilei lloko lu ioalea, he mea kahili wale ia no ia e ko ia nei mau wawae. A pau meha iho l.i ka ain , nohe mea koe, oini ua lilo ka pahu hopu o ka lanakila ma ko ia nei «oio. A mnhope iho oia inmawa, hoea mai la keia kana»<a maikai, me kono mnu helehelena ahiu. me ka ninau ole mai hoi i ke kumu 0 keia keiki o ka hiki ana ilaila, aole no hoi he manao ae o kann keiki no piha keia an* e hana inonei. Oi ihoea no ko i ala me kona Imia knkauha a hopu no ia Keaniniulaokaiani, «ne k» mnnao ole ae ua hoka oia ma kekahi mea, oia hoi ka httawi ana o ua Kuahaiio ia i kana iaau innna lon, oia no keia laau nnn i hnawi ai ia Hiilei. 0 ka honmnka no ia o hua e hakoko me na liinn; kapae ue ia hoi o Keaniniulaokalan: i kana iano, n ine n\ lima lau i i hakaka ai a hiki i ke kokoke wna o k«i makuakane e palupalu. wa i pane mni ai o Kuahailo penei: E ke keiki. e pau ka huhu, e pau ka inaina, e ike kaua e kuu keiKi. Ia wn i pnne nko ni o Kenniniuiaoknlani penei: Aoie au e ike ii oe, oi hoi he hnna pono kuu. Koi no nn ko'u nlnha ia oe, hele mai nei au e ike nu ia oe. peia hoi oe e ike mui ai ia'u, eia hoi kau he hnnn ino mai; noiaiia. ho aku hoi kaun i ke ir<o. Nau hoi 1 waiho k<>'u iwi iloko o kahakaakaea, i popopolu na kou mau kino i !ehu iho nei. Na'u hoi, l»lo oe i hai no ka heiau o kuu inau inakua e no*»o mai ia i ke kapu o Nuumealam; mnlia hoi • noa ke kapu e makou ia np. la w.i no a laua e noke nei i ke kupnpa, ua ike iho la o Kenniniuinokniani ua ano paiupaiu kont uraku»k«nc; ia wa no oia \ kaikai i»e ni i kona inakunkane iiuna a ha* hau iho ia liona o kona koii, o hnki pu ae la o Kuahni o, a m »*ke iho la o Ku ihailo ia Keanuiiulaokalani. O na kapu o Kuahailo, pau iho ?a \<\ Keauiniuianknlani i k » iu ia; a pau keit» mnu mea taia, ku ae ia no keia hoi ann. waih» Uio la kew amn me ka neoneo; no ka .uea, i ka maniwa no a Hoonanaikappkaak*tua i ike i ko Keaniniuiaokalani hoom»ka ana e lukaki me ka makuakane o lai o krna w. no ia i hoi ai i Kalewnlani^ ► % la Keiii)!*.iulaoka'Hni nae e hoi nei ma Wuna aliiheie moin», e «amoe ana no Nuumeaiani, ike e mai lu no na makuakane i ka uhi a ka noe ilun» o ka iiikai, hoomaoao ae ' (a |«ua, aoie i make ki laua keiki; noiaiia, , olelo aku I* o Ke*uka i kona kaikuaana, Kau nmi h ka hot ka weli i ke keiki a kaua. i I ke aha hoi ? w hi a Keaumiki i ninao aku au I ke aha mfet ka hoi kao; akahi waie no kupu nana i pepehi o Kuahaiio. no ka roea, ] 0 Koahailo, aohe ona makwakane, aohe no j hoi ona makuahine. he hapa i ke 'kua, hapa | 1 kanaka; i ka kaua keiki hoi» akahi wale (ne& nana i kapai kona poo; hoi mai paha auanei kela la kaua, pepehi. inamamake keua t oia ka'u e maka'u ne?, wahi a Keauka. Pane aku !« o Keaum?ki, Kahaha, o kau , kuko ka ia, k i no n ka mea la e oia ai ko kaua mau »wi, ku kaua i ka moku i ka ika* j i »ka o ka kaua keiki. i

He uku maoli īi ke oana ia iho ko ksaa mau iwi, w»hi a Keauka i ka ra*n*wa nae a ihm i hiki mai ai imua o kona mau makua. he oi aku ke aioha o Keanmiuiaokiiini, no k» mea, «kahi no ia a ike hoa i ka maka o kona mau makaa, no k» nra he mau anahulu la ke kaawale. He mau ia mahope iho o ko Keaniniuiaokaiani boi ana mai mai kana huakai imt makua, a i ka po o Kaoe, loaa iho la uia . ina ka moeuhane keia wahine maikai ioa. O Keaninialaokaiani nae, ua ano owi mai kona mau hiona, haikea mai la kona man papaiina, a ano mai mai la kona kino. ono o'e mai la ka awa iaia, liio loa aku ia kona manao ma ka hoowalewaie a ka uhane pa- ; iaualelo. * ! Ii manawa, ninau aku la o Keauka kona ! makuakane iaia, Heaha la kou mea e mai nei, no ka mea, ua hanaī puu ole ia oe e i maua, i keia mau la hoi, ke ano e mai nei . oe e ke keiki, | Anle nae he olelo aku o Keaniniulaokala- ' ni i kona makuakane no i« mea. I Aole i pau. ;