Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 13, 1 April 1882 — KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA. HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI! KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI, AOKE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA.

HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI!

KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI, AOKE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA.

MAHKLE 11 yjULI nku l.'i o Kmuk.i i kona kaikuanna M n o!?lo »ku la, l'ela no nnei ka koua i kn knun keiki ? A-'iwahi n Keoumiki, he k«iki ka koua i h.un; |'uu o'e ia, a o ka kuu» keiki waio no k;i ōi o ko ui ma Kuaiheloni nei, a heaha (n«i hpi U hoi keia i kei« mau la. M» ko Keaukn nno kiiokilo, hai oku ia ia i kona kaikuanna, he n>ai ke keiki a laua. U un pau na moku o Kahiki i kona uhuuo ) ka he!e i«, aole nae nolaila ka wa*elo iuka no ka ohu kolo i kai, no lia wai hua irte i ka pnii. no k« paepae kapu o Pak»al«iin, nol«»l« ka wahine a ke keiki l kaun Ui i« nku hhh, malia o > e nuii ; kii no hoi ka'.in, w.ihi o Kenumiki. Huii ho aku l» kn makunkane a olelo h(sii nku ln i knna keiki, e like no me no (iinio u;U ». [\ iiuinawa, al» ma» I» o Kenniniulaokalam u noho iluna. a olelo inai ta i nn makuakiine peuei: Ke ou*lo aku nei au m olua me ko'u mnnao pu>, aole au e ni i ka oiua ai i« h«i m«i olua i ke «no o ko'u n;di me kn poioli'i ioii, a lona pono m olun, «laila ola oluu ia'u, a i ioaa ole la olua, o ka make o olu.i ia'u ka hopo. h mm«\va koke no i pane aku ai o Ke« uuk* penei: 0 ko mai e kuu milimili, kuu keiki o ko mnkou mau la poko me ke kaikuahme hoku o maua. he alohn nei o Opunkiikii o Opunahanaha ia u, he #loha wahine kou mai; aia la me Ki'inakini, \ ka pali o Pok»hi, i ke alo o K hi»inkuniwa, \ ka knpu o Paknala«i-». ko n»ai i.i |» } ioheoe e kuu keiki, o ko w lnnr na kn mua ia nn ka muiioe. lna h«* ii'awo kt>u e kii maua } alnila k» no maun \ ki>u makeinake. ' Ae uku !a ke keiki, E kii olua i kuu wa. hiiit». I i manawa no, hoomakaukau iho ia na makuak«)ne j waa no lau » e holo ai. He wai uU ka waa, he i»ko ula ka iako, he 'ih ke am», he kia uU ko k;a, hekaula ula ke kaul*, he p*a u»a ka pea* A pau ke* n m»u mea i ka hoomak'Aukau i», kauoha ■:> o Krauka ia Keaumiki, E kii oe 1 ke o kaua e iho mai 1 kai nei, i noho pu iho hoi me ke keiki » kakou, » hele hoi kaua imua t aohe Uo» e lele ka o»ti nona, nu ka khv, f noho ana hoi ia me ka makua. He manawa ole hoi m la Koumiki, noho a< a *n»k p»pj| | eo no hoi me ke kaikuahine no ka laua huakaL A fono no bt,i kei* miu olelo a la« u« me ke kaikuahine, o ko laua iho inai la no hoi ta, $ b ot » a no |j 0 | j kauhale, ike hoi me keia ka kunane. I# «hiahi no nae, 0 ka hoomakaukau iho U no la 0 na inakunkuoe no ka hele. Hapai 00 hoi ka ** aa a k» arkai» alaila oielo aku ia a Keauk* ia Keounnki peoei: Mamua no hoi oe, mahope aei no hoi iu. ei« oae ke kanawai 0 kaua, mai nana u>ai oe ia'u, pela no hoi au, mai ekemu mai oe »t*o, pela 00 hoi iu i» oe. keia mau oleio a laua, hoomaka *e la j 0 o Ke«umiki e kau ma kona wahi 0 ttua, o Keauka boi kau ae ia kooa wawaa hetna iluna o ka waa. 0 kahi wawae hOi 1 k» aeone no kahi i ku ai; a kahea aku 1« i k* iakou keiki, £ ke keiki, e noho i Va aina 0 kakiou. 0 maua hoi kei-hele uei maua e imi » ko wahme; 0 ka w«hine aae a maua e na»

oi ai « like me oe k« oss k* wahme a maoa e hoihoi mai ai eau, a in* i joaa ole ka wahine e like me koo ano, #oJe m»oa e hoi 0391 nse ka wahin?. A pau keia maa o ! elo aka makuakane, *e aku !a ia i.unn o kona oohoana. hui aku ia no hot aioha i ke keiki, a o ko !aua nei holo aku ia no boi m. jU Uu? nei no a hoomaka e ho?, hookahi no mapuna hoe a Keaumikn heieana iaoa nei i kai uli i kai eleele i kat popoiohoa>»eakane, nalowaie ka aina, uhi iho ia ka noe o ka po ia iaua nei; nana iho no hoi i ka waa o Inun ne , pahee iua, nonoho iua iaua nei i k» hu'a a ke kai, kau muku iho ia hoi ka makani. oki keia he pakska waie n». Oia ho!o oia iele ko iaua nei o ua tke ia ka manu o Kauia, hoomnki iho U iaua nei e loaa t kekahi kikiao makani, a me la kikiao makani iaua i aumeume puai a hiki i ko iaua paho ana. a hooiana i ka auwae ka huakai heie meana, e like me ke ano inau o ka pue hoio moana ka hopuku mai i ka hoe, ke ka, ka nohoana, ke noke ia no ho) ka makam i ka iauwiii ia iaua nei. E nn hoa hooiuana o ke ahiahi, e haaleie kakou ia iaua nei eau i ka moam, i hoa pa:o no ka aie. a e hoi hou kakou i IS'uumeaUni. Ma ke uno tkt i ioan ia Keamniuhokalnni, ua i«e mai la oia i ka make ana o ka waa ona makuakane. Ia mnnawa, puka uku la oid iwaho o ka henu n holo aku !a i ka hale o ka mnkuahme, a hai aku i» ia Hiilei, Ua ike aku nei au ua make kuu mau makuakane, aia [a ke au 'la. Oieio mai la o Hiilei, E hoi aku oe iioko o ka heiau e pule si, o make mai auanei ou mau makua. Ia manawa, hoi aku ia o Keaniniulaokaiani o ka heinu a pule aku ia oia penei: makam winiwini, ? Makani oioi, Makani ku mai i Wawau, 1 Hiikaiani nei la—e, Keeh'a—e ma ka makani, 0 Niihau ka moku, 0 Knpalika I»ha!e ke 'lii. Ua ike ae ia kakou \ ke kupaianaha o ka o , Keaivoiulaukai»oi i ka make ana o kona mau makua iwaeoa moana. B nana hou ae knkou i ua mau kanaka hoio moann nei. O keia pule no a Keaniniulaoknlnni a n» pepeino o Keauka, o ka ma« m hoi o keia pule a ka weielnu makani, pau iho la kona huhu, pio iho ln kona iknika, ia« n-\kiia ka puie a ke keiki o Nuumeaiani. Ia manawu i maiie ne ai ka moann, hoolnna ae la laua ii ka w:sa o iaua a knu ae ia no hoi ke mamun, a o ke kaikaina ma kona w»hi. la manawn, oieio aku ia o Keauka ia Keaumiki, He ineu kupaianaha ke keiki a k:iua. i ke ahu? wahi n Keaumiki. I ke ahn mai ka hoi knu; ike mai nei pahn ia kaua uu m:tke kuua i ka moano nei, puie mai nei keia. Pehen ka puie ana ? w.Ah» a Keaumiki. Penei no'hoi i« i pule mai nei ia: E makani wimwini, <Makani oioi, Maknni pahupahu, Makaai ku mai i Wawau, 1 Hiikaiani nei la—e, Keehia—e ma ka makam, 0 Nuh\u ka moku, 0 Kapaiikoiuhaie ke 'iii. Peia no in i pule inai nei. h manawa, ole'o aVu la o Keaumiki ia Keauka, He oi aku ka hoi oe o ke kapaka hoopunipuni nui wale, ihea kn heie ana a ia ke ki a ike īa Nuhan he moko, me Kap?iikaiahale he 'lu; he keu ee o k* hoopunipuni. No ka iiio loa o ko i.«ua no ka hoopaapaa, nolaila, olelo hou aku la o Kcautmki in Keauka, Ht»ha ia hoi. ī hoio kaua a ioaa aku ia kaua he nioku mamua aku nei a o Niihau ka tnoa, o Kapaiikaiahale ke 'iit, pono oe; ina i hoio kaua a pse he moko okoa wehe i» e a'u ko malo, i hiiahila oe i kanaka o ia w«ht i ka uwa īa. U manawa, hoomaka aku la laua nei e hoe; hookahi no mapuna ho* a Keaumiki, kau «na keta moku mamua o iaua nei; o s a hele ko iaui n*i a kokoke, o ka hele U haUwa» iaua nei me ka auwaa kaka oho, nioau ana o Ke*umifci, Owa> ka moku? O Niihau ka mowu. wahi s k« pane, O Niihau ka moku, owai ke lii ? wahi a Keaumiki i ninau hou aku ai. O Kapahkalahale ke Mii, wahi a ka pane. Ia manawa, olelo aku ia o Keauka !a Keaumiki, lohe oe; e kala au i hai aku ai ta oe i ka tkt oke keikī a kaua, paakiki oe i ka hoo'e; oia, wehe oe iko nulo, i uwa mai lakou nei ta oe, Pane aku ia o Keaumiki, Ua hewa ae, eia no ka oe ke lohe nei i na olelo a ke keiki a kaoa^V Alaii#, he mea maikai ae U no hoi m it iaua nei; o ko i:vua nei hoe aku )a no hoi i« a pae acta iuka o kahaone. ia ike ana mai o ko Niihau ia i«ua nei, u«ra ka pihe a haaleie wale. Loheaka la hoi o Kap»iikaUhai« i kuiana heenala i keia pihe o oka, nioao ae la i na hot

nalu. Heaha kem p:he o uka e owe ma? nei ' Hii aku la hoi 01 boa heenalu, he waa ro< keia mao kan«ka maikai aia la iuk». la iohe ana do o ua aiii nei ileeia mae olelo haanou, kois!a hoomoe iho la no ia . ka nalu a pae ana iuka, i nana aku auane ka hana. he oi aka no oū* kanaka maikai Ko ia nei haalele iho ia no ia 1 ka papa, a heie aku la a noho ana mawaena o iaua nei )ke iho ia hoi kamaaini 1 ka mahhini, pela hoi ka maiihini i kamaaina. ia manawa, ia o Kapalikalahaie € hoi na malihini i kauhale; o ko liua nei fku ia no hoi ia. Hoi aku ia iakou nei a hoea ana ika hale. Ia wa. haawi ae !a ke T lii i kana oieio kuahaua, E heokupu na makaainana o Niihau nei i ka waiwni, ka ai, ka puaa ke kapa, ka moena, e iike me ke ano mau oke au kahiko. Hoio aku ia hoi ni eieie ma keia aoao keia aoao a puni 0 Niihan. He manawa oie, oa makaukau na mea i kahea ia, a hoaumoe īho ia laut nei i ka moku o Nnhau, ma ke a? o hale kipa. la ao ana oe no, ko laua nei hoomakaukau iho ia no ia no ko iaua huakaiheie inonna. Aua mai la hoi kamaaina, be oie ko laua nei noho iho. Ko laua nei huliu ae la f.o ia i nn wahi ukana hiki ia laua nei; me na olelo hoolana i kamaaina, he Ihea kipa ka hale. H> awi no ke aloha, pea aku ia no iauu nei iho ana, a hoouka na wahi ukana, kau ae ia no hoi ke kaikuaana ma kona wahi, peli no hoi ke kaikaina mahope, ko iaua nei holo aku la no »a no Kauai. Oia holo ko iaua nei a mawaena o Niihau me Kauai, ko iaua nei ioaa iho la no ia i ka uiakaoi; imua iaua nei i hope, imua i hope, pela no ka apa ana- a piho ka waa o laua nei. Ko Keaumiki miki aku la no ia ina wahi ukana a iaua nei, i na ope uaia o Niihau mni, he inau kuina kapa, e iike me ke ano mau o na waiwai kahiko; ke ka, na hoe, ka pea, hului mai ia ke»a a akoakoa. U Keauka hoi, aia no keia ke hoolai ia mahope o ka waa. Oka makani hoi i nei manawa, ke noke ia no me ka hoomaha oie, hele keia j)aio iua na oie o, Ke tSv !»c walii ?anaka nei i ka hoolana, he ole ka iana, hele mai 1» ka moana a me he kapa kea la, aohe wahi uliuii iki o ke kaike niqygi aku. A oiai iaua nei e paiaiewa ia ana e na ale, kau e waie aku ia no ka halialia ia Keamniuiaokaiani. E na hoa hoonipo o keia moolelo, ke noi aku nei au i ko oukou lo:>< uiuikai, e waiho ae kakou i ke kamailio ana no Keauka ma e au ana i ua moana, a e nana ae kakou i na hana kupiinnaha a Kean!;i"'l.iot<aloni. la Keanimulaokaiani e nanea »na i kana mau hnna n-aloko o ka heiau, ike mai la oia 1 kana mau elele e hoolana ana i ka auwae i kahi uuku. Hoio awiwi aku la oia ika hale o kona makualiine. a hai aku la i ka piiikia o kona mau nmkua Ninau mai ia ka makuahine, Heaha keia piiikia '? Henha mni ka hoi kau; o'u makuakane hoi paha. un make ka waa, ua loaa ihola i ka puahiohio, eia la mnwiena o Niihau me Kauai. Aole i pau.