Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 15, 15 April 1882 — KA MOOLELO O ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA MOOLELO O ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868.

j MOKUNA VII. » Ka wiwo ole o kahi lreiani—Lele ka hapa 1 llikini—KeU mino aka hoonaukiuki —He 1 hakaka kamahao—Elua kiola la ana m«- • luna ae oke poo—Owaka Pahi-peiu— I Ke ano oke oki »na a m kaoaka Ireiani | ike poo—He piiiku mamua—He mau ole oao oo ka poīoo. SE mea makehewa paba iaumakoa ka hoao aoa e huoa i ke aoo o kahi Ireiani maiihini ma ; ko makou poe helukelu. Oiai ua hoomaopopo iho ia na mea a pao ? o 'oko o ua haie i», aohe keia he mea e ae, ; afea, o Ooila Maka no keia, ka M«kai Kio. A he haoa aoo nui hoi keia ana e iawelaj we ueu j laia maioko oua keena iou rama ia, ua . hoao pmepioe oia e haoa oo kekahi komo* ] haoa aoo nui. . Aut ko hoi kooa iioi aoi aka oamua o ka mea aoa i mamo «mle ai. Aka no »a poino a me m piiikia h« lehu* ! lehu hoi f aole oia i ik» ia mea, oai, ai like * 4

ī . ' : n raau a pau rae ka ole imaa o kona i manao koa. \ He kasiak'4 kupaianaha no hoi keia oka , ikaika, cisi, u« kokoa pa ia kooa ikiika me j kona a no ia kamu i weli \ ia «i keii kaaaka ke hft(a«rai he slo a he a! j. ] £ !ike hoi me ka mea i hoi?e mu» ia ae t | nei, ao(e hookihi kanaka ma ka apani a > Keaka iakioi e noho a&a. i hoopaapaa ( pu ene ia r "V : No ka mea, ma ka ikaika o kona mau tala a me ka wiwo ole 0 kona manao i li!o ai oia he mea wehweli. j Aka, n.a kona ano he liikmi oa makau ;a | oia; a m i kona lilo ana he hapa nrgero, ua | oi loa kona weli ta. i ! j Oiai, ma kona ano a pau ua like ia we ke ? ; akua iapu a ua pakuikui mai hoi na lono e ! piii ana r.o kana mau ha&a weliweh a me ka manaonao J Ua koho wale aku kekahi poe he oiulo s oia; he aihue, a he mea kamaaina i ka wawahi hale;, a ua kuluina hoi oia mawaena 0 | na kaoika 0 Mokupuni Loihi ao ki piii j waiwai. f Aka, 0 ka mea oi ioa aku paha 0 | ke kupaionaha, oia no kona ike mau ia rae | ke da!a n\a kona imu pakeke, oiai, aole ana ! hana e hiki ai ke olelo ae, nana poooi ia [ mau (lala I ka w* a Keaka ilikini i lele aku ai maluna oka makai kiu, ua lele aku la kela a nle keia »a 0 u maanei oka rumi. No ka mea, ua manao lukou e hana ia ana kekahi hakaka weliweli. Ua hoomaopopo pu iho !r no hoi lakou e lilo ana ua wahi Irelani malihini la i mea ple imua 0 ke tiga inu koko 0 Mokupuni Loibi. Aka, u« kahaha nae ka naau 0 na mea a pau i ko iakou ike ana aku iaia e noho ana me ka mlkaukau a ine kn wiwo nle. Mamul 0 k-t h<k) ii.'ia 1 ua lliwini la ke hopu eku iaia, aia hoi, ua ku ae la ua makai kiu nt!Ī iluna a nlo ne la I ka puupuu n a Keaka | koi aku ni iaia. He' 'A ini ae la oia irm ke pakaukau me | ka <V r|a ana a pane aku Ja ua makni kiu j <ke 1 r nen/ yi ti f ak \nelH e kua hou'loha, heaha hoi au e mai nei ia'u. Aele nae i pane mai ua hapa ilikini la, aka, e like me ka mam» 0 ke tiga, peU oia i lele aku ai ma kela aoao o ke pakaukau me ka eleu nui. i ka wa a kona ho.i paio i h-iule aku ai ma kela aoao 0 ke pakaukan, ui lele pu ako la no hoi ua inukai kiu nei a hiiule ana ma kekahi noao. lioko hoi oia wa, pine mai la ka ona nona ka hale me ka leo huhu: He makemake au e hoopau olua i ko olua hakaka ana. Ua hiki no la oe ke hoop-iu i keia hana e like me kou makemake, wahi a Onila Nlaka. He makemake ko'u la oe e hele iwaho! wahi hou a ka haku hale 1 ka makai kiu. lloko no oia wi, lele hou mai !a un Ilikini nei no ke kolu o ka manawa. iVla keia iele hnpe ana a ua hapa Ilikini ia ua m'MMnp!,. ii>» oia nō kona lanakila. Ak ,ao > m •• i no hou ua makai kiu la e hnlo mut ke aio aku o kon « hoa paio, aka, hopu aku 1« oia laia a ine ka iknik ' lua ole. kiola aku ia oia i ua Ilikini la maluna ne 0 kona pop, a pa-hu ana ilalo. Aole nne 1 eha ua ilikini la i kona wa i hauie iho ai, aka, un pa haneri ia nae kona inaina,a uwo ae ia me ka leo hfena i like me kona inau kupuna. ku hou oe la oia iluna, anokahi o k? manawa } leie hou aku lu no oia maiuna 0 ka inaka» kiu. Aks, ua mikaukiu mau nae oia iioko 0 kel& a. tne keta manawa, a e mau an.i no hoi na hoailona oka mino aka ma kona mau papaiina, me he mea h, he mea paani waie 00. Hopu hou aku ia oia iua Ihkmi nei, a no ka lua hoi o ka manawa, kw.la hou oku ia oia miii a pa-hu »na tluio 0 ka pap«hele. Ua kau i ka weli maiona ona mea a pau 0 ioko 0 ka ba!e 1 keia wa. Akahi no hoi a ike ua liikini ia, i ka hiki ole ke ianakila maluna 0 kona hoa poio, oi- • a», mai ka mua ioa mat, ua lana ka manao 1 o aa ilikini |», he opala wale no kona hoa \ iaia. A*a, haiawai ako la nae oia me ka j mea ana i k.iu nui oie ai. Ala ftoo mai la ua iiikini la raai ka papa» j heie ae no k« lua o ka manawa a ku iho h \ ' 1 kahi hookahi me ka maoao oie e ieie 600 aku milana o kona hoa puo. Aoie nae ona manao e hoopau i ka hakaka, Oiai, ua hojke ra»i kona mao heleheiena | hiena e hoomaa aka. ■ Noiaila, unohi ae ia oia ī kekahi pahi-peīo | maiioko ae o kooa p«keke, nona ka ioa he | ekoia imha, a wehe ae la, a hoomakaukao I īho la e paie nooa iho. I ike mai ia no hoi oa wahi ire(aot oei Ike ; oao aoa iho o kona hoa paio ia !oko o kooa { pakeke f a wehe ae ia 1 kana pahi-peia a hoo- • j malm ma? la e aoehe e leie mai maluw ooa. J Aka, oa hookuemi hoo ia »ka ota ihop« iaia 'liike ouiiat ika waha oka pu paoapana e i hamama pono aka ana imoa o kona iae.

Aahi'a *?e e kuu hoa'ioha, wahi a kah lre!ani aui;h o'. Mai tawe mai oe i na haoa a kou mau ohana imua o'u, o hoouna aku au ia oe me ka uku o'e i na kola hahai hoiohoiona o kou raau kupana. , He oiaio, aa oi aku ka mana o ki pu pa- , napana mamua o ka pahi. No ka neie o ua liikmi net i na mea kaua f oie, ike iho la ia. aoie e hiki iaia ke Uoakila . i maiunaokooa ■■ - ;'-v | Aia ho:, kupaa iho ia us makai kiu nei me ke kauiona pono o kana pu imua o ka liikini. Auhea oe e kuu hot'ioha ( wahi a ka mskai kiu. Ua naaupo oe i ka haoa ana pela , a o ka mea kupono waie no la oe, o ka wai» iho iho i kena pahi, a noho iho kaua īlalo e ' like me ka poe karistiai>o, a e hoopau hoi i , na liana iapuwaie aou mau kupuna. Ina | | aole «e e hoopau. e maihi aku ana au i ka | ili o ko poo, e iike me ka paikini o lreiani, 1 • oia hoi, ke ki.ana a knawale ke poo mai ke i kino aku. Aole flae i pane mai o Keaka liikini, aka» ku iho ia no ia me me he iiona ia ua paa j mnialo o ke kanaka hahai hoioholona wiwo : ole. I ( i'oko o keh manawa aka makai kiu e kaulona ana i kant pu panapana ua hoio !aku la kela a me keia i ka paia me ka ma- | ka'u, a ku īho U keia me kona hoa paio iwaenakonu o.ka rumi. No kekahi mau minuie pokoie, ko laua ku ana ma keia kuhina a hiki i ka wa a ka iiikini i nee paianehe hope aku ai rae ka pao no i kana pihi ma kona aoao a hiki i ka puka. I ua il'kim nei i hiki aku ai i ka puka, iele aku ia <fi<» iwaho a nalowale. Pai kole ! wahi a knhi Ireluni ī puana ae | ai,.iaia i ike aku ai i ka hohe wale o kona hoa paio. Aia no īloko ona aa-koko o kela kanaka opio ni koko weia o kona mau kupuna. Aole ioa nae e hiki i kek>hi inea o loko o ka hale ke pane mu, no ka mea, ua ilihia j j loa la lakuu. lke aku ia ua wahi trelafti nei i ke ano o kena pee hoa kmiailio aoie e hfki ja lakou ke p;tne mni, nohu«, noi aku ia oia in iakou e heie mai e inu pu me ia. Aka, i ko lakou kono ia ana mai nae e heieaka e inu akahi no a hiki i kekahi o iakou ke Uiiinaiiio ae: E pono oe e haaleie iho ia nei i keia po. No ke oba ko'u me;i e hnaieie ni ia nei ? No ka mea, aoie i oi aku ka waiwui o kou o'a mamua o hua apala nui. Nawai e hoopoioo ko'u oia? Na Keakn liikim. E pepehi mai «na anei ;a ia'u ? Ae, Auhea oukou, ke manao nei au ua kuhihewa ko oukou nnnao. No ka mea, he opio waie no oia. lii koai he miuao no ka hikaka, ao!e oia e holo malu. Ak*i, no kona. ikaika ole, nolaiia, hoio nu a haaieie iho ia i ka mea ikaik* nami e haaheo ke kihua hooiii puupnu. Aiaiia e pepehiii mu oe e la iloko o ko wa poul». * Aka, mRj ak i iho in uae kela a pane mai ia: Aoie owhu Kekahi o ki poe hohe waie, aoie no hoi au e halo n» na hooweiiweli a keia hiena puni koko, nka, e ike no auanei ouki u e makauk*u mau ana au nona ina wa a p»u e loaa aku ai a e halawai ai paha maua heilo a he aio. Aoie oe e halawai kino ana me ia he aio ahe aio. Aka, e okaii ana keh mahope o kou mau kapuai wawaē e iikē me na liikini Arapahoe, & ki mai ia oe mahope mai o oa opu ia*u. £ na hoa'ioha, ow.u ke kanaka kupono loa no ia haua; aka t ua inakemake nae au e aku ta oukou i kekani nioau—No ke a£a ia ka me * i eh* ai ie* mmao o keia hapj oegero no na mea e piii ana i keia kanaka opio i naiowiie «* oukou i kamaibd iho nei ? Aoie nae hookahi o lakou ī pane aku i ka haiu» o kaaa ninau, akM, iuliiuii hke ae li ko Ukou poo. E pane mai oukou. wahi a ka makai kiu, u* maopopo ia ookou kei» mea, aka, he makau nae oukou ī k» oleio ae. He oiaio kei* mau oleio • ua makai kiu ia, oi»i, mahope iho o ko lakou iou ana ae i ko lakoa mau kiaha. ua haawi ohi la iakoaimua ou nei i kekihi «iau oielewo e makaaia laia, o haiawai hou aku oia me Keaka lllkini, a ili mai paha ka poino m» koo» kino. Haakle .ho ta lakou i ke keena iou rama | a hoi aku ia keli a me keia no kona bome ; iho. i I Aoh i pttu.