Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 16, 22 April 1882 — KA NUPEPA Kuokoa me ka Au Okoa I HUIIA. HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI! KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI, A O KE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

KA NUPEPA Kuokoa me ka Au Okoa I HUIIA.

HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI!

KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani

KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI, A O KE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA.

MAHKLE 11. , \ \VA. o k<i hoomnk » ne l;i no i.i o keka- ! o !aua o pu!e, a penei kana pule ana: j |'i: >ku iuka i Ua ulu olona ! ( u'ni ! ke olona i fui! :s k:f I k«l i kain ku;> I kihi 010 1 pupuu 1 kikoo i lu'Ui 1 I inioīi i ke aho inakali» ! i ka iu\ i ka upena makim ' I ha!o aku i kai i ke koa loa I koi puko 1 lr koi i (ilo ia e ka makua A-o v>le nna ka mnkuahunowai i ka o!M i ka ia m'u KKu e Lonoc Kane i Km nutt tie pu3e | N t uukmi e mnna .N.i m iua e oln Iko wole aku ia Keaniniuinokalani ka'u uloha. !«> i' ili' )!)() !a ia ii kekahi kanaka; pau īa i ;i. .» k.»'u holo <na« nei no ia la a hoea \ *i>■ 11* hii nku i« oe. Li !'! tmva,o!elo inai la o Olopana, Ina liiU* aku h k«u« he mau knnaka e u. nr h? me.A U, on« kaiku'nane aku lo " huu makunhine, no ka mea, ua iohe ■r■ »• «u i ki olelu a kuu makuahme, eha i.»k'yA n:n; oid tio ka mua, o Keaumiki • i\t i Auka aWu, o Hiilei aku 'ka hope K h.\ ho» hoohialaai o ke»a moolelo,- e 'u> kikou i* Olupmu uia e kamailioana, u n;ki uu hoi e noho ana iloko o k» | > a " ii'iu ae k«kou i hope, i ka hana--1 H:n ma, omi t«kuu e noho ana i Kui W* wi llī mt iiiiu oielo llke me kona j 'iie Hnlei, ma e h«-le kekahi o iaua ■ 'h-> ni k♦» kau wihi eaeo ka aiua, a *k» Kine :» kekahi o inui, a hanau ke * ini he keikilīane, a hanau hoi ka a he •uikamahine, aUila» e noho no **a krkahi me ka kekahi. Nolaila. « k» iaua nuu olelo e ka laua m«u * ! <ia moeuhane. a o na hooko ana | ! » uikuak«n« f uni tnat at, eia nae ua wiHuuhih lua ka Uua huakai, e like |*a w*»oa i ike ae ne». Ua ike kakou i m*u kamaiiiio, A O Hina nae, ua k:<? aku ia u Kuuihelani, aua hele mai oho i Waipio. a nuUila kana kaue o Ku, i* o iau» ia i loaa tn*i ai keia mau ke« ka mun, ao Hainakolo kn uo k* Keaumik» c»a i kii niai ai. » Ik ; !-.ou uiii kikou « H*waii e nana i J O. v<!ai iaua inai«ko o k<* heiaU»S/ a h-.muna *ku nei o Oiop««a \ kon\ hoa i o Huu nia, oi«i t nohoana i Na* a i mvi aim aku o »ia wahi ka--1 i kaiu o Hiua ma, i hoea aku ka e *ia uui ana «o laua U, aohe hiamoe v wa!c ia no « ao la po; ho« u* i.o hoi keia * ku ana i ka puka, pa »nej ti {» U4 j a> j. }l jj Ua j umaum(4t i». >*. < hai »ku &ub au i k» hoohaa o keia ? wahi a Ku. 04 p»o i hoi)p»a i« ir.ehinei, oia ka'u i Bni ,ā llc » « k<» Nii e hele maī e uiu [Hma]. oo k» mea, o makou no nai o keia po, ua «<a »ku oo hoi makou '•oke *ku no hoi i ka pUi o ke ao, pau taakou oui i «a hiamoe, a owau wale t0f ' * ku «o* au ike kahea aoa ae a Lanaka penei: E Keaomiki! Eo

mai Sa do hoi ke*a. Ka pule, Ka, waiho ka kau kena e pu!#* a o ke ao ae no koe naa* ke, pau kaua i ke kalua n i ki umu. Ka pule pah», wahi hou a kekahi. la maoawa hoomaka ae la o Keaamiki e pule penei: Ka popolo a Kane i tfanu iiuna j I uio iluna I hua i!un% i kap>opolo s4»aaa& r ] īhelelei i , i' f , I Hee kaua ka po UitxJkini / < = Hee kaua ka po ma.nomaoo V> ; J£aa i Mukiwaīoien4 |f f | lEookii pbai|laia pu?itehc<ia Jn [ Puamai punlloU pu*#kjlo]#/s£> .... • « \&*y' ' ' t E ae 01fa makani e heie nei ; E ka po—e * E ka poino maua—e j E ka ike ole h oe—e | Auhe* ana—oe. s j Oia ka pule a Keiiumiki, a o ka inoa ia o j kekahi kanaka o k:»'u loī»e ana aku i ke ka» : hen ana a kekahi o (aua. Pule no hoi ke- j kahi, ua like no, a o kana hoi, iialo, ua like j no nae na popoio a laui ine ka kekahi; o | ko'u hoi aku nei no id a i ke 'lu, ko'u ka- ; mailio aku nei no ia. Oielo hou hoi kela ia'u e hele hou au e hoolohe; o ko'u heie \ hou no i-i; aoie no hoi i li'u iho, lohe hou no au i ka hea ana aku a kekahi, E Keaumiki e, e Keaumiki e, e nana aku oe i ka mahma; a ua hiki ae kn mahina. Ii manawa, oieio inai ia o Keaumiki, Nana nku anei i ka mahina.oia, no ka mea, o ke ao ae no ia, inoa kaun i ka umu, O ka pule nae a I Keaumiki ka'u i aioha ai. | Pehea ? wahi a Hina t ninau aku ai, me <! ka mokumokuahua o kona naau i ke aioha Pnle mni nei no hoi penei ia: Moe ana In hnolohe e Keaniniulaokalani | O kohi keekee e Halawalawa ; O kua mauna e Keaoiewa | He like oe me Kuaiheiani • E ka po—e E ka poino ninua—e E ka ike ole ia oe—e Auhei ann oe—e. Oia ka'u pule aloha loa. Hoolohe aku hoi au o ka kekahi o konn pule ne. A ua lohe no oe i kana pui«ana ? Ua lohe no ou. A no ka hiki ole ia Hina ke uumi iho.i konn oloha, nolaila, ua kaa kumaknna aku la m, i ka uwe helu nna aku i kona mau kaikunane, a penei knna uwe: Kuu mau haku kaikunane i ka makani o Keaolewa E heie pu au i no ma Kef hia Ma ka pae opua i Kahakaekaea Ma kukulu o Kahikimainea Na 1 » i wehe inua ke nlanui He ukaii mai oukou inahope O'u haku hoi. Kuu mau hnku i ke poo o ka maiama 1 hanaaia iioko o Wewehi 1 anapu e a i ka ti»»ka o ka uwiia Aahu mauna i Hnk»noenoe Ke omnka ae !a e uiu ka liko A uiu no i Kuaihelani Auwe o'u knikunane. 0 na ofefo ana la « mau» me Hiiiei Me ka wahine i Ua poli o ka maiama Na ke kapu a Kahuii iuka | Me ka piko ia Keanmiulnokalnni , Ku-i ka hekili oiapa ka uwiia\, i Nei ke olai opaipai ka moku Ohia ka mauna o Kualoiloi | Naha'ka manawa p>li pu ka hanu j O'u p ikii ho—i. la manaw», oielo aku la o Ku i ka ahaiolelo, Aole oukou e ola ana, heie a o na kaikunane io keia o ke 'lii, papapau he aa ko ka hale. | 0 Hina hoi, aia keia ke īho ia i kai i kn ! heiau, kahi o na kaikunane e paa 'ia, ke j kau la n«i luna i ke pno, a am aku la ho? i ■ ke aloha o na kaikunane. Na ke aiiiwahi* j ne hoi ka iho, o Ku aku la no hot, o na koa ; oo hoi, na nulo, hookahi ke kuoe iike aoa.! Oia iho no ko Hina a koino no iioko « ka j heiau, a īke no hoi i na kaikunane, o ko ia* . koa ia u>ve ae la no 1 k» iuhe ana mai o Olopana i keia pihe | «we % oielo »ho l» kela, Hoohaa keia poe, peU no kaikuahine o laua i hele mai ai, i heie malu mai no m f pHa no hoi iau» nei; kai no o k.i hele u\ai he alo a he aio, eia ka i auanei he heie huna m\i,- a he«ha la ho», no olua hoi ka make o kei« po t no eiakou hoi ( ka make o kew «o. 5 Aia no l*kou ia ke io'u )a i ka uwe. A pau no hoi ka uwe ana, ninau oo hoi o Hi* j na, Heah« ka hunkai a o'u haku o ka hele j ana mai ? 1 Olelo m«i la no hoi )am !a, he huakai imi wahine tta ke keiki a knkou. Oia heie mai nei & N»ih»u, ioaa no iā maui'ka wahi* ) ne, a o ka iike ole no hoi me ka ui o ka nh- , ua Weiki, heie no maua. A Kauai hoi, he ; I wahioe no hoi ko taila» <*ole no e loaa aku { ka nam o &ta maua keiki, heie no mau«. A ; Oahu, noie maoa i pae loka, holo ioa no ko | maua waa. A Molok«i. he wahine no hoi ko iail*, aoie no maua ī pae. hele ioa eoai j nei oo maoa; a ua naha hoi n* moku, o ko f ' maua ike mai nei no ia i ke ku o ke anue-''

nue i keis awawa, holo ioa mai nei no maua, me ka manao hoi e pae aīna ie, a mauka ia hoi e hHe mai ai, aoie hoi i pae; holo pili aina mai nei hoī me ka manao no hoi e pie mai maanei, ike mai nei hoi i ke kapu | o na 'iii, hoio ioa ae nei a aīa i keia paii ! aku nei la, pae ae nei ko maua ae | i ka poooho i j ioa mli nei maaa ji« i ka tn|a noiia kA panolA, ina ; hii he alijkane ka mea nont Y ka putu. ' ala ia i aikane no ia«hoi na keiki; - | no hoi\e *no hoi na ka j hMua keikij Iho bSr *&flfua a fDalu la no ia; alualu ! j hoi iakou ia maua liuna, hoio hoi maua ila- j iio nei, o ko maua hoio mai nei no ia a uka ! jae nei ia i ke a-e aua mni o kahawai la, lo- j i he no maoa i kekihi leo hea i ke kahea ana ! | mai, i mama e hoio; manao no maua o ka-1 jhi ia o ke ola, moe a make maua i ka hoto. | |oia hoio no ko maua a komo no iloko o ka | ana no hoi ka uhai mawaho, I ■ ua paiekam maua, kui no o ka pono ia, i ko | maua ike ana aku i keia wahine maikai, ua I like no a like me ka maua keiki, nolaila hauoii ae ia ka manao o kamaheie, eia ka he make, oia make la a hoea mai la oukou. , A p'iu ka Keauka ma mau kamailio, kau> oha ne ia oKu e kii aku ia Oiopana. Kii aku o Pueohuiunui, kekahi o kona mau kaukau alii, a t;iki imua o Olopana ke aiiioimoku, kahea aku ia oia penei: E ke 'lii, ke kai iiko o Hanakamaiiani, e huii e oni e eu e ku iluna, i kauoha mai nei ko haku ma- | kuakane ia oe e heie. j Aln mai ia o Olopana a oieio mai ia, O | hoi, mahope aku nei au, e hele aku au e maiie i na kaikunane o kuu makuahme a make aku. Kaha aku ia no hoi keia hoi ana; hoomai kaukau iho ia no hoi o Oiopana a hele ana, | oia, o kona mnu koa, na 'hi maiaio ona; ko ! iakou nei heie aku la no hoi ia a komo ana iioko o ka # hei.»u, e noho mai nna no hoi ka poe o mua me na pio na makua no hoi ona, komo «ku la no hoi keia a ku ana imua o na makua, olelo aku la no hoi keia, Ein au me ko'u mau aiii me ko'u mau koa s i heie mai nei m* ke kauoha aiii, a pehea, iiuna anei ke alo iialo paha ? Oielo no hoi o Hina, O ke 'lii a oia ae, a o na 'iii maiaio iho e make, e make na koa, e make na mnkaainana, mai ke ku a ke ka loa. A pau na oielo a ke 'iii wahine, o ka hopu iike ae io no in o ko Ku mau ahi me kona mnu koa, a pau iho ia ko Olopana aoao i ka luku ia eko Ku ina aoao. A ainana ke. ia mau hana a iakou, hoi aku la o Ku ma uie na pio iko lakou mau wahi. Aia lakou e noho nna. a mahope iho, ua hui ae la o Oiopani me n» makui on», a pau ae la hoi ka hooheWihewA no na malihini, a noho iike iho la lakou no ekoiu anahuiu. Aole i pau.