Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 17, 29 April 1882 — KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA. HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI! KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI. AOKE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA. [ARTICLE]

KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUIIA.

HE MOOLELO KAAO NO KEANINIULAOKALANI!

KA NANI LUA OLE O NA Moku o Kuaihelani KA MEA NANA I HOONAUEUE KUKULU O KAHIKI. AOKE PUKONAKONA O NA LA I AU WALE AKU LA.

IM.MIELE II O A WA, hoomakauKm» iho I» o Kenumiki H nn «io kc ku ann i ki In'ia keiki e hele uui no ku iko ona i kn w.ihine a laua i huli (iiti a». Alaila, o!t-!o aku la o Kenumiki » ko liiun kaikuahine haku, Eia maua ke inikauknu' nei e hoi, e kn i ka mau» keiki. a t>lua anohulu, alailn holo mR» mnkou, ain no niie hoi a like me keia la a maua e hot noi. alail» holo like mui mi kou; aole e iio mnkou hiki mui e uhi nn\ ka noe, ku-» ka hekih, nei ke olai, olnpa ka uwiln, ua kn oii, knhe k.i wni. popoi ka nalu, nu kn inuknni, aiailn hoomiiHO «e oukou» e hiki ui!*i ana innkou, nliula mnnno ae oukou e ike ann oukou i kn nani o Kuaihelnni, oia ho o Keaiiiniuhokulam; nohe lua e like ai mn ni homn o keia iunii pnemoku, ua hele kfin p"li ke kun inahiim ke nlo, aohe puu nohe kee, peh no hoi kn walnne a maua i il»e ih') m»i. tic a<* wnle no hoi kn ko h»ua haku kai* kunhine: lohe like ne l.i nn mea a pau. Auwi» ! poma hoi knhi knnaka ahaiolelo » Oiopann, nnnn i Inwe »ku kn lohe m Ku mn, rkii mnn.iwa n Kenunpki m» iloko 0 ki h?iau. In lohe ann no oun wahi kannka iipi i kx uwe paiauuu ana o Hina me ka hoopukn ann i ka yio« o na knikunane ona, 0 ko ial:i ho!o »ku In no ia a kona hab, hoaln «iku ln i nn ke-ki me ki wnhine, E lakou n«M e moe ne» e, e al i, he make ko keia 1«. no Un me<, un ota nn pio i hopu in ai pia ki o na k«i«uunne o H»na, knl no he mau knnnkn e ne, nole kn. Nawai no 1« ka poiolei o ka holo ann a hoea ana i kaht o kv 'lii, ein kn he mea pono no; nolaila au 1 !i l l muru i in oukou e he!e k f kou, no k;i mra. he leo mnna ko ke 'in, pnne no ke« jii v make o kn m.ike no in. O kn inkou la nla like ao la no i", pau na w.ihi knpa i ka apik<ptWi, pan t ka haawe, kau ke kua. oko lakou uei pii aku la no m ms Puanhuku, hoea iluna o WaUkealoh», ma Hamnkun mai n ma Hilo aku, hoea ana 1 K.ipipih, a noho i Puniluu. Oka moa 0 keia wahi kanakn o Alaa, Oa oleloia ma ke a mooMo, nonn kela omo w«t e hu la i K*uwil«, i pno ia e ka pueo, oia kona hewa 1 hookolo ai i kona hui auna mn^nn. K nana ae hoi kakou i na aumoana, e liui'u om no ka h«», o Uua la hoi o kamaaina * hoen ana » kaht i nau ai o ka waa o Inua o<m ilunii nei O Hanakaape. i kahi o laua i P*? ui. I nnna aku ka hie oWo ukn poe i ka wja o bua nei, he uuula w«le n> na mn a rau. mai kn waa, ke ama, na inko. k«u|.i, ka pea, aohe me4 ula ole; he uwa ia a ko ukii nei poe, o k« hele ia apiu ke «ho, no ke ano e o keii waa, aole hoi pela ko Hawnu nei w<u o k« ana, he okoa waie no keia waa Hapii aku la laaa nei a la* n» » kai, kau aku 1« no hoi o Keaumiki ma* o Krauka uo hoi mahope, huli ae ta »o toi iuk* ha«wi ke aloha i ko uka poe «loha like aku la oo hoi ko uka poe; hul» «ku ia «o ho» o Keaumtkt a lalau aku j« no, hoi i k«n« hee. U Keiuka 00 boi a k«u j pono ne ilun* oka waa s 0 ko Keaumiki hao | •ku U no la i kana m*puna hoe, hookahi no mapuno hoe. 0 ke oki aku I* no i«; he imo ' »na na ka maka, nalowale nA pali kahako o a nalo pu tne Hawai), a hooiho ana ; ka w«a 1> laua ne» i Kuaihelam, me he la. e like tne ka holo ana o ba ow»U m«i ka akau a > ka hema, pela iho la ke ano 0 ko Uua nei hoi «0« &ku niai Hawaii aku nei, a ho« ®na 1 Kunhelam.

E hoomanao e na hoa. t fea hoom»ka ana mu o j«U3 e hoio m*i mai K*o3}hei ( ini m»i, he mau \t ka ioihi a b.ki i nei; i k* hoi ana aku boi nm Hawaii ako nes, he like m? ka imo «na a ka maka a ibo ana ka waa a lam nei i KoaiheUni, no ka mea hoi p*ha, ua loaa ka waiwai o ka huakai o ka hele ana. (i iaaa nae e kokoke aKu ana e pae iuka o kahaone o ko iaua a:na makuahme. ke ike mai Sa no ka (tua keiki iloko o ka heiau, a o kona manawa oo ia i oiii mai a> maiioko mai o ka hei*u a hofo aku la e hai i ka ma* kuahine. E> ae na kaikunane ou la ike awi, u* hoi m-ii nei mai ka laufi huakai. Olelo mai ia hoi ka mikuahine, E ho!o aku oe e ieie uli lele wai aku i ov makua, o pae e mai auanei iuka nei o ke one kapu o kakou. Heie aku ia no hoi o Keaniniulaokaiani a ku ana i ke one mnloo, e hooinakaukau iho ana o Keaumiki e lele iho mai iuna iho o ka svaa; ia manawa, kahea mai ia ke keiki, Mai lele mai oiua luka nei o make olua ia'u; pela aku oiua, e ieie uli ieie wai aku au ia : olua, alaila ieie mai oiua. Ia w< t hana mai in no hoi ke keiki, o pau ka hana ann, lele mai la nohoi na makua, hupai kn waa a kau lukn, hoi aku ia hoi a ioko o ka heiau. ninau rnai ia no ke keiki, PeUea aku nei ka olua huakai o ka heie nna ? Hai aku ia no h<>i na mnkua e iike me na ! oleio o ko iaua heie ana mai ka mua aka j hope, a maikni keia mau mea i ka iaua ke- | iki, ia manawn, kani ka pahu o ka olioii me i kona mau makua.

A pnu keia mau hnnn hoohnuoli, olelo hou mai li ke keiki, Ahea kakou hele ? Hu oku la na makun* Kfin an hulu a piu, n iloko aku 0 kela 'anahulu, alaila ka» kou hele. He mea maikni nu hoi ia ika laui keiki. oke ola nne oka laua keiki la mannwn, un hoi hou e like me mamua. Noho Inkou nei no hooknhi anahulu me na la oi, alaiU hoomaknukau lakou nei no ka hele. ln mannwa, nkahi no lakou a hui pu me na mnkua, na kupunn, oiai. 0 NakuInukn ma e noho mni nna aole i ike i ka laua moopuna in Kenniniulaoknlani; 0 ka ike ana no hoi ia Ke.iumiki ma i ko Uua mnnnwa 1 hannu mai ;\i; 0 Kahuli nin hoi, he oi aku 0 kc aloha 1 ka la-ia hanni; hui pu mai U lakou a «koakon, nune aku nune mai no ka help 0 kn lakou moopuna. A i ka hiki ana mn i o ka monawa i oleln m no ko lakou hele, olelo nku In 0 Keaniniulaoknlnni i konn mau mnkun, E hana kakou i wn;» hou no knkou, i lun no keia waa, i pnu pono k^kou. Olelo mai la o Keaukn, Pehen e piha ai kein wan ia kakou ekolu wale no ? OUIo aku la 0 Kenniniulaoknlani, He hewa hoi aimnei ka nui 0 nn honhele, 0 kakou wale no ka ke hele; 1 pone no paha ka hele «na o ke 'lu 0 ke kanukn, nawai hoi ka kakou hele ana-me ke knnakn ole. 0 kn h;\na iho hi no ia 0 lakou nei a pan na waa. A hiki no hoi ika In a Kenukn mn 1 olelo aku ai in Olopana mn 0 ko lakou la holo mm la, in mannwn, uhi paa iho U ka ohu ia Waipio. Hapa» no hoi na w»a 0 iakou nei a lana iloko o ke kai, kau ?e la no hoi o Keaumiki m» kekahi ihu waa. pela no hoi o Keauka ma kona īhu waa; 0 Keaniniulaokolani, ke paa la no i na w*a. la manawn, knhen mu la 0 Keauka, Pahu ii mni hoi pnha na wna 0 kakou, a holo ae kakou. Oleloaku U 0 Keaniniulaoknlani, Aia hoi paha a pau mai kanakn 1 ke k<u. Nohe* aku m kanaka. 0 kakou wale no knnaka 0 keia ama. la lakou nei e knmmlio ana, ku nna nei knuaka 0 Moi mai ioko mni 0 ke kai a oielo ana, £ia hoi «u, kau aku au liuna o ka waa. Kau oe iiuna 0 k» wa», heaha kau hana ? O ka hoe no hoi paha.

He hnna ia. \v»hi a Ke»rtiniu!aoknl*m t kou oe Hoea o Uhutnskaikai, a kau ia, o Niuloahiki. n Hou, o Aneia. o Kumu, o MoanonuikMehu j; o keia poe na hoa hele o Kettnuuuiaok«kUn> i hoto mai ai i Hawaii uei, A pau pono keia poe i ke kau iluna o na wa«, ia man»wa, olelo aku la o Keaoiniuia* ok*lani i na ho«hele, E o-i ka noho, paa a paa. Pau no keia mau olelo a Keaniniuiaok«!ani, o ko ia U k&u ae la no ia i kahi wawae, a na kahi wawae no i hehi aku i ka aeone a itau no keia; he manawa ole, iho ana ka \vaa o !atou nei i Waipio, i ka ua mea o ka ikaika oia hehina vrawae. I ka ohu no a mao ae t e kau mal ana na w»a i ka pohuehue. o o« hoe w«a nae, ua pau ae ia i ka lele; a o Keanmiuiaokalam hoi, aahu iho la t kona ahuuia, hoohuh iho U i oa waa ilalo, a tnoe iho la A/ Ia manawa. nnehe m'aila ke kaikoeke e ki«. Hea mai U ke kahuna, Pehea oe e ku aku ai. P*a pu aku la o Oiopioii me ka aw4, a hoio aku la e hot!a i koua kaikoeke, a hoi pu m*i fa e ai, no ka me*, ua makau» kau na eoea a pnu, o ka ai «ra(e no. i ka makaukau aaa o ka ai, ka i-a, k« awa, na niea nt> a pau, ia m»nawa i oielo

aku ai o Keanioiuiaokaiani » koni k&ikoeke* E ma u ans no anei kuu aiana la o* ? Pehea ka maiu 1 waht s Olopma. Oleio aku !a o Keanin ui*okaianf. penei: Aoie hoiohoio iwaho, aoie ohumuhumo, aole kunoo, aole iniioiki, oia ke kapu o ka'u ai ana, a haki o!e keia miu kipu o'a ia oe, oia oe; baki kekahi o keia mao kapu, make oe ia'u. Ii manawa, ku ae ia o Oiopana iiuna a olelo ako ia i kona mau alii, na koa, a me na penei: 0 ke kanawai o ka ai ana o kuu kaikoeke haku, ua lohe ae ia no oukou, noiaiia, ke bai aku nei au ia oukou, ina he 'lii ai aina ke hewa i keia mnu kanawai. e pau ia; ina he koa, heie a ma o nana mai i nei mai; ina he makaainana, e make ia. Aole i pau.