Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 23, 10 June 1882 — Page 2
| This text was transcribed by: | Healani Huch |
| This work is dedicated to: | Taylor Kaleolani Fernandez |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Ma ke Kiauoha.
Ua oluolu i ka Moi iloko o ka Aha Kuka malu ka hoihoi ana aku i na pono Kivila o ka poe nona na inoa malalo iho nei; J Ahialaa o Kealakomo Puna, Haw. P H Keaweheana Kapaahu Puna, Haw. J K Kaili Lahaina Maui, Kukaiau Molokai, Pahupu Molokai Napualii Molokai.
Halealii Iolani, Mei 27, 1882. 3t
Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana i na Keonimana malalo iho nei i mau Hoa no ka Papa Ola, penei:
Ka Meahanohano Walter Murray Gibson, Pesesidena, ma kahi o ka Meahanohano W N Armstrong i haalele mai.
Ka Meahanohano A S Cleghorn.
Ke ku nei ka Papa Ola i keia manawa me neia mau Hoa: Peresidena, ka Meahanohano Walter Murray Gibson Hon J Moanauli, Hon H A Wedemannme Hon A S Cleghorn.
Haleali Iolani, Honolulu, Mei 23 1882.
Ua oluolu i ke Alii ka Moi ka hookohu ana aku i na Keonimana malalo iho nei i mau Hoa no Kona Aha Kuhina:
Hon. Walter Murray Gibson, Kuhina Nui, a Kuhina o ko na Aina E, ma kahi a ka Meahanohano W L Green i haalele mai.
Hon. Simon Kaloa Kaai, Kuhina Kalaiaina, ma kahi o ka Meahanohano W N Armstrong i haalele mai
Hon. John Edward Bush, Kuhina Waiwai, ma kahi o ka Meahanohano J S Walker i haalele mai.
Edward Preston, Esq., Loio Kuhina, ma kahi o ka Meahanohano W N Armstrong i haalale mai.
Halealii Iolani, Honolulu.
Ua hookohuia i keia la o Kauka G Trosseau i Kauka no ke Awa ma kahi o Kauka F B Hutchinson i waiho mai.
WALTER M. GIBSON,
Peresidena o ka Papa Ola.
Keena Papa Ola, Mei 24, 1882. 1070 3t
Ua hookohuia i keia la o Dr. F H Enders i Kauka no ke Awa o Kahului, Maui.
WALTER M. GIBSON
Peresidena o ka Papa Ola.
Keena Papa Ola, Iune 3, 1882. 1071 3t
Ua hookohuia i keia la o Mr. P K@waika i Luna Alanui no ka Apana o Hana, Maui.
SIMON K KAAI,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Iune 1, 1881. 1071 3t
Ua hookohuia i keia la o Mr. S W Pa i Agena Hooiaio Palapala Aelike no ka Apana o Hilo, Mokupuni o Hawaii, ma kahi o D K Pa i waiho mai.
SIMON K. KAAI,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina. Mei 25, 1882, 1070 3t
O na Keonimana malalo iho ua hookohu ia laua i mau Agena Haawi Laikini Palapala Mare:
S Ekaula, no ka Apana o Waimea, Kauai. J Kala, no ka Apana o Lihue, Kauai.
SIMON K KAAI,
Kuhina Kalaiaina,
Keena Kalaiaina, Iune 1, 1882. 1071 3t
Ua hookohuia i keia la o Mr. S W Pa i Agena Hooiaio Palapala no ka Apana o Hilo, Laupahoehoe. Hawaii.
THOMAS BROWN,
Luna Hooiaio Palapala.
Aponoia:
Simon K Kaai, Kuhina Kalaiaina.
Keena Aina, Iune 5, 1882. 1071 3t
Oiai he nui na hoohalahala a me na hoopii i hiki mai ma keia Keena no na Alanui Aupuni he nui i paniia e na Ona a me ka poe e noho ana maluna o ka aina ma kela a me keia mokupuni.
Nolaila, o ka poe a pau i pani ia mau alanui, ke hoikeia aku nei ka lohe e wehe ia poe a pau a e hoohamama ia mau alanui iloko o Hookahi Mahina mai keia la aku; a hoolohe ole i keia, o ke Kanawai wale no ka mea nana e ao mai me ka hoike hou ole ia aku o ka lohe ia lakou.
SIMON K KAAI,
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Iune 2, 1882. 1071 3t
O ka la 11 o Iuue, ka la hoomanao o Kamehameha 1, e kau aku ana ia ma ka la Sabati, nolaila e malama ia ka Poakahi, la 12 o Iune i La Kulaia, a e pani ia na Keena Oihana a pau o ke Aupuni ma ia la.
W N ARMSTRONG.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 19, 1882 3t
KUAI HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poakolu ka la 14 o Iune, 1882, ma ke alo o Aliiolani Hale ma ka hora 12 o ke awakea e kuai ia ai ma ke kudala akea ka hoolimalima o kela apana aina a pau o ke Aupuni e waiho la ma ka Apana o Ewa, Mokupuni o Oahu a i ike ia ma ka inoa o Waimanu. Manawa Hoolimalima no 10 makahiki. Uku koho 100 dala no ka makahiki, dala kuike ma kela a me keia hapaha.
W N ARMSTRONG,
Kuhina Kalaiaina.
Keena halaiaina Honolulu Mei 11 1882.
Eia ke laha nei ka Mai Hepela ma ke kulanakauhale o K@palalakik@, a aole kakou e ike e laha hou auanei maanei. Ua loaa mai nei ia'u he Palahehe maikai mai na Aina e maluna mai o keia mokuahi iho nei, nolaila, o ka poe e makemake ana e O ia lakou, e hele ae ma ka Hale Haawi Laau o ka Papa Ola ma Kikihale mai ka Hora 9 a.m. a hiki i ka hora 12m. o kela a me keia la, koe ka la Sabati, me ka uku ole.
1069 tf GEO. L. FITCH, M. D.
KUAI HOOLIMALIMA O NA AINA AUPUNI.
Ma ka Poakolu Iune 21, ma ke alo iho o Aliiolani Hale, i ka hora 12 awakea, e kuai kudala akea ia aku ana ka Hoolimalima o kela Apana Aina Aupuni i ike ia a i hoomaopopo ia o Kepuhi, e waiho la ma ke awawa o Palolo, Oahu, nona ka huina he 11 1/4 Eka.
Na kumu--He 10 makahiki o ka manawa hoolimalima; e hoomaka aku ana ke koho o ke kumukuai i ke $75 o ka makahiki. E uku mua ia ko kela me keia elua makahiki.
W N ARMSTRONG.
Kuhina Kalaiaina.
Keena Kalaiaina, Mei 20, 1882. 5t
KA NUPEPA
Kuokoa e ke Au Okoa
I HUIIA
No ka Makahiki, $2. Eono Mahina, $1.
Dala Kuike ka Rula.
POAONO. IUNE 10, 1882.
HE LONO NO NU ZILANI.
He lono kai loaa mai iloko iho nei o keia mau la no Nu Zilani, e pili ana no ko laila poe "Maori," oia hoi ka lahui kamaaina kahiko o ia aina. Ua kahea ia he halawai nui o na makaainana, a he lehulehu loa o lakou i akoakoa ae; no elua pule ko lakou halawai ana. O kumuhana imua o ka halawai, no ka hookapu ana i ka waiona. O ka Moi o na lahui "Maori" nei kai noho Lunahoomalu no ka halawai. A o ka manao lokahi i hooholoia iloko o ia halawai, he pono ke hookapuia na waiona iwaena o lakou. Ua kohoia he mau Komisina, nana e lawe aku i ka manao o ka halawai imua o ka Ahaolelo, me ke noi aku imua o ia Aha e hookapu loa ia ke kuai ana o na haole i na waiona iwaena o ka poe Maori. A ua oleloia no hoi, ina e ae ole ia mai keia noi e ka Ahaolelo, e hele loa aku no na Komisina me ka lakou noi imua o Victoria ka Moiwahine o Enelani --aia o Nu Zilani malalo o ka malu o Beritania e noho nei. Pehea kakou?
HE ALAKAI PONO OLE.
Ua kahaha loa makou no na alakai ana a ka manaopepa o ka Nu pepa Kalepa Puka La o ka la 5 iho nei o Iune. No ka mea, o ka Moi ka N@@ Aupuni--ka ona o ka aina--iloko o na wa kahiko loa i hala, nani na mea a pau i kauoha, pau pu o na aina me na kanaka,--nolaila he mea pono no ka hoi ke kau aku oia i na haawina koikoi maluna o na makaainana e like me kona makemake, a o ka mea wale no i koe i ka lehulehu o na Hawaii a me na haole, o ka ae wale aku no!
He kolohe loa keia mau ao ana. O keia mau alakai ana imua o ka Moi, ina aole e kaohi la mai oia e kona noonoo maikai mai na hahai ana malaila, he mea e auhulihia koke ai ke kulana kuokoa a ke Aupuni. Pehea, mamua ina e ko no ae ke kanaka iloko o ke aka a ka Moi, o kona make no ia, ma he maoli a ina paha he haole, ke ole oia e oluolu e kala mai. Ina e kau oia i kona lepa ma kekahi o na mahinaai o kekahi kanaka, a me ka waiwai e ae pahu, o ka lilo no ia. Aole hiki i ka ona oiaio o ia waiwai, i imi ia me ka luhi a me ka mikiala, ke komo a lawe i na pomaikai o kona luhi; e poino ana kona ola ke hana oia pela. Aia ma ka oluolu o ka Moi ke ola a me ka make iloko o ia wa. O kona makemake a me kana olelo ke kanawai. Na la ia o ka pouli; pomaikai, ua hala ia wa, aole e hoi hou mai. Aka, o keia wa ano, na la o ka holomua, a he mau pono no hoi ko na makaainana e like me na Moi. Aole no hoi e maluhia ka Moi a me ka makaainana ke hana iho i ka hewa. Oia i he mea pono ke haawina aku na mahalo piha a pau a me na hoomaikai ana i na Moi, aka nae he mea e maluhia ole ai lakou ke hana iho i ka hewa. He mea e maluhia ole ai ka hookaumaha ana aku i ko lakou mau makaainana ilihune, a me ka poe o na aina e, e noho ana iwaena o lakou; ma ka hookau ana i na haawe kupono ole, a i noonoo pono ole ia no hoi, maluna o lakou no ka hoolealea ana a me ka hoohanohano wale. E like me ka makuakane i hoole ai iai iho no ka pono o kana mau keiki, pela e pono ai i ka Moi ke noho me ka makaukau e hoole iaia iho i mea e loaa ai ka noho ana oluolu a me ka pomaikai o kona poe makaainana. Ua ikeia no kekahi mau Moi he poe makua hanai no ko lakou mau makaainana; a ua hiapoi ia no hoi lakou iloko o ka puuwai o na makaainana. Ua aloha ia lakou e na mea a pau, no ka mea ua ike ia ko lakou aloha i na mea a pau--ke ake nei makou e loaa ia ano i ko kakou Moi. A ke manaolana nei makou, o kona ano ia i na wa a pau; a o ke kuhikuhi a alakai paha e alakai ana ma na hoolulu uhauha wale no ka lealea a me ka hoohanohano wale, he alakai oia e maluhia ole ai a e poino ai no hoi. Ina paha he oiaio, o ka Moi ia no ka ona o na aina a me na kanaka mamua, ina o kona makemake ke kanawai, a ma kana olelo hoi ke ola a me ka make. Aka nae aole pela i keia wa, a aole no hoi ka Moi a me ka makaainana e ake ana e hana hou ia e like me ia wa i hale. Pela no mamua ma Beritania, Farani a me kahi mau aina e ae o Europa, ua hoakea ia ae nae ko lakou pono i keia wa; aka, aole loa e hana hou ia ana pela, aole no hoi he mea i makemake ia ano kahiko.
O ka ikaika o keia lahui a me keia aupuni, aia ma ka hoopono, ma ka hana pono. O ka hookau ana i na haawe kaumaha maluna o na kanaka maoli a o na haole paha, i mea e loaa ai ka lako kaua i makemake ole ia a mea hoolealea wale no hoi, he hana pono ole ia he mea ia e maluhia ole ai. He mea ia e oluolu ole ai kanaka maoli a me na haole. He mea ia e lawe ia aku ai ko lakou aloha a me ko lakou e makemake nei e aloha a e kokua. O ka hoolilo ana i na dala no na lako kaua waiwai ole ma ka aina, a ma ke kai paha, a no na pa kaua paha, he mea oi aku ia o ka mauao ole. Aole loa na ia mau hoomakaukau ana e hoopakele ia kakou i ka poe hoouka kaua mawaho mai--a oiai aole hiki ke hana ia keia mau mea ke ole na hoale a me na auhau kaumaha, a ina paha e hana ia, aole hiki ke malamaia ke ole na hoolilo kaumaha loa, a he kumu hoi e hooili ia ai na haawina koikoi maluna o na makaainana, pela e lilo ai ia mau mea i kumu hooluolu ole i ka manao, a he mea ia e nawaliwali ai. E oluolu anei na kanaka Hawaii i keia, ina ma ko lakou mahele wale no lakou e auhau ia ai? E oluolu anei na haole ke hookaumaha ia ko lakou mau auhau no na mea a lakou i ma nao ai he lapuwale? He naauao anei a he pono anei ke oleloia, aohe kuleana o na haole e kamailio a e lawelawe ma keia mau mea? Ke manao nei lakou he kuleana no, no ka mea na ka lakou mau hana i lawe mai ka palapala, ka malamalama a me ka naauao i keia aina; na ko lakou nei dala a me ko lakou nei oihana mahiai a me ke kalepa ana i lawe mai i na loaa o ke aupuni, me na pomaikai o na home a me ka holomua, a na keia mau mea a pau i kokua i ka hoomau ana i ke kuokoa o ka aina i aeia--ke ole keia mau pomaikai i laweia mai e lakou, ma kahi o na luakini, na kula, ka naauao a me ke aupuni i hoonohoia e ku nei, ina ua lilo kahiko keia paeaina e like me ka paeaina o Nuuhiwa, Polapola, Piki a e Nu Kaledonia ma--ua lilo ko lakou kuokoa, a ua pili aku malalo o na aupuni malihini. Na na haole i haawi aku i ka lahui Hawaii keia mau pomaikai, he mea e mau ai ko lakou kuokoa, ka mea no hoi i lilo ai lakou i lahui i mahalo nui ia, oiai he uuku a he nawaliwali no hoi lakou; a i keia wa ke makemake nei no lakou e hui p@ me ko Hawaii nei ma ka hooponopono naauao ana, i mea e lilo ole ai keia kulana kuokoa a lakou i kokua pu ai e imi--i lilo ole ai ke kuokoa o ke Aupuni mamuli o na alakai uhauha wale, a me na hoolilo lapuwale i hiki ole ke hanaia ke ole ka hookaumaha ana o ka aie a me na auhau koikoi. He makemake no ko lakou e haawiia na noonoo kupono a pau no ka hanohano a me ka ihiihi o ka Moi. Ma keia mea ua hui pu lakou me na Hawaii maikai a pau, ma ke ake ana e hookele ia na hana ma ke alanui e poino ole ai ka Moi a me ke Aupuni, me ke noi i ke Akua e hoopakele oia i ka Moi a me ke Aupuni no na hookele kupono ole, a e alakai ia hoi oia ma na mea e onipaa ai oia ma ke ano o ka makua aloha iloko o ka puuwai o kona lahui a pao. E pono i na kanaka maikai a pau, ina he haole a he Hawaii, e hui pu ma ka imi ana i na hana e pomaikai ai na mea a pau, a e alakai i ka Moi a me ka Ahaolelo, e hana ole lakou i na mea i noonoo ia e ka poe naauao ua ku ole i ka pomaikai o ka lehulehu.
KA BILA HAAWINA.
[Kakauia no, ke Kuokea.]
Ma ke kahua o keia Aha Kuhina hou, ua hoike ia ae, e hoolilo pololei ia ana na dala a ka lehulehu me ka paliko; oiai ka wa i ikeia ae ai o ka Bila Haawina i hooponopono hou ia, e waiho nei imua o ka Ahaolelo i keia wa, he mea hiki loa i kekahi ke hoole me ke kanalua ole i ka manao o keia Aha Kuhina hou i koho ia iho nei, a aole no paha e nele ke kanalua ia, ma ka ike ana iho i na moolelo kahiko o kekahi o kona mau lala, no ko lakou kupono a hoopono paha, me ka hilinai ana maluna o ka lakou mea i olelo ai. Ina e nana pono ia keia bila, alaila, e pau no auanei ke kanalua iloko o kela a me keia no ka hoolilo "pakiko" a me ka "pololei" o na dala a ka lehulehu, oiai, maloko olaila, ua hoakaka ia kekahi hapa o na kumu nana i kono mai i ka Aha Kuhina mua e waiho aku i ko lakou mau hookohu.
O ke akamai hooponopon aupuni o kekahi kanaka e like me ke Kuhina o ko na Aina e imua o kakou, ne hana pohihihi ole ia i ke koho pololei ana aku i ke ala a keia Aha Kuhina i manao ai, oiai oia ke poo, aole loa auanei e "pololei" a "pakiko" paha na hoolilo ana i ke dala a ka lehelehu, e like me kana i hapai ai. Nolaila, ke ku mai nei keia mau olelo imua o kakou me ka moakaka, a i hiki hoi ke hoomaopopo ia e kekahi kanaka noonoo no ka mea i noho a kamaaina i ua hana kooponopono aupuni o ka aina no na makahiki elua i hala. O ke kakanaka e ake ana i mau makana, aole no auanei e nele kona panai aku i kekahi mau mea maluna o ke kumu ma kekahi ano e ae, kahi hoi i imiia aku ai a loaa mai.
Ma ka hoohalike ana i ka Bila Haawina a ka Aha Kuhina mua i pau, me keia i waihoia ae nei e ko lakou mau hope, alaila, e ikeia no ua hoomahuahua ia aku a hiki i ka $153, 566.93, nona keia huina loaa $3,082,417.53. E like me ka mea a ka nupepa haole Gazette i hoike ae ai, ua hoomahuahua ia ae ka haawina $16,000 no na lilo o ke aloalii o ka Moi, a i ka 20,000. Ia manawa no hoi, ua waihoia mai kekahi olelo hooholo imua o ka Hale ma o kekahi Luna Aupuni la, aole he Kuhina, aka he Luna Leta Nui oia, e manao ana e hoomahuahua hou ae i ka Bila Haawina ma ka pakui ana aku i $22,500, i mea e lawa ai na lilo o ka huakai kaapuni honua iho nei a ka Moi a me kona mau ukali. Ua noi pu ia ae no hoi i $15,000 no ka hana ana i mau halelio hou no ka Paalii; a he haawina hou loa kekahi, oia hoi i $20,000 no ka hookipa ana i na Luna Aupuni malihini o na Aina e. Ma ka Poakolu o kela mau pule aku nei, oiai ka Hon. C R Bihopa e kamailio ana imua o ka Hale maluna o ke kumu, no na hoolilo i manaoia e pili ana i ke aloalii, ua hoike ae ia, o ka loaa mai na Aina Lei Alii mai ua hiki ke kohoia ma kahi o ka $30,000 o ka makahiki. Alaila, ina e houluulu ia keia me na haawina e pili ana no ka malama ana i ke Alii, e like me na mea i manaoia, me na loaa makahiki mai na Aina Lei Alii mai, e like me ke koho a kekahi keonimana i kamaaina ma ia mau mea, alaila, e loaa auaei ia kakou na hoolilo no keia mau makahiki elua e nee nei i ka $86,250. No ka pomaikai o ko makou poe heluhelu ke pai nei makou i na huina i hoomaopopo ia no keia mau makahiki aku elua: Ko ka Moi a me ka Nohoalii $45,000, na lilo o ke Aloalii $20,000, Halelio Paalii $15,000, Huakai kaapuni honua a ka Moi $22,500, hoolimalima o na Aina Lei Alii $60,000, o ka huina o keia a pau he $172,500; a ina e puunaneia me ka 2, alaila, e loaa no na huahelu i hoike mua ia ae nei. Aohe makou i olelo no ka $20,000 i manaoia no ka hookipa ana mai i na Luna Aupuni malihini o ko na Aina e, me ka $4,000 no na Kea Hoohanohano; oiai ua hiki loa no ia mau haawina ke hoohuiia aku ke manaoia nae he kupono.
No ke kokua i ka Oihana Koa, e loaa auanei ia kokou ka huina nui hewahewa i noiia he $106,000 ma kahi o ke $75,300 i hooholoia i ka 1880; a ma ka oihana Loio Kuhina hoi e noi ana i haawina kuikawa i $60,000 no kekahi pualikoa, e hooliloia ma ke kauoha a ka Moi iloko o ka Aha Kuhina, nolaila, o ka huina pau i haawiia he $167,000 no ka oihana koa. Aole i hoakaka pono ia mai ke ano o keia poali koa, a aole no hoi he lono i loaa mai no ke ano o kana hana, nolaila, no ko makou maopopo ole, ua lana ko makou manao e kala ia mai makou no keia kakau ana, malia o kekahi ala ia e noi ai i loaa hou mai ona mau koa hou me na lako kaua.
I ka nana ana i ka Bila Haawina hou i waihoia ae e keia Aha Kuhina, me he mea la, o ka huina no na lilo i hoomahuahua ia, oia no na mea o pili ana i ke kokua ana i ke Aloalii a me ka oihana Koa. Aka, ua hiki nae i ke Kuhina Nui ke hele mai a ku imua o ka Anaolelo, a waiho aku imua o na Hoa me ka hoike aku, o ka hoomahuahua ana i na hoolilo i manaoia i ke dala a ka lehelehu, ua hilinai ia maluna o kekahi mau hana ano nui pili kuloko o ke aupuni, me he mea, e hoike mai ana ia, e hoolilo ia ana ia mau dala no ka pono o ka lehulehu, aka, aole n@e pela, oiai, ua maopopo ia kakou, o ka haawina i manao nui ia a i oi ae ka mahuahua i keia wa oia no na mea i hoikeia ae la maluna. A penei ke ala a ka Aha Kuhina hou i manao ai e hoemi i ka auhau o na makaainana, oia hoi keia, ua konoia mai ka hapan@ o ka poe i auhau ia e uku aku no na Lilo o ke Aloalii a me ka Oihana Koa, ua oi loa aku keia mamua o na loaa auhau kino, oia hoi ua like me $5 no ke poo.
NU HOU KULOKO.
E haalele ana ka manawa Champion ia Honolulu nei, ma keia pule ae no Kina.
E noho ana ke kau kiore o Wailuki i keia pule ae.
Ua koho ia o J Keau i lunamakaainana ma kahi o W M Kipikona.
I keia la Sabati iho e haawi'i o Eli Johnson i kana haaolelo hope loa ma Kaukeano maluna o ke kumuhana hoole waiona.
Ma ka po Poaha nei ua kaawe iho la kekahi pake i kaa no kekahi manawa i ka mai ma ka halekuai o Ahlo, ma alanui Nuuanu.
Ma ka po nei i haiolelo ai o Mr Eli Johnson ma Kawaiahao, e holo ana oia i keia Poakahi ae no Sidine.
Ua konoia mai makou @ @o ke aku i ke akea e hoike ana ke kula kaikamahine o Makawao i ka la 22 o Iune nei @ua ko lakou halekula e like me ka mea i maa m@u.
He paani kinipopo kai malamala ma Kulaokahua mawaena o ko ke kulanakauhale nei kinipopo a me ko ka manawa Champion a o ka hanohano o ka la ua lilo i ko uka nei hui kinipopo.
O ka la apopo, oia ka la hoomanao o ko kakou Na-i Aupuni Kamehameha I. E malama ia ana ka hoomanao ana o kona la ma o ka heihei lio ma Kapiolani Paka ma ka Poakahi.
Ma ke koho o na luna nui o ka oihana kinaiahi i ke ahiahi o ka Poakahi nei, ua koho ia o J Nott luna nui, Robert Lewers kokua mua a me C B Wilson kokua elua.
Mamali o ke noi a kekahi poe ke hoopuka nei makou i ka haiolelo a Paleka ma Kawaiahao i haiia i ka la Sabati hope o Mei iho nei, e ikeia no ma ka aoao 4 o keia pepa.
Ma ka po o ka lalapopo e haiolelo ana o Rev R Maka ma Kawaiahao, o ka haiolelo makahiki keia a ka Papa Hawaii no na oihana misiona ku waho; mahope iho o ka hai olelo he lulu kokua no ko na aina e.
He pane i ka nupapa Paeaina ka i loaa mai ia makou a keia pule ae hoopuka aku, ua piha kui makou me kekahi mau manao e ae, pela no hoi na leta a na makamaka, ua kaulua ia a keia pule ae.
O ka Poalua o keia pule ae hora 10 am, ma Kawaiahao ka ia e wehe ia ai ka Aha Euanelio o ko Hawaii Paeaina nei. Eia i Honolulu nei ka hapa nui o na kahu o na apana o na mokupuni.
Na Hiohiona Kuluaumoe i hoikeike ia ma ka malamalama kukui, oia ke kumuhana o ka Haiolelo a Mr. Eli Johnson ma ka auina la apopo, ma Kawaiahao, hora eha ponoi. O ka lohe hope loa aua keia a ko Honolulu nei poe i keia haole kaulana i ka haiolelo, a malihini hoi o ua aina e. Ma ka Poakahi ae e holo ana oia maluna o ka mokuahi no na Panalaau o ka Hema.
Ma ka huli hoi ana mai o ka Likelike i kela Sabati aku nei ua ulu ae he haunaele nui mawaena o na sela a me na pake ma ke awa o Makena, a o ka hopena ua pau na pake i ka eha, pela mai o Isaac Kihe.
Ma ka Poalima o ka pule i hala, ua haawi ae o Eli Johnson i na poe makamaka o Kohala ma ka luakini o lole he haiolelo maluna o ke kumuhana hoole waiona, no ka lohe mua ole ia aole i mahuahua na poe i hele ae, pela mai o Hookano.
Ma ka la Sabati nei a me ka Poaha iho nei, he lehulehu o na kanaka a me na haole kai holo aku e makaikai i ka moku manu wa Beritania e ku nei ma ke awa, maikai a me ka maemae o luna o ka moku wai a na lono.
O ka huakai hope iho nei o ka mokuahi lawe leta Zealandia oia kekahi o na huakai holo loa; mai Kapalakiko a i Honolulu nei he 6 la me 12 hora a oi, a hiki i Aukalana 11 la 23 hora o ka piha ana ia o na la he 18 18 hora me 15 minute mai Kapalakiko a hiki i Honolulu a hiki lo@ i Aukalana.
I ke ahiahi o ka Poakahi nei, ua ku mai ka mokuahi lawe leta m@@ na panalaau o ka hema, a mawaena o na ohua oluna ka hui Quintette o Bosetona, ma ia ahiahi no ua haawi ae lakou he anaina hoonanea ma ka hale mele hou i kokua ia e kekahi mea mele himeni a ua piha pono na noho o ua hale nei i na makaikai.
Ma ke awakea o ka Poakai nei ua huli iho la ke kaamahu e hali lepo nei i kai o Kakaako, ma kahi e kokoke ana i na alialia paakai, o ke kumu i huli ai he wahi pauku laau i waihoia ma ke alanui hao, he 2 wahine a me na kanaka hana o luna o ke kaa ia wa i huli ai, a o na palapu o ka eha kai loaa ia lakou a me ka loaa ana he mau poino maluna o ke kaamahu.
Iloko o ka wa a ke kahu o Laupahoehoe e haiolelo ana ma kekahi la Sabati, ua ku mai la kekahi luna o ka ekalesia a papa mai la i ke kahu aole kupono i@a e haiolelo, e noho ilalo. Ua ulu ae la na nune walaau iloko o ka hale no ka hana a ua luna nei, eia ka he wahi opu keemoa iloko o ua luna nei, no ka hapai iki ia ana ae o ke kahu i hope lunakanawai no ia apana, i Honolulu iho nei no ua luna la e nei ai i palapala loio, aole nae i loaa, mamuli o kekahi lono, ua noi mau no keia luna i na luna aupuni e noho oia ma ia kulana, aohe no i loaa. Ua ike ia aku la no paha kona kupono ole.
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
Ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo nei e like me ka mana o kekahi palapala moraki i hanaia e J Kanui, me Niau kana wahine no Wailiuku, Maui, ia W H Cumming, oia wahi hookahi no o keia moraki ua hoopaaia ma ka buke 66 o ke Aupuni ma Honolulu Oahu, ma na aoao 444 me 445, a no ke ao a me ka waiwai i merakiia ma ua palapala nei, oia hoi na apana aina ma Wailuku Maui, a me Manoa ma Oahu nei, a no ka hala ana o ka manawa i aelikeia a mamuli o ka uhakiia ana o na kumu i hoikeia maloko, ke lawe noi au a hoopaa ia moraki a mahepe o ka pau ana o ka manawa a ke kanawai i ae ai, e kuai ia aku ana ma ke kudala akea.
W H CUMMING; Mea Moraki.
J W Kalua. Loio no ka Moraki.
1071 4t
HOOLAHA HOOKO MORAKI.
Ke hoike aku nei ka mea nona ka inoa malalo nei e like me ka mana o kekahi palapala moraki i hana ia e 8 M Ohia, Aberahama Ohia, a me J Kanui e Wailuku, Maui, ia W H Cummings oia wahi hooka hi no; a o keia moraki ua hoopaaia ma ka Buke Aupuni ma Honolulu, Oahu, ma na aoao 128 me 124. A@no ke ano a me waiwai i morakiia ma ua palapala nei, oia hoi na Hale, na pono Hoolimalima, a me na Lio &c. A no ka hala ana o ka manawa i aelike ia, a mamuli o ka uhakiia ana o na kumu i hoikeia maloko, ke lawe nei au a hoopaa i ua moraki la, a mahope o ka pau ana o ka manawa a ke Kauawai i ae ai, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea.
W H CUMMINGS, mea Moraki.
Jno. W. Kalua, Loio no ka Moraki 1069 4t
Kahi Emi Loa e loaa ai na Lako Hale, e laa na Pela Moe, Ko ka, a pela aku, e loaa no ma ka Halekuai o
C. E. WILLIAMS,
HELU 111, ALANUI PAPU.
Kahi Emi loa no ke Kuai ana i na Mekini Humuhumu Lole, ma kahi no o C. E. WILLIAMS e loaa ai; Helu 111 Alanui Papu.
Kahi Emi Loa no ke kuai ana i na Kaula Kika (Guitar) a me na mea ano kani a pau, ala no i ka Halekuai o C. E. WILLIAMS, Helu 111 Alanui Papu e loaa ai.
Na Kaula Kika (Guitar) maikai loa he 12 1/2 kenela no ke kaula hookahi, a e loaa no ma ka Halekuai o C. E. WILLIAMS, Helu 111 Alanui Papu.
Na ano Pahu Kupapau hou i hoouna ia mai nei mai Kaleponi mai i kinohiuohiia a he Pani Aulani, he Emi Loa na Kumukuai, e loaa no ma ka Halekuai o C. E. WILLIAMS, Helu 111 Alanui Papu.
Pela no na Pahu Kupapau kea, na Pahu Kupapau Paina e loaa no ma ka Halekuai o C. E. WILLIAMS. Helu 111 Alanui Papu, i oi ae ke emi mamua o na hale e ae o ke kaona nei, a he emi no hoi na lole o waho o ka mea make.
Ke ano Kaa Kupapau Maikai Loa a Emi no hoi ka auhau Hoolimalima, e loaa no ma kahi o
C. E. WILLIAMS
1000] HELU 111, ALANUI PAPU. [4TA
OLELO HOOLAHA.
Ke kahea ia aku nei ka poe i hui ai i ka aina o Pelekunu ma Molokai, e akoakoa ae ma ka luakini o Holokahana, @@ ke kuka ana i kekahi hana i manaoia. Aole e noho kekahi lala. E hana ana me ka la 1 o Iulai, 1882. D. IHMENI, oKmite.
Honolulu, Mei 25, 1882. 1069 2t
Ma ke Keena o ka Lunakanawai Kaapuni Apana Elua o ka Hawaii Paeaina. Ma ka waiwai o Geo D Sylva no Lahaina Maui, i make.
Ua heluhelu ia a ua waihoia ka palapala noi a H@lena w, e noi ana e hooponoponoia ka waiwai o Geo D Sylva no Lahaina Maui, i make; a e hooholo ia ka waiwai e like me ke kanawai.
Nolaila, ke kauoaia aku nei na kanaka a pau ke pili, o ka Poalima, oia ka la 23 o Iune 1882, ma ka hora 10 am, ma ka hale hookolokolo ma Lahaina, oia ka la a me kahi i koho ia no ka hoolohe ana i ua nonoi la a me na mea kue ke hoikeia.
ABR. FORNANDER.
Lunakanwai Kaapuni Apana 2 H P A
Lahaina, Iune 1, 1882. 1071 4t
AHA Hookolokolo Kiekie o ko Hawaii Pae Aina. Ma ka hooponopono waiwai. Ma ka waiwai o ALIHI k o Waikiki, i make kauoha ole. Imua o ka Lunakanawai Lawrence McCully. Olelo Kauoha e hoomaha aku no ke noi ana mai e e koho i Lunahooponopono Waiwai.
Ma ka heluhelu a me ka waiho ana mai o ka palapala noi a Kanakaole k, o Honolulu, Mokupuni o Oahu, e hoike mai ana, o Alihi k, no Waikiki, ua mak kauoha ole ma Waikiki Oahu, ma ka la 31 o Iulai, 1851, a e noi ana e haawiia ka Palapala Hookohu Lunahooponopono Waiwai la Haule k.
Ua kauohala o ka Poakolu, ka la 21 o Iune, M H 1882, ola ka manawa i kohoia no ka hoolohe ana i na noila, imua o ua Lunakanawai la, ma ke Keena Hookolokolo o keia Aha, ma Honolulu, ma ka hora 10 am, a ma ia manawa a ma ia wahi no e hele mai ai na mea a pau i pili, e hoike mai i ke kumu ina he kumu oiaio ko lakou, e ae ole ia ai ua noi la. A o keia olelo kauoha, e hoolahaia ma ka olelo Hawaii i ekolu pule ma ka "Nupepa Kuokoa," he nupepa ma Honolulu.
Kakaoia ma Honolulu, ko Hawaii Pae Aina, Mei 20, 1852.
LAWRENCE McCULLY.
Ikea: Lunakanawai o ka Aha Kiekie
A Rosa, Hope Kakauolelo. 1069 3t
HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.
O ka poe a pau e paa nei i na waiwai o Pae k, i make ma Honolulu nei i ka M. H. 1879 a 1880 paha; ke kauohaia aku nei lakou e hoihoi mai i ka mea nona ka inoa malalo iho; a o ka poe hoi he mau koina ka lakou i keia waiwai, e waiho koke mai ka lakou mau koina iloko o ka manawa a ke Kanawai i ae ai. Oiai, ua hookohu pono ia mai au e ka Lunakanawai Hon. L. McCully i Lunahooponopono no keia waiwai. W. CHARLES ACHI,
1069 4t Lunahooponopono Waiwai
Keena Loio o W R Kakela, Honolulu Mei 23, '81.
OLELO HOOLAHA.
E ike mai e na mea a pau ma keia, owau o ka mea nona ka inoa malalo iho nei, ke papa aku nei au ia oukou, mai hoale mai oukou i kuu wahine mare ia Mere Naai; no ka mea, ua haalele mai oia i ko maua wahi moe me ke kumu ole. A ina e hoolohe ole ana oukou i keia leo, maluua ona ko oukou poho.
Me ke aloha no. MR. KEALOHA
Waiakea, Hilo, Mei 18, 1882. 1069 4t
HOOLAHA A KA LUNA HOOPONOPONO WAIWAI.
No ka mea, ua hookoho pono ia ka mea nona ka inoa malalo iho nei, e ka Mea Hanohano Abr. Fornander Lunakanawai Kaapuni Apana Elua, i Luna hooponopono Waiwai kuikawa no ka Waiwai o Aberahama Ohia i make ma Honolulu, a e kamaaina hoi no Wailuku, Maui. Nolaila, ke kauohaia aku nei na mea a pau e paa ana i kekahi waiwai o ka mea make i oleloia maluna e hoihoi mai lakou ia'u; a o ka poe a pau a ka mea a uke i aie ai e hoike mai ia'u me na hooiaio kupono. A o ka poe a pau aie i ka mea make, e hookaa mai lakou ia'u me ke kali ole. No na mea e pili ana no keia waiwai ma Maui, e hooponopono ae lakou me W H Cumminga ma ko'u aoao. JNO W. KALUA
Lunahooponopono Waiwai kuikawa
Aberahama Ohia
Honolulu, Oahu, Mei 23, 1882 1069 3t
W. C. SMITH.
LOIO! LOIO!
Helu 36, Alanui Kalepa, Honolulu.
1065 tf
CECIL BROWN.
LOIO A HE KOKUA MA KE KANAWAI
AHE AGENA no ka Hooiaio ana i na Palapala no ka Mokupuni o Oahu.
Helu 8. Alanui Kaahumanu. Honolulu, H. P. A. 2y
ASA KAULIA.
Loio a Kokua ma ke Kanawai.
Ua makaukau au e lawelawe i na hana a pau ma keia Oihana imua o na Aha a pau o ka mokupuni o Oahu. E loaa no au ma Koolaupoko, Heeia, a ma Honolulu i kekahi wa Hooko ia na kauoha mai na wahi a pau o ka mokupuni me ka uleu a mehikiwawe.
W. R. KAKELA.
UA NEE aku maua ko oukou mau Loio mai ka pili pu ana me ke Keena Kuokua a i ke Alanui Kaahumanu Helu 15 ma o mai o ka Baneko o Bihopa ma.
Ua makaukau mau maua e lawelawe i ua hihia a pau ma Honolulu a me ko na mokupuni. E hooko ia na Palapala Kuai, Hoolimalima a me ka Moraki me ka eleu. He Luna Hooiaio Palapala no hoi o W R Kakela. 930 tf
MRS. A. M. MELEKI,
MEA HUMU LOLE MAIKAI A ME
Na Koloka, Holoku ano hou.
104 Alanui Papu, Kuea o Bura.
Honolulu, Ian. 15, 1881. 998 1yr
E NANA, E NANA,
A E IKE
I KA MEKINI HOU
HE HIKI KE HANA MA NA AOAO ELUA.
O ka Mekini Humuhumu
ST. JOHN, ST. JOHN,
Oia wale no ka Mekini maikai a kupono i na Kanaka Hawaii, no ka mea,
AOLE E LOAA KEKAHI ULIA O KA MEKINI
E HELE MEA KANI O
GEO. F. WELLS.
A e Kuai i keia ano Mekini Hou, a e loaa no ke GITA Makana wale.
O na Kauoha mai na Mokupuni e ae, e hoolawaia no ia me ka eleu.
GEO. F WELLS,
Helu 68 me 68 Alanui Papu 1044 tf