Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 23, 10 June 1882 — KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUHA. KA MOOLELO O ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUHA.

KA MOOLELO O ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA O ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868.

MOKUNA XIII. Honpaapa imua o ka waha o ka pu—Haawi p'o —Loaa na mea kaua— He pipu lewa— Hoopaa «=i na lima —He niefe no ka mea kahiko—Ka hiki ana ma ke ka-e o ka au> W;H—līe hana hoopahaohao. 5 KA hoomaopopo iho a ua Makai Kiu nei 4 i kona kuiana, o kekahi keia o na kulana pilikia loa ana i ike ai iloko o na makahiki he lehuiehu o kona noho ana iloko o ka oihana. No ka mpa, aole i loaa iaia he manawa vopono e noonoo ai no kona pono. la wa, kahea mai In ke kanaka ma ka puka aniani i«īa: Aunea oe e kahi Olelo E, ina oe e hoao e kue mai. alaiin, e ki koke ia no oe ! Nohila, o ka pono wale no īa oe, o ka haawi pio mai, i: a aole, e make ana oe ! No ke aha ko'u mea e hanwi pio aku ai ? Ua pupule ia paha oukou. Heaha auanei ka'u mea \ hana iho nei, o ka oukou hele ana m«i nei me n»« pu a me na pu panapana, a olelo m -i, e ki mai i kuu poo ! Aole e hiki ia makou ke hoopau wale i ko makou manawa i ka hoolohe nna i kau mau olelo e kena kan»ka ino! He pio oe na Nolailn, ke hopu nei au la oe ina ka inoa o ka Loio Apan^. No ite aha oe e hopu mai ai ia'u ? No ka pepehi k*naWn ! Ka ! ua pupule ia oe ! Owai la men h'u i pepehi »i, no k.i mea, he malihini au f E wawahi aku i ka puka e im hoa ! «vahi • ke kiinaka me ka pu i kona mau ho». Lohe aku la ka >l«kai Kiu i ke koele o ka puka. Mahope iho o kon« hoolohe ana aku i ke koeie a ka puka no na manawa eko'.u, pane &ku ia oia: Aha ■ wehe aku »u i ka puka; pnikole, aole i m «opopo la'u ke kumu o ko oukou he!e ana mai unu.-; o'u me he mau pipi ahiu ia. Paikole, ua pupuie mai.li ookou ! Mai «e aku laia e wehe mai i ka puka, o holo īno mai auanei, wihi a Koma. Pehea e hiki ai ia'u ke holo ino aku, no ka mea, aia no ia oe ka pu, a malia o ki mai oe ia'u ina au e hoao ana e mahuka ? Ia wa, lohe aku la keii ī ke koele mai o waho o ke pani puka, no ka mea, e noke ana « a kanaka mawaho i ka hamare i ke pani puka me ka pauku laau nui. Hele ku la ka MaUai Kiu a kokoke i ka puka, ia manawa, kahea hou mai la ka rnea e paa ana me ka pu: E ku malie iho oe e kena pupaka, o ki la aku oe e a'u ! Ua ike mua ua .Ylakni Kiu la mai kinohi mii, aoie keia poe kanaka he poe makai kuinau no ke aupuni, aka, he poe inakai kauwai lakou no na kuaaina; nolmla, hopohopo iho la keia, maiia iloko o ko lakou hupo e ki io mai auanei lakou iaia, nolaila, 'ku malie iho la keia iloko o kona wa i kaheaia mai ai e ku malie. Aia no nae ke hoomau mai la na mea mamua o ka puka i ka wawahi a hiki ) ka i oahaha lulii ai ke pani puka a haule raai la iloko. £ Ke*ka, hopu ia aku a paa, a o oe hoi e Bila e kokua aku oe ! wahi a ka mea e paa ūna i ka pu. (Aole keia o Keaka Ilikini.) I kona wa i hopu ia mai ai, aole oia i kue aka ia lakou, aka, ua holo koke ae la ka wela hahana o kona koko a puni kona kino. o ka mui loa keia o kona haawi pio ana aku iaia me ke kue oleaku i kona poe nana oia i hoopaa īloko o kona mau la. Aka, ua ike no paha oia, he mea kupono

| ole iaia ke kue en* aku i ka poe nana oia e ! hoopaa nei. ! No ka mea, he poe hoopono lakou, ai ma | kana hoomaopopo iho, e lawelawe ana lakou | i ka mana o ka oihana i waihoia aku ma ko lakou mau llma. i E huli iho ma kona kino ina mea eha ! | wahi a Koma. Hoomaka īho la na kanaka e huli me ka pupuahulu ma ke kino a puni o~ua wahi Olelo E nei, a loaa aku la he mau pu panapana me kekahi pahi o pipi loihi. Paikole! He papu lewa ka keia kanaka pupuka l wahi a Keaka mahopeiho o ka loaa pakahi ana aku o keia mau mea a pair. Mahope iho o ka loaa anaaku o keia mau mea a pau ma kona kmo, imi iho la lakou i kaula e hoopaa ai i knna (nou limā a paa. 1 ka wa a na kanaka e hoopaa ana i kona mau lima, nana pono iho la keia i ka hawawa o ka lakou nikiniki ana i kona «n*u lima, a mino aku iho la keia, aka, i ka nana ae, aohe ona wahi e pakele ai. He oiaio paha ia manao ona, oiai, aole i maopopo lea iaia ka hopena o keia hana. No ka mea, un like nn sekona a me na minute iaia me ka momi, a e haule hope ana paha kana mea 1 lawelawe ai no kekahi m u pule, m-unuli o kona paa ana aku i ka hale paihao. Aole i hookuu ilio o Koma i kana pu īlalo, a hiki i kona wa i ike nku ai ua paa kona mau lima i ka hoopaa ia. Aia ihea kau wahi i waiho ai i ke kino make e kena kannka mo ? wahi a Keaka. 0 ke kino hea kau e ninnu mai nei ? Paikole! Me ht mpa la, he poe pupule oukou i mahuka mai nei mailoko mui .0 ka hale pupule, 0 ka ot;kou hele nna mai nei e hann ioo i ka mea noho nnlie e iike me keia. E hoike aku ana makou ia ne i ko makou ano pu.pule e kena puuwai eleele, nolaila, he mea pono ia oe ka hai pololei inai i kau wahi i waiho ai. Heaha ii mea a'u e hai aku ai ? Paikole aole i maopopo ia'u ka oukou mea 6 kamailio mai nei. E īke no auanei oe i ka makou mea e kamaiiio nei. Heaha na mea 0 loko 0 kena eke ? lloko 0 keia eke 1 Aole na'u keia eke. Pehea e maopopo ai ia'u na mea 0 loko 0 keia eke. L*lau iho lii kekahi o na kanaka i ke eke a wehe oe la a hoohuli iho h i ka waha ilalo a haule aUu l> na aahu 1 olu loa i ke koko iluna 0 ka papahele. [ ka ike ana iho o ua kanaka nei i n* mea 0 loko o ke eke e waiho ann iwaho ua hele a oki loa 1 ke koko, hooho like ae la lakou me ka leo kahaha, a 0 keknhi hoi 0 hkou, iloko 0 kona hora 0 ka pihoihoi, kui aku la oia i ka Makai Kiu me ka ikaika a hnule aku la oia ilalo 0 ka papahele ma ke kuono. 1 ka wa i haule nku ni ua Makai Kiu la ilalo, moe malie iho la no oia malaila. Aole oia i uwe ae no ka eha, aole no hoi eia i puana ae i kekahi leo huhu, »ka, ua hiki loa nae ke ikeia* ka huiili 0 kona mau onohi. Aole loa oe 1 pono e Keaka i ko hana pela, wahi a Bila, a hele aku la oia e kokua 1 ka lakou pio e waiho ana lialo. Paikole, aole e hiki ia'u ke uumi iho i ko'u inaina, wahi a Keaku a pane hou aku la: Ua makemake loa e haehae liilii aku au i na |hlb a pau 0 kena ki.naka mo. Mai hana hou pela, wahi a Bila. No ka mea, ua paa kona m«u lima 1 ka nikii ia, nolaila, aole oe « pono e Uui hou iaia. He oi kou a ka puuwai alftha i ka limakoko ! Mai manao oe peh. No ka mea, ina e hoopaii'i ana kela kanaka, a ina hoi, aohe mea manao koa e »e 0 keia « »puni nana e oki ke kaula li kanaka, alaila, no ka mea nana e oki; aka, aole paha I kupono ka hana ino e ana mamua ae 0 ka manawa l ua wahi Oielo E nei 1 hapaiia ae ai a ku iluna, me kona lohe i na olelo a Bila, puana ae la oia: He keonimana oe, nolaila, ke hoomaikui aku nei au ia oe. Aohe i maopopo iki ia'u ke kumu 0 ko onkou hopu ana inai ia'u me ka hoopaa pu iho i ko'u mau lima, a ina no hoi ua nui ko'u hewa, aole ia he mea na oukou e hana ino mai ai ia'u. Auhea oe e kona wahi elemakule, eia me makou na hoike oino no k:iu hana ino e hiki ai ke liin oe, nolaila, o kou pono ka hoike mai me ka oiaio i kahi i waiho ai 0 ke kmo kupapau. O ke kino hea kau e oleln nei? Ke kino o ke kanaku i pepehi ia ai Ke kanaka hea ia ? Ke kanaka no hoi au 1 pepehi ai; ke kanaka nona keia mau aahu. Aole au i pepehi i kekahi kanaka, a aole no hoi au i ike i ka mea nona keia mau lole. He makehewa wale no ia oe" ka hoole ana, no ka mea, he kumu ia nou e pakele ai ina oe e hai poloiei mai ana. Aohe a s a mea e h#i aku ai.

No keia pane a ka Makai Kiu, ku ka hou iho Ia lakou no kekahi minute a pane ae la j o Bila: I Ke ku nei au ma ka manoo e lawe pololei |,i ka kakou pio a hiki i ka h*le paahao. i Aka, kue mai (a nae o Keaka me Komn j no kona manao, oiai, ua piha ioa ia laua me ! ka hauoli no ka laua mea i ike ai, nolaila, ua manaopaa laua e hoomau aku i ka imi ana a ioaa ke kino kupipau o ka mea i pepehiia, i mahuahua ae ai ko laua mahalo la e na kanaka, a maluna ae hoi o ia mea, o ka lini e pnpihi i ka lei hanohano o ka inoa kaulana. Malia ua kuhihewa kakou e na hoahanau ? No ka raea, ma ka nana ani i na hana a keia kanaka, aole ia o ka hana i maa i ka mea hewa, aka, ma ka aui hou ana ae a nana aku i keia mau hoike leo ole, ua maopopo lei. iloko no ia o kona mann, aua moakaka hoi kona hewa ina ia kumu. Pehea la e kuhihewa ai kakou? E nana aku i keia kulu koko iluna o ka papahele! Aole nnei keia mau aaho i oki loa i ke koko na lole o Hale Keleneka i aahu ai ma kona la hope i ike ia ai oia—a aole anei 1 lako pono keia kanaka i na mea make ma kona kino i kona wa i hoopaa ia ai ? He oiaio in, aka, nole nae keia o ke kannka a kakou i manao ai e loaa ana ianei, a ao(e no hoi keia o ka hale'o keia kanaka. Ka ! Ilele oe pela. Ua loaa ia kakou ke kanaka a kakou ī manao ai; nolaiia, he maj kehewa wale no ka lauwili ana. I na makai e kuka ana no ka lakou pio, e ! hoolohe ana no nae ka Mukai Kiu i ka la- ! kou mau olelo a pau ; Uu hauoli loa oia no ka lakou mau kamailio, nu ka mea, malia iloko o ka lakou ' mau kamailio e loaa ai iain kekahi mau meI heu hou e hiki ai iaia ke lawelawe hou ī kana hana. | Aole anei oe e mihi mai i k ihi au i huna ai ī ke kiuo kupapau, wahi a Koma i ninau ! hou aku ui i ka lakou pia. Aole i maopopo ia'u ke kino o k* mea a oukou i kamailio iho nei, wahi a ka Makai Kiu. la wa hoomnka iho la lakou e imi a pum ua wahi hale nei. He hapalua horu ka ioihi o ka manawa o ka lakou imi ana me ke ko ole oko lakou makemake. Mahope iho pane mai la o Komn: E pono kakou e lawe aku laia nei a Waiho aku ma ka lima o ka rnea malami hnle paahao. Nolaila hooholo iho la lakou e lawe i ka lnkou pio i ka halepaahao. Pa hoike mun ia aku unua o o ikou, he I kanaka wiwo ole o Onila Maka, a uh komo kino hoi oi* ihko o na kuiana pilikia he lehulehu, aka, nole l ikou i oi nku mamua o keia. Alakai ia aku J;i keia rnai ua wahi pupupu hale nei me kona pa» i ke kiai ia ma kela a ine keia aoao o koni kino, oiai hoi o Koma e hahai aku ana mahope o kona kua me kana pu ī nv>kauk»u i kela ame keia manawa. la lakou e aUkai ana i ka lakou pio ua l hoao hou aku la o Keaka e ninau iaia e mi- | hi mai. | Pane aku la oia iaia penei: | He mau hoahui no anei kekahi ou iloko o | keia karaima ? | Hele oe pela, oa pupule ia oe, wahi a kahi Olelo E. I lloko oia hiki mai la lakou nei ma ke ko-e o kekahi auWii a malaila hoi kahi i han'iia ai o kekahi mea hoa. % Aole i pau.