Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 24, 17 June 1882 — KA MOOLELO O KA AHAOLELO KAU KANAWAI O KA A. D. 1882. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA AHAOLELO KAU KANAWAI O KA A. D. 1882.

! _ .. I Lh han i 28 l'n.i'M'lii, lu.,e 'i. i i*B2. ; | Hmlkw.ii kw il .ie t- (ike me k;t u»au. ! S Helwlt«'l"i i kn <» < «'i.i .► s . L i haia # a ; | oponoin. j N« I* Hmipn. s ! Na K»»makeie mni M<iknwao, e ka«ioha i aku i Kauka lap tnf< ti > ka l.ipaiu nnn i ka 1 fmai Lepera. Wuihoia i kv komite malama ; ol«. ( Na KauKMU mai Kannapali e hnopauia ka ? ■auh»u lio. W»inoii n noo ion pu me kn hila ; ; knnawai e piii «n.i i kd auhau. 2 E Uoo- j ; noa m na kai law;na konohiki Waihoia i ; ke knmite kaiepi. N > utat H inaiei a me K<uv*ihau, ; : o ti!t uwapo ke hanu mua in ma na aianui o i Kau ii. Waihoin i ke kom»te o na aina au- i punt. | Na Liiikaiam mai Honoluiu, e papa I ! ia ke k-*n»w*i e manioia nei e kau malunn | - 0 ka hoopae ia nm I»»at o ka waionn; waiho la hva kn papa. 2 E hooponopono īa ka i Papa Ola. Waihoia ka papa. ■ h ua Komile Wae; Hoike mai o Piiipo Lunahoomaiu o ke komiie wae o 9 Jaia ua nooooo iakou no ke*. \ kahi mau paiapaU hoopii. a noi ma» e waiho : { ma k* p*p*. Aponoia. N . OM.. ILmhoio. Noi inai ke Kuhim o ko na Aina e e ■ hookuu »e lau m*i k<i Lun«hooroaiu o ke ! komite ni iUina ola. Apivnoī» a hookohaia o ? Ke»u. P-«ne inaī ke Kuhin* Kala»a<nn oo ka oielohooholo a L»itkat in>: Aoie n* ke Keena Kt!aiaina i hoonnho aku i keia haole pena kn e noho in* kekahi aeena o ka Haie Aupum, aka na ka Kiekie i hooaoho. Aka aole no la he h*na j«ei*peia me he mea ia uia k*n« m u bi»»a e haoa n*i ke : maoao oei au ke be*e pa oe» k* mo* o ko ! kakoo Aupum ma k*tt& mau haoa. Hooi«ha m*i o Ke<u e iavte mai aoa o» he btla kaoa»r.«t e hoolo!i ana i ka Pauku 198 o ke Knnawaī Kinia. Na Browo he olelo hooholo e p*iia keka« h« okb hooholo e p»l» i ka Oi«; ho>hotoi». HooUha cstai o Kamakele e Uwe mi\ aoa oia !*• biii k«B»wit e haawiia » 2 eka aiaa Aupun» !>• kn poe iiihuoe. HooUha aiat o Mahoe e lawe mai aa« oi he b»U kaoauni e hoololi ana i ka Pauku

64 t 65, 66. o v ,ke Kaa*w»i e pili an« i fta Uikiai kodsU. N* Kam«k«!e he olMo hwholo iole e ha» awiia kekaht < cihaoi aupaai i ni Lonam»« kaaman» o k«« kau, ou hoi, Luna Helu, Luna AuhaO. ke pau keia kao; hoopanee !oa i». X& Palohau he olelo hooholo, bo ke aha la i hoo!»h< eie \a ai kekahi raaa kaoawai i hoohoioia e ke?a ha!e ra» na nupepa' e paita nei (īii ke kaUnakauhaie, uo ka mea he elua wa!e no kanawai e hooUha ia nai; hoohoioia. |; . H-*na o ka L*. Noi U)3» Pthia e hooWomoia ma'alo o ke poo o kaml>a[ Hr.okoio.olo i $2000 no na £?ple; hoowoia. Hipai ho&fia ka noonoo uQ) no ka Bila Ha«winn. n ua hoohoioia e i«ke rae malaio iho nei: CJku o na Elele o ka Ahakiekie...S 2,000 OIHINa o KO NA ĀliiA K. Uku o ke Kuhina o na Aina E 12.000 Uku o ke Kakauolelo 6,000 Ma ke noi, . ua hoopauee ka hale a noho hou i ka bortr2 o keia pm. Noho hou ka haie i ka hom 2pm e like me ka ana. Ma ke uoi ua hapai hou ia ka uoonooana i ka Bild Ha|wina, a ua hooholoia ponei ; Na liio Keenl o na Ai«»a E $ 3,000 Poni ami i ka M0i....!. 10,000 Hookipa ana i na Lunn Aupuni \la< lihini o nat aina e, me kela me keia 1i10... 20,000 No na Elele i na aina e 10.000 Komisina Noho ma VVasinetona . 12,000 Na lilo e pili ana i ke Keena Oihana niH VVasinetona 5.000 hokua a hoih!)i mai i na Hawaii lli. hune inai na aina e mai 1,500 Uku o ka Ejele .. .. 936 Kuai ana ina Kea Hanohano...... 4,000 Hoonaauao ana i na Opio Hawaii ma na aina e 30,000 Ma ke noi, ua hoopanee ka haio a noho hou i ka hora 10 am apopo, l'oaha. Aulolani Hale, lūnkS,lB32. - La Hana 29 —Noho ka Hale ma ka hora 10 am e like me ka heopanee ana. Peresi»lena G fihodes ma ka noho. Pule ke Kahunapuie Kev. M Kuaea. He'uheluia ka moolelo oka la i hala aponoi«i. Na Palapala Hoopm. Na Hon Kamakele no Makawao, i elua mau Lunamakaainana o Makawao. Waiho ia i ke Komūe i pili ia mea. Na Hon Knukau no Kaanapali, aole e kuai ia na Aina Aupuni i na haole, i na kanaka maoh wale no. Waihoia ike Komile o na Aina Aupuni. Hoike a na\omite Mau. Hoike mai ka Hon Pilipo ka Lunahoomalu o ke Komiie Malama Ola. ua noonoo lakou no kekahi mau palapala hoopii, a ua manao lakou e waiho i ka hapanui o na palapala ho«»pi. ua kn Popa Ola e hoapono, keknhi pal ipaia hoopii e waihoia i ke Kuhina o na Aina E, aponoia. Hoike a na Komile Wae. Hoike mai ka Hon Kaunamako ka Luna •hoomalu o ke Komite Wae, no «a Biln Kaa ka Hon Brown e pili ana i ka la Sabati, ua noonoo akahele lakou, a ua hooponopono lakou he Bila Kanawai. Ua ; apoooia ka hoike, a waihoia no ka heluhelu aiua ana. Na Olelo Hooholo. Heluhelu raua loa ka Hon Kawnmnano he Biia Kaoawai e hoololi ana ika Pauku 2 Mokuna 7 oke Kanawai e.pili ana ina Moekuauhau o na 'Lii, ma ka hoopau ana ia Pauku a kookomo i Pauku hou. Waiho ia no ka heluheiu alua. Heluhelu inua loa ka Hon Mahoe he Bi!a Kanawai e hoololi ana i na Pauku 64.65, 66 o ke Kaoawui Kivila e pili ana no ka laikini Luoa kuiala. Waihoia no ka be uhtlu alua. Na Hoo Kaunamano he olelo hooholo, i $ 15.000 oo kA bana hou ana i na uwapo ma Honokaa a me ka eh hou ana i mau luawai. Waihoia ma ka papa a noonoo pa roe ka Bi!a Haawina. Na Hoo Biowq be oleio hooholo. e kaooha ia ka Makai o kei* hale e hoolawa mai me 20 paooa bau oo rux bra o keta b«le. no ka maoaaa e noho ai keia Kau, hooholoia. Na Hoo Ke«u. e Uwe roai ana ota be Biia Kanawai e hoololi aoa i ka Pauku 10 o ke Kumekaoawai. Noi kt Hoo Rfch#rdson. e lavre aa i kaoa Bila Kaaawaī i waihoia ai ma ka papa a hookomo mawaeoa ooa haoa o ka la, hooholo la. Na Han Palohaa. e lawe mai aoa ota be BiU Kaoawai e hoololi ai i ka Puka 4 o na . Kanawai o 1865, e pili ana oo ke kukoln aoa i QA halemai uu oa mokfipaiii.

Ma ke co>. ui kapaiu Na hana o ka La. Kanawai e hoohui a e hooioli ai i ka Kanawai e piii ana i oa Auhau Kuloko. N« ka Auhau Akouu Pauku 11. kapae loa ia, 26 ma ke kapae ioa, 15 ma hooie. Hoopanee ka hale a noho hou i ka hora 1 me ka hapa pm. Noho hou ka hale ika hora 1 roe ka hapa . e iike me ka hoopaaee ana. Hapai hou ta ka nooooo «na oo ka Bila Kanawui Auhau. i'auka IB.ua hooiiioia i Pauku 11, hooholoia Nolaiio, ua hooholoia k;\ P«uku 12 i Pauku 11 me «a hooloii. No ka Auhau ma kekahi Waiwai. i Ua hooloiiia ka Phuku 13 i Pauku 12, | hooholoia. j No ka Auhau Waiwai ! Pauku 14 i hooioliia i Pauku 13, u* hoo- ; hoio ia. | Pauku 15 i hooloiiia i Pauku 14» ua hoo- ! hoio ia. I Pauku 18 i Roololiia i Pauku 15, ua hooI j holo ia. ■ Pauku 17 i hooloiiia i Pauku 16, ua hoohoio ia. Pauku 18 i hooioliia i Pauku 17, na hooholo ia. No ka Helu a me ka Ohi ana i na Auhau. Pauku i9 i hoololiia i Pauku IS, ua hooholo ia. Pauku 20 i hooioiiia i Pauku 19, ua hooholo ia. I Pauku 21 i hooioliia i Pauku 20, ua hoo- | holo ia. I Pnuku 22 i hoololiia i Pauku 21, ua hoo- ! holo ia. I Pauku 23 t hooloiiia i Pauku 22, ua hoohoio ia. Pauku 24 i hoololiia i Pauku 23, ua hooholo ia. P»\uku 20 i hooloiiia i Pauku 24, ua hoohoio ia. Pauku 26 i hoololiia i Pauku 25, ua hoo* hola.i;\, Pauku 27 i hooioliia i Pauku 20, ua hooholo ia Pauku 2S i hoolnliia i Pauku 27, ua hooholo ia me na hoololi. Pauku 29 i hoololiia i Pauku 28, ua hoohnlo ia ine na hoololi. i'auku 30 i hooloiiia i Pauku 29, ua hooholo ia. Pauku 31 i hoololiia i Pauku 30, ua hooholo ia. Pauku 32 i hoololiia i Pauku 31, ua hoohoio ia. Hoppanee ka hale a noho hou t ka hora 10 am apopo, Poalima. Auiolani Hale, lu.>e 9, 1832. La llana 30—Noho ka Hale ma ka hora 10 am e like me ka hoopanee ana. Peresidena Rhodes ma ka noho. Pule ke Kahunapuie Rev. M Kuuea. Heluheiuia kn mooieio o ka la i hala a • aponoia. j Na Palatala Hoopii. | Na Hon Kamakeie no Makawao. na ka I Lunaheiu a me ka ona o kekahi waiwai paa e hooholo ika auhau kupono no ua watwai ia. Waihoia ike Komite hookolokolo. Na Hon Pahia no Honolulu nei, e hoomaemae ia na alanui ma Waikiki. Waiho ia i ke Komite o na hana hou. Na Hon Keau no Honoluiu nei. i 5400,000 no ka hana ana i Kaahi no Oahu nei. Waihoia i ke Komite o na hana hou. Hoike a oa Komite Mau. Na Hon Piiipo, ka Lonahoomaiu o ke Komile Maiama Ola, ua noonoo lakou no kekahi mau paiapaia hoopii, a ua hoohoioia e S waihoia ma ka pepa a noonoo pu me ka BtU 1 Kanawai. ( Ma ke noi, ua nponoia ka hoike ake Ko--1 Na Hon Nawahi, ka Lunahoomalu oke ! Komite W«iwai, ua noonoo ia kekahi mau ; palapala hoopii i waihoia ma ko iakou iima, | a ua aponoia kekahi mau hoopii a e wihoia | ma ka p*pa, a o kekahi hopii, ua manaoia e j hoopanee ioa. Aponoia ka hoike. } Na Hnn Pilipo, ka Lunahoomalu oke Koj miie. ! niiie Malama Ola no kekahi mau hoopii boo ; i waihoia ma |fo Ukou iiroa, ua manao ke | Komife e waihoi» ma ka iima oka Pereai« I dena oka Papa Ola. Apoooia ka hoike a ! ke Komite, I N« ke 'Lii Kapena, he hoike Koraisina 1 hooponopono K&nawaL Waihoia m< ka ! p»P«* Na Olelo Hooholo. S* Hoa Keau be oleio hooholo. i $3 000 Ino ka hooioihi ana ike alanui Moiw.hine. ■ mai Kapoakoio aku a hoem ika uwapo a Hanlilramana. Waihoia m« ka papa; i ' §200.000 tio ko eii a hoakea aoa i ke awa o ! Hooo utu. Walhoia ma ka papa ;a e iawe l oia< ana oia he BiJa Kaoawai e hoololi a» i ika Pauku o m Kaoawai o 1864, e piii ! aoa i na Kumukula.

Na Hon Lilikalani, e lawe mai ana oia he Bila Kanawai e hook»ihua ai i uku hoomau tio ke 'Lii Kiaaina Dominis. Na Hon Kauhane he oielo hooholo, i $SOO no ka hana hou ana i ka uwapo o Kaalualu, Kau. Waihoia ma ka papa. Na Hon Lilikalani he olelo hoohelo, e kauohaia ka Makai o ka haie e hooiako mai i mau kaa hulali no na hoa o kn hale, no ka hele makaikai ana i na haie o-hana o ke Aupuni ka halenai ma Kakaako, ke alahuki moku. ka hnlemai Moiwahine Ua kiola loa ia kana olelo hooholo ma kula Na Hon Keau he olelo hooholo, i $2 000 no ka hoolo>hi ana i ke alanui Papu a hiki i Pauoa. Waihoia i ke KomUe o na hana hou. Na Hon Nahinu, e lawe inai ana oia he Bila Kanawai e hooponopono ana i ka hoo« una ana i na keiki Hawaii ma na halekula o na aina e. NA H*na O KA L^. CJa hapaiia ka noonoo ana i k.i Bila haawina, a penei na mea i hooholoia : Puali Koa o ka Moi #39,901 50 Kokua i na Puali Koa Pualu 10,000 ... Hale Paikau 5 000... Puhi Ohe, Hae, Kipu Aloha 33.365 ... Na Pono Kana & Lako Aahu... *20,0U0 ... Hoomah» k-t hale a noho hou i ka hoia 2 pm. Noho ka i ka h®ra 2 pm e like me ka hoopanee ana. Ga hapai hou ia ka noonoo ana i ka Bi!a haawina, a penei na mea i hooholoia: Malama ana i na mea ano e $ 3.000 Kuai Buke no ka Waihona Buke Aupuni 3.000 Malama Buke a me na inea ano e... 2,000 Oihana Kalaiaina. (Jku o ke Kuhina Kalaiaina 512,000 4 Kakauolelo 1 6,000 2 3^oo 3 3,600 4 2,400 Kiaaina o Oahu 3,600 \Uui 3,600 •' Hawaii 3,600 11 Kauai 3,600 Kakauolelo hiaaina Oahu 1,200 Maui 1,600 *• Kauai 1,000 f< Hawaii 1600 Luna Halepaahao Oahu.... 3.600 Kiai Halepaahao Oahu 7,000 Luna Nui Oihani Wai a Kakauoleio o ka Makeke 3 000 Makeke o Waiiuku 2,000 Makeke o Hilo 2,000 Kakauoleio a ka Luiia Nui-o ka Oihana Wa* 2,000 Boegioia Oihana Akaenai 8.000 Luna Nui o oa Ilana A'ipun» 6,000 Na Lilo Kaahele £oeginia a me Luna. Nui o oa H»u« Aupuni 1,500 Luna Leta Nui 7000 Na Kakauoklo o ka Haie Leta 17000 Uku o na Luna Leia jg qqq Oku o oa Lawe Letn 18.000 Na Lilo Hale Leta 8000 Kahua Telefone Moku 1,600 Uka Kiai Ihna Alii 3QQ Na Lilo oo kela a me ieaia :

i Uko Ki*i llina o Lunaliio 500 Uka Maiama A!iiol>m Hale 960 j Uku ona EleU Ke«na Kaliiaina 2.000 j Paho Hao Keent Kalaiain* 600 Na Lilo o ke Keena Kalaiaina 2,000 Hoopane« ka bate a noho hoa i ka hora 10 am apopo, Poaono. ALnowm Halk. laifi 10, 1582. La Hana 31—Noho Wa Ha(e raa ka hora 10 am e l»ke aie ka hoopanee ana. Fer«sidena G Rhodes roa ka noho. Pnleke Kahonapule Rer. M Kaaea Heluheluia ka moolelo o ka ia i haia a aponoia. Na PalaPaU Hoopu: Na Hon Kamakel« mai Makawao. aole e hookomo hou ia mai a& pake ma Hawaii net ma ke aoe limaha ao ka mea ua nui ioa na | pake i keia wa. Waihoia ike Komite hoo-1 ko ! oko!o. Na Kaukau mai Kaanapali e hookuu ia ka auhau mai na makua he 5 keiki. Waihoia ma ka papa. Hoike a na homite Mau. Hoike mai ke'Lii Widemann Luaahoomaiu oke Homite ona aina aupuni ame na hana hou, ua noonoo lakou no ka palapak hoopii mai Honolulu e noi ana e hoakaka la na paleoa no ke kukulu ana i na ha- [ le pau ole ike ahi; ua noonoo ke komite a j hoapono n*e ka pakui ana he Bila Kanawai,! e hoakaka ana ina palena. Hoapono ia ka 1 hoike ake Komite, aua kauhha ia e pai. j Hoike a na Komite VVae. i Hoike mai o Nawahi Luoahoomaiu o kekekahi Komite wne i haawi ia ai ka noonoo ana na daU he 22,500 na iilo kaapum ho-

nua o ka Moi, ua noi mai e waiho ma ka pupa a Hoonoo pu ia me ka Bita haawina. Hoike mai o Hon Kaiua Lunahoomalu o ke Komite o na paiapala hoopii huikau, no na paiapala hoopii mai Waiiuku e noi ana i 3000 data no ke kukulu ana i halemai; 3000 dala i Makeke, 10.000 da'a no na Mouo a me boe no ke awa o Kahului, ua noi mai kē Komiie e haawi ma ka liina o ke Koraite 10 iala eia hoi Ko«iite o na aiaa aupuni a me oa hana hou. Mu ke noi ua hoaponoia. Na Olele Hoohoio. Na Hoii Kauuamano he olelo hookolo i 500 dala e hookaawaie ia ma ka Biia haawina no ke kokuiu ana i haie hookoiokoio ma Waipio, Hamakua, Hawaii. a e kukuiu ia i pa no ka haie hookoiokoio ma Honokaa, Hamakua. Waihoia nia ka pap-i a noonou pu me ka Biia haawina. Na Hon Aiwohi he olelo hoohoio i 2000 dala no ke kokua ana i ke kuia kaikamahine o Kohaia. Waihoia ma ka pipa a noonoo pu me ka Bila haawina. Na Hon Kaunamano olele hooholo e kauoha ana i ke Komite waiwai e hoike mai i na lilo o ke aupuni no na makahiki eiua i haia nei, ma ka Poaiua, lune 13, hooholoia, Na Hon Kichardson he olelo hoohoio i 3000 dala no ka hoohoihoi ana i ka mahiai. Waihoia me ka Bila haawina. Na Kaunam-mao he olelo hoohoio e kauohaana i ka Makai o ka ilale o hoolako mai i raau kaa maiM no na Hoa, no ka hele uiakaikai ana ia Kapiolani Paka i ka Poakahi ; mahope o na kamailio pokoie ana c na Hoa no ka pono a me ka pono oie o ka olelo hooholo, ua hooholoia. Noi m;ii ka Hon Kaiua e hanwi hou ia aku i manawii no ke k'omife o na paiapaia hoopii huikau, ae ia. Ma ke noi a ke'Lii Kapena ua hoopanee ka hale a noho hou i ka Poalua hora 10 am, La U»na 32, Poalua, lune 13, 1882. Halawai ka H*»ie e iiko ine ka muu, Heiuheiuia k« monieio o ka in i h«la n aponoia. Na Palapala Hoopi:. Na Kaniakeie nn») Makuweo, ina uq kepaia kekwhi kanaka ma kekuhi mahiko a iie wuinne kuna, a Inki » ka make ana o ua kanaka nei, oa ka onn o na mahiko e malame i ke ola o ka wahinea hiki i ka make an». Waihoia i ke komite hookolokolo. Na Li.iikalani mai Honolulu e aeia ka aie $10,000.000; waihoia ka noonoo ana me nn bi)a mua. 2 E aeia na kanaka e inu i na waiona. 3 Aoie e hoohoio keia hale i ke kanawai e pnpi ana i ka hnokomo ana mai o na waiona ma Hawaii nei; waihoia i ke kt»:iute kalepa. 4 Mai Man «m mni, nole e aeiu na Pake e maauauwa pniHi, « e haawna ī na kanaka Hawaii wnle i»o ih nim hana; waihoia ma ka papa. Na Oieiu H'»nh«>lo. Na Kaunamano he olelo hooholo e kauohaia k« Kuhina Waiwai e hoihoi aku i $5 ia J Waipuilani, uo ka mea ua auha\i papalua la oia. Hoolaha mōi ka Loio Kuhuia e Uwe mai ana oia he b»la kanawm f Kau Hookolokolo hou oo ke K»«. H«K.koiokolo Apana Ekolu. Heiuhelu mua mai n Knunamano he bila kioawui e hooponopom» ana i ke koaiana o ka waiona. Waihoia no ka heluhelu alua a me ke pai. Ma ke noi ua kapaeia na rula a heiuhelu mai o Kaiua he palapala hoopii mai Honuauia apana o Wailuku, i $ 1000 no ka h»na ana i ke a»a pae o Makena. Waihoiu i ke komite o na a»na aupuni a me na hana hot». flefoheiu mua loa mai o A \akookoo he bīia kaus»ai e ho«foti i kn P*uku 11 Mokuna 55 o ke Kanawai Karaima e piii ana i na hale huiahuli haoie. Waihoia j oo ka heiuheiu aiaa. j

! Hooliha mai ke Kuhin* oko m i 'i e e mni ana oia he k*na* 3 , jse »na i kekah» ate aupuni, a e j ;«na t ke ano e hoohana ia ai. [ H»>ofaba rr.ai o Kalm i kon* r T! , • ! 4--\ , llawe ma» i b?l« kan*«rai i uky :,. V(T ' |no ka «tahif-*» P N«hanfe!i.a j N«niu m«i o Ka«nan*an«> s n j *aih"ia ai ta b?la kanaw«i e ho | no ana ī k& Papa Oia. j Hoike mtt ke Kakauo/eio ua j no ke par ana, j Heluhelu mua loa mai o Ke-».» r,>kanawni e hoololi aou i ka P«u< M jke K&nawai Kiv»U. Waihoia no J | luhelu atua. j Noi mai o P«lf»hau e hookooi » na hana o k» la ka bil* kanawai e liana i kn Pauku I Mokuua 11. i Inia. Nana u»ai no he olelo hooholo e hr. komom ma ka bife haiwina r §lOOv no ka hana ana i uwapo raa ka m-U, o Wailua, Kauai. Waihoia ma ka pa p„ a hapaiia Na Hana o ka La. I Kanawai e hoohui a e hoololi aj ,K, \ Kanawai e pili ana ina Auhau Kuioi Pauku 33 i hoolohia i Pauku 33. >»ooholoia; pela no hoi kn Pauku 31. 35 36, 37. 33, 39, 40, 41, 4*2, ua i,., h 4 , me na hoololi. Ma ke noi ua hoop.iuia ke komue oi, hale a ua hoaponoia ka hoike, a nee ka hale aka hora 11 apopo |\. , K o 1