Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 26, 1 July 1882 — KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUHA. KA MOOLELO o ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA o ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868. [ARTICLE]

KA NUPEPA Kuokoa me ke Au Okoa I HUHA.

KA MOOLELO o ONILA MAKA! KA MAKAI KIU KAULANA o ENELANI! A O KA MEA POHIHIHI O KA 1868.

MOKUNA XVI. | rknh> uiea kupamnaha i iUeia lioko o keia hih:a — K«ie o louaknoi — He kahua kahiko—iiuouna a i ka. halepnnhao kahi elemikuie ole wale— Makehpwn ka ninau ana —He lono ;ino e—lke o OniU Maka ! i kona ann ih(> —He mau Makni Kiu e I iiiii nna i kekahi Makiii Kiu—He halaWni ku|)i)i>nahii iloko o ka hnlepaahao. LOKO o kn wa a ka Makni Nui e nina-1 niiiau «nn, u« «no e ne 1« na helehelena lonikana, u U4 heie hoi oia a pihoihoL Ur< huikea ae l>» kona mau papalina, a e iiuu'u hoi koua m«u lehelehe m« k« i hiunu ole o mi'u inakn. 1 k<i wa (i ki Loio Apt(»i i ok'lo aku ai: fio( panhuo nou nu im o;- ! un pane koke w U o liKink.nm: Ao'e i mnuppo ia'u kou kuleana e hiki ai 00 ke hoopaahao i kein kauika ! 1 lohe iini o ke nnmna i keia imu olea iomknnu, un kuhoh'i ioa ko lakou mnu l<u, oits. ua munao Ukou oia kn men i kui'i.o ? hooikaika no keia h<«nn, i loan a\ hoi » poe nann i huom.unoino kana hunonu, a \* U hoi ku nmkainua i kupono e npono no i imopaahoo in nini o Ueia kunaka, akn uoi nie peU Kuoaii hope »ku l<» k* Loio Apina i koa luf»e nnw i kem mnu olelo a p»ne i»'»i la: Aule e hiwi n'u k«- hnoimiopopo pono i ka > o kau inini oleh» e lonaknnii. Uu lana uu m.inao, he mnu hoike ikuikn loa kein e '»| We hoopnuhno la keia k»naka e ku ei. ininit» uei au, he h«na ku « ka hilana ki h(>op<tahno anu nku ) Wein kan.ika.

Il'* Uuhi <iu o o<? 1« ktt mtik<iinua o na ko» aku e apuuo mni ak'n me ka ipanao hnuoli

10 ka hoopmia o koin knnaka. - Ak.i, aoie nne i kulike kt»'u manao me tou m* ka hoopa*hao ana tik« i keia kanawab» » luniknna. Kupaiamiha maoli ket «. wnhi a ka Makai Mu«. Omi, u-» inwa kein raau ike e hiki ai kehahi o na Aha Kiekie ke kau mai i ka loopoi ehaeha maluoa on*. * M« ke kumu heat Ma ke kumu pepehikan*ka. A ovv«i la mea i pepehiia * Ke kaue ho«paiau n ko nunai o Manona Adelioe. 0 H«le Kelenek* ? K. U w», alm ae U o lonakana—aka, oole nae \x i aka «e me k« m«nao maikai—a pa* ne hou »ku U:

He han* wah«hee wale iho no keia ? He ea ! wabi a k* Loto Ap;in» i paae nku «i me ka ieo huha. C. Pehe» oe j «nanao ai he b<na w»hahee keit 1 No k« mei, aohe kum* kupono e hiki ai !« kakou ke »uanaoio aku ua pepehiu o HaleKeenek*. No\i iho, ke manao nei au t ei» uo ota ke oi« nei me ke kiao ikaiKa. Kuhikuhi aku ia ka Loio Apana i n» aa« bu i oki lo* i ke koko e w«iho ana ilun* o ke pikaukau, « nioau ako U: Aole anei ou manaoio no ua kanaka opio la keia aikala ? Nooa 00. Aole anei ou manaoio i ka ike a keia poe makai akola, uo na tuea t p\\\ a&t i ka loaa aoa akuo keia mau aahu i ok> loa i ke koko? Ua maoaoio au. Alaiia ke paa nei no kou «nat.ao aole i pepthltt • Hate Keieoeka ? Ai,

Ina peli, p€bea h e hiki ole ai ia ce ke hoike mtf no kei» oaiowale kupaianaha ana • o Haie, oia!, ke waīho mai *ei na hoike oiaio no ka pepehi kaoaka. Meha iht> la kc an»ina ro«i o a o. Aiaiia, aka hoa ae ia o lonakana mimui o kona pane ana aku, aka, me ka (eo ano henehene pane mai ia oia: Ua iana kuu n.anao, ua hiki no ia Hale ; Heieneka ke hoakaka msi no na mea e pili ; ana i keia mau hoike o ka pepehi kanako a ' me kahi i lona mai ai. A , Alaiia, ke paa neī knu manao maluna o ; ke kahua mua; »ia hoi, ua mahuka aku o 1 Hale Keleneka me We kumu ole? Ae. Alaiia, e i hoo mai ana p«ha ne, nana no keia mau mea e bnna nei, i wahi e nafo ai ika he'Vrt uuku o kona mahuka ana mai kana wahine hoopaiau aku ea ? 1 Ae. Noho .) alie iho ia ka Loio Apina me ka noonoo nui no kekahi mau minute a pane aku ia: ' Aole i kuiike ko'u n.anao me kou mamo I kohokoho e ionakana, a e haule hope au mei ; paha au m« kn'u oihana ke hooko au i kou ; mau manao kohokoho. Nol»ila, ke hoopaa, I nei au i keia kannka inaluna oke kumu '*he mea i manao wale ia ua hana i ki hewn pepehi kanaka," a ia'u hoi e hana hi pela, ke manao nei au ua hooko au i I<a mana o ka'u oihana. I ka pau ana ae o keia mau oielo a ka Loio Apana, ua puipai hke ae la ke anaina no ko lakou mahulo iaia no kana mau olelo n^Huan. | Kauohn koke ae 1« ka Loio Apana ika i makai e hoopan aku i Wa Mak i Kiu. i Hooko koke ae la k.i makai i knna han» |ma ke kalele ana aku o kona lnna iluna o | kona puohiwi u pane aku la, He pio oe n» s u. [ He mau hora wale no mamua aku, e hoomau nna o Onila Maka i ki huli i ki poe hana hewa, ak;«, aoo, ke Uweia nei n»e oia e hoopaahao no ka hewa a hai i nana ai.' Mahope o ka p.ia una o Onila iMuka, un hoi nku la keia a me keia ma ko lokou mau home iho, a u» liio noi na hanu oia po i mea kumuilio ii.) kela u me keia a puni k» ainu. Ma in po no hoi e noho ihih ka poe hooiaha nujep', * ma ke kakahiaka ae o kekahi la, puka mii ii na nupepa puka la me na mea hou e pili ana i ka pepehi kanika. Mahope iho o ko Onila Mika laweia ana uku mai ka haiekaia aku a i ka halepanhuo, ua hele aku ka Loiu Apana e ike iaia ma konn keena a e ninaninau hoi no na mea e pili ana i keia hihia. Aka, aoie nae o.i i pme aku i kanu inau ninau, a ina ka nana aku hoi i kona mau ttno a pau, me he mea iu, ua tuna no ota i ke karaima.

Ma ka nanaina nae o kona innu onohi maka Q hoike inai ana i ka hauoli o kon» puuwai, a ai iho la om i kon.i anui ahiahi me ka nnau maina.

Ma kekahi ki\kahiaka ae, ua laweia mai lu kekihi o na nupepa puku In maialo o knna kauohu, a inawaem hoi o na mea hou bno nui okaJa i hala, httia.vai iho la ka ike a kona mau rnaka no na hoakaka e piii ana i kona ano; a penei no ia;

"Hi mea hiki oie ia makou ke hoike uku i ke one hanau o Ka mea i hoopua i » ae tne* hinei, no ka ineu, aole jia i hoike mai ī kona one htnau i Koua wa i nintu la awu ai. Aka, ua inanno wnle itt nae, he koko llikini a i oie he koko negero iloko o kona mau an, no ka mea he uliuli koiu lauoho i akoia a pokopoko. a ua ano iike hoi ku eleele o kona ! heiehelena rae ko na Ilikini; uka, hen iī | wale nae o na Maiati i ano iike aku | me ko~keia pio miu helehelen*. | Aole no hoi i lilo ioa kooa mau helehelena i ka pupuka loa, aka ma konn " au onohi makn n«e ka huliii o ka mama, aka ke ba> kilo pono aku nae kekahi iaia a puoi, e koho koke no auauei kooa nw#«o, ua k.ipono oi* no n.\ hana karairua, e like me kona hi* l hi\ manao w«ie iu) i hoopaa ia mai !a.'' I ka Makai Kiu e heluhelu ana i keia

mooielo e p li ana i kona ano. niino aka iho ] U oi<4 »ne ka idmi«o hauoiī, a puana ae ia: | Maikai ka hoi keia mau hoakaka e piii ana ! | i ko'u mau helehelena. | | He o»aio, o* piha hauoli »a ka Makai Kiu ] | no na mea i ho<k«kaU e piii aoa nu kon* I ! ano e hke ine ia i hooiaha ta ae la imua « ] | ke akea. | [ Ua hoike mua aku mawou. he kaoaka ! \ hooi»a9a\v&aut» fka<Dtt> a u>e ka maiien o ; Onila Maka, a oiai hoi oia iloko o keia ko. \ !ana, me ka manao aku u-» haulehu kona j «kamai, ak», aoie oae peU. oUi, e hana ana ! oia i hana kamahao loa naoi i hooi kahaha aku ka naau o ka iehulehu a puni ka ; «ioa. Oiai. e hoike ana keia a me keia i kana i īke iho e pili ana no «»a helehelena o keia ' kaoaka. aka, aole nae heokahi mawaeoa o ' Ukou i hti i ka oUlo, ooUiU, ua oaoa aku i ka iehaienu maluna ona, ma k« «oo he ka-

naka i baul<*hia iloko o kekahi o ns karaims kiekie o keia ao hoionaua, O ni mei nae i lilo'i mea kamailio nu» la oia no kona akamii ma ki homo e ana laia iho. O kekahi mooleio kamahao i k:»maiiiO nai ia e aa kanaka oia wihi. oia no ka lua ule o kono akKm»; ma ka hoano e ana laia iho iioko o ka ululaau «nai kahi Oleio e aeahau- ( kae a i Wahi elemakuie. Aka. o ka mea k«mihao ioa paha, oia hoi ' keia, ī ka wa i hoikem ae ai keia mnoielo | | malunn ae, ui hoomamo ae la ka lehulehu ; ;ua ike mun no lakou jain mala!o o na ho- ; ar o e he lehulehu, aka. a.ole nae e hiki ia ! • lakou ke hoonio pono i ka pololei o ka la-1 ■ kou ike. j Eia hni kekahi. ui hoike ae kekahi poe j jme ka wiwo ole, ua ikeia kekahi kanaka | 1 Oielo e, i likp na helehelena me na T ;.jakaka j i ae noi, e auwani hele ana ma ka l !la i manno «i ua pepehiia o Hale. j | O kekahi poe hoi, ua ike no iaia maloko J | o ka ululaau ma kahi ona i hopu īa ai. i Ak'K 'nooka'ii nae mea ano e īioko o (eeia j haoa. I Oini, iia hopu pio ia ka Makai Kiu maloko o kahi hale o Keaka liikini, me na aahu i oki loa ī ke koko, aolenae hookahi huioielo i hoi.pukaia no kona [Keaka liikini] inoa, m«iiope o kona paa ana maloko oka halekuia. He iehuiehu na manawa a ka Makai Nai i hoao ai e mihi mai ka lakou pio, aka aoie nae i;ia i ae mai e kamaiho ina ia mea. A eia hoi keia mea kup\ianaha, eia la ihea na aahu i oki loa i ke koko ? Oiai, ua imi ia o loko o ka uiulaau a puni avilje nae he mea i loaa ako, aole no hoi no ka lole'wale no ka Ukou o ka imi ana, aka no ke kino kupapau pu kekahi. Wawahiia ae la kahi hale o Keaka Ilikini a pau i ka nahaha, me k;i eli pu ni o ke kahua (i k> haie i ku ai no nn anina he lehulehu, aole no he loia iki. i Muhope Oka h» 1 » »na ona lu ulna, »no ka loaa ole o ka lakou mea i manao ai, hooholo iho la na kanaka e hoonna i Nu loka j niiiu Makui Kiu iikamai. Aku, aole nat- i maopopo ia lakou, ko laua wa e hele mai ai; ma kekahi kikahiaka maikai nie, hoea mn ia imua & ka Makai Nui elua (nau kanaka helehilena muikai. ia laua 1 hiki aku :»i iloko o ke • keena o ka Makai Nui, aui awiwi ae ia h'i i na o a maanei, a pane aku a i ka M»kii Nui he jnau Mikai Kiu lg>u», aole nae e pono e lohe ia eia iaua ilaila. O ka laun noi inua i ka Makai Mui, oia hoi, e aeia mai laua e heie e ike i ka mea i hoopaa ia.

E hele pu aku no Umko » wahi a ka Makai Nui, aka, pant* nku la me laua laia e'haawi «nm i palap«l» ;ie komo no lau^i. A hunwi i.-i mai la. He hapiiu » hor.i unhupe tho o ko laua hmlele ana akti i ki Alakni Mui, hiki aku la laua uei i k?» hA epmhao. Ae aku la 11u a e k<mio, Ua mai.ao mia hua e haiawai ana laua nie kekam kat»;»ka pupuka ino io.i. E like uie !io Iju> ike ma k» laua oihan» ! aole laua t man »o uui i na iono iauahea e kanuiiio ia ana e ka ,ehulehu, «ka, ua hilinai laua ma ko Uua ike iho. Ak», ike e iho ia nae i ku iaua kuhihewa, aie ko iaua hoonnopupo inua oie. Aole i paii.