Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 28, 15 July 1882 — NA LETA A NA MAKAMAKA. [ARTICLE]

NA LETA A NA MAKAMAKA.

Mai a Keliikumoku o Waihee, Maui, ua poinaikai hou ko makou mau makamaka i ka lohe hou anu i na nuliou makamaka o na pali hauliuli o Kahakuloa, « penei kana i hoikē mai ai: Iloko o na ia hope o ka mahina o Mei a komo mai iloko o ka mahina o lune i h|la koke iho nei, ua nui ka ona o na kanakā ma keia wahi mailoko mai o na waiooa i hoawaawa ia ma/ ke ki. I keia mau la iho iiei, ua lawe ia mai he niho mai kekahi kupapau i huai ia a no ka nui o na makahiki i halu ae nei kona make ana. He kahuna uu kanaka la a ua olelo ae o Nuone o na niho o ua kanaka la he mau mlio maua n he laan lapaau he hoike wale aku im i ka mea mai ua ola aku la oia. Eia ka poe i pum a lawe i ua mau niho la, Nahuli k, Nahalea k, Puniai k, Laehina w, a me Naime k. Mai a Huimwaiuakaka o Hilo, ua loaa hou mai keia mau nuhou malalo iho: Ua paa he 9 inile a oi o ka uwea olelo mai Hilo aku a i Pepeekeo a ke kamailio nei ko Hilo poe me ko Pepeekeo. | Ua liia iluna o ka hale kekahi pake | piahana o ka muhiko o Pepeekeo e ka lunahana, penei ke kuma i liia ai: Ua hele aliu ua pake la a hoike aku la imua oua lunahana la, he mai kona; ia wa kipaku mai la ua haku nei e hele i ka hana, hoole ua pake neij pii ae !a kahi kai o ua lun. nei a kena koke aku 1« i ka makai e lawe i ua pake nei e hoopaa ika hao me ke kena pu aku iua makai la e kii i kaula, kii aku la ua makai nei a loaa ke kaula, kena hou aku la ua luna nei e hoopaa i kekahi piko ma ka •*» o ua pake nei, a o kewahi piko e hooiluna o ke kua 0 ka hale, hooko iho iho la ka makai i keia mau mea a pau, ēlaila huki ia ae la ua pake nei iluna a a noke ia iho la i ka hili ia. Aowe ka manaonao ona hiohiona i halawai ma» me ko makou nanaioa. He kanaka kekahi i halawai pu me ia haawina hookahi; no ia kumu ho6kahi oo he mai, oia ka mea i hele aku ai imua 0 ua luna ia e noi e hooluolu i kona kino no kona mai: aka aole i hooloheia mai kaj oaleonoi, nolaila kena koke maila ua loaa la i ka e hoopaa i ua kaoaka la Ika bao a e hookomo i pauku laau ma

koM waba, ■ e ooke la .ka oia i ka fiili ia. Hookoia ako la kaia inau kaaoha a p«y. Nailoakaehao keia kaoaka • b«le ako ta oia e hoopii i keia aun m, •loiwoia au hookolokola ia a hoop#i . O keii man 1000 a (>au malaoa ae oa teh« pooo mai ka mea kakau mai 0 . i h«efaaia. O Kailmla ka moa o ke ka•aka, «ole hot i loaa pooo aaai ka iooa o

Nolaila 10 e kekaki ieo nui «ku oei i o« pMhioa • pao mai o • o, e lokahi like a e hoopii aka i ha Ahaolelo i pooo « i malahia ko kakou m«o kino. Ma ia wahi no mi ka la 4 o keia ma* bina, ua oabu ia iho \t ke poo o kekahi wahi keiki iiuka oooa oa makahiki he 4 a oi e kekahi fio. Ua nahu pooo la iho la ke poo o ua wahi keiki la a komo pooo iho la ka oiho iloko o ke pov he 1-4 inīha ka hohoou. Mai poiao keia wmhi keiki uuku i oa !a aole e ike e ia e kooa makuakaoe. Nui ka hakaka ma Maulili i keia mau la iho nei. No ioko mai oka ooa keia kumu. Nui ka hauoaele, oui oa hauwaiaau. Ua hoike koke ia keia 1000 i Hilo ma ka uwea olelo a aole i upu iho hoe» aoa oa makai a pau nui aku la i ka hopuia a hoopaaia i kn halepaahao. Hookolokolo ia a heopai ia ka ooa o ua hale haawi bia oei he 100 dala tne na koina. He kanaka okoa iho no kekahi o Nahulu kona inoa ua hoopai ia no ki hoohainu ana ia Naai a ona loa i ka bia.

Ua hopu i* a houpai i* he 104 dtila me nt koina. Mai a Kaili o Mukapala Kohala, ua ho* ike maī uia i kn ulu oui oua hana pooo ma ia wuhi. Ua iulu nui na makamaka i Ina d-iia no ke kukuiu una i hale halawai a ua loaa kekahi nmu dala mahuahui. Mui a J Kaaiauiapuloa o Kona, ua iuaa <»ai keia mau iono iiialalo iho: Ua pakeie mai pau i ke ahi o Palapala 0 Kahaluu. Ua hanim ka ipukukui a -hoomaka e au ke ahi i ka moeua; ua ona ia oia ia w« a mai iike pnha oia me keia wahine i pau ai i ke nhi maiaiia ina aole 1 hiki koke aku na imia kokua a maaiuli 0 ka ikaika o na kinai aua i ke ahi pakele ai oia. He uia inau uo ka hoiumua o na kula Sabuti o Kona nei. Mai ko aiakou makamaka o Papaikou Hilo, oia o Koa, uh hoike uiai oia i keia nuhou anlalo iho. I keia mau la kulaia iho nei, ua kauohaia o Mahauiu he makai, e hele e niiuni 1 na bia a pao o na hafe hana bia mai Kahalii a i Kalaoa, aua hookoi.i. Eia nae ka mea kupanaha, aole he ninini la o ka bia o na hale hana bia ma Kawainui me O keia kumka aae o Mahaulu ua ikeia oia ua ona, oiai oiq mai Kawainui mai a hiki i ka hale hoahu ukana ma Onomea haule iho la oja iialo a hu aku ia oia me he puaa U e.eku hele ana i ka lepo. Aole oia i hopuia. Kupaionaha maoli. Ua ininamina makou no kau nuhou e H Z Kaipo e pili ana no ka liia ana o keia iiihu kanaka ina Pepeekeo. Ua like 110 kau i hoike mui nei me ka' h«ike a kekahi mukam&ka, a e ike ia no kana inooleio no kein mea hookahi ma ke poo. Ua inahalo makou no kou eleu, aka ke noi aku nei makou e eieu mua mai oejne kau niuu nuhou maihua o ka kekahi po'k e«e.