Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 29, 22 July 1882 — Page 1

Page PDF (1.49 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Langues Tirees Translation

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XXI.  HELU 29.}  POAONO, IULAI 22, 1882.  {NA HELU A PAU 1077.

KA NUPEPA

Kuokoa me ke Au Okoa

I HUIIA.

KA MOOLELO

---o---

ONILA MAKA  !

KA MAIKAI KIU KAULANA

---o---

ENELANI !

---O KA MEA---

POHIHIHI O KA 1868.

MOKUNA XIX.

Kahata o Ionakana---He mau kamakamaiilio---Ke kipe ana---he mau hoano e hou---Ka hakaka mahope o na pani hao---Kuwaia o Ionakana---Ko kana mea i @i-a ai---He kama@o me ka wiliki.

ILAILA pane hou mai la o Ionakana me ka @ ana:

Auhea oe e hoolohe pono mai oe i ka'u maa olelo---he oiaio anei kau e olelo mai nei nau no i pepehi o Hale Keleneka ?

Ae.

M@ ua pepehi @ @ oe i kekahi mea, aka, aole nae nau i pepehi ke kanaka opio au i olelo mai nei.

Oia no ka'u i pepehi ai.

Kahaha ! Kup@ maoli keia ! wahi a Ionakana i namunamu iho ai.

@ wa no hoi opea ne ae la na lima o ke pio mahope o kona kui, a haka pono aku la kona mau maka maluna ona.

He hiki anei ia oe ke hoakaka mai i ke ano o ke kanaka au i pepehi ai?  wahi a Ionakana.

Ae.

Oi ana.

Oiai, ua ike mua k@ M@ Kiu i ke k@ hooleleaka o na kanaka opio la, a ua hai pono ia mai hoi oia e ke kana opio no kona mau helehelena, nolaila, ua wehewehe aku la oia i ke ano o ke kanaka opio me ka maalea nui.

I ka pau ana ae o ka ianei wehewehe ana no na mea e pili ana i na kanaka opio la, puana mahe ae la o Ionakana me ka lea kahaha:

Paikole ! Ina aole keia o na hana kupaiaha loa a'u i lohe ai

A ninau hou aku la i ke pio:

Ke manao nei au, ua ake nui loa oe e @a?

Aole o'u ake nui e @a.

A heaha ka kou mea o ka mihi ana no keia hewa?

No ka mea, o ke aia kupono ia e pakele ai nai ka hewa mai.

Pehea e hiki ai i kau mau huaolelo mihi ke kokua mai ia oe?

Oia ka mea nana e kona aku i ko'u mau kokua e kii mai e hoopakele ia'u.

He mau kokua no ke kekahi ou?

Ae.

Ua like anei ko lakou hupo e like me kou?

Aohe i maopopo ia mea ia'u, maha ua like io no paha lakou me a'u.

Owai kou mau kokua?

Hookahi no o'u kokua.

Owai?

He wahine.

Owai ua wahine la?

O Ianakana wahine, wahi a ke pio i pane aku ai me ka wiwo ole.

Haikea koke ae ia na helehelena o Ionakana me ka haalulu o kona mau lehelehe, a pane mai I me ka leo haalulu.

E ke ino, ina oe e hoopuka i kekahi huaolelo lapuwale e like me kena, alaila e uni koke aku no au ia oe a make, a nele iho ka mea li kanaka i kou kino.

Aola loa o hiki ia oe ke hana pela.

Pehea e hiki ai ia oe ke kau mai i ke alina o ka hewa a hoi i hana ai maluna o ka hokua o ka'u wahine.

he @ loi ka'u e hai aku nei ia oe, a ua maopopo no hoi ia oe ia mea.

He wahahee kau mau olelo---aole i make o Hale Keleneka.  A pehei la i hiki ai ia ne ke pepehi iaia.

Ina aole ia i make, alaila, e pono oe e hoike mai iaia i pakele ao ai o Ionakana wahine mai keia karaima! wahi a ke pio me ka lea henehene.

Holoholo ae la o Ionakana ma o a maanei o ke keena no na minute he elima a ninau hou aku la:

Heaha keia hana au e lawelawe nei?

E lawelawe ana au i keia hana i pakele ae au mai keia wahi aku.

A oia, wale iho la no kou manao o ka lawelawe ana i keia hana?

No keia wa, oia wale iho la no.

Ke hai mai nei anei oe ia'u i ka oiaio?

Aole au i paa malalo o kekahi olelo hoohiki e pane aku i kau ninau.  No ka mea, ua hiki no ia oe ke manaoio i kau mea e manaoia ai. a ua hiki no hoi ia oe ke manaoio ole i kau mea e manaoio ole ai, aole ia me a'u.

Malia he wahi pono iki no hoi kekahi e pakele ai oe? wahi a Ionakana me ka leo malimali.

Heaha ia pono?

Kai no hoi he hiki ia'u ke hoopakele aku ia oe, a hoouna aku ia oe i kekahi wahi okoa aku me a dala he nui wale ma kou pakeke.

Ehia?

Ehia ka kou makemake?

He umi tausani.

Aole, i elima au tausani.

Pehea oe ia aa ai e haawi mai ia'u i elima tausani dala, ina eia no o Hale Keleneka ke ola nei, a he hiki no hoi ke hoihoi ia mai oia.

O ko'u kuleana ia, ina paha kaua e kamailio pu ana no ka hana.

Heaha kou mea i makemake ai e kamailio pu me a'u no ka hana?

E hai aku au ia oe i ke kuma.  No ka mea, aohe o'u makemake e hui pu ia ko'u inoa me ka inoa o ka'u wahine iloko o keia hana.  Oiai, mamuli o kekahi kumu a Hale Keleneka i manao ai he aupono, na mahuka aku la oia, a ina nana oe i uku mai e lawelawe i keia apana hana, alaila e aku aku no au ia ne a oi ae mamua o kana i wahi nona e pio ai ma keia hana.

Aohe o'u manaoio i kau hoopunipuni, wahi a ke pio me ka leo kalakala.

Aole oe e manaoio nana dala he elima tausani?

Aole loa.

I ehia la hoi kou makemake?

He makemake ko'u ia oe e hoihoi mai ia Hale Keleneka.

E i mai ana paha oe he makemake kou e liia?

Aole loa au e li hookahi ia.

Lo i ano e ae la ko Ionakana mau helehelena.

Pii ae la ka enaena i kona mau maka, a no kona piha hoi i ka inaina hoopuka mai la oia i keia mau mapuna leo awahia:

E akahele oe, o hoopihi loa mai oe i kuu puuwai i ka huhu.

Aole loa e hiki ia oe ke hooweliweli mai ia'u e kena wahi el@ kule.  No ka mea, ina au e liia, alaila o ko wahine pu kekahi e liia ana me a'u.

Aole i pau pono aku keia mau olelo a ke pio.  lele mai la ke kanaka waiwai i kona punei a hoio iho la e uumi iaia.

Aka, iaia i ho o aku ai pela, ua paa koke mai la oia i ka apa umii iole, a konewanewa iho la oia me he mea ona raina la iloko o na poholima oolea o ka Makai Kiu.

Kulou iho la ka Makai Kiu  a hawanawana iho la ma kona pepeiao penei:

E ka lapuwale nui, aole i kokoke mai kou manawa, ina la ua uwi maloo ia aku ko ola a hiki i ka wa e lele loa ai.

Ia Ooila Maka hoi i hawanawana iho ai i keia mau olelo, kiola hou aku la oia iaia iluna a ka papahele me he ilio la.

Ala mai la o Ionakana a ku mahe iho la.

Ua hoohaahaa ia oia, aole mae i pio.

Ua maopopo oe ia'u i keia wa, e kena kanaka ino! wahi ana i kukala ae ai me ka leo nui.

Oia ko'u makemake, a pela oe e akahele ai ma kau mau hana ma keia mua iho.

Iloko no hoi o ia hora, hoea mai la ka wiliki.

Ua lewa kou manawa, e pono oe e puka mai, wahi ana.

No ka hiki ana mai o ka wiliki, hooikaika hou ae la @ Ionakana.

A hele aku ia imua o ke pio a hawanawana aku la iaia.

O ko'u ake nui o ko hei iloko o ka upena i hana ai no hai!

Aole nae i pane aku ke pio i kana mau olelo.

He oiaio, na loaa aku la i ka Makai Kiu he kahua hou nona e lawelawe ai i kana oihana, oiai hoi kona noonoo e kau nui ana no ka mea nana ka hana ana e lawelawe nei.

I ka wa i puka aku ai o Ionakana, puana ae la ka Makai Kiu i keia mau mamala olelo:

Ano, ua hiki mai ka manawa a'u e haawi hou aku ai i ka lehulehu i kekahi hapa o ka'u mau hana hoopahaohao, a hele aku hoi au mai keia wahi aku; a malia hoi, iloko o na la ekolu mai keia manawa aku e pili wale aku ai ka'u mea e iini nei.  Ua maopopo, e hoao mai ana kela kanaka i wahi no'u e paa ai, aka; i kona manawa nae e hoao ai e hana pela, alaila e ike auanei ia, "ua hale ka puulena i Nu Ioka."

Ia Ionakana hoi i hele aku ai me ka wiliki, pane aku la oia iaia:

He oi aku ka maalea o kau pio.

Maalea ea? wahi a ke kanaka frelani, Paikole!  Aole ia he inoa kupono nona, me he mea la, he mamo oia na na kupua.

Ku iho la o Ionakana a ninau mai la iaia me ka pihoihoi:

Heaha kou mea o ka olelo ana pela?

Kahaha! Kai no hoi no ko'u ike maka.

Heaha kana mau mea i hana ai?

Aole ia na'u e wehewehe aku.

Ia wa ike mai la o Ionakana i ka hupo o kahi wiliki, nolaila, ua maopopo iaia, oia no ke kanaka kupono e loaa ai kekahi mea e pili ana no keia pio.

Auhea oe e Pukela, wahi ana, ua maopopo no ia oe owau kekahi i manao nui i keia hana nolaila, ua makemake au e loaa ia'u na mea a pau e pili ana no kela pio au e paa nei, nolaila, he makemake ko'u e hai mai ia'u i ke kumu o kou pane ana anei pela?

Aole e hiki ia'u.

E hoolohe mai oe ia'u, ua maopopo ia'u he puku loa kou wahi uku, nolaila ina oe e hai mai ana, e haawi makana aku no au ia oe i u@ dala.

Aole i pau.

KA MOOLELO O KA

AHAOLELO

KAU KANAWAI

---O KA---

A. D. 1882.

ALIIOLANI HALE, IULAI 12, 1882.

La Hana 55---Noho ka Hale ma ka hora 10 am e like me ka hoopanee ana.  Peresidena G Rhodes ma ka noho.

Pule ke Kahunapule Rev. M Kuaea.

Heluheluia ka moolelo o ka la i hala aponoia.

Malao o ke poo o na ol lo hooholo a me na bila, ua hoolaha mai o Aholo i kona manao e lawe mai ana ia i bila kanawai no ka hooponopono ana i na uku o na kiure.

Oiai o kahi hana wale iho la no ia malalo o ia poo, nolaila ua hoi mai o Pilipo, a ua hapai ia ka noonoo ana o ke Kanawai e pili ana i ka loaa ana mai o ke dala i ke aupuni ka malama ana, ka hoolilo ana, na Buke Helu, a pela aku imua o ke Komite o ka hale, a ke'lii Kapena ma ka noho.

Noonoo ia ka pauku 17 o ka bila, a ma ke noi ua hoolohi ia i pauku 16.

Hoomaha hora 12---Hoomaka hora 1.

Komite hou ka hale, a noonoo hou ia ua bila la, a hooholo loa ia na pauku a pau o ka bila me na hoololi, a hiki i ka pauku 34

Hoopauia ke komite a hoopanee ka hale.

ALIIOLANI HALE, IULAI 13, 1882.

La Hana 56---Halawai ka Hale ma ka hora 10 am e like me ka hoopanee ana, ka Peresidena G Rhodes ma ka noho.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

MAIKAI KA HOI KA PAPA!

---A ME---

KA LAAU O KOU HALE!

NO HEA LA!

KAI NO HOI NO KAHI O

WAILA MA!

Nana aku no hoi ia la

Ohi ka lo o ka Laau o Makawao

I ka ua mea hoi o ka nani

Na PAPA !  Na PAPA !!

---A ME---

NA PONO KUKULU HALE

O NA ANO NO A PAU.

Aia ma ke kihi o na

ALANUI PAPU me MOIWAHINE !

HONOLULU

MALAILA E LOAA AI

E LIKE me ka MAKEMAKE

---NO KE---

KUMUKUAI MAKEPONO LOA !

PAPA, PAPA, PAPA,

Na Papa, Huluhulu,

Na Papa Manoanoa,

Na Papa i kahiia,

Na Papa Kepa,

Papa Hole Keokeo,

Papa Hole Ulaula.

NA LAAU,  NA LAAU

Na Kua,

Na Kaola,

Na Aaho,

Na Molina,

Na Peapea,

Pine Huluhulu,

Pine i kahiia.

NA Papa a me na Laau Ulaula!

Pili ulaula,

Pili Keokeo,

Pani Puka,

Pani Puka Aniani,

Ipuka Aniani,

Puka Olepelepe.

PENA O NA ANO A PAU

Hulu Pena mai ka Liilii a ke Nui,

Aila Pena,

Aila Hoomaloo,

Waniti, Pate.

NA LAKO O KELA A ME KEIA ANO !

Na Ami Puka Hale.

Na Ami Puka P@

ANIANI!

Pepa Hale a me na Lihilihi

E LOAA NO MALAILA.

PAAKAI HELU I O KAKAAKO me PUULOA

No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i haiia ae la, no ke Komukaui Emi loa.  O na kauoha a pau mai Hawaii a Niihau, e loaa aku ana ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka lawe pono.  E kipa nui ilaila, i ike i ka oiaio.