Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 30, 29 July 1882 — KA MOOLELO O KA AHAOLELO KAU KANAWAI O KA A. D. 1882. [ARTICLE]

KA MOOLELO O KA AHAOLELO KAU KANAWAI O KA A. D. 1882.

Aliiolani Halk, IS, ISS2. l*a Hana 60—Noho ka Hale ma ka hora 10 ain. e like me k<\ hoopanee ana. Peresidetu ina ka noho. Pule ke Kahunapule Rev. M Kuaea. Heiuheluia ka moolelo o ka la i hala a aponoia. Ma ke kapae ia nna rula, ua heluhelu mai o Brovvn he palapala noi mai a J C Merrill e hoihoi ia aku kona poho no ke koi ia ana aku e ke Aupuui Ilawaii «o na mea e pili ana i ka moku kiapa Kalakaua no ka hihia hoopae opioma. Waihoia i ke Komite wae—Kuhina Wai*vai, Bihopa, Wilimana, Aholo» Pilipo, Waiho rn >i ke lii Kapena he hoike o ka Papa Hoonaauao a no ka loihi loa o ia hoike, ua haawi ia i ke Komite. Waiho mai o Kke he hoike mai kekahi Komitc wae ia lakou ka noonoo ana no ka Bila Kanawai e hoomalu ana i na Kulahanai kaikamahme ua noi mai ua KomUe la ua hoapono iakou i ka hila me na hoololi a ua noi maī e hooholo loa ; aponoia ka hoike i a wnihoin ma ka p»pa. I Na Kauwila he oieio hooholo e kauoha I ana i ke kakauolelo e kīkoo aku i ke Kuhī | na W'aiwai ī $440,00 a e ekn aku » kela a i me keia Lunamakaainana. Uoihoi hou ia Heluhelu muii lo& mai keUii Kamika he i Bila K*navrai e <lute ole ana i n& mea ho& : momona lepo n e hookomo ia mai me k< 1 keakea o!e ia, Waihoia no ka heiuhele ' eloa. Heluhelu moa iea mai o Aholo he Bili « Kanawai • pili ana no kekahi mau aina <

koi ia ana e mau kaoaka e noho ana . maluna. Kapae ia na ruU a feelaheiu e ioa ia ma ke poo; aeia a heiahek ia a haawi ia i ke Komīte wae, Aholo L*io Kahioa Wiiima- | na. Kaa!akou, Richardson. Helnhelu mua ioa m*i ka Loio Koiiina he Bila Kanawai e hoomaua asa i na Komisina Lei Alii e haaiei aleu 1 kekahi mao • aina Lei Aiii ia C ..........; A j ; Kapae ia na ruia a 'ieiuhela eioa ia ma : | ke poo. j Noi mai l-e Kuhina Kalaiaina e noonoo ! ia īmua o ke Koraite o ka haie i keia la lu- | lai 18; hoohoio ia, a hapai ia j Na Hana o ka La. Noho ka haie iloko o ke Koraite hoiookoa } ; o ka hale, Kale Kauka ma ka noho. | Hapai ia ka noonoo ana no ka Biia Kana* | wai a ka Loio Kuhioa maiuna ae, ma ka | noonoo ana ma ka pauku. Heluhelu ia ka | pauku 1. Noi mai o Piiipo e hoopanee loa i keia pauku. Hoomaha ka hale' a noho hou i ka hora 1 ine ka hapa. ' Noho hou ka haie i ka hora 1:30. Kamailio mai ka Loio Kuhina maluna o Ue kumuhana. •' Minamina au no ka hiki oie mai o ka Luna hanohano o Kona Akan. No k;i mea, ua makemake au o4ohe oia i na kumu o ko makou lawe ana noai i keia hiia. He hana nui io no Weia a ut ioihi ko makou noonoo akahele ana. Aoie keia he hana hewa ua lohe na Loio a piu a ua hoike iakou ī ko iakou manao. OI9I0 iho uei ka mea hano- | hano o Kona e hakwi ia keia bila iinua o ' ka Aha hooholokolo. He oiaio io no ia aoie iauehoole ana. lE Mr Lunahoomalu ua ike'ou e hoohōlo aiiw lea Aha e like me ka manao o ke kanawi oia ke kumu i iawe ia mai ai imua o keia hale. Ua minamina au no ka hilinai ole ia o'u e like-me ka mea i olelo la ua au nole i liilinai ke aupuni maluna o'u aka, e Mr Lunahooma]u mahea na hana a ka Luna o Kona i hana ai a i aie ni Jaia a i hilinai ia ai hoi oia e ke aupuni ? He oiaio no ōwmu ka mea i ao aku ia Spreckles no kekahi mau manao e pili ana i ke kanawai aole nae i na manawa a pau. E noonoo kakou i ke kumu i ala mai ai keia koi : I ka makahiki 184S, ua hana o Kamehameha III he palapala hoolilo e hookoe ana nona kekahi mau aina a no ke aupuni hoi. 0 keia mau aina me he mea U oia ka hapalima o na aina a pau o keia aupuni. Ua lawelawe o Kamehameha III i keia mau aina a ua hoolilo aku no ke aupuni a ua hoaponoia e kekahi kanawai i hooholoia e ka Ahaolelo. O keia mau ama e koi ia nei e Spreckels no Kamehameha III ponoi a oia no hoi na aina lei alii e koi ia nei i keia wa. nolaila ua loaK he kuleana i ka mea e koi 1 keia wa. Ua hoolilo aku o Keeliokoiani i kona mau aina ia Spreckels a oia ka Spreckels e koi nei i kona kuieana iloko o keia mau aina lei ahi, aole he mea e ae i kuleana iloko o keia aina o Spreckels wale no a oia kana e koi nei, nohila ke n i nei au e hooholoia keia pauku. Kamailio na Hon Keau me Nawahi, ma ka aoao kue i ka bila. Kamailio mai na Ilon Kaulukou. Rīchardson, Kuhina Kalaiaina ma ka aoao kokua i ka Biia Kanawai. | Kamaiiio ka Hon Kalua ma ka aoao kue i ka Bila. Kamailio mai ke'Iii Kapena Loke ma ka aoio kokua i ka bila a no ka hope o kana mau kamaiho ana ua noi mai oia e hooholo loa \ ka pauku. Kamailio inai o Hon Nakookoo ma ke ano kue hapa i ka bila a noi mai oia e hookomo ia keia mau hoololi iloko o ka bila peneiJ •' Koe aina e no'oo ia la e kanaka a e kuai aku ke Komisina iei alii i nt kanika e noho ana iluna o ua mau aina la." Kamailio hou mai o Piiipo ma kona kaI hua mau a hoike hou mai oia i kona manao | Mamuli o ke ooi a Hon Kalua ua kahea : ia na ae me na hoole, a ua hoole ia ka hoopanee loa. Na Hons ma ka aoao ae e hoopanee )oa ; Keau, Knlua, Kamakele, Gardner, Nawahi, Kauwila, Pilipo, Aiwohi, —8. Na Hons ma ka aoao hoole i ka hoopanee ioa; Kipikona, Kaai, Bash. Preston, Bihopa, Dominis, Ake, Parker, Isenberg, Moanauli, Kapena Loke, Kamika, Lilikalaui, Lahilahi, Pahia, Frank Brown, Mahoe. Kaluhi, Kaulukou. Aholo, Kichardaon, Nakookoo. Haupu. Kauhane. Nahmu. Kaunamano. Kauai, Palohau, Nakaieka, Kaukau,—30 a ua hooholoia ka pauku t. Helohelu ia ka pauku & a uoi mai ka Loio Kuhina e hooholo k» i ka piuku. Kue hou mm\ no o Pillipo i kn hoohoio ioa e ka pauku 2. Kamailio mai tto o Nawahi ma ia alanui hookahi a kue ikaika no oia e

koopanee ioa i ka pailtu 2, a noi roai oia e j kahea ia na ae ine na hooie. i Ma ka aoao ae. Na Hons Keau, Kama-1 kele, Gardner, Nawahi, Kaawila, Pilipo, Ai- j *rohi,—7 j Ma kaaoao hooie. Kipikooa t Kaai. Bash, j Prertoo, Bihopa, Ooaiini 1 », Ake» Parker. fsen-1 berg r Moanauii, Kapena Loke, Kamika, Lili-1 kalani, Lahilahi, Pahia, Mahoe, Kalahi, I īKaalakoo.Aholo» Richardson, Nakookoo, j • Haupu, Kauhane, Nahinu, Kaunamano. ■ 1 Kauai, Paiehau, Nakaleka, Kaukau —29, i a hooholoia ka pnuku 2. | Heluhelu ia ka pauku 3. Noi mat ka Loio Kuhiua e hooholo ika pauku; hooholoia me ke kue oie ia. Heluhelu i;t ka papa oka nui o na eka aina he 24,000 e manao ia ana e hooloii aku hooholoia. Heiuhelu ia ke poo o kn bila a hooholoia ] a ma ke noi ua hoopau ia ke Komite a aponoia ka hoike a ka Lunahoomaiu, a heluhelu ekoiu i ka Poaha. Hoopmee ka haie a noho hou ika hora 10 am Poakolu. Aluolam HALE, 19, ISBS. La Hana 61—Noho ka Haie ma ka hora 10 am e iike me ka hoopanee ana. Peresiilena G Rhodes nia ki noho. Puie ke Kahunapuie Rev. M Kuaea. Heiuheluia ka moolelo oka la i haia aponoia. Aoie he hoike a na Komite mau a me na Komite wae a ao!e no hoi he mau oieio hooholo noiaih. ma ke noi a Kauiukou ua hapai ia Na Hana o ka La. Bila haawina iloko o ke Komite o ka hale. Ke'lii Kapena ma ka noho. Penei na mea i hoohoioia. Maiuio oke poo ona alanui ame na alahaka, ua hookomo mai o Kaiua i $30,000 no ke aianui pali mai Lahaina a i Wailuku. ? Noi mai o Nawahi i §500,000 no ke aianui hao ipai Hilo a i Hamakua, hoole ia. Huina ona dala alahaka a me na aianui ī loaa ma ka aie 262;401*. Noi mai o Piiipo e kapaō -ia. na huaoleio " i ioia ma ka aie/ Kokua ke Kuhina Waiwai a me ke'lii Eihopa, hooholoia. Aianui me na al»haka, huina nui ona daia 262,400 iio- hoioia. Eii Luawai pipii. Kona Akau $ 5,000 Molokai 5,000 Makua Oahu 5,000 Kela me keia e hooiilo ia e ka Kuhina Kalaiaina 20,000. Malalo o ka Oih ina Hoonaauao ua hookomo ia he $2,000 no ke kukuiu me hana hou ana i ke Ku!a kaikamahine o Makawao. Hoomaha ka hale a neho hou i ka hora 2. Noho hou ka haie i ka hora 2, a ua hoo» maka ka noonoo ana o ke lv«mite o ka haie no ka Biia haawina. Noi mai o Kalua e hookomo ia maloko o ka Bila haawina kekuhi itamu penei: Kokua i ke Kuiahanai kaikamahine o Makawao, aka ina ua Uwa e aole e koi ia. $ 2 000 Ua hoohoioia keia it«mu ine na hoakoka kupono ann. Hapai īa ka noonoo oka itamu inaioko o ka bila penei : Hoihoi hoopae kanaka no ka hooulu lahui e iike ine ka bila aie. t 500,000 \oi mai ke Kuhina o ko na aina e, mahope o na hnakaka moakaka ana i ke kupono a me na pomaikai, e hooholo ia keia huina. Noi mai o Kinhardson e hoololi ia i $100,000. Noi ke'lii Kamika e kapae ia na huaolelo —no ka hooulu ixhui." Noi mai o Aholo e hoopanee loa i ka huina holuokoa. Kamail o loihi mai o Aholo me Piiipo ma ka aoao koua e hoopanee loa ; a o Richardsofi, Kaunamano', me Kalua no ka hooloii i $100,000; a o Kaai Kauhane, Kauiukou, Bihppa. Kamiki, Palohau, Ake, Kapem Loke a me ke Kuhina o ko na aina ema ka hoohoio ioa. Mahope o neia mau paio loihi ana. ua koho ia ka ninau e hoohoio ia ka ilamu he $500,000 aui hoohoio ia. me ke kakau ana « na ae me oa hoole penei: Na Hons ma ka ae. Kipikona, Kaai, Bush, Preston, Bihopa, Doroinis, Ake, Parker, Waila, lsenbetg. Kapena Loke, Kamika, P P Kanoa, Lilikalani, Lahiiahi, Pahia, Ka* luhi. Kaulukeu, Aholo, Kala® r CardQer, Haupu Kauhane, Nahinu, Aiwohi, Kauna* mano, Kiee, Kaoai, Paiohau, Nakaleka, 31. Na Hons ma ka hoo)e, Kaae, Keau, F. Browo, Maboe t Rjchardson, Nakookoo, Kamakeia, Nawah», Pilipo. Kaukaa, 10. Hoopao la ke Komiie, a hoopmee ka ha< ie, a noho hou i ka la apopo Poaha bora 10 kakahiaka. AtnoLA»i HALE, Iclai 20, ISS2. La Hana 62— HaUwai ka haie i ka hon \o±3Lo keia !•* ka i'eresidena Hon 6 Kho4es I ma ka noho.

Pule ke Kahunapule o ka Hale, Keu M Kuaea. Heluhelu ia ka moolelo o ka la i hala a apono ia. Aole he hoike ona Komite mau me na Kotnite wae nolaila ua hapai ia Na Oielo Hooholo a me na Bila. Heluheiu mua ioa mai ke'lii Bihopa he Bi)a Kanawai e hoololi ana i ke kanawai i aponoia i ka la 9 o Augate ISSO e piii aoa i na hai i hoohui ia ma na aina e. Waihoia 110 ka heiuhelu elua. Noi mai ke'iii Kapena e hookomo ia ma na hana oka la ka Bi!a Kanawai a ke'lii Ake, hooholoia. Heluhelu mua ioa mai o Palohau he Bila Kanawai e hooioli ana 1 k« pauku 9 mokuna 79 Kanawai Koniima, raa ka hoopau ana j i ka huaoieio * hapaha ** i •» hookahi dala " !ma ia wahi. Waihoia no ka heluhelu elua. Na Mahoe i waiho mai iie olelo hoohoio : e hookuu ana ike kahunapuie oka hale | mai kona lawe ana ma ke ano kahuoapaie i o ka haie, a e hookohu ia kekahi hoa oka ■ hale e lawelawe ia haoa, no na kumn he oa- ; waiiwali oia ; hoopanee ia a hapai ia | Na Han& o ka La. I Ka mea imua oka hale oia no ka Bila 1 Kanawai a ke'lu Bihopi, a he hana i " pau |oW e pftp * nna • me ke kapili hoa ana i ! na hala, koe wale no na hale i kapili ia me ! na mea pale ahi maloko o kekahi mau pale* I na o ke kuUnakauhale, imua o ke Kornite o ka haie. Ke'l i Ake ma ka noho. Helahelu ia k» |>aku 3 a ma ke noi a ka raea no« na ka bili ua kapae ioa ia ka pauku 4.

| fioi saat o Palohau e kapae \o& ia ka i pauku. ' j Mahope iho ona hoopaapea ioīhoi ana ua 1 noi mai o Lahiiahi e kah?& ia oa ae me na j hooie. ? Ma ka aoao ae. Na Hgds. Kapeaa, Keau, Lahilahi, Mahoe, Kaluhi. Kauiokou» Kalua Nakookoo, Kamnkele, G«tdoef ¥ Nawahi, Haapa, Kouwila, PiHpo, Aiwohi, Kaan*raano, Kauai, Paloh«u, Kaukau—l9, Maka aoao hooie. Aa Hoos. Kipikooa, Kaai, Bush, Preston, Bihopa, oominis. Parker, Waiia, IsenbeTg, Kapena Loke, Kamika, Kaie Kauka, Wiiimana, P P Kanoa, Lilikalani, Pahia, Aholo, Richardson, Kauhane, Nahinu, Riee—2o. Hoomaha ka hale a noho hou i ka hora 2. hou ka haie i ka hora 2. Hapai hou ia ka noouoo ana no ka Biia Kanawai maiuna ae, keln Kapena ma ka noho, Hooloii ka pauku 4 i pauku 3, hoohoioia me ka holoi ia 0 kekahi m&u lalani oielo. Pautu 5 ua hooholoia i pauku 4 a ua hooholo ioa ia. Ka olelo hoakaka ua hooholoia me na hooioli. Heiuhelu ia ke poo o ka bila a hoohoioia. Moi 0 Aholo e hoopiu i ke Kon»ite a hooholoia, a aponoia ka hoine a ke Komite, a heiohelu ekoiu i ka Koaono. Heiuhelu ekolua oka Bila Kanawai e hoomam ana ina K omisina iei aiii e hoo--1 lo nku. i kekahi mau-aina iei aina ia Ciaus Spteckels, m • ke poo. Noi nuii ka Loio Kuhina e hoohoio ioa i ka Bila Kanawai. 'Noi mai o Nawahi e hoopanee loa ika Biii Kanawai a kamailio ikaik» mai oia ma ka »oao kue, a ma kana noi ua kahea ia na ae me na hoole Ma ka aoao ;te. Na Hons. Keau, Kamakele. Gardner. N avahi, Kauwila. Pilipo, Aiwohi, Palohau, Kaukau—9. Ma ka aoao hoole. N r a Hons Kipikona, Kaai, Bush. Preston, Dominis, Parker, Waila, Isenberg, Wilimam. Knae. P P Kanoa, Lilikalani, Lahilahi, Pahia, Frank Brown, Mahoe, Kaluhi. Kauiukou, Aholo, Richardson Haupu, Kauhane, Nahinu, Kaunamano. Kau i— 25, a ua hoohoio loa ia ka biia. Heluheiu ekoiu ia ka Biia Kanawai e hoo•naopopo ana i ka manawu haaleie hana, a ua hooholo loa n. Heluheiu ekolu oke kanawai e hooioli ana i ka pauku 267 Kanawai Kiviia e pili ana i na Makai ; hoohoio ioa ia. Heluhelu alua 0 ke kan «wai e hooloii ana npauku 425. 428, Kanawai Kivila e pili an'a "no ka hookupi ana ona kanaka ona airta e mai; hooholo ia no ke kakaupoepoe a heluhelu ekolu i ka Poaon >. Heluhelu aiua 0 ke kanawai e hoololi ana i ka pauku 7SO Kanawai Kmlaepiii ana no ka nui 0 na Lummakaainanu e koho ia no ka Ahaoleio ; penei: No Hawaii 9, Maui 8, Molok(.i 2, Oahu 10, Kauai 3 ; hooholoia no ke kakaupoepoe a heluhelu ekolu i ka Poakahi. Heluhelu aiua o ke kanawaie hoomaopopo ana i ka ain > o 111 manu ahiu a pela aku *, iiooholoia no ke kakaupoepoe :» heluhelu ekolu i ka Poaono. Iloopanee ka hale a noho hou i ka la apopo Poalima hora 10 am. Ma ke ahiiihi o ku P«»;ikoiu la 5 o lulai, he wahi paiua kai uiHl.mu ia nia ka hi o M Lumaawe nn k:i MMohm auu nia kn pelika umre o J W L »itiulii «ue Miss Kemilia Luinauwe, n:t ka Rt v H H Paleka iaua i insre. Ma ka Piiaiuii.i <1 ka |>ule i haU, i hoike ai kf kula K'ilkam ihine o Knh'ila tna ko iakou hale kula ponoi, a ma ka auina la i kuai i» ai uu uiei kuai <!»a ia wahi no. N<> ke ;mo omuunai o kekaiii kumu oia ka inea 1 hoihoi ole ia ai iua ka halepuie o l<»le e welie la ui ka hoike iiliua oke onaina hulookoa. Oua makua wule no ka mea i ike i keia hoike ana 0 na hauinana. O ka halawai iioole waiona i nnlaina ia m* Polelewa i k« po Poaono i hala, ua malama ia me ka inaikai a me ka maluhia malaloo ke alakai ana a Mr Hallenbeck. Ua ku inai kela a oie keia a lio - ke i kona haniele ana Ika hoolauna anu ine ku waiona » me ka pomaikai i loaa ina la ha ia ana. ' Piht hau»>ti ke inaina holunkoa no keia .unu iioike.