Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 33, 19 August 1882 — Page 3

Page PDF (1.66 MB)

This text was transcribed by:  Francene H Aarona
This work is dedicated to:  Too all who encouraged the extent of our Hawaiian language

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NA  WAIWAI  HOU  LOA  O  NA  ANO  A  PAU  !

 

E  LOAA  NO  MA  NA  HALEKUAI O

 

WALAKAHAUKI  MA  !

 

MA  ALANUI  PAPU,  MOI, A ME  MOIWAHINE.

 

OIA  HOI  ;

 

Na Noho Lio hou loa o na ano a pau.

  Na Palule Keokeo, Huluhulu o na ano a pau.

    Na Pio Ahinahina Pelekane hou loa o na ano a pau.

        Na Pena Kukaepele,

            Na Kopa Bulu,

              Na Lole o na Wahine o na ano a pau

                Na Pahu Aila Mahu maikai loa.

                        Na Silika, Pahoehoe, o na ano a pau.

                          Papale o na ano a pau.

                            Kihei o na ano a pau.

                              Hainaka lau nunoi Silika o na ano a pau.

 

            He nui aku no i koe, he piha pono na kolamu o ka

                       

                        pepa ina e huai pau ia aku ana.

 

Eia hou ae a hoea mai i keia mau la iho he Lako Waiwai hou loa o na ano a pau,  a he lako hou loa i wae poo ia e J. T WATERHOUSE Jr.  ma Enelani, a he mau waiwai hoi i kupono loa no ko kakou maukaiaulu.  Nolaila, e eleu mai e na makamaka a me na hoaaloha e hoe@ i keia mau lako waiwai hou loa.                 1076 3ms

 

            NU  HOU                  NU  HOU.

 

            NA  WAIWAI  HOU  LOA.

 

            NA PAIKINI O KEIA AU,

 

            E Loaa no ma ka Halekuai o

 

            DILINAHAMA  MA  !

 

            MA  ALANUI  PAPU,

 

            OIA  NA  WAIWAI  MALALO  IHO  NEI ;

 

Na Palau, Kaa Huilapalala, Kopala, Piki, Oo, Koi, Koilipi, Na Hamare Kamana o na ano a pau, Na Mea Hana a na Kamana, Poe Hamo                Puna, na Amara a me na mea hana o ka Poe Akeakamai a pau.

@Pea, Aila, Vaniki a me na Palaki, Pauda, Poka a me na Kukaepele, Palaki hamo Puna.  Pulumi, Pakeke, Kapu Holoi Lole a me na Papa Holoi Lole, na Ipu ti, na Pa Palai.  Na Makau Lawaia, na Aho Lawaia o na ano a pau,  na Kaula o naano a pau, na         Pahi, O, a me na Puna.

 

A  HE  NUI  AKU  NO  NA  MEA  I  KOE.

 

I  KUPONO  NO  KA  HOOHIWAHIWA  ANA  I  NA  HALE.

 

E hiki ole ia makou ke huai pau aku, aka, na o@ ou no e hele mai a e hoonua iho.  O keia maluna ae, e loaa no ma ka Halekuai o

 

            DILINAHAMA  MA,

            1036 3ms                                 Ma ka Helu 37.  Alanui Papu.

 

George E.  Sherman

 

            MEA  HANA  NOHO  LIO

 

            ---A ME---

 

NA LOKO A PAU O NA PONO HOLOLIO.

 

            Ua mau kahiko oia iloko o keia hana, a ua ka poalua i ko Hawaii nei noho ana ;  he oluolu na auau ana.  E hele mai i ikemaka.

            Aia kona Hale Hana ma Alanui Kula, ma nae @ o ka uwapo nui.                 1076 3ms

 

            HALE  TELA  HOU  !

 

            KAUKAIWA  !

 

            HELU  II,  ALANUI  PAPU,

 

            KOKOKE I KA UWAPO.

 

                        S.  H.  MEEKAPU.

 

Iune 27, 1882                          1073 tf

 

Ka Hale Kuai  Wati Maikai Loa.

 

KA  HALE  KEOKEO

 

            HELU 40,  ALANUI  NUUANU.

 

            Aia ma ke keena ma ka aoao mauka e pilipu ana.

 

            Aia, pu no hoi kona @ alaila.

 

HE  HALE  KAMANA  O  NA  LAKO  HALE

 

            O  KEIA  A  ME  KELA  ANO.

 

            E kuaiia aku ana keia mau Mea hookinohinohi o kela a me keia ano,  e anapanapa ai na Lede, a e kinohinohi ai na Keonimana, oia keia:

 

Na Wati Pakeke Gula a Dala,

            Na Wati kauhale o kela a me keia ano,

              Na Lei Gula nani o na Wahine.

                Na Puuwai hookomo kii o na Ipo

 

Na Kumulima Gula, Dala ana me na onohi Daimana

            Momi a kela me keia ano.

                        Na Kula Pepeiao Gula,

                          Na Pihi l ʻ ulima nani loa.

 

Na Kaula Wati Gula a Dala o na ano a pau.

            Ka hooluu ana i ka Wai Gula a Wai Dala,

                        Kahana ana i na Pahu Mele [ Music Box ].

                          Na Kupee Gula nani o na ano a pau.

Ko hoomaemae hou ana i na Mekioi o na ano a pau

            E kulia aku ana kela mau mea i hoikeia ae la maluna, ma ke

 

            KUMUKUAI  OLUOLU  LOA  !

 

            I LIKE LOA ME NA KUMUKUAI NA KAPALAKIKO.

 

            O na Wati a me na mea a pau e kualia aku ana maloko o ko ʻ u Halekuai, e hana wale no au ia mau ana ke loaa na poino iloko o na Makahiki Elima ma ka aku ole.

            Ke @koeo aku nei au i na keiki lalawai o Honolulu nei, a me na kaikamahine papa o na @loaa nei, e kipa nui mai e ike ia ʻ u.  He oluolu a pahee na kukai olelo ana.

                       

            TONG  HUNG  &  CO.

 

            Helu 40,  Alanui Nuuanu.

                        Honolulu, Iulai 8, 1882                       1076 1yr

 

            Aha Hookolokolo Kiekie, ko Hawaii Pae Aina, ia W C Parke Esq. Makai Kiekie o ko Hawaii Pae Aina, ai ole i kona Hope.

            Ke kauohaia aku nei oe e ka Mea Hanohano A. Francis Judd Lunakanawai Nui o ka Kiekie a Kaulike e kii ia Kaumiumi k, ka mea hoopii ka, e hele mai imua o na Lunakanawai la, ma liona keena, maka Hale Hookolokolo ma Honolulu, Mokupuni o Oahu, ma ka Poalima, oia ka a 23 o Iune e hikimai ana, ma ka hora 10 A M e hoike mai ina he kumu kekahi no ka hoole ana i ke noi a Henry F, Glade, ka mea hoopii, e like me kona Palapala Hoopii, i hoohuiia me keia.  A ia manawa e hoike mai oe i keia Palapala Kii me kau hana malaila.

 

            Ikea, ka Mea Hanohano A. Francis Judd Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie [L. S.] a Kaulike ma Honolulu, ma keia la 8 o Iune, M. H. 1882.

            [Inoa }            A. Rosa, Hope Kakauolelo.

 

            Ke hoihoiia aku nei keia Palapala Kii me ka hooko ole ia, i keia la 19 o Iune 1882, no ka mea, ua haalele o Kaumiumi k i keia Aupuni i 1876, maluna o ka moku Pomare no Sydney [Kikane], a ma ia wahi, ua holo malu oia, a na kekahi kanaka maoli i kapaia o Paa, a oia kekahi kanaka maoli i kapaia o Paa, a oia kekahi maluna o na moku la ia wa, a oiai oia ma Honolulu i keia wa, i hai mai ia ʻ u aole i hoi hou iki mai o Kaumiumi i oleloia i Honolulu nei, a kahi noho hope loa o Kaumiumi i ikeia o Sydney [ Kikane], N. S. W.

            (Inoa)  W. C. PARKE, Hamuku.

 

Ko Hawaii Pae Aina, Mokupuni o Oahu } ss

 

            Ke hooia nei au o keia palapala maluna ke kope oiaio o ka Palapala Kii mua i hoopukaia ma ka hihia o Henry F. Glade vs Kaumiumi k a me ka hoike a ka Hamaku no ua Palapala Kii la; a mamuli o ua hoike la i oleloia, ua kauoha ka Aha ma ka la 23 o Iune A. D. 1882, e hoopanee ia ka hihia a ka la 31 o Okatoba, A. D. 1882, a mawaena o ia manawa, e hoolahaia kekahi kope i hooiaioia o ka Palapala Kii i oleloia, e like me ka mea i hoakakaia ma ke Kanawai.

           

            I hoike no keia, ke kau nei au i ko ʻ ulima i keia la 28 o Iune, A. D. 1882.

                        W. C. PARKE, Hamuku.

            0075 3ms

 

            Kula Nui o Lahainaluna.

 

            E hoomaha ana ke Kula Nui o Lahainaluna a hiki i ka la 12 o Sepatemaba, 1882 a ma ia la e hoomaka hou ana ke kula.

            Nolaila ke kauohaia aku nei na haumana kahiko me na haumana komo hou, e makaala a e i Lahainaluna mamua o ka la 12 o Sepatemaba, i hoonoho pono ia lakou ma na papa kula no ka makahiki.

                                    H. R. HITCHCOCK,

 

            1078 8m                      Kumukuia Nui o Lahainaluna.

 

            C. C. Coleman.

 

            Amara a he mea hana Mekini

 

            Ka pili kapuai hao lio.

 

            ---A  ME  KA---

 

Hana ana i na Kaa Lio &co.

 

Hale Hana ma Alanui Alii, e kokoke la i ke Alanui apu                     905 tf

 

            OLELO  HOOLAHA.

 

            Owau o ka mea nona ka inoa malaio nei, ke papa a ke hookapu ka aku nei au i kuu Aina Alette e waiho ana ma Alae, Kona Hema Hawaii, aole a hookuu wale i na holoholona, bipi, lio, hoki, kekake, kao, puaa, a pela aku.  Ua hookohu aku @ae ia Samuela Kaikaina a ia Mr. Kaleohano i mau Luna nana e hopena holoholona komohewa ma kela aina i hoikeia maluna.  Ina i loaa ia ʻ u Luna ka bipi, lio, hoki, kekake e aku ao Hookahi Dala o ke poe pakahi;  kao, puaa, hapaha pakaki.  E ike ae ano kanaka a pau loa i keia.  E hio keia i Kanawai paa mai kona ia e puka @, a mau loa aku.                P MOHA

            Alae, Kona Hema, Hawaii, Aug 9, 1882.       81 4t

 

            OLELO  HOOLAHA.

 

            Owau o ka mea nona ka inoa malalo @ nei, no ka mea, na lilo ia ʻ u ka Loko I-a @ @ ma ka apana o Honolulu nei, a nolaila ke @ nei na ano kanaka a pau aole e hele wale m@ ona palena o na aina la, aole no hoi e holoi i na lole a maka auau ana mauka o ka Loko I-a ; a ke papa pu ia aku nei na ano holoholona a pau.  O ka poe a pau e kue ana i keia olelo hoolaha i oleloia maluna e hoopii ia ma ke Kanawai.  I keia ua hookohu pono aku au ia Aholo i Luna nana e nana a e hopa i ka mea a mau mea e kue ana i keia hoolaha.  O kana mea e hana ai e pili ana i keia hoolaha, ua apono aku au  Owau iho no.              J KKAU.

            Kapalama, Honolulu, Iulai 1, 1882.                1079 3t

 

            HOOLAHA  HOOKAPU  AINA.

 

            Ua kapu loa ka hele ana o na ano holoholona a pau maluna o ko maua apana aina e waiho nei ma Kuhua, Hilo, Mokupuni o Hawaii.  Ina e komo a hele wale kekahi holoholona a mau holoholona paha alaila e uku ia ia $1 no ke poo.  A ke hookahu nei maua ia J S Ioane, oia ka mea mana nana e hooko keia mau olelo.  E lilo keia i kanawai paa mai keia la aku.                 J  KAHOUPOKANE,  KAHAU w.

            Kuhua, Hilo, Iulai 31, 1882                            1079 4t

 

HOOLAHA  A  KE  KAHU  MALAMA  WAIWAI.

 

            O ka poe a pau he mau koina ke lakou i ka waiwai o Joseph Morris i make he pono e hoike mai i ka lakou mau koina ; a o ka poe e malama nei i na waiwai o ka mea i oleloia maluna, he pono e hooponopono pu me ka mea nona ka nona ka inoa malalo nei ; oiai, ua hookohuia mai oia i Kahu no ua keiki oo ole, a me ka waiwai o Joseph Morris i oleloia e ka Lunakanawai Hon. L McCully.  

            J  APUA  HELE,     

            1079 4t                        Kahu Malama Waiwai.

 

HOOLAHA  A  KA  LUNAHOOPONOPONO  WAIWAI.

 

            Ua hookohuia ka mea nona ka inoa malalo iho e ka Mea Hanohano A F Judd Lunakanawai Nui o ka Aha Kiekie i Lunahooponopono Waiwai ma ka waiwai o Opumomona w, o Honolulu, Oahu, i make kauoha ole ; nolaila, ke kauohaia aku nei ka poe i aie iaia e hookaa mai, a me ka poe ana i ale aku ai, e hoike mai.  A ina he mau waiwai ko ka mea make ma ka lima o kekahi pee, e hoihoi mai ia ʻ u, a e loaa no au ma "Wehekealaula,"  Helu 5, Alanui Betela. W L HOLOKAHIKI,  Lunahooponopono Waiwai o Opumomona w.

            Iulai 21, 1882.                                                 1078 4t

 

            OLELO  HOOLAHA.

 

            E ike na ano kanaka a pau, o kuu wahine mare Mrs Koleka Keliihananui  e noho ana ma Kaalawa, Koolaupoko, mokupuni o Oahu.  Ua kue ae oia i ka laahia o ka berita mare mawaena o maua, a ua haalele mai hoi ia ʻ u ai ko mana moe no ka manawa loihi.  Nolaila ma keia, ua papa ia ka poe waiwai, aole e hoaie iaia.  A i na o ka poe e hoole ana i keia, alaila maluna ona ko lakou poho, aole loa au e hookaa i kona mau aie a pau.                        D S Keliihananui.

            Kamoku, Lanai, Iulai 8 1882.                         1078 4t

 

            C A L I F O R N I A

 

FURNITURE  COMPANY.

 

            O  KEIA  HUI  A  HALEKUAI  O

 

Na Lako Hoonani o na Hale !

 

I ike mua ia iho nei ma kona kahua mua iho nei ma ke Alanui Papu, makai iho o ka

 

Halekuai o na Mea Kani o ʻ Geo. F. Wells

 

            UA  HOONEEIA  AE  NEI  A I  NA

 

HELU 56 me 58 ALANUI MOIWAHINE

 

            He Hookahi Ipuka ka mal io mai ka Hale Mu,

 

A malaila e loaa ai na Lako Hale Emi Loa.  Eia iho ka inoa o ia mau Lako Hale:

 

            Na Moe maikai loa,

              Noho o na ano a pau,

                Noho Ko-ki,

                   Pakaukau,

                        Noho huleilua,

           

            A  HE  NUI  AKU.

 

Eia pu no hoi me makou,

 

            Na Bela Moe,

                        Na Uluna,

                        Na Kihei Moe

            A me na Pale Uluna.

 

A oiai na makou iho no e hana keia mau mea maluna ae, nolaila e kuaiia aku ana me ke

 

KUMUKUAI  HAAHAA  LOA.

 

            E.  P.  AKAMU,  AGENA.

 

            KALE  KULIKA

 

Luna Hooiaio Palapala kuai,

 

            MOLAKI  A  ME  NA  PALAPALA  OIA  ANO.

 

Luna Hooiaio Palapala Aelike mawaena

           

            O na, Hak.  a me na Kauwa.

 

            Luna Haawi Palapala Mare.

 

Ma ke kihi o ke Alanui Moiwahine me Kaahumanu kulanakaeale o Honolulu ko Hawaii Pae aina.             159 tf

 

UA  MAKEMAKE  IA      

 

            NA ILI BIPI,

           

                        NA KIWI BIPI,

 

                                    NA IWI BIPI,

 

            E haawi ia no ke kumukuai i kiekie o ko kakou makeke nei e

           

            H. Hackfeld  &  Co.

 

Honolulu, Mei 28, 1880                                  @

 

KE  AO  OMAMALU

 

MA  AIGUPITA  !

 

KE  KULANA  PAONIONI  O  NA  AUPUNI  NUI  !

 

ANEANE KOMO HOOKAHI ENELANI KE OLE E HULIAMAHI EUROPA  !

 

UHU  KA  HOOILINA  MOI O ENELANI  E  KOMO  KINO  I  KE  KAUA  !

 

Makaleho ia ko Amerika Kulana !

 

            Ma ke ku ana mai o ka mokuahi "Anjer Head"  mai Kapalakiko mai, na loaa mai na nuhou no ekolu la makamaka; a he ano nui no na mea i loaa mai.

            Ua hooiaio ia mai na mea i manaoia, e komo hookahi aku ana o Enelani iloko o ke kaua, make ano, e hoopio aku a e kukulu hou i ka noho maluhia ana.

            Ua nana mai la ke Aupuni o Tureke i na hana a Enelani ma Aigupta, a ua lili a huhu oia, a ua hoomaka kona hoike ana mai i kona kue, a ua haalele loa i na hoao ana e kokua ia Enelani mana hoao ana e hoopio i ke kaua.  Ua hoike ae ua Tureke nei i kona manao, aole keia komo ana mai o Enelani ma keia hana no ke ake maoli e hoopio i ke kaua, aka, no kona makemake maoli iho no e kau aku kona noho mana ana maluna o na wahi ana i makaleho ai, a i ikaika ai hoi kona kulana ma na palena aekai o Aigupita, a nolaila, ua uhi iho oia iaia iho me ke koloka o ka maalea ma ka olelo ana e hoao ana oia e hoopau i ke kaua i kumu e malamaia ai ka maluhia a komo ole aku ai hoi o Europa holookoa iloko o kekahi kaua huliamahi hookahe koko nui.

            O keia haalele ana mai o Tureke ia Enelani, he kumu no ia nana e hookoikoi i na hooikaika ma ko Enelani aoao, a e ano nawaliwali iki ai ma kekahi mau wahi.  Aka, ua haawi mai no nae o Tureke i kekahi mau kumu e manaoia aku ai aole no oia i haalele loai na manao e kokua ia Enelani; aka ua hakilo ia aku nae ia mau ano hana, a ua ike ia na hana maalea a ua o Tureke   Ua hoomaopopoia; o kona hoao ana e hoike iaia iho e kokua no ia Enelani, he manao ana kona e kali a komo iloko o ke kaua, alaila, e huli aku no auanei kela a kue ikaika aku ia Enelani; no ka mea, ua mau no kona manao lili.  Nolaila, aia o Enelani mawaena o neia mau kumu hookanalua i ka Tureke mau hana ano like me ka @alopeka.

            O ko Kelemania kulana, he mea hiki ole ke hoomaopopo aku.  Aole oia i hoopuka ae i kekahi mano e kokua ana, a aole no hoi i hoopuka i kona manao kue, i na hoalala a me na hana a Enelani, nolaila aole i maopopo kona kulana.  Aka, he nui nae a lehulehu na lono i lawehele ia.  Ua hoike ae kekahi lono telegarma, ua poloai aku la ia i ke Aupuni o Sepania e hoouna mai i kona mau koa no ka hoomoana ana ma ke kahua o ke alawai o Sueza; a no ka ikaika o na koi a me ka lawa pono o na hoakaka ana ma ko Kelemania aoao, ua oleloia, ua ae mai la o Sepania i ke noi, a e komo pu aku ana oia iloko o keia ao omamalu kaua hahana.  Ua olelo ae hoi kekahi lono, o na hana a Italia, ma ka hoole ana aole oia e komo pu ma keia mau lawelawe ana, oia no ka hoke ana mai, ua like na manao o Klemania a me Auseturia me kona; e waiho malie aku i na hauwawa ana a me na lawelawe ana na Tureke hookahi no e hooponopono nona iho.  Aka nae, ua hoomaopopo ia aku ma kekahi mau hiona, e kali wale ana no lakou no ka manawa kupono, a e komo aku ana no ka lakou mau inahele pakahi o ka meaono e makaleho nui ia la.

            O ke kumu nune nui mawaena o na Aupuni o Europa, oia no na kulana mawaena o Enelani a me Rusia.  O Rusia, iloko ona makahiki lehulehu i hala ae nei, ua ake nui oia e loaa iaia kekahi awa hoomoana kaua nona mawaho mai o kona mau palena no ka mea, aia iloko o ka hapanui o kela a me keia makahiki, e poi pu ia ana kona mau awa e ka hau a paa, a ua hiki ole ke lawelawe ia kana mau hana pili kalepa moana, a aohe hoi wahi e hoolulu ai kona mau aumoku malalo iho o kona mana.  I ka manawa kaua, aohe ona awa e lawe ia ai kona maa koa ma na moku, a aia wale no ma ka aina e hele ai.  Nolaila, ua nui kona hooikaika e loaa iaia kekahi aina nona iho malalo loa mai, mawaena o na kahua mehana, a e loaa ai iaia he awa kumoku kuono a ikaika.  Nolaila, ua hooikaika mau oia e nee mai ilalo a hoea i ke Kowa o Dadanela, a e hookahua iaia iho malaila a e ole ma na palena o Inia.  E hoomanao kakou, aia o Tureke ke waiho la ma na aoao elua o ke kowa o ke kai Dadanela, i maheleia hoi kelahi hapa ma ka aoao o Europa a maka aoao o Asia kekahi hapa.  O keia Kowa o Dadanela, oia no ke ala pololei a Rusia e holo kau ai mai konaaekai mai o ke Karaimia a hiki i ke Kaiwaenahonua, a hoea loa i ke Kowa o Gibaraleta, ma na palena o Malata, ke kahua hoi o Enelani.  Nolaila, inae lilo ia Rusia kekahi lihi o Tureke, e like me kana mea i ake nui ai, oia hoi ka hapa maka aoao o Europa, alaila, he mea maopopo aohe mana nana e kaohi aku i ka ikaika o kona mau aumoku kaua i ka ua lanakila ana ae a hoea ma na kapakai o ke Kaiwaenahonua, a e loaa ana iaia he mana ikaika e hana aku ai e like me kona makemake; a e oni aku ai hoi maluna o inia a me Aigupita pu; a e loaa auanei kona mana hookahi e hoopaa ai i ke alawai o Sueza, a paa ia ipuka ano nui o ka launa ana me ko waho aku nei, a e komo aku ai hoi o na aumoku malaila.  No keia mea, ua ni aku o Enelani ina mana e aku, e kue ana i na hoeaea a Rusia, a e noi ana e hoopaa like lakou a pau ia lakou iho e koku i ka noho mana o Tureke maluna iho o kona mau palena, me ka ae ole aku e laweia e kekahi mano aupuni okoa.  O ka Enelani hana akamai keia, o ke kii ana aku i na hoopaa a na mana okoa e ae mai e malamaia ko Tureke kulana nona iho maluna o kona mau palena.  Malalo o keia mea, ua hiki ole ia Rusia ke oni nona iho.

            O Rusia hoi ma kona aoao, ke nana mai nei me na maka makakiu o ka Bea @i na hana a ka Liona.  Ua maopopo iaia, ke noho mana o Enelani maluna o kekahi okana apana o Tureke, alaila, e loaa ana he kumu keakea nui iaia no kona hoopalahalaha ana aku i kona mana.  Ina hoi e loaa ana ia Enelani ka mana maluna o kekahi wahi o Tureke ma na kapakai o ke Kowa o Dadanela, alaila he kumu ia e loaa ai i ua Rusia nei na keakea i ka manawa kaua o ka hemo ana mai o kona mau aumoku mai ke Kai Eleele mai.  Nolaila, ua maopopo ia Rusia he makemake nui ko Enelani e loaa aia kela mau haawina maikai a ikaika; a pela no hoi ua maopopo no ia Enelani, na iini nui a Rusia e loaa iaia kela mau kahua nana e hoolanakila nui kona mana.

            A oiai ia Enelani e hoao nei e lawelawe i na hooponopono ana i na hana ma Aigupita, a oiai no hoi aia o Aigupita ma kekahi ano malalo o Tureke, ua ala mai la ko Rusia manao kue, me kona olelo iho, he hana kue loa ka Enelani i kana mea i noi mua ai e hoopaa na mana nui ia lakou iho, e hoonoho a hoomau ia ko Tureke kulana aupuni maluna o kona mau palena.  A oiai ua hoole ia ua Rusia la aole e lawe a komo paha nona iho ma ia mau palena, pela no oia e kue ai i ko Enelani komo ana e lawelawe ma keia mau mea; a ke ole e hoomalu oia iaia iho, alaila, e hooponopono ia no e ka waha o na pu kaua, ke ole e hooponopono e ia a hoomalu ia e ka uwao ana mai o na mana aupuni e ae, a hoomalu aku ia Enelani, a hookuu aku ia Tureke e hooponopono nona iho; koe wale no ina e kue ia na pono o na lahui a me na aupuni e aku.

            Malalo o keia mau kumu, ua hahana na kukakuka ana mawaena o keia mau aupuni a ua aneane loa e hiki ke hooiaioia ae, e hoea mai ana ka lono ma keia mau la iho, ua hoolale aku la na ai a ka ui mawaena o laua; oiai, ke hoomakaukau nui ala laua no laua iho; a oiai, o ka mea e lanakila ana, e lilo aku ana iaia ka mana a me ka ikaika ma ia kahua, me he la, ke komo io laua iloko o keia kaua, alaila e hahana ana a e kahe nui ana ke koko me ka weliweli.

            Ua hiki no hoi ke hoomaopopoia, ina e komo io ana keia mau aupuni iloko o ke kaua, alaila, he mea oiaio, e komo poo aku ana o Europa holookoa iloko o ke kaua huliamahi.  Penei e hoomaopopo ia aku ai.  Aia mawaena o neia mau mana nui elua, he mau hoa loha a he mau enemi ko kekahi a me kekhi mawaaena o na mana aupuni e ae.  Nolaila, e mahelehele ana, e kokua ana kekahi mau aupuni ia Enelani, a o kekahi hoi, e huli ana me Rusia. Ma na kohokoho ana a ka poe i noonoo i keia mau ouli, ua oleloia, e komo pu ana o Auseturia me Enelani, a o Italia hoi me Helene e huli aku ana me Rusia.

            A o Farani hoi me Geremania, aia laua iluna o ka pa, me ka maopopo ole ia laua ka aoao e lele ai.  No ka mea, ke mau nei no na hahana o ka inaina iloko o Farani no Kelemania no na mea e pili ana i ka laua kaua hope loa iho nei, a ke ake nui nei o Farani e hoi hou mai na apana mahele aina o kona mau kuleana i lilo ai ia Kelemania.  Nolaila, ke kali nei ua Farani nei a hoomaopopo aku i ke Kelemania aoao e komo akua ai;  ina ma ko Rusia aoao, alaila, e komo aku ana kela me Enelani, a kaua aku i kona enemi; a ina hoi me Enelani o Kelemania e komo ai, alaila, e hui ana kela me Rusia.  Nolaila, ke kali wale ala no kela no ko Kelemania oni ae, alaila hoomaka koke kona nee ana.

            Aka, eia noo Bisimaka, ke kuhikuhipuuone ke kahakaha mai la i na kuhikuhi ana imua o kona Moi Emepera.  Ke kali mai la o Kelemania me ka maopopo o keia mau mea a pau e pili ana i ko Farani aoao, nolaila, e hoopu ana ua Bisimaka nei iloko o na hoonanea a hiki i ka wa e paniia aku ai ke alanui e hiki ae ai o Farani ma kahi o ka hana, alaila e hoomaka ana oia e oni, a ua hala ka manawa no ua Farani nei ua paa ka ipuka nona e komo ae ai.  Ua hooiaio ia nae, e komo pu ana ua Kelemania nei me Enelani.

            O na mana aupuni e ae, ke ku nei kela a me keia me ka makaukau, e kali wale ana no o ka hoomaopopo aku i ka aoao a kela a me keia e komo aku ai.

            Ua noiia aku ke Suletana o Tureke e kuahaua aku he kipi o Arabi Pasha, na ka Adimarala Beritania i noi aku, aka, ua hoole ke Suletana i keia, no kona manao, he mau hana keia e hoike mai anai ka manao o Enelani e noho mana maluna o Aigupita.

            Ua haalele aku la o Arabi Pasha i kona aahu kupa malalo o ke Kedive o Aigupita, a ua komo ae la i ka aahu o ka poe ukali o Mahomeda, e hoolilo ana i ke ano o keia kaua he kaua hoomana.

            Ua oleloia, ua huli nui mai na kanaka o na okana aina mawaho o Alekanederia ma ko Arabi Pasha aoao, a ke pii mau ala ka pehu o kona mau koa he mau tausani i kela me keia la.

            Ua nui ke kue o ke Count de Lessepa, (ka mea eli i ke alawai o Sueza) i na hana a Enelani. I kona lohe ana e lele ana he mau koa Beretania ma lamaila, ua awiwi aku la oia ilaila, a hoike ae la i kona manao paa, mamua o ka lele ana o na koa Beretania iuka, e hehi mua lakou maluna o kona kino a me ke kino pu o kana keiki.  Ua haiolelo ikaika oia imua o na koa o Arabi Pasha, e kue ana ia Enelani a me Farani, a e kapa ana ia lakou he poe malihini e hele wale mai ana me ke komohewa e pakaha.

            O na Alii o ka lahui Bedouina, ka poe hoi ma ka aoao o ke Kedive mamua, ua huli ae lakou mahope o Arabi Paaha, a ua makaukau ko lakou mau koa nona.

            Ua hoike ae na Arabi Pasha nei, aole oia e kue nei nona iho, aka, no ka mau o kona aina a me ka pono o kona lahui. Ua olelo oia, na kuai aku ke Kedive ia Aigupita a lilo ia Enelani me Farani, a na mahuhu aku. A hookahi wale no ana mea e hoopau ai i ka paa o kona manao, oia wale no ka haawi pio holookoa ana mai o ke Kedive me na kumu ole, a o ka hookaawale koke ana aku o na aumoku kaua me na koa o ko na aupuni e;  e uku ia a poho o na poino o Alekanederia.  Aka, o keia mau hoonuinui, he mau kumu hoala wale no keia i na manao o na kanaka e huli me ia.

            Ua maopopo, ke kaua io keia mau aupuni o Europa, alaila, o ka hopena loa, oia no ka nawaliwali loa ana o Tureke, a e kipaku ia mai ka aoao Europa aku a hoi loa ma ka aoao Asia.

            Ua nui ka uhu o ka Hooilina Moi o Enelani e hele aku a e komo @ @ @ lawelawe ana, aka, ua @ @ @ @ Moiwahine, a ua paa iho la.

            Ua oleloia, ua kuilima pu aku la o Amerika me Enelani, a ua lilo ko laua mau puuwai i hookahi.  Aole makemake o ka Aeko e komo ma keia kaua, aka, i kona manawa e kaheaia ae e Enelani e komo pu aku ma o ka inoa o ka hooko ana i ka pono a e malamaia ka maluhia, a haele pu aku laua me he mau mahoe la, alaila, e hoea mai no auanei ka la e pulumi ia aku ai na aupuni hoohaunaele a pau o Europa, a e noho alii ai ka maluhia, no ka mea, he hiki ia laua ke lawe pio i ka honua holookoa.  No keia mea, ua makaleho ia o Amerika e ko Enelani mau enemi, e ake anae huli aku me lakou, aka, eia ka pane a ka Aeto-- O Enelani ko ʻ u kupanakane, a oiai ke aoo aku nei oia, a ke hooluaiele ia mai nei e oukou, nolaila, aole hana e ae a ka moopuna, hookahi wale iho no, o ka hele ana aku a kokua iaia, a paio me ia, a hoike aku i ke ao holookoa ke mau oiwi maua no loko mai o ke koko hookahi a no ka io hookahi."

            Ekolu mau kumu nui a Enelani i komo mai ai ma keia kaua a me na hooponopono ana ma Aigupita.  O ka mua, oia no ka hoihoi ana mai i na dala i hoale ia aku ia Isamil, ke Kedive, e na haole Enelani, a i uhauha ia hoi me ka hoohana ole ia no na mea e pomaikai ai ka aina e loaa ai ka puka.  O ka lua, oia no ka hana hoopukapuka a e Kuhina Nui Bekonafila i hookomo ai ia Enelani iloko o kona manawa e ola ana.  Ua kuai aku ua Bekonafila nei no ka pomaikai o Enelani he 176,602 mau mahele hookahi, ua like ia me $19,602,822; a ua loaa mai ia Enelani, no ia mau mahele, he $25,000,000 a oi; a e uku mau ia ana iaia he 82 pakeneta no kela tona keia tona ukana o laweia ana maluna o ka ilikai o ke alawai o Sueza ma Aigupita.  A ʻ o ke kolu, oia no kona makaleho i na okana aina e kokoke ana, na wahi hoi i maopopo iaia he kahua ikaika no ke Aupuni e lilo ana iaia ia mau wahi; a mamua o ka lilo ana ia hai, e hooikaika mua ana ia e lilo nona ia pomaikai.

 

Ka Ahaaina Pele ma Kukuau, Hilo.

 

            Ma ka Poaha ka la 10 o Augate i hala koke iho la, ua weheia keia ahaaina nui a i li ʻ a mau ia e ko Hilo poe a me kekahi poe e ae ma Kukuau, Hilo. Ua akoakoa ae he heluna nui o na kanaka o kela a me keia ano, a ua wehe ia ka paina ana ma ka hoomaikai mua ia ana i ka Mea Mana Loa ma o kekahi leo pule a me kekahi himeni Pele i hoomakaukau ia no ia la, alaila ua noho iho la kela a me keia e hoopiha i na koii welawela a loko.  Ua nui na mea ai i hoomakaukau ia.  He mau mea ai Hawaii wale no.  Ma ka auinala ua weheia kekahi mau haiolelo e pili ana no na hana o ka la, a he mau haiolelo no hoi no na Hone o ia kaona e pili ana no ka laua mau hana i lawelawe ai ma ka Ahaolelo iho nei.  Ma ke ahiahi ua hoonanea ia ke anaina ma o na ohe keleawe a ko laila mau @ @ @ a ua hoomauia aku a hiki @ @ @ ke aumoe.  Ma ka Poalima a e ka la 11, ua hoomauia aku no ka akoakoaana o na kanaka ma ka lanai ahaaina.  Maikai na hana i lawelaweia a maluhia no hoi.  Ua hiki aku kekahi poe ma ia ahaaina mai Oahu aku nei.  He ahaaina pele kela i malamala e ko H la poe, he la nui, he la hauoli.  Iloko o keia mahina kapiha ana o ka makahiki holookoa o ka pio ana o ke ahi hookalapua a ka Madame Pele.

 

            Ke lohe hou ia aku nei e ko ho kulanakauhale poe nei, ma kela mau o, na loa kanikani wi o na popoki wawae loa, e hele uwauwa ana ma ko alanui i ka po Poalima nei ma Kaakopua ma ae nei.  He kou no o alanui Ema a o kahi pipili mau ia e na owau o keia ano, ua manao paha he olu ko lakou leo wi hanakali kohu ole.

 

            He hauwalaau hoopaapaa ka i lohe ia maloko o ka hale humuhumu lole o Kanikaiwa i ke kakahiaka o ka Poalua nei.  Ua hoike ia ai ia makou, ua "olohani" na wahi lima paahana i ke poo na ka laua mau wahi kenikeni a oia ke kumu o ia hauwalaau.  E ukuia na lima paahana no ka luhi i mea e maikai ai ka noho oluolu ana.