Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 33, 19 August 1882 — KE AO OMAMALU MA AIGUPITA! KE KULANA PAONIONI O NA AUPUNI NUI! ANEANE KOMO HOOKAMA ENELANI KE OLE E HULIAMAHI EUROPA! UHU KA HOOILINA MOI O ENELANI E KOMO KINO I KE KAUA! Makaleho ia ko Amerika Kulana! [ARTICLE+ILLUSTRATION]

KE AO OMAMALU

MA AIGUPITA!

KE KULANA PAONIONI O NA AUPUNI NUI!

ANEANE KOMO HOOKAMA ENELANI KE OLE E HULIAMAHI EUROPA!

UHU KA HOOILINA MOI O ENELANI E KOMO KINO I KE KAUA!

Makaleho ia ko Amerika Kulana!

| Ma ke k? ana maī o ka mokuahi M Anjei Head M mai Kapalakiko mai, aa loaa mai ha nuhou no elfō!a la raakaraaka; a he ano nui 00 na mea i ioaa mat. Ua hooiaio ia mai na me* i e koino hookahi aku ana o Enelani iloko o ke kaua, n\a ke ano, e hoopio aka a e kakula hou i ka ooho maluhia ana. Ua nana mai la ke Aupuni o Tureke i na han» a Eneiani ma Aigupita, a ua liii a hu< hu oia, a ua hoomaka kona hoike ana mai i kona kue, a ua haalele loa t na hoao ana e kokua ia Enelani ma na hoao ana e hoopio 1 ke kaua. Ua hoike ae ua Tureke nei i kona mauao, aole keta komo an% mai o Enelani ma kei» hana no ke ake maoli e hoopio i ke kaua. aka, no kona makemake maoli iho no e kau aku kona noho mana ana ma* luna o na wahi ana i makalehō ai/ a i ikaika ai hoi kona kuiāna ma na palena aekai 0 Aigupita, a noiaila, ua uhi iho oia iaia iho ine ke koloka o ka maaiea mā ka olelo ana e hoao ana oia e hoo|>au i ke kaua i kumu e maiamaia ai ka maluhia a koino oie aku ai hoi o Europa holookoa iloko o kekahi kaua huliamahi hookahe koko nui. O keia haalele ana mai o Tureke ia Enelani, he kumu no ia nana e hookoikoi i na hooikaika ma ko Enieani aoao. a e ano na» waliwali ikiai ma kekahi miu wahi. Aka, ua haawi mai no nae o Tureke i kekahi mau kumu e manaoia aku ai aole no oia i haalele ioa i ni maiuo e kokua 'u Eneiani; ata ua hakiio ia aku nae ia mau ano hana, a ua ike ia na hāna maalea a ua o Turekc Ua o kona hoao ana e hoike iaia iho e kokua no ia Eneiani, he man«o ana kona e kali a komo iioko o ke kaUa, alaila, e huli aku no auanei keia a kue ikaika aku ia Enelani; no ka mea, ua mau no kona manao lili. Noiaiia, aia o Enekni mawaena o neia mau kumu hookanalua i ka Tureke mau |tana ano iike me ka -alopeka. I O ko Kelemania kui.na. he mea hiki oie ke hoomaopopoaku. Aole oia i hoopuka ae 1 keknhuit>anfo e a qoi§ no hoi i hoopuka i ki»ia mansfo kūe, i'na hoaiala a me na hana noiaiia aole i maopopo kona kuiaiia. • Aka, he nui nae a lehuiehu na lono i iaweheie ia. Ufc hoike ae kekahi lono teiegarama, ua poloai aku U u i ke Aupuni o Sepania e hoouna mai i kona mau koa no ka hoomoana ana' ma ke kahiia 0 ke aiawai o . Sueza; a no ka ikaika o na koi a me ka laWa pono o na hoakaka ana ma ko Keieinania aoao, ūa oleioia, ua ae mai la o Separiia'i*ke noi, a e komo pu aku ana oia iioko o keia ao omamalu kaua hahana. Ua olelo ae hoi kekahi iono. o na iiana a Itaiia, ma ka hoole anaaole oia e komo.pu ma keia inau iawelawe ana, oi'a no ka hoike ana mai, ua iike na tnthao o Kelemnni» a me Auseturia me kono; e waiho maiie aku 1 na hauwawa ana a me na lawelawe ana na Tureke hookahi no e hooponopono noaa iho. Aka nae. ua hoomaopopo ia aku ma kekahi mau hiona, e kali wale ana no iakou no ka manawa kupono, a e komo aku ana no ka lakou mau in'ahele pakahi o ka meaono e makaieho nui ia la. O ke kumu nune nui mawaena o na Aupuni o Europa. oiu 110 na leulana mawaena 0 Enelan a me Husia. O Rusia, iloko o na makahik: iehuiehu i haia ae nei, ua ake nui oia e loai iaia kekahi awa hoomoana kaua nona maAaho mai o kona mau paiena. no ka inea, aia iloko o ka hapanui o keia a me keia malnhiki, e poi pu ia ana kona mau e ka hau a pt.a, a ua hiki oie ke laweiawe ia kana mau hana piii kaiepa moana. a aohe hoi wahi e hooiulu ai kona maa aumok« malalo iho o kona mana. l.ka n*miwa kaua, aohe ona awa e iawe ia ai tcona mai koa ma na moku, a aia wale no ma ka ain» e hele ai. Nolaila, ua nui kona -hoolkaika e loaa iaia kekahi aina nona iho maial# ioa mai, mawaena o qa kahua mehana, a e loaa ai iaia he awa kuipoku kupono a ikiika. Nolaila, ua hooikaika mau oia e nee mai ilalo a hoea i ke Kowa o Dadanela, ae hookahua iaia iho malaila a i ole ma na pilena o Inia. E koomanao kakou, aia o lureke ke waiho ia ma na aoao elua o ke towa o ke kai t)adaneia. i maheieia hoi keUhi hapa ma ka aoao o Europa a roa ka aoeo o Ast& kekahi hapa. O keia Kowa o )a<ianela, oia no ke ala po\o>et a Kusta e 1010 iku ai mai koaa aekai nai o ke Kaiai m hiki i ke Kif»waenahonaa, a hoea ioa 1 ke Kowa o Gihart!eta, mk ni pakna o Mthta, ke kahua hoi o Enekni. Noiaiia, ina e liio ia Kusia Vekaiti iihr o Tareke, e like me kana me« i ake nui ai, omhoi ka hapa ma ka aoao o Europa, a)aiia, he mea maopopo aoi)& mana nana e kaohi aku i ka ikaika o kona mau aamoku kaoa i ka au ia- | oaleiia aoa *e a hoe* ma na kapakai o fee I KaiwaenAhonua, a e ioaa ana mk he ra*na ikaika e hao* alra ai e iike xne koaa oaake- | make; a • oni aku ai hoi maluna o lpia a i me Aiaapiu paj a e loaa auanei kona ms- - na liomhi e hoopaa iti i ke akwai o Su-

k apu ia t£tuka ano nui o km lauisa ana . me ko «mho aku nei. a e komo aku al hoi o |aa aumoka malaila. No keia mea, ua ui , *ku o Eneiani i n& maoa e aka, e kue aoa i I na hoe«en a Ros&, a e not ana e hoopaa !i* ■ ke iakou a pna a Ukou \ho e kokua i ka ao- ; ho mana o Tureke malaoa iho o kooa maa i pakna, me ka ae ole aku e Uweia e kekaiū maaa aapunī okoa. O ka Eoelani haaa ■ akamai keia, o ke kii ana aku i na hoopaa a na, maaa okoa e ae mai e makmaa ko TaI nko Meana nona *ko malaoa p koaa oa9 ' palena< Mfialo o keia mea. oa hiki oie w. , R««ā l»om noat ilu>. ? O Rosia hoi ma koaa aoao, ke aum mai nei nie n* oka Bet raa 1 hana *ka l<;ooa. Un maopopoiaia, ke eo- ; ho mana o Eeelani maluna o kekahi okana apana o Tareke ? akila, e ioaa ana he kumu ke&Kea nui iaia no kooa hoopaiahaiaha ana : aku i kona mana. Ina hoi e loaa ana ia | Enekni ka mana maiana o kekahi waki o | Tureke ma na kapakii o ke Kowa o £>ada- \ nek, aiaik he kumu i» e ioaa ai i u« Kasi« | nei na keakea i ka manawa kaua o ka hemo ana mai o kona maa aumoku mai ke Kai £Jeeie mai. :>o!aila, ua maopopo ia Kuaia he makemake nui ko Eneiani e ioaa iaia keia maa haawina maikai a ikaika; a pek no j hoi: ua maopoao no ia Eaeiani, na iini nai \ a Rusia e ioaa iaia keia mau kahu* nana e hooknakiia nui kona mana. i- A oiai ia Eneiani ē hoao nei e iaweiawe j ina hooponopono ana i na hana ma Aigu* ipila, a oiai no hoi aia o Aigupita ma kekahi lano malalo o Tureke, ūa aia mai ia ko Ru- • si* manao kue, me kona oiefo iho, he hana . kue loa ka Eneiani i kana mea i noi mua ai e hoopaa na mana nui ia iakou iho, e hooi noho a hoomau ia ko Tureke kulana aupuni \ maluna o kona mau palena. A oiai ua ho- \ oie ia ua Rusia ia aoie e iawe a komo paha ; nona iho ma ia mau paiena. pela no oia e kue ai i ko Eneiani komo ana e iaweiawe Miri keia maumea; a ke oie e hoomalu oia iaia iho, aiaiia, e hooponopono ia no e ka ; waha o na pu kaua, ke oie e hooponopono e 'ia a heomaiu ia e ka uwao ana mai ona mana atfponi e ae. a hoomalu aku ia Eneia- • ni, a hookuu akuia Tureke e hooponopono nona iho; koe waie no ina e kue ia na pono o na iahui a me na aupani e aku. Malalo o keia mau kumu, ua hahami na kuk ikuka ana mawaena o keia inau aupuni a ua aneane foa e hiki ke hooiaioia ae, e hoea mai ana ka iono 'ma keia mau ia iho, ua i hoolule aku ia na ai a ka ui mawaeua o iaui; 'oiai, ke hoomakaukau nui ala laua no | i iaua iho; a oiai, o ka mea g ianakiia ana, e i • liio aku an i iaia "ka mana a me ka ikaika j ; ma ia kahua, me he ia, ke komo io iaua iio-' ("ko o keia koua, alāiia e hahana ana a e ka--1 he nui ana ke koko me ka weiiweli. Ui hiki no hoi ke hoomaopopoia, ina|e komo io ana keia mau aupuni iloko o ke ka- ! ua. alaiia, he'mea oiaio, e komo poo aku ana o E"ufopa" hoioukoa iioko o ke kaua hu;iiamuhi. Penei e hōoinaopopo ia aku ai. | Aia mawaend o neia mau nui «lua, he mau hoa'ioha a he niau enemi ko kekaki a me kekahi mawaena o na manaaupuni e ae. Noiaila. e mahelehele ana, e kokua ana J kekahi mau aupuni ia Eneiani, at) kekahi ' hoi, e huli ana me Rosia. Ma na kohokoho ana a ka poe i noonoo i keia mau ouli, ua oieloia, e kouio pu ana o Ause(uria me Ene* iani, a o Itaiia hoi me Helene e huii aku : ana me Rusia. ' |* A o Farani hoi me Geremania, aia iaua ' iluna o ka pa, me ka maopopo oie ia laua ka aoao ē iele ai. i\o ka mea, ke mau nei

no na hahana o ka inaina iloko o Farani no Kelenaania no nn mea e pili ana i ka laua kaua hope loa iho ne», a ke ake nui nei o Farani e hoi hou mai na opana mahele aina o'kona mau kuienna i lilo ai ia Kelemania. Nolaila, ke kah nei ua Farani nei a hoomaopopo aku i ke Kelemania »oao e komo aku ai; ina ma ko Rusia aoao, alaila, e komo aku ana keh me Enelani, a kaoa aku i kona enemi; a ina hoi ine Enelani o Kele-! mania e komo ai, alaila, e hui ana kela me Kus'u. Noliila, ke kali w&le ala no kela no ko Kelemania oni ae, alaila hoomaka koke kona nee ana Aka, eia no o Bisimaka, ke kuhlkuhipuuone ke kahakaha mai la i na kuhikuhi ana imua o kona Moi Emepera. Ke kali mai 1« o Kelemania me ka maopopo o keia mau ; mea a pau e pili ana i ko Farani aoao, no- j laila, e hoopu ana ua Bisimaka nei iloko o na hoonanea n hiki i ka wa e paniia aku ai ke alanui e hiki ac ai o Farani ma kahi o ka hana, alaila e hoomaka ana oia c oni, a ua hala ka manawa no ua Farani nei ua paa : ka ipuka nooa e komo ae ai. Ua hooiaio ia nae, e komo pu ana ua Keiemania nei me ; Enelani. ' O na maoa aupuni t ae, ke ku nei kela a me keia me ka makaukau, e kaii wale ana no o ka hoomaopopo aku i ka aoao a kela a me keia e komo aku ai. Ua noiia aku ke Suletana o Tureke e kuahaui aku he kipi o Arabi Pasha, na ka AdiitiaraU Berftania i no« aku, aka, ua bo- ; ole ke Suletana i keia, no kona manao, he m*u hana keiae hoike mai ana i ka maaao o Enelani e noho mana maluna o Aigapita. Ua haaiele aku la o Arabi Pasha i kooa | aahu kupa malalo o ke Kcdire o Aignp»U f a j ua komo ae 1« i ka aahu o ka poe ukali • j Mabomeda, e hoolilo ana i ke ano o keia ; kaaa he kaua hoomana. CJa olelftia. ua huli noi mai na kanaka o na okana aina mawaho o Alekanederia ma ko Afabi Fasha aoao, a ke pii tnaa ala ka pehu o kona mau koa kie mau iauaani i keia me ke» la. Ga oui ke koe o ke Coont de Leasep« t (ka mea eii i ke alawai o $aea) i na hana « .. Enelani. I koaa lohe ana e leleaoa lie maa koa Beret*iua ma Umaiia, qr awiwi aka U eia Uaiii, a hoike ae la i kooa sn«nte paa,

* iiMimaa o ka lele »ni ona koa Qci«fßßli : iola, e hehi raaa Ukoo a«tagfc o kooa iiiao *me ke kiuo pa o kmo» keiki. Ut kaioielo [ ikaika oia intxt ona koa o Ar*bi hiha, • l kne ixtt k Eaelani * mft F«nni f t « kaya j moa ia i»koa he poe mlihim e hek wmle ? mti tnt »e ke komohew* e ptkaha. , Oot Ahi ok» Uhai Bedooin«, lem poe ; boi ena kt toto o ke Kedire mamoi, « ha- \ ii te ltkou mihope o Amhi PAiiM, • at mt- ; kaakaa ko ltkoa mta ko« noot. j CJt hōike te oa Aiahi Puha aei, a*ia aia | e koe net noot iho. tkt, oo kt ata • kaat j tiaa ame ka pooo o koai khai. Oa Ma loit. na koai tHr ke Ketfm ia a ll- [ io ia Paiani, a oa mhaki akn. [ A hookahi wtle no toa m«a • hoopaa al i ka paa o kooa mtnto, oit wak iio b hatwi pio hoiookoa tnt mtl oke £«dirt toē aa kama ofe, a o ka hookaawale keke aat tko o oa tamoku ktut me oa kot o ko oa tapa« ni e; e aka ia oa poho ooa poiao o Aiekaaederia. Aka, o keia mtu hoonainai. he maa kamu hotla waie ao keia i ot maoto o na kanaki e hoii me Lt. 0t mtopopo } kt ktua io keia maa tapatni o Europt, ilaila, o ka hopeoa ioa, ota ao ka ntwaiiwt!i loa tat o Tureke, t e kipaka ia mai ka aoao Earopt aku a hoi loa ma ka toao Asta. Ua nui kt ohu o ka Hoo>lina Moi o Eoelani e hele tka t e komo " ' v Uweiawe aoa. tkt t ut t»*. Moiwihine, aui ptt ibo lt '- v Ut oieloia, ut kuiiima pu «ku lt o Ain«lika me EneUni, a ua liio ko laua mtu puuwai i hookahi. Aole makemake oka Aeko e komo ma kei* ktut. akt, i knnt maaawa e kaheaia ai e Enelani e komo pu «ku ma o ki iuot o ka hooko ana i ka pono a e malamaia ka maluhia, t hiele pu aku Uua me he mtu mahoe la, alaila. e hoea nui noauanei kt U e pulumi ia aku ai na «upani hoohaunaele a pau o Kuropa, t e noho alii «i ka maluhia, no ka mea, he hiki it !tut ke liwe pio i kt honui ho(ookot. No keia me», ua makaleho ia o Amenka e ko Enelani mtu enemi, e tke tnt e huli aku me likou, ak«. eia ka pane aka Aeto—' O Enelani ko'u kupanaknne, t oiai ke aoo aku nei oia, a kt hoohmieie iamai nei e oukou, nolaila, tole hana eae• ka moopuna hookahi wale iho no, o ka hele ana aku a kokua iaia, t ptio me ia, a hoike aku i ke ao holookoa ke mtu oiwi miua no ioko mti o ke koko hookthi a no ka io hookahi." Ekolu mtu kumu nui a Eneiani i komo mai ai ma keia kaua a me na hooponopano ana ma Aigupita. O ka mui, oia no k« hoihoi ana mai i na dalt i hoaie ia aku ia Ismai), ke Kedive, e na haole Enelani, t i uhauha ia hoi me ka hoohana o!e 4 i« no nt mea e pomaikai ai ka aina e ioaa ai ki puka. Oka iua, oia no ka hana hoopukapuka a ke Kuhina Nui Bekooafi!a i hookomo ai ia Enelani iioko o kona manawa e ola tna. U« kuai aku ua tiekooafila uei no ka pomaikai o Enelani he mau mahele iloko o k« aiawii o Sueza, no $100 o ka maheie hookahi, ud like ia me $19,602,832; a ua lott m«i it Enelani.'oo ia mau maheie, he $2&,000,000 a oi; a e uku mau ia ana iaia he 8£ pakenett no kela tona keia tona ukana • i«weia ana maluna o ka ilikai o ke alawai o Sueza ma Aigupita. A' oke kolu, oia oo kona makaleho i na okana aina e kokok» ana. ni wahi hoi i maopopo itia he k«hut ikaika no ke Aupuni e lilo tn« itia ia mt* \vahi; a mamua o ki īilo ioa ia hai, e h<x>ikaika miia ana ia e lilo nona ia pomaikai.