Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 35, 2 September 1882 — E LOLI ANA ANEI KE ANO O KE AUPUNI? [ARTICLE]

E LOLI ANA ANEI KE ANO O KE AUPUNI?

Ua hiki <Dai ki naaai» e BMQ«t ai kakoa no ke >ulaxia o keia aopaoi • ku oei, tne ka mnao ibo heaha )• ke ao« o k* aupum T He nia*a keia i hiki ole ke palo ia • ko H*wau eei poe makamAka •***, a he nioa* e haka pono la ana e ka poe o aa iiaa e, e oaoo pooo ana ia kakoe. $* okloia he aapoo» alii ko kakoo o k» Komka* •awoi; ke oieioi» oei i keia wa I» Kumakaoawai ole kakou; ma haahh ia ke kolioa Kumokaaawai. He Kamekaaa *ai »o e w*»k« ae«, akm «a 1>I« i« i m« B1 hoowahawaha ia e oa poo aopooL Aob« (eo o oa makaaioaoa, aa hao ia ko lakoo ; eoau pooo, a oa kooaakaia ta bkoo e n vi. , haolelo a lakoo i koho a» il#ko o ka Ahaole- | lo Kaa Kaoawai o ke Aopoai. j '•"•w Wwi k»fcrt i lloko o keia «an «ekiMki i lai» m i u»i, «» v*>bo «h % tpm a$ nt|-

aioana e koho i ko lakoo poe Laoamakaai-1 oana ? A»!*S a_k« o% Uwe mai ke aoponi ī | kona maiw aupuoi m« o koa* mau luna aupooi U, a bo«&«ns «ka U i mea e komo «* i k« Ahaoielo k« poe i makemakeia i mao wahaoUlo no o« poo «upaoi, a he neo ko oa makaaiaaoa. M« kekahi maa wahi ua lawelawe maoli ka m«n« o ke «upuni e hoeko i ka makemake o ke poo o ke aaponi m« ke koho haiot« «o«. Ak«, a«a ke Kumukanawai oa «ei« oa makaaioana e koho me ke keakea ole ia i ka iakoa poe iunamakaaioaaa. Na oa m«k»«inaoa wal« oo i« haoa aaUlo oka kanawai. Ak« baah« ka mea i iktta m« kei« «io«, iloko o o« m«k«hiki i b«U koke ae oei? £ia, ua Uweiawe ke kuUaa kiekie toa o ke Aopuui ma keia hana i btokaaw«le ioa 1« oo na makaainana wale ao. E oaoa kakou i ka-bua o keia mea. E naoa ike Kao AkaoieU i pau ibo nei. Ua hoike pooo īa aoei iloko o la Haie na maka«m«na o kei« paeaioa ? Aole loa, ua kaula oa keia Ahaoleio i pau iho nei no knna ano pooo ole. Ua hoike maopopo ae kekah' mau ho« o k« Haie, "aohe leo o na makaainaoa ma la wahi." £ oana ina aka&ina i haawi ia eoa Kuhioa o ke Aupnni a me ka Moi kek«hi* oo oa lunamakaaioana. Aua kaulana loa oi« ka waha o ua makaainana o Honolulu, <( he maunu ia mau ahaainuna, he mea hoohei ina luoamakaamana.' 1 £ nana i ka ohauha wale i« o keelaia o na makaainana lioko o ke Kau Ahaolelo «o keia maknhiki. Oa lu wale u na ioaa i ioaa mai m« ka auhau ana i na inikaamaoa, ua iu wale ia tue ka pono «ie. Aohe leo oka poe nana i imi i ka wniwai, aohe o iakou kuieana ma ii.» hooliio ana. E nana i kekahi o na kaua wai hope loa i hooholoia iloko o keia kau iho ne>, e waiho nna i k» mana a pau o ka hookohu ana i na Lun.Hkioawui Apnna iloko o ka luna o ka Moi. Mamuli o keia mau ouii e kau nei, a me na hoailona e ae he iehuiehu wale, ua mnopopo ke haalele nei ko kakou aupum i koua kulana mua, he auponi mainuii o ke Kumukanawai, a e heie aoa ma ke aianui o ke aupuni mana hookahi. £ hoao la ana e umi i ka ieo o na makaainana, a e hooiiioia ana ko lakou mau pono a me ko lukou kuleana lioko o ke aupuni malaio o ke Kumukmawai i mea oie. E hiki an« anei keia hana ? Aole e hiki oluolu ana keia inea. Ona haole e noho nei maloko o keia aupum, he poe Ukou 1 ike i na pomaikai o ka noho aoa n\alalo o ke aupuni KuinukaoMWai, a aole lakou e ae oluolu ana e lila keia aupuni i aupuni mana hookahi. Ua iokahi Ukou a pau ma keia mea, ko Amenka, Beritania, Geremania ame ko Ftrani. O keia mau aupuni nui a maiamalama na aiakai mua o keia honua. Ua piiī paa ioa īloko oka puuwai o ko lakou poe makaainana ke aloha i na pono akea o ka lehuiehu, maialo o na aupuni Kumukanawāi. lua e hanaia iioko o kekahi oia mao aupuni na mea i hanaia ma keia aina iloJco o nei mau makahiki. aole hiki ia aupuni ke ku. A ina e hoao kn kakou aupuni e hookahuii i na pono Kumukanawai o keia ain*. aole auanei e nele ka nana ia mai o kakou e kahi me.i, a m«u nie j paha, oia mau aopuni. Aole lakou eae ana ia Hawan e kukuiu i aupuni :nana hookahi. Pela no me na haole Hawaii i hanauia maauei, a i hookupaia no hoi, aole lakou e «e oluolu aoa i ka hooneeia o keia aupuni mai iuna aku o koua kahua Kumukanawai, i a liio i aupuni ma ka iima o ke kanaka hoo-1 kahi. PeU no hoi me na Hawaii maoii, ko Hawaii ponoi, o ka poe ike a nonnoo iwaena e l*« kou, aoie eae oluolu an» i n:» mea o hoaoia nei e hana no ka hoololi *n.i ike kahua o keia «upuni. Ok« mea i kupaa ai keia aupuni iioko o na kau i haia, oi.i no k.m?» hoomtihui ana maiuuii » nu aupum maluiinla'i.a, * i.:a e haalele kaknu i u. ru|< alakai mu*, aole no e mamao loa ka hopena. Eia ka hewa o ko kawou poe kuhina, o ko lakou hookuu wale aku i ke aupuni e hele me ka hoopooopono oieia m« ke 4«o o ke kumu kanawai Ua olelo ke kumukaiiaw.i, nia maluna o lakoo ka pouo a me ka kew, o na haoa oke ! aupuoi, aka ma k« nan aua, me he mea la aia maluna o hai ka pono a me ka hewa o | ka lakou mau hana, a o ka Ukou h«na, oia .wale no ka hooko ana i ka makemake o ka ! mea e ae., Ke hopo nei makou o pilikia au- i ao«i o Hawaii no ke aupum ole. i