Ka Nupepa Kuokoa, Volume XXI, Number 40, 7 October 1882 — Page 1
This text was transcribed by: | Daina Lau |
This work is dedicated to: | Awaiaulu |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Buke XXI, HELU 40. Poaono, Okatoba 7, 1882. Na Helu a Pau 1088
Na Hoolaha Kumau.
W.O. Smith, Loio: Loio: @ Alamu Kalepa, Honolulu
W.R. KAKELA, @ @ @ Kekua ma ke Kana@'ai.
He Luna Hooiaio Palapala.
Cecil Brown.
@ a he kokua me ke kanawai.
@ @ ka H@@iai@ ana i na Palapala
na ka Mokupuni o Oahu.
@ * Kaahumanu. Honolulu, H.P.A. @
ASA KAULIA,
OIO A KOKU A MA KEKANAWAI
@ @ au e lawelawe i na hihia a pau
@ @ imua o na Aha a pau o ka mo@ @ Oahu. Eloaa no au ma Koolau@ Heeia. a ma Honolulu i kekahi @ @ @oia na kauoha mai na wahi @ @ ka mokupuni me ka eleu @ a me Kahikiwawe.
Jno. Lota Kaulukou,
Loio A HE Kokua.
@kaa oia e lawelawe i na hihia a pau @ @ a pau o keia Aupuni. Ua hiki @ Ke hana i na palapala a pau e pili @ Oihana Loio me ka eleu. Eloaa @@ ma Heeia Koolaupoko, a ma @ Honolulu nohoii Kekahi manawa. @
C.C. Coleman, mara a he mea hana Mekina Kapili Kapuai hao lio. AME KA lana ana Kaa Lio, etc., Hale Hana ma Alanui Alii, E kokoke la i ke Alanui Papa
Kale Kulika, Luna hooiaio Alapala Kuai, Molaki. A Me Na Palapala oia ano.
@ @ @ Palapala Aelike mawaena o na @ @ @ na Kaiwa. Luna Haawi @ Palapala Ma@e.
@ @ o ke Alanui Moiwahine me Kaahumanu, @ @ @ Honolulu, ko Hawaii Pae Aina. @
Richard F. Bickerton,
@ oio a he Kokua ma ke Kana@eai.
Keena hana Helu @ Alanui Kalepa,
@ @ @aku o ka hale kauka o Kauka Min@@ole.
@ ana oia imua o na Ahahookolokolo @ keia Aupuni ma na ano hihia a pau, @ ma Oahu nei, a ma na Mokupuni e ae. @ makaukau maau oia i ka hana ana i na @ @ pili @anawai o kela a me keia ano. @ no hoi iaia ke hoaie dala aku ma ka @@a i na aina ma ka ukupanee haahaa loi. @ na hana me ka hikiwawe a me ka @aa.
George E Sherman,
MEA HANA NOHO LIO
A ME
Na Lako a pau o na Pono Hololio,
a maa kahiko oia iloko o heia hana , a ua kamaama i ko Hawaii nei noho ana; he ekolu na aohau ana. Ehelmai i ikemaka.
AIA KONA HALE HANA MA ALANUI KULA,
Ma @ @ o ka @@apo nui.
@
JAMES M. MONSARRAT, [MAUNA@@]
@OIO O HE KOKUA MA KE KANAWAI.
@ua o na aha Hookolokolo a pau o keia Aupuni. Elawelawe ana no hoi ma na hana @ i ka hooponopono waiwai, me ka imi ana i na palpala Sila Aina, ka hana ana i na Palpala Kuai, Hoolimalima a me ka hoaie @ala ana.
HE LUNA HOOIAIO PALAPALA
Keena hana alanui Kalepa. @ @
Joseph E Wiseman,
@ NA HOOPONOPONO O NA WAIWAI PAA
A Me
Luna Imi Hana.
Helu 27 Alanui Kalepa, Honolulu
@ Hoolimlima no na Rumi, na Hale, a me Luna Kuai me Hoolimalima o na Waiwai Paa ma na wahi a pau o ka Paemoku. Lana imi Hana no ke poe a pau i mele i ka hana ole ma na wai a pau i make makela ma kekahi mokupui o ka Paeaina. @ N.B.--- Na Palapala Hoolimalima e ha@ me ka eleu; e ohiia na Kila Aie a me na ana e @ a pau e pili ana i na hana Oihana Kalepa me ke eleu a me ka pololei. O na huuhiolelo a me na Maheleolelo ana, e hoo@ me ka maikai. O na kauoha a me na @amailio ano maloko o na leta no kekahi o na ana o na ana maluna ae, e hookoia m@@ka eleu loa.
@
NA HOOLAHA.
MAIKAI KE HOI
KA PAPA
A ME
KALAAU O KOU HALE.
NOEA LA@
KAI NO HOI HO KAHI O
WAILA MA.
Nana aku no hoi ia la ohi ka lo o ka laau o Makawao, i ka ua mea hoi o ka nani.
NA PAPA! NA PAPA!
A ME
Na Pono Kukulu Hale
O na Ano no a Pau.
AIA MA KE KIHI O NA ALANUI
Papa me Moiwahine,
Honolulu
Malaila e loaa ai e like me ka makemake no ke
KUMUKUAI MAKEPONO LOA.
PAPA! PAPA! PAPA!
NA PAPA HULUHULU,
NA PAPA MANOANOA,
NA PAPA I KAHIIA,
NA PAPA KEPA,
PAPA HOLE KEOKEO,
PAPA HOLE ULAULA.
Na L@@u, Na L@@u,
NA KUA,
NA KAOLA,
NA AAHO,
NA MOLINA,
NA PEAPEA.
PINE HULUHULU,
PINE I KA@@A.
NA PAPA A ME NA LAAU ULAULA.
PILI ULAULA.
PILI KEOKEO,
PANI KUKA,
PUKA ANIANI,
PUKA OLEPELEPE.
PENA
ONA ANO A PAU,
Hulu Pena mai ka liilii a ke nui,
Aila Pena.
Aila Hoomoloo,
Wani@i, Pate,
Na Lako o kela a me keia Ano.
NA AMI PUKA HALE,
NA AMI PUKA PA,
ANIANI.
PEPA HALE A ME NA LIHILIHI,
Eloaa no malaila.
PAAKAI HELU I,
-O-
KAKAAKO ME PUULOA.
No ke Dala Kuike, e loaa no na mea a pau i hai ia ae @, no ke Kumukuai Eai Loa. O na Kauoha mai Hawaii a Niihau, e loaa aku no ia lakou, e hooko koke ia no ia me ka la wa pono. E kipa nui ilaila i ike i ka oiaio.
905-tf
HE MOOLELO KAAO
-NO-
Keaniniulaokalani!
KANANI LUA OLE
-O NA-
MOKU O KUAIHELANI
Ka mea nana I HOONAUEUE
kukulu o kahiki
AOKe Pukonakona
O NA LA I AU WALE AKU LA.
MAHELE II.
I lohe ae au i ko leo
I ka uwe hanehane i ka pali
Kaleo hoi o kuu kamalei o oe-e
Kuu keiki hoi
Kuu keiki mai ke poo o ka opua
Mai ka onohi o ka malama e pau nei
Me he mea la o maua pu no
Kake kai e momoku nei i kuu manawa
Kuu keiki mai ka lae o ka ia
Mai ke kukuna o ka la e kau nei
I hea ae au e hele oe
I hai aku ia Keaniniulaokalani
Eia maua i waena moana
Me ke kamaiki a maua me kuu aloha
Kuu keiki--e kuu kamaiki hoi o oe
Auhea ana oe.
A pau kana mau olelo hoalohaaloha, ia manawa hoomaka mai la oia e iho mai mai luna mai o ka welau pali a hui pu iho la me kana keiki a apo aku la i kana keiki, a uwe kuo aela me ka uwe helu ana o Haina kolo i kana keiki penei:
Kuu haku mai ka ohu kolomai i uka
Mai ka pali paio lua me ka makani
Me he mea la e haawe iho ana
Kuu keiki mai ka leo o ka manu
E wawalo hele nei ma kanlu o Pakahi
E hiia nei e kahulaana i ke alo
Ka puaene lehu o ka Auana
Ke alai a Makaukiu i ke kai--e
Ia'loha ae av i ko leo
I ka paio pu no me ka ale ku
Me ka naulu no e hele nei
Ike wale i kini o oukou
E noho mai la la i kealohilani
Auwe hoi kaua hoi--e.
A pela no laua i haalolou ai i ka uwe a hiki i ka manawa i ikaika loa ae ai o Lonokaiolohia, ia manawa hoi nui aku la lakou a hiki i kauhale a hui pu iho la me na mea a pau. Ena hoa hooipo o Keia kaao, e ae mai ia'u ke olelo aku kakou e makaikai i ko Hainakolo ano, aiai e hele ana i ka ulaia ua pau kona wahi pa'u i ke kai a koe iki no nae, a i ka nahele aku hoi pau loa, a o kona aahu nana i huna i kono olohelohe, o kono lauoho no, no ka mea, ua ulu kona lauoho a e like me kona loihi pele no ka loihi o kona lauoho a na kona lauoho no ihuna kona olohelohe a nalo a me he mea la, he aahu Arapia la o keia mau la, a pela i puana ai ka mea kakau i kekahi mau lalani mele penei.
Aohe wahi hemaheme o Mookini
Ua lipoa e ka ua ka nahele
Ka nani o na pua i ka wekiu.
A i kona hui ana aku me kona mau makua, ke kaikunane, na mea no a pau alaila, ua hoopau iaela ke kaumaha na mea a pau, oiai eia me lakou o Hainakolo kahi i noho pu ai. O Leimakani hoi, akahi no a ike na alii a pau, me na kupuna, na makaainana, a hoomaopopo iho la na mea a pau, o ke keiki no ka keia a Hainakolo me Keaniniulaokalani, a pela lakou i noho ai a hiki i ko Lono kaiolohia manawa i kanaka maka ai, a ma ka nana ana i keia mau kanaka, he like wale no laua, me he mau mahoe la, a o ka poe hoi i ike maopopo ia Keaniniulaokalani, ua hoohalike no lakou me ke keiki ke ano o ka makuakane, a no kekahi manawa loihi, loaa aku la iloko o Lonokaiolohia ke pahaohao, no kona loe mau i ka olelo ia e na alii me na makaainana no ko Keaniniula moolelo i kona wa i hele mai ai mai Kua ihelani mai, nolaila hoi aku la ia a hiki i mua o kona makuakae, ninau aku la ia i kona makuakane penei:
Auhea la hoiko'u kupunakane? Olelo mai la o Leimakani, aole au i ike i ko kupunakane, wahi a Leimakani, niau hou mai la o Lono Kaiolohia penei, ka ke lohe nei au i ko'u kupuna wahie? Ia manawa, olelo aku la o Leimakani penei. Ae, he kupunakane no kou, aka, aole nae e loaa ia oe, no ke aha hoi? Wahi a Lono @aiolohia i ninau mai ai, no ka loaa ole no ia oe wahi a Leimakani i pane mai ai, no ka mea, o ko kupunakane, he kanaka kau loa ia, aohe e loaa aku kona lua, a oia no ka mea na na i pepehi kona makuakane ponoi a ua make nae iaia, a pehea la a@@neia oe e hiki ai ke huli aku i ko kupuna kane, no ka mea, o oe he kana ka oe ma o'u nei, a oia ka'u e olelo aku nei ia oe aole e loaa, nolaila, mai ninau hou mai oe noia mea, ma ko'u ano ike o ko kupunakane, ua hoomalule ia kona kino, a o ka uhane, aia la me ke kaikamahine ali@a M@@ @ Papoalaea, a oia ka'u ike la i lohe mai oe e ke keiki, a pehea la auanei e loaa ai ia oe? Kahaha, wahi a Lonokaiolohia, kai no hoi hele aku no hoi au a kona wahi no hoi i hoomalu ai i kona wahi no hoi i hoomalu ai i kona kino a ilaila no hoi au e hoomlu ai i ko'u kino uhane, alaila loaa ia'u, nolaila, mai aua oe ia'u, pono oe ke ae mai e hele au e imi i kuu kupunakane, ae, wahi a Keauka i pane mai ai, aole nae e hike ia oe ke hele wale aku no ka mea, o ka hana nui a na alii o lalo o kahi o milu, he lealea, he hula, nolaila ka'u e hai aku nei ia oe e ka moopuna, aole e loaa ia oe ke hele aku me nei ano ou, e ao oe i na lealea a pau o luna nei alaila, hele oe e hookuku me ko kupunakane, a i oi oe, alaila, loaa ko jupunakane ia oe, ia manawa like ae la na mea a pau, oiai ua hoopau ko lakou manao kaumaha, no ka mea, ua hauoli lakou no ka hoi ana mai o haina kolo, a akahi no hoi a ike maopopo lakou o ke keiki no ka keia a Keaniniulaokalani ma laua o Hainakolo, nolaila, maopopo ae la i na mea a pau, aole io no i make o Keaniniulaokalani.
Ia manawa hooholo like iho la na'lii a pau no ka Lonokaiolohia hana e loaa ai kona kupunakane, alaila, hoomakaukau iho la ua alii opio nei e hoi iluna o Paauhau e ao ia e Nuanua i ka hula, oiai oia ke kumu hula oi o ke akamai, alaila, wae ia iho la na mea e hele pu me ke alii i Paauhau, o Mailelaulii, o Kohikohiku o Kukanikaua, o Piliiki o Pohakulani o Keekeehiku, o Manolua, a o kahi poe e ae no hoi he nui wale, no ka mea, aole hiki'i ba akuu ke hele me ke kanaka ole, a pela paha i olelo ia'i, hele no ke alii, hele no ke kanaka, a i ka makaukau ana o ka huakai hele, olelo aku la o Leimakani penei; ke hele la oe i ka lealea ka maunu ia e loaa'i o ko kupunakane ia oe, eia ka'u kauoha ia oe, e malama i ke kanaka, mai ike i ka uuku o ka ai a aua, pela ka ia na mea no a pau, oloaa auanei ka puu o kau huakai.
He mea maikai wale no hoi ia i ka manao o ke keiki, a o ko lakou la hao aku la no ia pii ana i ka pali, oia hele no ko lakou nei a hiki no hoi i kauhale e noho mai ana no hoi kamaaina, me na haumana hula mua no hoi a Nuanua a ia ike ana mai no a ko Paauhau poe i keia huakai. Uwa ka pihe a haalele wale uwa hou a haalele wale, no ka mea, akahi no ike ko Hamakua poe i nei kanaka ui nani, ia manawa hookipa ia aku la lakou nei e kamaaina a ua kuu no hoi ka nae, oaa no ka ninau i kamaaina. Heaha ka huakai o ka hiki ana mai? Hai aku la no hoi o Lonokaiolohia i ke kumu o kana huakai mai ka mua a ka hope, a pau kana mau olelo i ka hai ia i mua o Nuanua, a maopopo no hoi na olelo a ke keiki alii i ua kumu hula nei, alaila; kauoha ae la o Nuanua i kona mau hope mau hope kumu e kii i na mea o ke kuahu laula, oia hoi ka maile, ka olpa na lau nahele no pau o ka hana ana i ke kuahu, a makaukau keia mau mea, ia manawa, olelo mai la ua kumu hula nei ia Lonokaiolohia penei.
E, auhea oe, nau ponoi no e kii e hopu i kela puaa nui e ku mai la, hopu oe a paa, hapai mai no oe a ka puka nei o ka hale nei la hookuu mai. I na i hele ka puaa a komo i ke puahu a i hoi mai a moe ma ko alo, alaila maikai, aka i holo ka puaa i waho, hai aku no au ia oe, aole oe e ike i ka hulal Lonokaiolohia hoi ku na na iho la ia, no ka mea, aole ia i hoounauna ia e kona mau makua, no ka mea, he keiki punahele ia i kona makuakane, akia; ma kana hana hoi i makemake ai, loaa iho la hoi kona hoounauna ia, nolaila; hoopau ae la ia i kona manao hookae a o hana ai, nolaila; ku ae la ia iluna, a kii aku la ia i ua puaa nei a hopu aku la no hoi a paa, hapai mai la no hoi a ma ka puka, hooku aku la no hoi. O ka holo aku la no ia o ua puaa nei a loko o ke kuahu, ku iho la a mai laila mai a ke alo no hoi o ua o Lonokaiolohia.
I keia manawa nae a Lonokaiolohia e aumeume nei me l@ puaa, ke noke nei hoi o Nuanua i ka pule penei.
Noho ana La@a uluwehiwehi
AA aumakua mai ka paa i lalo
Mai ka hookui a ka halawai
Ia oe e Laka e lau ka ieie
E hoi eia ka hana he hana na ke kua,
Ia Pele ia Hiiaka
Na wahine noho makani
E hoi eia ka hana
He hana na kakou a pau loa
Elieli kapu elieli noa
Amama ua noa.
Ia Nuanua no a amama i ka pule, i alawa mai auanei ka hie, e moe ana ka hie, e moe ana ka puaa ma na waewae o Lonokaiolohia, ia manawa olelo mai la o Nuanua penei. Ua hai mua ae nei au i ke ano o kau hana ia oukou a pau, a ke ike nei hoi kakau i keia manawa. Nolaila, aohe hana aku i koe au e lauwili wale aku ai no ka mea, ua maikai ka hana a ke akua, nolaila, ke ae aku nei au ia oe, na'u oe e ao i ka hula.
Ia manawa, kauoha ae la ke kumu e like me kana hana i ke, oia hoi ke kilu, ka Lonokaiolohia hula mua ia o ke ao ana, a ma ia lealea i hoau mua ia, aole i pau na anahulu ekolu o ke ao ana, ua lilo ia hula i mea paani, a no ko ke kumu ike ua pau kona ike i ka moni ia e Lonokaiolohia, ia manawa, hoohuli hou aela ia ke ao na ma e ae, a no ko Lonokaiolohia manao nui loa e pau iaia na ano hula, nolaila, noho hoomanawanui loa ia me ke kunukunu ole no ka manawa loihi, a i ka hookuu ana o ke manawa loihi, a i k hooku ana o ke kumu ia Lonokaiolohia e hele kaapuni ia Hawaii, e hookuku me kahi hula e aku. Ua ae koke aku la o Lonokaiolohia ia mau olelo a ke kumu, nolaila, haalele iho la ia ia Hamakua no Hilo, a mai Hilo aku a hiki Puna, a pela no kana kaapuni ana ia Hawaii a hiki i Waipio.
A o na hula a pau ana i ike ai aole no he like aku me kana kumu ka ike. Nolaila, olelo aku la ia i kona makuakane penei:
Ua manao au e haalele ia oukou no Ka'u huakai imi kupuna, ia manawa niau mai la ka makuakane, hehea ua pau pono anei ka ike o ke kumu ia oe? Ae, wahi a Lonokaiolohia i pane aku ai, ae, a heaha ka hula mua i ao ia i ia oe? He kilu Ka'u hula mua i ao ia ai. Ae: o ka hula noia a ko kupuna kane e noho la, eia nae ka'u kauoha ia oe e hoi hou ae i ko kumu e noi aku e haawi mai i ka ioo ka hula, alaila ae akuau ia oe e hele, no ka mea; ua malani mai la ke ao ana a ko kumu ia oe, nolaila, e hoi hou ae a olelo aku penei. Ua hele aku nei au i ke kaapuni ia hawaii nei a puni no hoi ia'u, aohe pa hula o Hawaii nei i kie me kau pa hula, holaila, ua ike au, owau no ka oi ma ka hula, lolaila, hoi hou mai nei au e hai aku i keia mau mea ia oe, pela auanei oe e olelo aku ai, a na na no hoi ia e kamailio mai ia oe, alaila noi aku oe e haawi mai i ka io o ka hula i ike oe i ka haawi iho o ke 'kua hula ia oe i ke mele, no ka mea, he oka no ke mele ao ia ia e ke kumu, a he okoa no ke mele mai ka po mai.
Ia manawa, nalu iho la o Lonokaiolohia no na olelo ao a kona makuakane, a ninau okoa aku la penei; Ka, he hiki no ka i ke kua hula ke ao mai ia'u i ke mele?
Ae, wahi a ka makuakane; he hiki loa ia oe ke ike aku ma ka moeuhane, alaila, o ke mele e ao ia ia oe e ka po, oia ke mele hikiwawe o ka loaa, a o ke mele ao maoli ia mai la ea, he lohi; pela me ke kuhi; na ano no a pau, oia ka'u e kamailio aku la, a ina o kou wahi ike kena e imi ai oe i ko kupunakane, po pomaikai ka loaa, alaila olelo aku no au ia oe, makehewa ka imi ana, nolaila mai hoomaloka oe i ka'u mau olelo, no ka mea, ke makemake la hoi i ka hele, moni ia ka ike o ko kumu.
Ia manawa, hoomakaukau hou iho la o Lonokaiolohia i ka hele hou i Hamakua, a o kona mau hoahele mua hoi, a mau hoahele hou aku hoi, mau kaoo i ke alanui. A ia lakou nei hoi i hiki aku ai i kauhale, a he hana hou hoi ka ke kumu hula ana e ao ana, alaila, hoomaopopo iho la ia he aiaio no ka ka olelo a kuu makuakane, ke kuhi nei au he hana hooluhi wale no la kana ia'u nolaila, noho hou iho la ia e ao ma ia ano hana hou a ke kumu, a no na anahulu elua a makaukau, a o ka hana ana i ao hou aku ai o ke konane. Oia no hoi ka Keaniniulaokalani hana mua i ao ai me kona kaikuahine, ia laua e noho ana i Kalewanuu.
A pau ia ao ia ana ona ma ia hana, olelo mai la ke kumu hula penei; E kuu haumana laoha nui loa ke hookuu aku nei au ia oe e hoi oe me kou mau makua, no ka mea, ua ao aku la no au ma ka'u mau mea i ike, a ua pau ko'u ike ia oe. aole pela au e ao nei i kahi poe makemake lealea oia kau nuku wale iho no pea aku no hoi ana, a ia oe iho nei, ua pau mai loko a waho, ua pau na ike o nei mea he lealea, no laila ke hookuu aku nei au ia oe e hoi, aohe a'u mea i koe e hana hou aku ai kaua.
Ia manawa, olelo aku la o Lonokaiolohia penei; Aole paha pela kau olelo, kai no o ka haawi pu mai me ka io o ke kua, i uoho hoi au a makemake ae e lealea, ua pau pono na hana, alaila puka kou inoa ia u.
Olelo mai la o Nuanua; Ua pono io kau olelo, no ko'u maa no i ka'u poe haumana mua e ao nei, aohe e like me oe ka noonoo, a ua hiki hoi, e noho hou kaua i keia mau la, a pau na mea hana i ka loaa alaila hookuu aku au ia oe.
Noho hou iho la lakou no kekahi la; a i ka makaukau ana o na mea i kauohaia, oia hoi ka puaa hiwa, ka moa lawa, ka manini, na mea no pau i pili i ka hana ana o ka hula, ia wa, olelo aku la o Nuanua ia Lonokaiolohia: Eia na mea a pau ma ko kaua alo, eia nae ka'u olelo ia oe, ina i kuu oe i ka pule a i make keia puaa ia oe, aole oe e ike, he loaa no a mahope aku, pau loa i ka nalowale ia oe na mea a kaua i ao ai.
A pau ka ke kumu mau olelo ao ia Lonokaiolohia, ia wa, kulou iho la o Lonokaiolohia ilalo a olelo aku la penei: Pehea auanei au e pule ai?
Ka, e like no paha me ka pule i loaa ia oe, no ka mea, ia oe no a hoomaka aku e pule, o ka manawa no ia e lana mai ai o ka manao no na hua pule.
Ia manawa, kukuli iho la o Lonokaiolohia, a hookau aku la i kona lima akau.iluna o ka puaa a hoomaka aku la e pule penei:
Eia ka puaa e ke kua,
E Lono i ka po,
E Lono i ke ao,
E Kane laauli laamea,
Kane i ka ele,
Kane i ka welau makani,
I kuuna o mua, Ia Kane hekili,
Kane i ka puahiohio,
E ka ua e ka la,
Eia ka haua,
He hana na ke 'kua,
O ke kino ka'u,
O ke ola ka oukou,
Haona iloko o ka Nuupule,
Ke pule a'u a ka oukou pulapula,
E Laka e, ho mai he ike, ho mai he mana,
E Laka i ka uluwehiwehi,
I ke kuahiwi, i ke kualono,
Iluna o Nohoanaopai nei la e
E hoi, ho mai he ike,
Ia Pele ia Hiiaka,
Na wahine kiai makani,
Kiai makalae o Kookoolau e,
Ike wale, ike wale i kini o ka po
Ia Aukelenuiaku i ka po,
Ia Pimoe i ka po,
E ka po-e,
Eia ka puaa, he mohai na'u ia oukou,
Ho mai he ike, he mana, he ola,
Amama ua noa.
Ia Lonokaiolohia no a hapai mai i kona lima, o ka manawa no ia o ka puaa i malule iho ai a make loa; o ka hekili hoi, noke mao ole iho la; o ka uwila, ke hulili la me he lapalapa ahi la; ke o, ai hoi, ke haulani la ka honua; o ka ua ke kuehu la i ke pili. Ia manawa no i ike aku ai na mea a pau i ko Lonokaiolohia mau helehelena, ua ano e, no ka mea, ua hoopuka mai la kona mau papalina i ka ula helohelo me he kanaka luu kai la ka hele a "Moa unoo Puna i ke kua wahine."
Hoomaka iho la ka punohu e kau pono iluna o ko Lonokaiolohia ma kahua e noho ana, a o na mea a pau e noho ana, kunahihi mai la lakou, oiai, ua hoi pono mai la na kini o ka mano ka lehu o ke kua a kuonoono iluna o Lonokaiolohia, oia no hoi na akua o Keaniniulaokalani, a pili pu iho la na mea a pau.
O ke kumu hula hoi, aole e hiki iaia ke ekemu mai no kekahi mau olelo ana i manao ai. A loihi loa ko lakou noho ana me ka pane leo ole, a uluhua loa o Lonokaiolohia ma ko lakou hoononohua mai.
Ia manawa, ninau aku la o Lonokaiolohia i kana kumu: Heaha mai nei keia o oukou e hakanu nei Kai no hoi o ka make o ka puaa ka'u, a o ka umu hoi ka oukou; aia ka hoi a make ka puaa, oia ka hoi ko oukou manawa e kukule mai ai.
(Aole i pau.)
HALAWAI HOOLE WAIONA MA KAUMAKAPILI
Ua hele a piha pono ka luakini o Kaumakapili i ka po la Sabati i hala, a ua hapaiia ke kumuhana e lili ana i ka waiona. He lehulehu wale ka poe i kamai@o maluna o ia kumuhana, ka Lunakanawai Kiekie. J.U. Kawainui, C.M. Hyde, D.W. Aiwohi, A.O. Polepe a me kahi poe e ae he umi a keu. Mai ka hora @ aku ka hoomaka ana o keia halawai nui a aneane pau ka hora umi. Ua kokua nui ia na hana me na leo mele i himeni ia e na papa himeni hui o Kawaiahao me Kaumakapili a me ka poe himeni o Maemae i alakai ia e A.P. Kalaukoa. Ua hooponopono ia na hana a pau o ia halawai malalo o na alakai ana a H. Waterhouse. He halawai wai waiwai loa keia. kumuhana nui e waiho nei imua o kakou. No ekolu hora ka noho malie ana o ke anaina nui me ka uiha ole, e hoolohe pono ana i na manao o ka poe haiolelo. Ina ilaila na hoa o ke kau ahaolelo i pau iho nei o keia makahiki, ina ua lohe lakou i kahi mau manao hoomalamalama. Ua koho ka halawai i Komite nana e hoike aku i ke Kuhina Kalaiaina ka makemake o na makaainana, aole e hoomahuahua hou ia aku na laikini kuai waiona.
Ua wehe akea ia ae nei ke aupuni i ka waiona maluna o ka aina, a eia wale no ka mea i koe i ka poe maikai o keia lahui, o ke kue wiwo ole aku i keia mea ino, ma na ano hana kupono a pau malalo o ke kanawai. E koa, a e paio i ka paio maikai me ka hopo ole.
NU HOU KUPAIANAHA
He wahine ma Enelani, he kupueu ma ka hana hewa. He karaima kana i hana ai, a hoopaaia iloko o ka halepaahao, no ka manawa. A pau ia manawa, hemo ae la. Aole liuliu, hana hewa hou, a hoopaa hou ia iloko o ia halepaahao no. I ka pau ana o ka manawa, hemo no. Aole nae i liuliu hana hewa hou oia, a hoopaa hou ia no; 240 hana hewa ana 240 hoopaaia ana, ma ia halepaahao hookahi. A ane like pu na manawa i hoopaaia ia oia iloko o na halepaahao e ae. Na makahiki o keia wahine, he 84 ia.
A eia ka mea kupaianaha, ua huli mai keia luahine loa, ua lilo i haumana na Ieasu, a i haiolelo euanelio ma Enelani. Nani ke ahonui o ke Akua.
E na luahine me na elemakule ma keia Pae Aina, e hana mau ana ma ka hewa, hiki no ia oukou ke huli mai a lilo i mau haumana a i mau haiolelo na Iesu. Ke kali nei Iesu no ko oukou huli ana. E wiki, o pau e ka manawa.
E na hoahaau, mai olelo, he mea makehewa ke kii andy, ka paipai ana, ka hoohuli ana i ka poe kahiko i maa loa i ka hana hewa ana. Hawaii.
NU HOU KULOKO
Ua hoi mai ke Kiaaina o Oahu nei mai kana huakai i Waialua i ka la Sabati iho nei.
O ka hale i noho mua ia iho nei e Mr. P.C. Jones ua lilo ae nei i ka Lunakanawai Kiekie Aukina.
Ma ka auina la o keia la, e weheia ana he aha mele nui ma ka Hale Mele Hou, a he mau huhi ohe me hookani piano e Mr. Kohler. E naue nui ae.
Ma ke awakea o ka la Sabati nei, ua ku mai ka mokuahi lawe leta a ukana Auseteralia mai Kapalakiko mai, a maluna mai ona i loheia mai ai na lono o ke pio ana o Arabi Pasha, a me kekahi mau lono e ae. E ikeia no ma kekahi wahi e ae o ko kakou pepa. Ma ka hora 5 a oi o ke ahiahi, u hoomau aku oia ma kona ala moana no Kikane.
Ma ka ahiahi o ka Poakahi nei, ua hohola ae na haumana ao loio a D.B. Mahoe, he wahi paina luana ma ka hale humuhumu lole Kauikaiwa, ma Alanui Nuuanu. Aole i hoike maopopoia mai ke kumu o ia wahi paina, aka, o ka maluhia oia ka mea i ikeia. He mea maikai na paina luana o @ ano, ke malamia ma ke ano keoni mana.
Ma keia huakai aku nei a ka moku ahi Likelike no kona mau awa o ka hikina aku nei, ua holo mahuka aku he 3 o na luina ma ke kulanakauhale nei a ua hooamaia na makai e imi ia lakou; a ma ka manawa i loaa ai lakou a akoakoa ma ka halewai, ua hala e ka mokuahi, a haaleleia iho la lakou mahope nei. Eia lakou a pau ke noho nei iloko o ka halewai, a hiki i ka huli @ ana mai o Likelike. Ua haiia ma@ makou he poe lakou i noho mua ma@ puali koa kumau.